Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA

Deselve tijt hebbe ick gescreven de gelegentheyt van de Oost-Indische saecke, voor sooveel
daervan hadde connen verstaen, aen de Mog. heeren Staten van Utrecht, in der voegen als
volcht.
Edele, mogende, wijse, hoochgeleerde, seer voorsienige heeren,
Ick hebbe voor sommige daghen, wanneer den governeur-generael uuyt Oost-Indiën alhier
eerst gearriveert, in de camere der bewinthebberen verschenen was, ende aldaer twee
pacxkens, het eene met diamanten, ende het andere met bezarstenen gelevert hadde Ue.M. in’t
cort van den staet van Indiën, ende hetgeene in het schip, - genaempt,
overgecomen is, verhaelt. Verwachtende naerder relaes ende verclaringe van denselven
generael, hem doen overmits sijne indispositie, ende afwesen sijnder papieren ende memoriën
excuserende.
Maer, alsoo sijne swackheyt ende crencte van daghe te daghe vermeerderde, en hebbe tot
noch toe van hem niet vorders vernomen. Dan, overmits de hooghmogende heeren Staten
ende sijne princelijcke excellentie daerover een misnoegen hadden, ende begeerden eenige
onderrichtinge van de Indische saecken, als’t wel behoorden, soo sijn eenige van dese Camere
met den advocaet Boreels nae Den Hage gereyst, om daer contentemente van de voorseyde
saecken te geven. Die nu dese weecke wedergecomen sijnde, ons openinge daervan gedaen
hebben. Ende dewijle den voorseyde generael, hoewel aen de beterhant sijnde, niettemin
nochal swack blijft, soo heeft mij niet ondienstich gedocht, UE Mo. wat breder de
voorscreven saecken te verhalen.
Ende vooreerst, dat door de geschillen die tusschen de Engelsche ende de onse dagelicx
vermeerderden, de inwoonderen van Java ende d’Molucksche eylanden, meest wesende
weynich te vertrouwen, ende nu jaloess van het vast maken van onse natie aldaer, allenskens
begost hebben, de ooren op te steecken, van haere gewoonlicke vrintschap ende
onderdanicheyt wijckende. Daertoe de Engelsche als olye in’t vier hebben gegoten, meenende
met de onderdruckinge van de onsen, haer te vergroten.
Doch alles is door de gratie Goods gevallen buyten de hoope ende het voornemen, soo van de
eene als van de andere. Want, alsoo sommige Ambonesen, opgeruyt door de Javanen, het
hooft opstekende, nu begonden te rebelleren, nu weygerende haere diensten, die sij het casteel
schuldich waren, dan de onse beschadigende, soo heeft de vice-governeur van het casteel
Amboyne, Spuelt, in het beginsel van’t voorgaende jaer, bijeen vergadert een goet getal
soldaten met eenige inwoonderen van ’tselve eylant, onder de gehoorsaemheyt van den
casteele staende. Ende is daermede getrocken voor een fort, genaemt Hottemoury, leggende
in’t oosteynde van Ambon, op enen hogen berch. Sulcx dat, ingevalle het versterckt ende
beset waer geweest met ons volck, ende na onse maniere, men het onwinbaer soude mogen
geacht hebben.
Dese inwoonderen en hadden haer niemants willen onderwerpen, maer hielden haer nu als
vrij, doende dickwils grote scade op de andere onderdanen van den casteele, met roven ende
andersins. Hierop sijn bij hem ende de sijnen gedaen vijf assaulten, waervan sij de twee met
goede couragie hebben afgeslagen, maer bij de vol-
gende siende hunne tegenwercken verswact ende verovert, sijn gedrongen geweest, haer over
te geven in handen van den vice-governeur voorseyt. Sterck sijnde 400 sielen, ende daeronder
150 weerbare mannen, die op rançon sijn gestelt, te weeten de hoofden op hondert realen van
24