Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA

More documents

Recommendations

Info

omen, so groot als notebomen. Is fruyt, so groot als persen, het buytenste is seer goet om eeten. Men maect er conserven van, den steen van binnen is notemuscate, ende heeft een schille om, dat is de masse ofte folie. De caneel compt van een eylant, genaempt Ceylon, eertijts Taprobane geheten. Leyt in den V. graet ende is van groote 300 milen, ende is het vruchtbaerste eylant dat in de werelt is. Men wil seggen dat het paradijs daer is geweest, vanhier ontrent 100 milen gelegen. De caneelbomen sijn so groot als olijfbomen, den 2. bast is den caneel. Men brant hier anders geen hout dan caneelhout. In dit eylant sijn veel olyfanten ende de beste van de werelt. Vandaen compt oeck het marfijn ofte olyfantentanden, oeck robinen, sapphiren, gramander, peerlen, aliaffel ende andere costelicke waren. Het amber compt van Nacombiqier, ende wort gevonden bij de zeestrant, ’t is dreck van sommige visschen die daer sijn. Almusgueres oft musculiat compt van China, van beesten gelijck vossen, die smiten se doot ende laten se verrotten, met vleisch, bloet ende al. Ende dan maken se beurskens van ’tselve vleys, vet ende bloet. Dat is dan musculiat. Anyl is een cruyt, wast op’t velt ende heeft blauwe bloemen, werden gestoten ende daerna te drogen geleyt, ende dan wort het anyl. Lacken comen van Pegu ende Bengalen, van hier 180 oft 200 milen. Werden gemaect van mieren die vliegen, die maecken’t over tacken van bomen, rontom gelijc die bijen den heunich maecken. De peerlen comen van Vrunes ende Ceylon ende andere wegen. Worden gevischt van duyckers, 20 ofte 30 vademen diep onder water, ende groeyen in de oesters op den gront van de zee. De diamanten comen van’t lant, geheten Bisnagel, achter Goa. Groyen in’t geberchte, worden gegraven gelijck ’t gout. Sameren ende robijnen comen van Ceylon ende Pegu. Den seylsteen is hier met grote menichte, daer sijn geheele clippen af. Hier in’t lant is een boom, genaempt arbor trista, die draecht het geheele jaer bloemen, des nachts ende des daechs, gelijck bloesel van oraigniën, ende hebben eenen schonen reuck. De sofferaenen van esmeralden comen uuyt Spaens Indiën. Hier sijn mede bomen die des avonts, als de sonne ondergaet, beginnen te bloyen, ende des morgens, als die opgaet, afvallen, sonder een daeraen te blijven. Desen boom is alleen in Goa. Hier is een boom, genaempt palmet, die in grote menichte wast, als de willigen in ons lant, ende is de meeste rijckdom der Indianen. Geeft een fruit, genaempt coquos ofte Indiaensche noten, waervan excelente wijn, asijn, olye, brandewijn, suycker, coorden, cabels voor de schepen, papier daer de Indianen op scriven, geseyt olla, oock matten ende seylen ende andere veele dingen van gemaect worden. Hier sijn in Indiën over de 40 verschede natiën, alle Indianen, behalven de christenen, diewelcke haer sonderlinge wet, ceremoniën ende spraec hebben. De meeste Indianen gaen naect, behalven een doeck om het hooft ende de schamelheyt bedect. Hebben elck 10 ofte 12 vrouwen. Wanneer sij trouwen ofte ter echte gaen, is de vrijer 12 jaer ende de vrijster 7 jaeren. Wanneer de man sterft, wert verbrant, met groter feest, ende die vrou die hem de alderlieste in sijn leven wilde sijn, met hem levendich, met veel rijs, coren ende andere victualiën. Hier sijn Indianen, genaempt dermedes, die geen dinck eeten dat leven gehadt heeft, noch bloet, dan alleen cruyden, ende en souden niet een luys doden. Seggende, dat leven heeft, heeft siel, ende andere beuselingen, die sij hebben. Het eerste dat hen ’s morgens tegemoete compt, dat bidden sij aen. Sij houden den os voor heylich. Hiermede wil ick een eynt maecken, ende weet Ulieden niet veel meer te scrijven. Dan vermoede, dat Ul. breder bescheyt sal verstaen hebben van mijn broeder Willem Thin, die met Gods hulpe daer gearriveert sal wesen, etc. 174
