Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA

Hiervoor hebbe ic de situatie van het eylant Amboyna met alle sijne plecken, stedekens ende
dorpen te naesten na mijn verstant ende begrip uuytgemaeckt, genomen uuyt een geschilderde
caerte, van Houtman laten maecken, in de Camere van de Oost-Indische vergaderinge binnen
Amsterdam hangende, met een seer schone ebben lijst verciert. Mitsgaders oeck het casteel
van Amboynen, met de bijleggende eylandekens, alle nu sijnde onder het gebiet van de heeren
Staten-Generael van de Geconfedereerde Nederlanden.
In welcke caerte, also Cornelis Houtman sijn effigie nae het leven hadde doen schilderen,
heeft sich den admirael Steven van der Hagen ten hoochsten daerover beclaecht. Seggende dat
hem de eere van de conqueste dier landen toequam, ende geensins Houtman, die veeleer met
sijn gemutineerde, sooveel in haer was, hadde gearbeyt, om het casteel te doen springen, ende
het lant te verlaten. Dan was door veel moyten door denselven admirael noch gecontenteert,
ende daer voor governeur gelaten.
Onse bewinthebberen sijn geensins curieus om eenige plaetsen, sijnde in ons gebiet, in’t licht
te doen brengen, ofte de gelegenheden daervan te bescrijven. Meenende daerdoor den viant
plaets te openen, ende occasie te geven om haer te overrompelen, maer behoorden veeleer te
bedencken, dat dese plaetsen al over de LXXX jaeren voor haer bij den Portugesen genoch
bekent sijn geweest, ende dat het weynich profiteert, dat sij haere saecken aldaer so secreet
meenen te houden. Dat se veeleer achterdencken met sulcx causeren, dat haeren saecken niet
al te recht en gaen, ende die meenen te verdonckeren voor de gemeene participanten,
waerover grote doleantiën gemaect ende onder andere faulten in verscheyde boecxkens
gedivulgeert worden. Siet in fine libri, folio …
[20-8-1620]
Den 20. augusti nieuwen stijl. Wesende in de vergaderinge tot Amsterdam op’t Oost-Indische
huys, is daer gecompareert enen capiteyn David, Engelschman, die met het schip
- in Indiën van den onsen gevangen sijnde, in de voorleden wynter was herwarts
gecomen. Ende verthoonde sek re depositie bij hem ende twee van sijne medemaets gedaen,
waerinne verclaert werde, dat hij met sijn schip , bij Banda van den onsen was
aengerant door het schip -- . Ende naedien vijff dootgeschoten waren ende vier verlamt
op’t voorseide sijn schip, hij in handen gecomen was, sijnde mette voorseide sijne mededeposanten
gespolieert van alle haere goeden, die soo in gelde als andersins op ettelicke
dusent lb. sterlincx, adiuncto etiam lucro cessante, geëstimeert worden. Ende versocht door
voorscrijvens van de Engelsche compaignie tot Londen, daeraff van de Compaignie alhier
restitutie, alsoo hij van meninge was, weder derwarts naer Indiën te vertrecken.
Maer hem werden voor antwoort gegeven, dat men verstont, volgens het accoort tusschen de
compaigniën gemaect, dat sulcke questiën ende restitutiën in Indiën behoorden te geschieden,
waervan de beste kennisse van sulcke saecken was. Ende dat de onse diergelijcke scaden ende
interesse als van - w ende andere souden connen repeteren. Dan dat se
bequamelicker achten, om de compaigniën alhier van sulcke querelen te ontledigen, dat
diergelijcke questiën in Indiën souden werden gewideert. Gevende hem tot sulcken eynde
scrijvens aen de voornoemde Engelsche compaignie, tot Londen residerende.
Compareerden, eodem die, aldaer François Lemmens, oppercoopman op’t overgesonden
schip -, ende werden hem afgevraecht, waeromme hij sich hadde
53