Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA

Den XI. junii 1631. Gecomen in de groote zoudtbay van Sint Marten, doch vant aldaer geen
sout gereet. Dan de maetz vonden aldaer een boom, gelijckende het busboom ofte buxus, soe
van blaederen als hout. Daeraen een fruyt wast als onse swarte bessen, maer yder apart. Daer
een soet melckachtich sap uuyt compt, wesende goede verversinge voor de siecken, als bij
experiëntie bevonden.
Seyt den 12. junii wel 20 maenden uuyt geweest te hebben, hetwelck niet overeencompt met
sijn journael. Wert van den comanduer belast, pockhout te laden, dat in ’tselve eylant wel
was te becomen.
Daer staet eene groote soutpan ende drie cleynen, de grote was wel 9.500 treden om te gaen.
[16-6-1631]
Den 16. junii. Hadden eenige boomen pockhout gesaecht, dan claechden, qualicken van de
bergen ende boomen te connen brengen, die seer dicht stonden, ende met scherpe doornen
omset waren.
[27-6-1631]
Scheiden den 27. junii van ’t eylant St. Marten, daer latende 25 schepen, die na sout wachten.
[00-12-1637]
In fine anni 1637. Gelesen seecker discours van eenen Cristofle Artichofski, waerbij d’selve
levendich vertoont, dat de populatie in Brasiliën van de vier capitanaten, onlancx onder het
gebiet van het vaderlant gebracht, dienstich, jae nodich sij voor de Compaignie, ende deselve
door permissie van vrijen handel moet geschi den. De landen soo groot sijnde, ende de
ingenios, dat is de officinen daer men de suyckere bereyt, met de nodicheden daertoe
dienende, niet en connen bij de middelen van de Compagnie gefurneert werden, soo die
landen etlicke hondert mijlen verre strecken, ende door die vrije handelinge ende populatie,
connen tot d’eerste fleur ende populatie gebracht werden, nu seer verarmt, verlopen ende
gedestrueert sijnde.
[00-1-1638]
In’t eerste des jaers 1638 overcomen tusschen de bewinthebberen van de West-Indische
Compaignie, na lang verschil, d’wijle de grave Mauritius ende raden van Brasil vonden de
toelatinge van de vrijhandelinge aldaer nodich, omme den staet in Brasiliën te mainteneren,
dat de vrije neeringe aldaer openstaen ende yder toegelaten sal werden. Uuytgesondert de
negotiatie van de negros ende het houdt, dat de Compaignie aen haer behout. Dat oeck alles,
soo in als uuyt, sal gebracht werden met der Compaignie schepen.
Den grave Mauritz ende den West-Indischen raet, door quaet ingeven ende inductie der
Portugaleser verleit ende bedrogen, hebben Baia de Todos los Santos bestaen te beleggen,
maer ongeluckelick, sulcx dat se met verlies van meer als 1.000 daervan hebben moeten
trecken. Men gaff voor, dat groote dissidie was tussen den grave van Ingeniosa ende den
governeur van de plaetse. Dat d’selve oeck van de inwoonderen seer gehaet was, meede
weinich proviande daerbinnen was, ‘twelck men anders heeft bevonden.
Sigmundus Artistioski, de quo precedenti pagina, nobilis est Polonus, ob caedem Polonia
exul, qui fortem iam ante operam nostris in Brasilea navavit, et iam iterum persuasus, cum
classe 2.700 militum electorum eodem profecturus est.
[31-10-1638]
Het schip Mauritius (van West-Indische Compaignie) 132 in fine octobris 1638 in’t Tessel
door grooten storm ende wint vergaen, met noch een groote meenichte andere schepen, ende
daeronder 2, die in Oost-Indiën souden gaen.
132 In de marge.
153