Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA

11. Een bewinthebber die, in’t oversien van seeckere craeck, een gout keten met een cruys
hadde in sijn sack gesteken, welcke van de swaerte breeckende, sulcx dat een stuck, als hij
over straet ginck, daeruuyt hing, werden daer van sijn compaignon gewaerschout, van de
rekeninge te doen, als Ons Lieven Heer doot is.
12. Additamentum van Beernt Lampen, boeckhouder, die alsoo hij hem niet wel gedragen
hadde, ende daerover worden
gedreycht (worden), 113 tegen dreichden, soo sij hem bestonden te raecken, dat hij sulcken
Indischen lampe soude ontsteken, die over de gantsche werelt soude lichten.
Noch van eenige handelingen, ex eodem.
Dat alhoewel het octroy beginnende was in’t jaer 1602, ende maer 21 jaeren soude dueren,
evenwel de bewinthebberen op haer eygen authoriteyt bij requeste versocht hadden, aen de
hoge overicheyt, een verlenginge van noch 50 jaeren, om haer meesters goederen tegen haren
wille ende danck te administreren, stellende soo deselve 114 onder haere curatele.
Dat de bewinthebberen trecken in commissiën, niet als gelastede van coopluden, maer als
ambassadeuren van souvereinen, ende dat noch ter plaetsen daer’t minste past. Alwaer so wij
ons cleyn hielden, te minder souden overeyscht ende geschat worden, de vreemdelingen,
calissen en banckeroutiers moeten het toch betalen. Hinc illae lachrimae. Daer compt het ons
vandaen, dat wij cael sijn.
Wanneer de heeren XVII niet van provintiën maer van coopluden scheyden, geeft men
excessive groote maeltijden ende bancquetten, ’t is wijncoop, rijcxdagen weerga. Daer blijft
ten deele het gereet gelt, dat men anders behoorden mit vijf ten hondert uuyt te delen, dat bij
de heeren Staten selver niet en geschiet. Het excuse van de 77 tonnen gouts, op interesse
genomen, wert gedaen op de hope van den zijdenhandel te vercrijgen. Een streec, gebruyct
in’t uuytgeven dat de noten, met het schip - - in Zeelant overgecomen, vermemelet
waren tot stof, nergens toe goet, dan om op te brouwen. Dat daertoe dienden, dat de
bewinthebberen ondertusschen haere eerste in Compaignie opgecofte noten ten diersten
souden uuyt penningen. Ende van deselve noch eenige banquerotte spelende, hebben sij die
scade de Oost-Indische Compaignie uuyt een goet hart opgedragen, daervan de doleanten
haere actie noch houden op het slot van rekeninge. Want die vermemelde noten tot rompen
ende brocstoff beliepen tusschen de 6 ende 7 tonnen gouts.
Seyt mede, met den admirael Van der Hagen, dat het best waer geweest, in plaetse van so
costelicke schepen te equipperen, men daer in het lant Chynesche joncken tot 600 ofte 800
realen gecocht hadde. Daervoor noch waren, half so weerdich sijnde, gegeven souden worden,
ende die 20 jaeren connen gebruyct worden.
Wort wijders verhaelt een exempel van 35.000 gulden, die Jansz Caerl den ouden,
bewinthebber sijnde, met noch twee andere ontfangers, indertijt gedeelt heeft. (Wort geseyt,
daaronder geweest te sijn Verburch, die alleen in’t leven is. Dese is oock daerover uuyt de
magistraet geset, ende mede van het bewinthebberschap). 115 Want, also die de cas van de
Compaignie waren houdende, ende der voorseyde penningen overschot vyndende, heeft den
vromen Jan Jansz voornoemt consciëntie gemaect van deselve te behouden. Ende
113 Abus. herhaald van fol. 95v.
114 Hs. abus.: de deselve.
115 In de marge.
125