Gescreven uuyt Goa, in’t jaer ons Heeren 1584. [10-10-1626] Ontrent Victoris 1626, ofte daervoor, lopen de actiën ontrent 200. Ende sijn doen drie schepen uuyt Oost-Indiën overgecomen, welgeladen. Doch wort geseyt, het 4., -, verallen te wesen in de macht van de Spaengiarden, ontrent Spaniën. Wesende het eerste aldaer uuyt Indiën comende, dat verloren is. [00-9-1626?] Sijn in september geaffigeert billetten, dat men den 28. octobris tot Amsterdam soude vercopen verscheyde waren, uuit Oost-Indiën gecomen, so mette leste als de voorgaende schepen: nagelen, noten, foelly, benuun, capelletten, gesulte noten, campher, zuyckeren, salpeter, peper, Chyneese sijde, gomme lacke, bezar, catoene garen, diamanten, etc., als Japans coper, ebenhout, Guineesch linewaet. [22-2-1627] Is uuytgescreven, dat men soude in martio 1627 uuytdeylen 12½ gld. ten hondert, wesende een sobere afgifte. Ende diensvolgende hebbe ick den 22. februarii ouden stijl, door ons neef Hendrick van Wijckerslooth, ontfangen van de 1.550 gld. capitael 193-15-. Waervan ick de Brienentgens het haer sal senden, ut feci per nautam, qui apud Regularium pontem. [00-3-1627] In martio. Is het huys van … Niers, schoonvader van Polianders soon, verraden sijnde door Middelgeest, bij den procureur-generael doorsocht. Ende wort beschuldicht, geprocureert te hebben de scriften ende accusatiën, tegens de Oost-Indische Compaignie uuytgegeven. Daer d’selve Middelgeest een groot behulp toe hadde geweest. De bewinthebberen, daerdoor gepicqueert, sullen beter tegens hem haer soecken te revengeren, als hare faulten te beteren. Eciam hoc eodem mense. Coenius, cum uxore et familia, navem ingressus cum potestate generalis Indiam petiit. Multis improbatibus, quod magno apud vulgum nauticum haberetur odio, et eius superbus dominatus Collegio Indico magno iam ante constitisset. [00-5-1627] In maio. Is het schip, genaempt -. uuyt Oost-Indiën gearriveert in de Goerede. Hebbende eenighe maenden gewacht geweest, ende van sijnen ordinarisen cours vervallen. Is welgeladen, inhebbende: 15.058 sacken peper 75.072 lb. notemuscaten 12.412½ catti rouwe Chineesche sijde 63.005 lb. ongerafineert salpeter 1.884 stucken Guineesche lijwaet 220 sockels folie 163 picol coper 12.450 pont catoene garen. [31-7-1627] In fine julii 1627. Sijn aengecomen 4 schepen van Nova Batavia. Wel geladen, als het schip , - . Verstae van de vader van Peter Verschuyr, dat hij soude in seecker schip, dat verongeluckten, verdroncken sijn, alsoe hij cranck was ende sulcx hem niet conde behelpen, daer d’andere bijcans alle ontquamen. Het versenden van Coen in Oost-Indiën, buyten wil van den coninc van Engelant, d’wijle sij hielden, dat door sijn toedoen eenige Engelse 175
Page 1 and 2:
Aantekeningen van Arnoldus Bucheliu
Page 3 and 4:
3r Geschiedenis van de 5v Buchel be
Page 5 and 6:
Indiën, soo vaste als eylanden aen
Page 7 and 8:
Ex libro Athanasii Kircheri, cui ti
Page 9 and 10:
Waerover ick doen op mijn beraet be
Page 11 and 12:
[10-11-1619] In novembri, na den ou
Page 13 and 14:
subject maecken dienaengaende de ov
Page 15 and 16:
orgermeester, hadde ’tselve voorg
Page 17 and 18:
6. Egbert Jansz During, wesende gec
Page 19 and 20:
verstaende, die bij corte wegen end
Page 21 and 22:
Sijn volck was ten deele seer moetw
Page 23 and 24:
Item, dat noch vijff schepen na de
Page 25 and 26:
achten, ende de andere op 10 gelijc
Page 27 and 28:
Een François presenteerden sijnen
Page 29 and 30:
De governeur Reael, sieck van het p
Page 31 and 32:
Ick vynde seecker accoord tusschen
Page 33 and 34:
Worden gecommitteert borgemeester W
Page 35 and 36:
Vlacq gecommitteert om met de instr
Page 37 and 38:
Op de verclaringe bij joffrou Anna
Page 39 and 40:
Werden goetgevonden, dat men het 47
Page 41 and 42:
Waertoe gebracht sijnde, is het see
Page 43 and 44:
Men soude oock connen versoecken, o
