Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA

Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA

31.05.2013 Views

gongen ende clederen weder. Haer vrinden lochenen dan dickwils sooveel, als hij seyt ontgangen te hebben. Hieruuyt ontstaet de meeste onrust onder haer, want sij dit sonder scrift ofte getuygen doen. Om hetwelcke voor te comen, hebben van de governeur 135 Uuyt West-Indiën [00-8-1637] In augusto 1637. Gescreven uuyt Brasiliën. Beesten waren daer genoch, ontbrack potspijs. Gedestineert eenige schepen, om den viant aen te tasten. Waren 1.200 mannen sterck, soo te sche p als te lande. De compaigniën voetvolck gedresseert, alsoeck de politie ende justitie in den lande. De inwoonders submitteren hun geerne onder onse wetten. Sullen d’ordonnantiën ende placaten in hunne spraecke translateren. Politycque raetscollegie swack door vacante plaetsen van overledene ende gelicentieerde. Sereskercken vertreckt, heeft een misslach ontrent sijn soons huwelick begaen. De heer Jan Robertsz overleden, den 12. augusti. Wyntgens versoeckt vrij man te mogen werden. Ontbieden seven politycque raden. Culture van landen seer bevordert door het vercopen van de ingenios. Negri van Guinea vercocht 178 à 25 realen, 176 à 22 realen, 346 uuyt een prinse 32 realen. Te betalen 7 januarii toecomende. Op’t Recif de gronden begonnen te registreren. 136 Dat in Olinda-de-stadt noch prematuer is, doch ’t sluyten van de negotiën sal achterhouden. [00-0-1638] Het jaer 1638. Een schip, comende uuyt West-Indiën, ende door tempeest na Irlant gelopen, is daer vergaen. Het volck meest verdroncken, alleen weinige metten boot gebercht. Hadden meer als 400 kisten suycker in. Gisels vercregen. 137 Dat se haer belooften mosten doen, in presentie voor de oversten haers dorps ende den schoolmeesters. Ende dat hetgeen sij beloofden, opgeteeckent most worden, ofte dat men anders geen recht daerover soude doen. Daer sijn boeten gestelt voor dengeenen die in onecht sitten, tensij dat se trouwen ofte scheiden. Oeck voor die in overspel leven, ofte eenige offervalleyen hebben in hare boschen. Ofte een ander voor swangi, dat is tovenaer, schelt, soe dit daer een scandelicke calumnie is. De boeten vervallen aen de oracayens, kerckscholen ofte bode. Domini Vertrechtius ende Marinus Gideons, kerckendienaers. Hetselve dat in de visitatie van Amboina gedaen wert, ’tselve geschiet mede in de eylanden Oma, Eleasser ende Nussilan. Oma wert oeck Boangh Besse genaempt, heeft Negrien, Oma, Roca, Samet, Abore, Carieu. Dese sijn wat grover van verstant, overmits minder conversatie mitte Portugesen ende Nederlanders gehadt. Op Vliasser sijn 8 dorpen aen de sijde van Bahy, daer de redout tot Hariomar is, alwaer een opperhooft, Nuyts genaempt, is. De Negriten sijn Ocilat, Sorisory, Tonaha, Oeuwo (Ooulbo?). 135 Zie verder fol. 122r. 136 Doorgehaald: vercopen. 137 Sluit aan fol. 121v. 158

Op Sorysory sijn de helft vanouts mahometisten, ende hebben een moorse priester ende tempel, doch leven vresamelic met de christenen. Maer doen groot afbreuc door de licentie in’t stuck van’t huwelick, waertoe die Vliasserse ende omgelegen seer geneicht sijn. A n de oversijde van de Bahy leggen Negrien, Papero, Boy, Haria, Tiou, Porto. Ende op’t eylant Nussilan sijn Titonay, Amet, Abobo, Nalahia. Die van Amet sijn meest mahometist. Op’t grote eylant Seran sijn se oeck meest mahometist, doch sommige hangen de Nederlanders aen. Te weeten die van Sessolou ende Saillau, die de Tarnatanen ende mahometisten haten ende vervolgen, met alle de Olilimas, ende sijn Olivifa. Sij sijn seer barbarische luden, gaen so man als vrou naect, sijn menscheneeters, ende oeck slangen ende andere ongedierten. Doen gestadich tochten op hare vianden. Onder haer mach een man maer een vrou hebben, ende overspel wert metterdoot gestraft. Hetwelck een grote verbintenisse tusschen hare ende onse natie maect. In Banda sijn 2 kerckendienaren, Jacobus Vertrechtius op Nera, ende Jacob Pontcass op Puloway. Op Lontour Jan Block, sieckentrooster. Onder Nera, waer Salama ende Ourien sijn, 31 lithmaten. Op Lontour 27, op Puloway 46. Daer is governeur Acolay, die daer goede ordre hout, daer sijn op yder eylant een schole, etc. West-Indië [30-6-1638] Den 30. junii 1638. Uuyt den naeme van de bewinthebberen der West-Indische Compaignie, ter Camere van Zeelant, is affgevraecht de volgende personen, ende bij haer verclaert, de waerheit te sijn. In presentie der heeren Boudewijn Melisz Schot, Jasper de Maecht, Davit Cadts ende Davit Vrijt, bewinthebberen. Vooreerst is gecompareert Manuel Peres Alleman, out sijnde 30 jaeren, schipper van den schepe genaempt - , comende van de Baya de Todos los Sanctos, op een sonnendach, wesende den 18. april, in den avont tusschen 9 ende 10 uren, alleen, sonder kennisse van den governeur. Dan wel dat hem aengeseyt wiert, midtsgaders aen andere schepen (alsoe sij subitelicken de vlote van sijn excellentie sagen comen, sonder geadverteert te sijn) dat alle die gereet waren, mochten datelicken vertrecken, om tijdinge in Portugal te brengen van’tgeene sij hadden gesien. Segt, dat d’armade van zijn excellentie voor de Bahya quam ende anckerde op donderdach, wesende den 15. april naermiddach tusschen 3 ende 4 uren, met seer bequaem ende goet weder, voor een eylandeken, genaempt Capagipo, gelegen een halver mijle van de Bahya. Alwaer datelicken quantité van volck wiert aen lant geset, wel een halve mijl van het fort, daerop gelegen. ’t Welck beset was met 10 of 12 mannen ende 5 ofte 6 stucken geschut, niet wetende ofte hetselve fort verovert was ofte niet. Dat men met Capogipe de Bahya seer can benouwen, als wesende de plaetse naest de Bahya gelegen, om ’tselve te doen, ende dat zijn excellentie can alle de omleggende eylandekens vermeesteren, soo wanneer het hem gelieft. Taparico is oeck daerbij gelegen, dan wel een mijle van der stadt. ’t En hadde oeck geen defentie van consideratie. Zijne excellentie lecht met de armade geheel voor de Bahya, ontrent een half 159

