Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA
Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA
studiën tot Leyden mochte daerentusschen prosequeren. Omme daerna hem, met meerder bequaemheyt ende maturiteyt, in den dienst van deselve te laten gebruycken. Waerop weynich swaericheyt bij de bewynthebberen is gemaect. Den pensionaris Pauw als curateur van de universiteyt van Leyden, voordragende, dat hij hem met geringe costen aldaer souden in’t collegio theologico ofte elders connen bestellen. Maer proponeerden de voorseyde bewynthebberen, dat hij hem soude in Indiën tot X ofte twaelf jaeren moeten verbynden, alsoo de veelvoudige veranderinge der predicanten in Indiën, ende den corten tijt die sij aldaer resideren, niet voort en brengen de vruchten die men wel hadde verhoopt ende dagelicxs wenschten. Want als die eerst bequaem begonsten te werden, kennisse becomen hebbende van de tale ende manieren dier landen, soo waren sij naest haer vertreck. Waerop de predicanten, sonderende sijne meeninge, verclaert hebben, nadien hij noch jong was ende ongehuyt, dat hij hem daertoe soude connen voegen. Ende arbeyden, dat hij de kercke, Compaignie ende het vaderlant de beste dienste mochte doen. Worden daerop verscheyden den aenstaenden dach ’s morgens, omme met de heer Vercoopers ende andere, die daer tegenwoirdich souden sijn, voort aff te handelen. (Quod et factum). 73 Sijn alsdoen noch aengenomen, op het rapport ende recommandatie van de ministers voor siecketroosters op de schepen, Gerrit Aertsz van Antwerpen, wonende tot Leyden, ende Lambert Wijnoltsz van Aernhem, nu tot Haerlem wonende. Elcx voor 36 gld. ter maent, ende vijff jaeren in’t lant te blijven. Den stuerman op - worden toegelaten 1500 gld. op de Camere in deposito te laten. Eenen Johan Buys ofte Baerts, vermeelioenmaecker, die, als hiervoor gementioneert, mette Compaignie een onderhandelinge hadde aengegaen met brandewijnen te leveren, presenteerden, nu bij sijn meester ontslagen sijnde, sijnen dienst aen de Compaignie, tot het volgende. Alse omme te preserveren de gesonden voor alle cranckten op de schepen, omme het gout te raffineren van sandt ende alle onsuiverheyt. Te beproeven ende ondecken den salpeter, buspoeder te maecken, voort tot commys ofte ondercommys, etc. Hij verdienden 100 gld. op sijne costen. Men meenden, dat hij niet weyniger soude eyschen. Reepmaecker ende Rijckartsz worden 74 gelast, daerna te vernemen, ende hij werden uuytgestelt tot over acht dagen. Reepmaecker verclaerden, sich niet qualicken bij sijnen dranck bevonden te hebben. Worden verhaelt bij den heere Bas de hoope die den generael Coenen was gegeven, dat een Japan een silvermijne in Amboynen soude hebben ontdect. Dat hij te dien eynde sommige Japonesen hadde aengenomen, die hij soo het voornemen niet en luckte, tenminsten tot soldaten conde gebruycken. Dit werden gescreven in de leste brieven uuyt Java in januario 1620 gesonden. Een jongman, aengenomen voor spiegelmaecker op den naem van assistent, ende niet connende de gewoonlicke borge stellen, is deselvige door de goede raporten bij sijnen meester van hem gedaen, hem geremitteert, mits dat de meester, om de ordre te voldoen, imaginarie hem soude verbynden. Quod et factum. Voortgebracht, ofte het niet dienelicken en soude wesen, dat men de Engelsche volgens het accoort aenmaenden met brieven, om herwarts te senden die met de onse overdroegen over het stellen van de prijsen, die men in’t venten ofte vercopen van de speceriën soude volgen, 73 In de marge. 74 Hs. tweemaal: worden. 72
opdat die op eene egale voet mochten gaen. Dan werden goet gevonden, noch 14 dagen te vertoeven. Aen yder van de ammiralité was gesonden een sacxken met specerije, als schoone noten, folie ende nagelen, als bij provisie ende met aenseggen, door Velt, dat soo haest weder eenige schepen overgecomen souden sijn, men de heeren vorder soude versien. Doch sommige, daer niet op geleth hebbende, waren weynich daermede gecontenteert, naer het seggen van den pensionaris. Eenre sijn soon, over de twintich maenden in Indiën geweest hebbende, ende tot Achin gestorven, daer het cantoor opgebroocken ende geen rekeninge nochte boecken van te verwachten waren, versochte de geheele maentgelden te ontfangen. Tevreden sijnde, de plonderagie achter te laten. Maer alsoo de rekenmeesters haer lieten duncken, dat hij behoorden van de maentgelden oock eenige te laten vallen, alsoo het conde wesen, dat sijn soon aldaer in’t lant eenige penningen mochten