Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA

Dese mohumetanen in de benedenlanden hebben nu ter tijt steden ende vlecken, als sijn
Borneo, Calca, Sambas, Monpar, Sassango, Tayen, Sackidana, Baligermassing, Crimata, etc.
Waervan de vernoemste sijn Sambas, dat eertijt tributaris is geweest aen den coninc van Ihor,
ende Suchadana, dat eertijts is geweest aen die van Jacatra in Java. Maer nu ter tijt hebben die
steden haer eygen coningen, welck haer volck voor vrij houden, mogende negotiëren met
elckeen.
De binnenlanden sijn weynich bekent, alleenlicken weet men, dat de riviere aen de westsijde
meest gout geven. Ende de rieviere van lande geeft
oeck diamanten, comende uuyttet oosten (noorden). 145 Hetwelck sij in de benedenlanden voor
cleetgens ende andere manufatturen vermangelen. De voorseyde riviere wort geseyt, te comen
uuyt een hooch gebercht. Hetwelck geseyt wort, bovenop sijn hoochste te hebben een groot
meer ofte staende water.
Dan gaet een vertellinge, dat seecker persoon van de wilden, wesende op het geberchte aen
den cant van het water, een spiegeling op sijn borst sach, regenboogswijse, sodanige als de
diamanten van haer geven. Voor hem neer in’t water siende, een seer grooten diamant sach
leggen op den gront, ende nemende een lang ried, heeft na dien steen gesteken. Maer also het
water daerdoor troubel werden van de visschen gemaect, soo en heeft hij den steen niet
connen steken, maer heeft hem uuyt het gesichte verloren. Ende na hetgeene daer te lande
gelooft wort, so soude dit geweest hebben de moer van de diamanten. Wesende bij haer vast
aengenomen, dat de diamanten groyen.
Daer was eens gevonden eenen seer grooten steen, welcke wel eenige claerheyt hadde, maer
niet na behoorten van de diamanten. Daerin siende, mercte men, in’t midden een diamantgen
te leggen. Waerdoor sij geloofden, desen groten steen noch niet tot sijn perfectie gecomen te
wesen. Waromme sij hem weder in het water geworpen hebben, opdat, als die tot sijn
perfectie soude wesen volwassen, si die weder souden mogen vinden.
Wort gemeent, dat in’t eylant Borneo 4 coningen sijn. Ende vallen in de buytenlanden gantsch
geen waren, dan die worden uuyt de binnenlanden gebracht, als in Borneo gout, bezar,
campher, peerlen, in Sambas gout, bezar, rijs, diamanten. Maer also de wilden, die onder den
coninc van Sambas behoren, vianden sijn mette wilden van den lande Sea, en worden daer
geen diamanten gebracht. Ende alhoewel eenige van de onse groote instantie bij den coninc
van Succadana gedaen hebben, om selver in den lande daer die diamanten vallen, te
negotiëren, hebben het noyt met giften ofte andersins connen tewege brengen. Hebben de
onsen seer gearbeyt, de wilden van Sambas ende Succadana te vereenigen. Dat oeck is
geschiet, sulck dat daerdoor goede hope van succes deser handelinge sich openbaerde. Doch
is na door de onversichticheyt van de onsen, willende den coninc trotsen, is dit alles
verbroocken.
Jan Hugen van Linscoten, wiens vader was Huych Joostens van Hae-lem, van wiens doot hij
selver schrijft in sijn --, pag. 115, anno 1585.
Copie van eenen brief, die een soon scrijft aen sijnen vader, genaempt Huych Joosten van
Haerlem, ende Maertgen Henrics, sijn moeder, van Schoonhoven, nu wonende tot Enckhusen.
145 Oosten onderstreept, noorden bovengeschreven.
171