gongen ende clederen weder. Haer vrinden lochenen dan dickwils sooveel, als hij seyt<br />

ontgangen te hebben. Hieruuyt ontstaet de meeste onrust onder haer, want sij dit sonder scrift<br />

ofte getuygen doen. Om hetwelcke voor te comen, hebben <strong>van</strong> de g<strong>over</strong>neur 135<br />

<br />

<br />

Uuyt West-Indiën<br />

[00-8-1637]<br />

In augusto 1637. Gescreven uuyt Brasiliën.<br />

Beesten waren daer genoch, ontbrack potspijs.<br />

Gedestineert eenige schepen, om den viant aen te tasten. Waren 1.200 mannen sterck, soo te<br />

sche p als te lande.<br />

De compaigniën voetvolck gedresseert, alsoeck de politie ende justitie in den lande.<br />

De inwoonders submitteren hun geerne onder onse wetten. Sullen d’ordonnantiën ende<br />

placaten in hunne spraecke translateren.<br />

Politycque raetscollegie swack door vacante plaetsen <strong>van</strong> <strong>over</strong>ledene ende gelicentieerde.<br />

Sereskercken vertreckt, heeft een misslach ontrent sijn soons huwelick begaen.<br />

De heer Jan Robertsz <strong>over</strong>leden, den 12. augusti.<br />

Wyntgens versoeckt vrij man te mogen werden.<br />

Ontbieden seven politycque raden.<br />

Culture <strong>van</strong> landen seer bevordert door het vercopen <strong>van</strong> de ingenios.<br />

Negri <strong>van</strong> Guinea vercocht 178 à 25 realen, 176 à 22 realen, 346 uuyt een prinse 32 realen. Te<br />

betalen 7 januarii toecomende.<br />

Op’t Recif de gronden begonnen te registreren. 136 Dat in Olinda-de-stadt noch prematuer is,<br />

doch ’t sluyten <strong>van</strong> de negotiën sal achterhouden.<br />

[00-0-1638]<br />

Het jaer 1638. Een schip, comende uuyt West-Indiën, ende door tempeest na Irlant gelopen, is<br />

daer vergaen. Het volck meest verdroncken, alleen weinige metten boot gebercht. Hadden<br />

meer als 400 kisten suycker in.<br />

<br />

<br />

Gisels vercregen. 137 Dat se haer belooften mosten doen, in presentie voor de <strong>over</strong>sten haers<br />

dorps ende den schoolmeesters. Ende dat hetgeen sij beloofden, opgeteeckent most worden,<br />

ofte dat men anders geen recht daer<strong>over</strong> soude doen.<br />

Daer sijn boeten gestelt voor dengeenen die in onecht sitten, tensij dat se trouwen ofte<br />

scheiden. Oeck voor die in <strong>over</strong>spel leven, ofte eenige offervalleyen hebben in hare boschen.<br />

Ofte een ander voor swangi, dat is tovenaer, schelt, soe dit daer een scandelicke calumnie is.<br />

De boeten vervallen aen de oracayens, kerckscholen ofte bode.<br />

Domini Vertrechtius ende Marinus Gideons, kerckendienaers. Hetselve dat in de visitatie <strong>van</strong><br />

Amboina gedaen wert, ’tselve geschiet mede in de eylanden Oma, Eleasser ende Nussilan.<br />

Oma wert oeck Boangh Besse genaempt, heeft Negrien, Oma, Roca, Samet, Abore, Carieu.<br />

Dese sijn wat gr<strong>over</strong> <strong>van</strong> verstant, <strong>over</strong>mits minder conversatie mitte Portugesen ende<br />

Nederlanders gehadt.<br />

Op Vliasser sijn 8 dorpen aen de sijde <strong>van</strong> Bahy, daer de redout tot Hariomar is, alwaer een<br />

opperhooft, Nuyts genaempt, is. De Negriten sijn Ocilat, Sorisory, Tonaha, Oeuwo (Ooulbo?).<br />

135 Zie verder fol. 122r.<br />

136 Doorgehaald: vercopen.<br />

137 Sluit aan fol. 121v.<br />

158

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!