verstrect sijn, daer sij evenwel geen seecker bescheyt af conden becomen, diende daerop, dat sulcx niet looflick en was, dewijle d’voorseyde sijne soon weynich tijt gins in’t lant geleeft hadde, ende noch alhier 50 realen van achten betaelt hadde, die in Indiën aen hem verstrect waren bij priveen. Alsoo dat niet te presumeren en stondt, dat hij van den commys daerenboven yet soude opgenomen hebben, verstonden de bewynthebberen, volgens de resolutie van de Seventienen, dat men hem soude contenteren. Compareerden de moeder van eenen commys Van den Broeck, governeur geweest tot Jacatra, geassisteert met een voorspraecke, versoeckende, alsoo sij behoeftich was, eenige penningen van haer soons maentgelden te mogen tot haer onderhout ontfangen. Maer haer werden voor antwoort gegeven, dat alsoo haren soon met alle de andere die op Jacatra waren geweest, bij sententie aldaer gecondemneert waren, om te vergoeden aen de Compaignie de scade, die deselve door haer negligentie ende quaede toeversicht hadde geleden, ende haere maentgelden daervoor waren geaffecteert. Soo en conde men haer voor dese tijt daermede niet geriven. Dan souden mette eerste schepen derwarts scrijven, omme naerder verclaringe op deselve sententie, mitsgaders breeder onderrechtinge van de gelegentheyt der saecke te verstaen. [7-11-1620] 7. Alsoo Hasselaer met die van de werve eenige ijsere Swedische stucken geschut voor de schepen hadden gecocht, ende daer noch weynige resteerden van deselve, heeft den coopman, die hem aengepresen, om die vorder te nemen, seggende dat se beproeft waren. Doch om meerder verseeckerheyt sijn sij overcomen, dat men se noch soude proeven met een lb. cruyt weyniger als de ordinaris proeve, te weeten met 5 lb. Doch alse dese proeve alsoo geschiede, sijn beyde de stucken in mijn presentie an stucken geborsten. Ende sach noch de andere stucken die van deselve forte voorgaende, meede deselve ganck gegaen waren. Ende daerbeneffens de littekenen, daer voor acht dagen een aensiender, meer dan 100 passen vandaer staende, om hals ende leven was gecomen. [9-11-1620] 9. Voorgehouden in de vergaderinge, dat teveel ossen ende verckens waren geslacht, soo de ossen nu bij de dusent waren belopende, meest groote, sware beesten, ende dat het misverstant was, op de custe van Cormandel proviande tot provisie te senden, daer genoch ende beeter coop is te becomen. 73
- Page 21 and 22: Sijn volck was ten deele seer moetw
- Page 23 and 24: Item, dat noch vijff schepen na de
- Page 25 and 26: achten, ende de andere op 10 gelijc
- Page 27 and 28: Een François presenteerden sijnen
- Page 29 and 30: De governeur Reael, sieck van het p
- Page 31 and 32: Ick vynde seecker accoord tusschen
- Page 33 and 34: Worden gecommitteert borgemeester W
- Page 35 and 36: Vlacq gecommitteert om met de instr
- Page 37 and 38: Op de verclaringe bij joffrou Anna
- Page 39 and 40: Werden goetgevonden, dat men het 47
- Page 41 and 42: Waertoe gebracht sijnde, is het see
- Page 43 and 44: Men soude oock connen versoecken, o
- Page 45 and 46: Toegeleyt voor de groote schepen, d
- Page 47 and 48: [juni 1620] In junio, den … is de
- Page 49 and 50: hondert dusent guldenstotte aequipa
- Page 51 and 52: ende - - verovert onder Sunda de
- Page 53 and 54: Hiervoor hebbe ic de situatie van h
- Page 55 and 56: ebus collocandis idoneum, vendidiss
- Page 57 and 58: goet gevonden werden. Dat het een l
- Page 59 and 60: goetgevonden, hiervan een poinct va
- Page 61 and 62: Voort voor sijnen getrouwen dienst,
- Page 63 and 64: Dat men diegeene die het fort Polew
- Page 65 and 66: was Jan Wedden, nam uuyt Hollandia
- Page 67 and 68: handelinge, die mogelick waer te be
- Page 69 and 70: November [2-11-1620] 2. Is het volc
- Page 71: Catoenen lijwaet, meest gebleyckt,
- Page 75 and 76: Compaignie grootelicx soude scaden,
- Page 77 and 78: oeder oock publycquelicken was gesc
- Page 79 and 80: hetselve schip in octobri daerna 16
- Page 81 and 82: hadden geleth, bevonden souden hebb
- Page 83 and 84: Den 8. Comende aen het Oost-Indisch
- Page 85 and 86: Wijders, als men haer hadde toegela
- Page 87 and 88: waren, de Fransche vercorten ende b
- Page 89 and 90: gehouden wert, de toelatinge op Moc
- Page 91 and 92: veranderen, dat die in de plaetse v
- Page 93 and 94: D’Engelse drijven seer aen, dat s
- Page 95 and 96: den soldaten als bootsgesellen toec
- Page 97 and 98: 1618 van ’tselve schip gegaen in
- Page 99 and 100: ordre soude geven, bij represaliën
- Page 101 and 102: schip was weleer door een paepsche
