Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA

November
[2-11-1620]
2. Is het volck, als schippers, comysen, ondercommisen, stierluden, timmermans, cuypers,
quartiermeersters, schiemans, assistenten, constapels, trompetters, provoosts, busschieters,
bootsmans, jongens, op de schepen ende - gemonstert.
Die van Middelborch screven seer eernstelicken, ommedat haer overgesonden soude werden
eenige nootlickheden, alse stockvisch, botter, sap van lamoenen, 10 tonnen miredich, etc.
Ende namen de schepen Verburch, Jan Harmansz et Hasselaer aen, hetselve
te bestellen, hebbende alreede eenige veerdich. Insgelijcx oock voor Hoorn, die om gelijcke
nootdruften hadden gescreven. Aendienende, ofte men alhier begeerden Spaensche keesen,
alsoo een goede quantité aldaer was te becomen. Dat waren keesen, hooch met roode corsten,
die veel naer Spaniën gesonden werden.
Alsoo een vrou, wiens man op - was uuytgevaren, ende om sijn comploterie bij
sententie was overboort gesonden, versochte haer mans maentgelden. (Waren den 13. mey
1619 uuytgeseylt van Tessel, ende werden den 4. september eiusdem gejustificeert). 70
Worden daerover gelesen de voorseyde sententie, die geen confiscatie van goederen nochte
verboorte van maentgelden inhielt. Ende gevoelden de heer Bas ende eenige andere, dat men
haer die maentgelden niet en soude connen onthouden, dewijle geen confiscatie van goederen
in dese landen plaets hadde, daer die in de sententie niet en werde uuytgedruct.
Daertegens den pensionaris Pauw seyde, alhoewel sulcx niet en was uuytgedruct, het crimen
nochtans wesende seer enorm ende een lelicke verraderie, sulcx confiscatie mede te brengen,
volgens het dictum, ‘qui confisque le corps, confisque les biens.’ Dat de sententieurs als
scheepsluden ende geen rechtsgeleerden op de necessaria iuris niet en hadden gelet, dat men
anders verscheyde defecten daerinne soude connen vynden. Andere, mediam et benigniorem
viam amplectantes, overmits de maentgelden weynich waren, vonden goet, dat men de vrou
met twee kynderen, alhier wonende, uuyt commiseratie 18 ofte 20 gld. soude toeleggen. Dat
gevolcht werden.
Sij was met haer man van Hamburch, ende neffens desen waren geweest onder die
conspirateurs, noch een van Hamburch, een van Bergen in Noorwegen, een van Vrijburch,
een van Coppenhagen, een van Dithmaer, een van Stettin, een van Eemden, (een van
Nordstrand, een van Heusden) 71 alle uuyt den oosterschen hoeck ende vreemdelingen.
Haer voornemen was geweest, die in de cayut te vermoorden, ende voort d’andere, haer
tegens sijnde, overboort te werpen. Hebbende hetselve wel 3 weecken in den sinne gehadt,
maer niet connen tewege brengen. Ende meenden dan naer Schotlant haren cours te setten.
Dese comploterie werden gemelt door eenen die als fugitif aen lant blijvende, met sijn maet in
de ijsers was geslagen, ende wien sij haren aenslach hadden geopenbaert. Dan, als men
verstont, dat sij niet geaufugieert maer van de swarte waren aengehouden, ende bij haer
conincxh gebracht, werden ontslagen. Twee hadden haer vanselfs, als sij vernamen,
dat haer voornemen ondect was, overboort gegeven, d’een van de sprietmars in’t water
springende.
70 In de marge.
71 In de marge.
69