Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA

Den solliciteur Haring last gegeven, omme te solliciteren van zijn excellentie 14 commissiën
met de schepen te senden.
Werden meede gecommitteert, omme te sien nae een bequaeme plaets in [de schepen]
ofte -- , om een keetel te stellen, daermen het sout water soude connen vervarschen
door inventie van doctor Leonardo, swager van den borgemeester Bass. Ende worden geseyt,
dat bij proeve de goetheyt van hetselve water bevonden was, ende dat men in 2 etmaels twee
tonnen soude connen vervarschen.
Een cruytmaecker presenteerden sijnen dienst in Indiën, ende gevraecht sijnde nae de
maniere, antwoorden dat men tot 50 lb. buspoyder te maecken, moste nemen 39 ofte 42 lb.
wel bereyt salpeter (dubito an memoria me fallat), 3 lb. coolen ende V ofte VII lb. sulphurs.
Soude met vijf ponden Vlaems ter maent hem laten contenteren. Dan men wilden sijn meester
tevoren spreecken.
Worden daerbij gediscoureert, dat alhoewel de cruytmolen in Amboyna opgericht was, het
oorbaerlicker soude wesen, soo men sulcx op de custe van Coromandel te werck stelden, daer
salpeter wert gevonden, (ontrent Tirepopulier in de gedructe caerten Tiremalavas wort het
veel gevonden) 65 ende alles betercoop is. De sulphur compt daer uuyt Chyna, ende de
inwoonderen aldaer maecken’t, doch en hebben de rechte maniere niet, om te cornen.
[26-10-1620]
26. Geordonneert, dat men, tegens maenendach den 2. novembris, sal monsteren (het
scheepsvolck op) 66 de twee groote schepen, alse ende -- , ende tevooren
vrijdach ende saterdaech de trom slaen, daertoe men soude versoecken consent van de
borgemeesteren.
Compareerden den schipper ende de bootsgesellen, die met Ysaac Sterck om de Caep hadden
geweest, haer excuserende dat sij met hem de verboden reyse over de linie hadden
aengevangen, daertoe sij van hem gedrongen waren. Seyden dat se op St. Helena hadden
geweest, ende Sterck haer versochte, om nae Ceilan ofte de custe van de Roode Zee te seylen,
daer sij onwillich toe hadden geweest. Dat oock haer schip gantsch lec ende van vivres
onversien was. Het schip, wederom gecomen, was gearresteert, ende den officier versocht om
tegens Ysaac ofte de reeders sijne actie te institueren van tegen het placaet gepecceert te
hebben.
Eodem. Werden de commisen, ondercommisen ende assistenten verdeelt over de ses
scheepen.
Den pensionaris verhaelde, dat Michiel Staes, niettegenstaende het scrijvens ende versoeck
van de heeren Staten, evenwel met sijne begoste proceduren tegens alle recht ende redenen
voortginck, ende hadde aldaer onlancx een Neederlants schip 67 doen houden. Ende alhoewel
men met alle redenen het goet recht van de Compaignie aldaer hadde verthoont, ende
genochsaem bewesen, dat hij niet dan een zeerover en was, hebbende soo van onse als
Fransche schepen verscheyden berooft ende geplundert, die met fortse sochte over ende
tegens het recht ende justitie selfs sochte te domineren. En hadde sulcx alles noch niet mogen
helpen, dan werden niettemin in sijn quaede proceduren gesterct door eenige hovelingen, met
hem participerende, als het scheen, gesustineert. Dat het daeromme nodich soude sijn, alle
middelen aen te wenden om hem te resisteren met de prompste bewijsinge 68 van sijn
65 In de marge.
66 In de marge.
67 Hs.: een Nederlancx een Neederlants schip.
68 Hs. abus.: bewijnsinge.
66