- Page 103 and 104: - Item hoe men sal handelen mette F
- Page 105 and 106: [12-8-1621] Den 12. augusti tot Ams
- Page 107 and 108: sulcx onbillick te wesen. D’wijle
- Page 109 and 110: Den commys Gisels proponeerden twee
- Page 111 and 112: Peter van de Werve, een soon van de
- Page 113 and 114: Ende hebbe alsoo successorem gecreg
- Page 115 and 116: Den admirael Verhagen leyde het ver
- Page 117 and 118: opgerechte ooren te rijsen om te ve
- Page 119 and 120: 5. Presenteren hiervan naerder bewi
- Page 121 and 122: In fine octobris 1622 fui Amsteroda
opdat die op eene egale voet mochten gaen. Dan werden goet gevonden, noch 14 dagen te<br />
vertoeven.<br />
<br />
Aen yder <strong>van</strong> de ammiralité was gesonden een sacxken met specerije, als schoone noten, folie<br />
ende nagelen, als bij provisie ende met aenseggen, door Velt, dat soo haest weder eenige<br />
schepen <strong>over</strong>gecomen souden sijn, men de heeren vorder soude versien. Doch sommige, daer<br />
niet op geleth hebbende, waren weynich daermede gecontenteert, naer het seggen <strong>van</strong> den<br />
pensionaris.<br />
Eenre sijn soon, <strong>over</strong> de twintich maenden in Indiën geweest hebbende, ende tot Achin<br />
gestorven, daer het cantoor opgebroocken ende geen rekeninge nochte boecken <strong>van</strong> te<br />
verwachten waren, versochte de geheele maentgelden te ontfangen. Tevreden sijnde, de<br />
plonderagie achter te laten. Maer alsoo de rekenmeesters haer lieten duncken, dat hij<br />
behoorden <strong>van</strong> de maentgelden oock eenige te laten vallen, alsoo het conde wesen, dat sijn<br />
soon aldaer in’t lant eenige penningen mochten verstrect sijn, daer sij evenwel geen seecker<br />
bescheyt af conden becomen, diende daerop, dat sulcx niet looflick en was, dewijle<br />
d’voorseyde sijne soon weynich tijt gins in’t lant geleeft hadde, ende noch alhier 50 realen<br />
<strong>van</strong> achten betaelt hadde, die in Indiën aen hem verstrect waren bij priveen. Alsoo dat niet te<br />
presumeren en stondt, dat hij <strong>van</strong> den commys daerenboven yet soude opgenomen hebben,<br />
verstonden de bewynthebberen, volgens de resolutie <strong>van</strong> de Seventienen, dat men hem soude<br />
contenteren.<br />
Compareerden de moeder <strong>van</strong> eenen commys Van den Broeck, g<strong>over</strong>neur geweest tot Jacatra,<br />
geassisteert met een voorspraecke, versoeckende, alsoo sij behoeftich was, eenige penningen<br />
<strong>van</strong> haer soons maentgelden te mogen tot haer onderhout ontfangen. Maer haer werden voor<br />
antwoort gegeven, dat alsoo haren soon met alle de andere die op Jacatra waren geweest, bij<br />
sententie aldaer gecondemneert waren, om te vergoeden aen de Compaignie de scade, die<br />
deselve door haer negligentie ende quaede toeversicht hadde geleden, ende haere maentgelden<br />
daervoor waren geaffecteert. Soo en conde men haer voor dese tijt daermede niet geriven.<br />
Dan souden mette eerste schepen derwarts scrijven, omme naerder verclaringe op deselve<br />
sententie, mitsgaders breeder onderrechtinge <strong>van</strong> de gelegentheyt der saecke te verstaen.<br />
<br />
[7-11-1620]<br />
7. Alsoo Hasselaer met die <strong>van</strong> de werve eenige ijsere Swedische stucken geschut voor de<br />
schepen hadden gecocht, ende daer noch weynige resteerden <strong>van</strong> deselve, heeft den coopman,<br />
die hem aengepresen, om die vorder te nemen, seggende dat se beproeft waren. Doch om<br />
meerder verseeckerheyt sijn sij <strong>over</strong>comen, dat men se noch soude proeven met een lb. cruyt<br />
weyniger als de ordinaris proeve, te weeten met 5 lb. Doch alse dese proeve alsoo geschiede,<br />
sijn beyde de stucken in mijn presentie an stucken geborsten. Ende sach noch de andere<br />
stucken die <strong>van</strong> deselve forte voorgaende, meede deselve ganck gegaen waren. Ende<br />
daerbeneffens de littekenen, daer voor acht dagen een aensiender, meer dan 100 passen<br />
<strong>van</strong>daer staende, om hals ende leven was gecomen.<br />
[9-11-1620]<br />
9. Voorgehouden in de vergaderinge, dat teveel ossen ende verckens waren geslacht, soo de<br />
ossen nu bij de dusent waren belopende, meest groote, sware beesten, ende dat het misverstant<br />
was, op de custe <strong>van</strong> Cormandel proviande tot provisie te senden, daer genoch ende beeter<br />
coop is te becomen.<br />
73