Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA

More documents

Recommendations

Info

Beminde vader ende moeder, U sal gelieven te weten, dat ic alhier in Indiën noch sij bij den ertsbischop, als ic Ulieden wel breeder gescreven hebbe, met mijn broeder. Ende dencke alhier te blijven, soo lange, dat ic eenige commoditeyten vinde, omme te gaen over lant naer Italiën. ’t Es een reyse, seer gemeen, ende comen alle jaers veele Italianen over lant in Indiën. Hier sijn oeck sommige Nederlanders gecomen over lant, ende men mach wel met hondert ducaten deur geraecken. Indien mij Godt gesont spaert, en sal anders geen wech nemen dan over lant. Hier sijn’t jaer voorleden gecomen 4 Engelsche over lant tot Goa. Sijn tot Lonnen t’seyl gegaen, ende gevaren door die Strate Gybralter tot in Trypoli, een zeestadt in Turkiën, ende vandaer over lant tot hier in Goa. Dese werden hier gavangen gevoert van de Portugesen, seggende, dat het ketters waren. Wij maecten’t met den bisschop, dat zij uuytgeraecten. Dese hebben ons groote vrintschap bewesen. Sij brachten hier wel seven ofte acht dusent ducaten aen coopmanschap, als lakens, soffranen ende andere waren. Twe van haer spraecken goet Duyts, want sij langen tijt in Nederlant gehandelt hadden. Ende mosten hier borch stellen voor 2.000 ducaten, dat sij niet souden wech gaen. Sij gaven haer borch 1.100 ducaten in haer handen. Deselfde Engelschen hebben mij den wech altemael in scrift gegeven. Ende is so vrij te gaen door Turkijen als door Hollant ende vrijer. Men mach door Jerusalem gaen, wil men. Ende alle dingen sijn seer goede coop over wech. Daer gaen alle jaer vanhier drie- ofte vierhondert personen teffens, ende gaen op kamelen. Eerst vanhier te water op Ormus, is vanhier 400 mijlen, een stadt in Persen. De Portegisen hebben daer een fortresse, ende gaen alle jaer veel schepen daerna toe, brengende vandaer comanschappen als peerlen, alcatifes ende andere costelicke waren. Ende daer is grote trafique van Turquen ende Indianen. Vandaer gaet men naer Balsaka, is van Ormus 200 milen, vandaer na Babiloniën, sijn 430 milen, is een stat van grote trafycque, ende wonen veel christenen, als Italianen, Engelschen, Françoisen, Hoochduytsche ende andere natiën. Hebben oeck christenkercken. Vanhier is trafycq op Indiën door geheel Turquijen, Italiën ende Vrancrijck, Engelant ende andere landen. Van Aleppo na Tripoly sijn 90 milen. Dit is de haven, daer de schepen van alle wegen aencomen, ende vandaer gaet men op camelen na Aleppo, daer die factoren ende coopluden wonen, als boven. Wil men te Jerusalem gaen, so gaet men van Tripoly na Damasco, dat sijn 60 milen, van Damasco na Jerusalem sijn 30 milen. Om te gaen van Jerusalem na Venegiën, so neempt men oeck eenen anderen wech, sonder tot Tripoly te comen. Als van Jerusalem na Ramar sijn 40 milen, van Ramar na Cyperen sijn 30 milen, vandaer na Candiën 220 milen. Van Candiën na Santen 180 milen, van Sante tot Salomon sijn 30 milen, van Salomon tot Sara sijn 70 milen, vandaer tot Groffa sijn 50 milen. Van Groffa tot Polla 36 milen, van Polla na Parenta sijn 22 milen, van Parenta na Malumocho sijn 24 milen, vandaer tot Vinegia sijn 3 milen. Somma in als, van Goa tot Vinegiën 2389 milen. Ende om te water na Portugal sijn 6.000 milen. Ende heeft men 200 ducaten van doen, om alleen die costen op die schepen te copen. Ende te lande can men met hondert ducaten reysen, ende met de andere hondert noch soveel winnen. Men gaet te lande in vijf ofte ses maenden, ende besiet veel oude, vermaerde plaetsen. Ende te water vaert men in acht maenden, ende sien niet dan water ende lucht ende verdriet. Te lande heeft men alle dage versch water ende spijse ende vreempt volck, vreemde manieren. Ende te water stinckent water met wormen somtijts, ende quaet biscuit ende groot torment ende moelickheyt. Nu mach Ulieden selfs considereren, welcke van tweën beter genomen is. 172
