Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA

gesepareert in’t eyland van St. Helena van de schepen -- ende , soo sulcx
ongeoorlooft was ende boetweerdich. Waerop hij antwoorde, ’tselve om beters gedaen te
wesen, overmits hij sorchde, door de moetwillicheyt van het geselschap der andere schepen,
last te lijden ofte overweldicht te werden. Ende vorders geperst, seyde, dat de overicheyt van
de andere schepen door haer gulsicheyt ende drincken, de maets geen cleyne oorsaeck hadden
gegeven van misnoegen, gelijck men, daer naerder op inquirerende, soude connen verstaen.
Oversulcx d’wile die van Rotterdam hem vrij gekent ende voor geëxcuseert hadden
gehouden, worden bij de Camere goet gevonden, sijne excusen meede aen te nemen, ende
hem te depescheren.
Oock omdat die van Zeelant tot andere tijden weyniger soude arbeyden, de schepen, tot dese
Camere behoorende, aldaer aen te houden, ende het tot proufijte ende dienste van dese stadt
strecte, dat de schepen alhier toegerust mochten werden, is geresolveert, dat men het schip
-- , waerop Hasselaer van hier gesonden was, de meeste swaerten gelicht sijnde, alhier
soude arbeyden te brengen, alsoo het boven 15 ofte 16 voeten niet diep en ginck, na de
ontlastinge, ende dat men sulcx met eenen expressen soude overscrijven.
Daer werden mede gelesen een brief van seeckeren predicant, waerinne verhaelt wert, dat …
aldaer was overleden, ende dat het goet waer, soo men eenige jeucht tot de Malaische tale te
leeren beschickten, die men mochte gebruycken totte voortplantinge des woorts Goots.
In seeckeren missive heeft Rutger van Bemmel, den soon van den wachtmeester, voor Jacatra
den 9. januarii 1618 gescreven, dat Adriaen Dircksz Luytgen Jacobssoon, uuytgevaren op´t
schip - van te Tessel den 16. februarii 1617, den 30. novembris
desselvigen jaers, tot Jacatra overleden was, geleeft hebbende in den dienst van de
Compaignie 9 maenden. Ende so hem toegeseyt was ter maent 7 gld., beliepen de 9 maenden
63 gld. Hierop bij het afvaren ontfangen 14 gld., noch een kistgen van 1 gld. 10 st., ende
gesecht(?) in de boedelvercopingen op’t schip eenige clederen, belopende 6 gld. 5 st., ende
gecort tot assecuratie 4 gld. 4 st., heeft de moeder noch ontfangen 37 gld. 8 penn.
[21-8-1620]
21. Cum ego dicerem, multos, inter quos Regalius, Verhagius, Vianius, (non infimae
authoritatis aut exiguae in iis locis experientiae viri), non admodum probare nimiam Coenii
generalis austeritatem, vel, ut alii dicebant, vindictae cupidinem, sed commodius ac sedatius
eum debuisse, tam cum Anglis quam Javanis, quibus iam maximo odio esse inciperet
procedere. H. Brouwerus ad ea respondit, qui hoc dicerent, eos vel male de rei veritate seu
instructos, vel haud satis commode de viri industria iudicare, quem acerrimi ingenii et
Societati Indicae quam maxime utilem, imo pernecessarium, hisce praesertim temporibus
asseverabat. Neque eum armis in quenquam usum fuisse, nisi vel necessitas se defendendi, vel
dominorum suorum honor, aut adversariorum plusquam punica perfidia eo eundem
impulissent. Nam cum Jacatrae regulus nostros sua sponte invitasset et amanter recepisset,
omniumque ultro gravaminum immunitate donasset, ut liberius ibidem sua mercimonia
exercerent, ex publica urbis suae prosperitate suam pendere commode iudicans, tandem eum
vel invidia motum vel aliorum detrectationibus impulsum, adversum nostros se difficiliorem
praebere coepisse, ac primum ipsis 800 regalios mag. argenteos (annuum) 48 tributum
imposuisse, nec eo contentum, quum vendidisset nostris locum in quo aedificium tuitioni, et
48 In de marge.
54