Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA

Alsoo in den jaere 1637 veel verschils is geweest, belangende den vrijen handel in West-
Indiën ende Brasil, de Zeeuwen, Stichtse ende andere, d’selve sustinerende, voor de
Compaignie scadelick; die van Amsterdam ter contrarie nodich, omme de negotie ende
populatie aldaer te onderhouden. Sij oeck daertoe dienende verscheide boecxkens van dese
materie, waerbij soo d’eene als d’andere opinie voorgestaen wert, soo bij gescrifte als den
drucke gemeen gemaeckt. Waerover de bewinthebberen mette Staten seer besich sijn omme
het beste te verkiesen.
Interim mij gecommuniceert wesende een missive bij de bewinthebber, ons neve Van
Wijckersloot, aen hem gescreven van den handel ende gelegenheit aldaer, hebbe die hier
willen bijvoegen, als volcht inhoudende:
[16-11-1637]
Dat verleden manendach de bewinthebberen becomen hadden scrijvens uuyt Brasil, van sijn
excellentie ende den hoghe secrete raden, van den 16. novembris 1637 lestleden, gecomen in
Engelant met seecker Engels scheepken, ’tgunt van Thome comende, door onse schepen,
wederkerende van ’t exploitc van de Mina, voor onvrij geoordelt, ende mitsdien naer
Pharnabock gebracht was. Daerin bevonden worden VII c aroben St. Thomesche suycker in
brooden, die van goede prijse waren, ende uuytgelicht sijn. Het sche pken vorders
onbescadicht gelaten, den schipper met sijn volck alle gecontenteert ten volle, voor alle
’tgeene sij mochten pretenderen. Stellende wijtlopich in deselve missive de liquidatie, over
het een ende het ander met hem gehouden, ende wat contentement hem is gedaen. Beneffens
een ample quitance, daermeede hun alle
redenen van pretentiën in’t toecomende afgesneden sijn. Doen daer oeck wijtlopich verhael
van den tocht ende victorie van El Mina, de besettinge van die, ende wederomme-reyse van
de schepen, die alle geluckich in Brasil gearriveert waren. Dat het exploict, sonder een ure
versuyms in regard van de schepen ende soldaten was g ëffectueert. In sulcken tijt als het in
Brasil winter was, ende de schepen ende volck daer weynich dienst conden doen. Stellende
’tselve tot een exempel in’t toecomende, dat diergelijcke vandaer meer sal connen geschieden.
Nu waren die schepen ende volck daer wel wedercomen, omme tot andere desseinen
geëmployeert te werden. Als bijsonder oeck, om de Conte de Bangnoli uuyt Alregippe del
Rei, besuyden Rio St. Francisco leggende, te doen delogeren. Gelijck de heeren Giselin ende
colonel Scheppe met schepen, jachten ende volck alreede derwarts vertrocken waren,
d’andere op’t spoedichs souden volgen. Daervan de uuytcompste soude werden verwacht,
oeck dat 8 schepen gesonden waren, voor ende in de Bahie te cruycen, oock eenige na Rio de
Geneiro. Voorts datter, boven alle vermoeden veel suyckeren werden geplant, ende veel meer
ingenios aen’t malen werden gebracht, als men soude hebben derven hoopen.
De signoros d’ingenios werden met goederen ende comanschappen daertoe seer gestijft,
bijsonder van de vrije luden, die hiertoe seer hielpen, hoewel op borchtochten op de volgende
saffras, soodat se 2 jaeren te wachten hebben, eer se hare betalinge ten vollen sullen becomen.
Ende hoewel seer veel goederen daerdoor vertiert werden, soe en was mette particuliere
goederen noch geen eynde
te sien in langen tijd. Soo menichfuldich sijn die daer op de custen. Waeruuyt af te nemen is,
hoe die particulieren gevaren souden hebben, indien de negotie open gebleven ware.
162