So mijn God de Heere spaert met gesontheyt, hebbe belooft niet thuys te comen, voordat ic eerst so goeden Italiaens sal connen als Spaens, ende Italiën besien, soo’t mogelic is, Hooch- Duytslant ende Vrancrijck. Ende alsdan mach men alles sien waer’t heen wil. Mijn hart denct anders niet, nacht ende dach, dan om vreemde landen te besien. So weet men wat te vertellen als men oudt is. Daer en is geen tijt quader versleten, als een jongman op sijn moeders kuecken te blijven, gelijck een babock. Ende weeten niet wat armoede noch weelde is, noch wat de werelt in sich heeft. ’tWelck dickwils oorsaeck is van haer verderffenis. Mijn sin waer wel, om te gaen naer China ende Jappan, dat is noch eens so verre, als van hier naer Portugal, ende men is drie jaeren op den wech. Hadde ic een hondert ducaten, twee ofte drie, conde wel ses ofte seven daeraf maecken. Daer is dit jaer een Duytsman, mijn goede vrunt, voor constapel op een schip gevaren, die geerne soude gesien hebben, dat ic met hem soude gereyst hebben. Maer met ijdele handen sulcx te beginnen, docht mij sotternie. Men most al wat voorsien sijn om proufijt te doen. Deselve constapel heeft er eens geweest, ende seyt er veel goets aff. Hij is naturel van Enckhusen, ende heeft hier wel 26 jaeren in’t lant gewoont, ende is getrout met een Duytse vrouwe. Sijnen naem is Dirck Gerritsz (pag. 129 --.) 146 ende meent dese reyse noch eens te volbrengen, ende dan naer huys te gaen. Hier sijn veel Duytse getrout geweest, maer nu meest doot. Als van Rotterdam Pieter Jansz de Wit, die is met een rijcke vrou getrout, ende meer andere van Antwerpen ende Hooch-Duyslant. Hier sijn oeck vijf ofte ses jesuïten ende grauwe monicken, dat Nederlanders sijn. Aengaende het lant van Indiën, is een goet lant voor dengeenen die wat in handen heeft. De dagen sijn hier ’s winters ende somers even lang, ofte schelt seer weynich. De sonne gaet te ses uren op, ende te ses uren onder, doorgaens. Daer is geen onderscheit tusschen somer ende winter, dan dat het des wynters vijf ofte ses maenden achtereen regent. De winter begint in april, ende eyndicht in september. De geheele winter sijn de rivieren gestopt met sant, datter schip noch schuyt in noch uuyt mach. Ende tsomers gaen die weder open. Den gehelen winter wait er eene wint, sonder eens te veranderen. De bomen sijn ’s winters ende somers even groen, ende ’t geheele jaer door isser fruyt. Men siet hier twee polen van de werelt, de noort- ende zuytsterre. Des middachs en geeft die sonne geen schaduwe, ende is recht boven het hooft. Hier sijn alderhande gedierten, als papegaien met groter menichten, ende meercatten, desgelijcx tigren, olifanten, rinoffelen ofte eenhorens, ende andere vreemde beesten. De peper wast hier in Indiën gelijc in ons lant de wyngerden, mit boskens druyven tegen andere bomen, maer cleynder. Hier is oeck ander peper, als lange ende witte. De gember wast door geheel Indiën, ende is weynich geacht. Wast gelijck riet in ons lant, ende de wortel es gember. Men heeft se hier in salat, alse noch groen is. Die giroffelen of nagelen comen van de Molucse eylanden, die vijff sijn, ende leggen onder den cleynen equinoctial. Men is drie jaren op den wech om te gaen ende te comen. Het is een seer periculeuse reyse, om de droochte wille die onder weg is. Die boomen daer se aen wassen sijn als laurierbomen, daer en sijn anders geen nagelen in geheel Indiën als die van dese eylanden comen. Die notenmuscaten ende foulie compt van Malay, 300 milen van hier, ende wast op 146 In de marge. 173
Page 1 and 2:
Aantekeningen van Arnoldus Bucheliu
Page 3 and 4:
3r Geschiedenis van de 5v Buchel be
Page 5 and 6:
Indiën, soo vaste als eylanden aen
Page 7 and 8:
Ex libro Athanasii Kircheri, cui ti
Page 9 and 10:
Waerover ick doen op mijn beraet be
Page 11 and 12:
[10-11-1619] In novembri, na den ou
Page 13 and 14:
subject maecken dienaengaende de ov
Page 15 and 16:
orgermeester, hadde ’tselve voorg
Page 17 and 18:
6. Egbert Jansz During, wesende gec
Page 19 and 20:
verstaende, die bij corte wegen end
Page 21 and 22:
Sijn volck was ten deele seer moetw
Page 23 and 24:
Item, dat noch vijff schepen na de
Page 25 and 26:
achten, ende de andere op 10 gelijc
Page 27 and 28:
Een François presenteerden sijnen
Page 29 and 30:
De governeur Reael, sieck van het p
Page 31 and 32:
Ick vynde seecker accoord tusschen
Page 33 and 34:
Worden gecommitteert borgemeester W
Page 35 and 36:
Vlacq gecommitteert om met de instr
Page 37 and 38:
Op de verclaringe bij joffrou Anna
Page 39 and 40:
Werden goetgevonden, dat men het 47
Page 41 and 42:
Waertoe gebracht sijnde, is het see
Page 43 and 44:
Men soude oock connen versoecken, o
Page 45 and 46:
Toegeleyt voor de groote schepen, d
Page 47 and 48:
[juni 1620] In junio, den … is de
Page 49 and 50:
hondert dusent guldenstotte aequipa
Page 51 and 52:
ende - - verovert onder Sunda de
Page 53 and 54:
Hiervoor hebbe ic de situatie van h
Page 55 and 56:
ebus collocandis idoneum, vendidiss
Page 57 and 58:
goet gevonden werden. Dat het een l
Page 59 and 60:
goetgevonden, hiervan een poinct va
Page 61 and 62:
Voort voor sijnen getrouwen dienst,
Page 63 and 64:
Dat men diegeene die het fort Polew
Page 65 and 66:
was Jan Wedden, nam uuyt Hollandia
Page 67 and 68:
handelinge, die mogelick waer te be
Page 69 and 70:
November [2-11-1620] 2. Is het volc
Page 71 and 72:
Catoenen lijwaet, meest gebleyckt,
Page 73 and 74:
opdat die op eene egale voet mochte
Page 75 and 76:
Compaignie grootelicx soude scaden,
Page 77 and 78:
oeder oock publycquelicken was gesc
Page 79 and 80:
hetselve schip in octobri daerna 16
Page 81 and 82:
hadden geleth, bevonden souden hebb
Page 83 and 84:
Den 8. Comende aen het Oost-Indisch
Page 85 and 86:
Wijders, als men haer hadde toegela
Page 87 and 88:
waren, de Fransche vercorten ende b
Page 89 and 90:
gehouden wert, de toelatinge op Moc
Page 91 and 92:
veranderen, dat die in de plaetse v
Page 93 and 94:
D’Engelse drijven seer aen, dat s
Page 95 and 96:
den soldaten als bootsgesellen toec
Page 97 and 98:
1618 van ’tselve schip gegaen in
Page 99 and 100:
ordre soude geven, bij represaliën
Page 101 and 102:
schip was weleer door een paepsche
Page 103 and 104:
- Item hoe men sal handelen mette F
Page 105 and 106:
[12-8-1621] Den 12. augusti tot Ams
Page 107 and 108:
sulcx onbillick te wesen. D’wijle
Page 109 and 110:
Den commys Gisels proponeerden twee
Page 111 and 112:
Peter van de Werve, een soon van de
Page 113 and 114:
Ende hebbe alsoo successorem gecreg
Page 115 and 116:
Den admirael Verhagen leyde het ver
Page 117 and 118:
opgerechte ooren te rijsen om te ve
Page 119 and 120:
5. Presenteren hiervan naerder bewi
Page 121 and 122: In fine octobris 1622 fui Amsteroda
Page 123 and 124: libellum, postquam frustra iustitia
Page 125 and 126: 11. Een bewinthebber die, in’t ov
Page 127 and 128: 3 lb. bezar steenen, alias 3 stucks
Page 129 and 130: Anno Christiano MDC XXI [00-00-1621
Page 131 and 132: Ende alhoewel de hooch mog. heeren
Page 133 and 134: nedersetten. ’t Welck niet met mi
Page 135 and 136: Alsofte men de quaetdoenders niet e
Page 137 and 138: De wint is tot noch contrarie, sulc
Page 139 and 140: achtergebleven ende ontlopen. Dat o
Page 141 and 142: In octobri. Eenige prisen becomen,
Page 143 and 144: In’t beginsel van februario is to
Page 145 and 146: espringende, also het te water impr
Page 147 and 148: huyshouden. Ende sal andere ordre w
Page 149 and 150: d’onderhoudinge van’t eerste oc
Page 151 and 152: Ende weynich voorwart aen de noorts
Page 153 and 154: Den XI. junii 1631. Gecomen in de g
Page 155 and 156: een kiste sijde 24 ijsere stucken 4
Page 157 and 158: De ordre is als voor, ende sijn ont
Page 159 and 160: Op Sorysory sijn de helft vanouts m
Page 161 and 162: Seyt noch, dat aldaer onder het vol
Page 163 and 164: Namentlick, dat se haerselven ende
Page 165 and 166: Alsoe de Ambonese kinderen tot Amer
Page 167 and 168: Van den 15. novembris totten 15. ap
Page 169 and 170: Het silver, verwacht uuyt Japan te
Page 171: Dese mohumetanen in de benedenlande
Page 175 and 176: Gescreven uuyt Goa, in’t jaer ons
Page 177 and 178: Eodem tendebat Wassenburgii filius,
Page 179 and 180: leert hadden, in Engelant, Vrancrij
Page 181 and 182: 3.000 lb. indigo s. Gille 8.464 lb.
Page 183 and 184: 431 sockels foli 235 picol Japons c
Page 185 and 186: In novembri 1625. III schepen gelop
Page 187 and 188: [01-1-1633] In’t begin van 1633.
Page 189: Oost-Indiën is van ouden tijden de
show all

Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?