Page 45 and 46:
Toegeleyt voor de groote schepen, d
Page 47 and 48:
[juni 1620] In junio, den … is de
Page 49 and 50:
hondert dusent guldenstotte aequipa
Page 51 and 52:
ende - - verovert onder Sunda de
Page 53 and 54:
Hiervoor hebbe ic de situatie van h
Page 55 and 56:
ebus collocandis idoneum, vendidiss
Page 57 and 58:
goet gevonden werden. Dat het een l
Page 59 and 60:
goetgevonden, hiervan een poinct va
Page 61 and 62:
Voort voor sijnen getrouwen dienst,
Page 63 and 64:
Dat men diegeene die het fort Polew
Page 65 and 66:
was Jan Wedden, nam uuyt Hollandia
Page 67 and 68:
handelinge, die mogelick waer te be
Page 69 and 70:
November [2-11-1620] 2. Is het volc
Page 71 and 72:
Catoenen lijwaet, meest gebleyckt,
Page 73 and 74:
opdat die op eene egale voet mochte
Page 75 and 76:
Compaignie grootelicx soude scaden,
Page 77 and 78:
oeder oock publycquelicken was gesc
Page 79 and 80:
hetselve schip in octobri daerna 16
Page 81 and 82:
hadden geleth, bevonden souden hebb
Page 83 and 84:
Den 8. Comende aen het Oost-Indisch
Page 85 and 86:
Wijders, als men haer hadde toegela
Page 87 and 88:
waren, de Fransche vercorten ende b
Page 89 and 90:
gehouden wert, de toelatinge op Moc
Page 91 and 92:
veranderen, dat die in de plaetse v
Page 93 and 94:
D’Engelse drijven seer aen, dat s
Page 95 and 96:
den soldaten als bootsgesellen toec
Page 97 and 98:
1618 van ’tselve schip gegaen in
Page 99 and 100:
ordre soude geven, bij represaliën
Page 101 and 102:
schip was weleer door een paepsche
Page 103 and 104:
- Item hoe men sal handelen mette F
Page 105 and 106:
[12-8-1621] Den 12. augusti tot Ams
Page 107 and 108:
sulcx onbillick te wesen. D’wijle
Page 109 and 110:
Den commys Gisels proponeerden twee
Page 111 and 112:
Peter van de Werve, een soon van de
Page 113 and 114:
Ende hebbe alsoo successorem gecreg
Page 115 and 116:
Den admirael Verhagen leyde het ver
Page 117 and 118:
opgerechte ooren te rijsen om te ve
Page 119 and 120:
5. Presenteren hiervan naerder bewi
Page 121 and 122:
In fine octobris 1622 fui Amsteroda
Page 123 and 124: libellum, postquam frustra iustitia
Page 125 and 126: 11. Een bewinthebber die, in’t ov
Page 127 and 128: 3 lb. bezar steenen, alias 3 stucks
Page 129 and 130: Anno Christiano MDC XXI [00-00-1621
Page 131 and 132: Ende alhoewel de hooch mog. heeren
Page 133 and 134: nedersetten. ’t Welck niet met mi
Page 135 and 136: Alsofte men de quaetdoenders niet e
Page 137 and 138: De wint is tot noch contrarie, sulc
Page 139 and 140: achtergebleven ende ontlopen. Dat o
Page 141 and 142: In octobri. Eenige prisen becomen,
Page 143 and 144: In’t beginsel van februario is to
Page 145 and 146: espringende, also het te water impr
Page 147 and 148: huyshouden. Ende sal andere ordre w
Page 149 and 150: d’onderhoudinge van’t eerste oc
Page 151 and 152: Ende weynich voorwart aen de noorts
Page 153 and 154: Den XI. junii 1631. Gecomen in de g
Page 155 and 156: een kiste sijde 24 ijsere stucken 4
Page 157 and 158: De ordre is als voor, ende sijn ont
Page 159 and 160: Op Sorysory sijn de helft vanouts m
Page 161 and 162: Seyt noch, dat aldaer onder het vol
Page 163 and 164: Namentlick, dat se haerselven ende
Page 165 and 166: Alsoe de Ambonese kinderen tot Amer
Page 167 and 168: Van den 15. novembris totten 15. ap
Page 169 and 170: Het silver, verwacht uuyt Japan te
Page 171 and 172: Dese mohumetanen in de benedenlande
Page 173: So mijn God de Heere spaert met ges
Page 177 and 178: Eodem tendebat Wassenburgii filius,
Page 179 and 180: leert hadden, in Engelant, Vrancrij
Page 181 and 182: 3.000 lb. indigo s. Gille 8.464 lb.
Page 183 and 184: 431 sockels foli 235 picol Japons c
Page 185 and 186: In novembri 1625. III schepen gelop
Page 187 and 188: [01-1-1633] In’t begin van 1633.
Page 189: Oost-Indiën is van ouden tijden de
show all

Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?