Aantekeningen van Arnoldus Buchelius over zijn ... - gahetNA

opgerechte ooren te rijsen om te vernemen, of die stierluden niet aan leger wal vervallen
willen.
Ende sulcx bevindende, is’t haer schuldige plicht, als in’t gemeen schip sijnde, na den
helmstock te grijpen, en ’t roer soo te stieren, dat sij mogen voorcomen den joncxsten stoot
haers ongevals, om niet genootsaeckt te sijn, voor’t uuyterste plechtancker ’t schip met den
boot te ruymen. In sulcken staet schijnen nu de dolerende participanten van de Oost-Indische
Compaignie vervallen te wesen, door enige der bewinthebbers, eygen baat soeckende,
regieringe. Die met een onversadelicke giericheyt haer soo verre verlopen, dat sij tegens recht
ende redenen, als geweldenaers haer hebben willen meesters maecken over anderlieden
goederen (die wijser sijn als sij), om die te regieren tegens haren
danck. Sonder immermeer rekeninge te doen (’twelck stilswijgende ander luden goet eygen en
is), alwaer haer de verblynde giericheyt oock so verre van alle redelickheyt verleyt heeft, dat
sij haer niet geschaemt en hebben, hiervan octroy ende privilegie, als een groot werck
uuytgewrocht hebbende, aan de hoochmogende heeren Staten-Generael te versoecken.
Maer de dolerende participanten, wel verstaende wat het gemeene lant ende haere personen
in’t particulier aan de Oost-Indische Compaignie gelegen was, hebben op het doen ende laten
der bewinthebberen een gestadich ooch gehadt, haer achtergaen ende nagespoort, ende
overlang een groot misnoegen in heur beleyt geschept. Maer in’t oogenmerck van’t octroy,
haer bij de H.M. heeren Staten-Generael verleent, hebben sij met verduldicheyt die expiratie
van’t octroy uuytgewacht. Denckende, dat de rekeninge dan haere goede ofte quaede
regieringe wel uuytwijsen soude, daer sij alsdan dachten ’tgeene si hadden tegens
bewynthebbers in te brengen.
Maer alsoo bewinthebbers prolongatie van de eerste tienjaerige rekeninge hebben genomen,
ende na het expireren van dit lopende 20-jaerich octroy, noch prolongatie van L jaeren
versochten, om alsoe rekeninge in d’ander werelt aen onse kintskynderen te doen, soo hebben
haer de dolerende participanten aan de gemelde H.M.heeren Staten-Generael vervoecht.
Versoeckende, dat de bewinthebbers (voor ende aleer die doleanten gehoort waren) de
prolongatie van’t octroy niet werde verleent, hetwelck haer is vergunt.
Waerop dat gevolcht is, dat sij haer H.M. een corte ende oock een naerder deductie hebben
overgelevert, inhoudende haer versoeck van redressement van ordre. Hetwelck sij vertrouden,
so billick te sijn, dat alle de werelt haer moet verwonderen, dat de bewinthebbers haer niet en
schamen, hen daertegens te versotten, gelijck sij gedaen hebben voor de Edelmogende heeren
Staten van Hollant, alwaer sij nochtans sooveel hebben weeten
te wege te brengen, dat het versoeck van de doleanten ten meesten deele is afgeslagen, ende
sijluyden aldaer vercregen hebben al wat sij begeerden. Veranderende alleenlick maer eenige
articulen van cleynen gevolch. Ende dat noch so soberlick, alsoft men ten naestenbij met de
doleanten (die dubbelt over gefondeert sijn), gespot hadde. Gelijck de deductiën der
Seeuwsche doleanten, aen de Ed. heeren Staten van Zeelant overgelevert, genochsaem voor
alle de werelt bewijsen sullen.
Maer buyten verwonderinge, nademael bewinthebbers ofte de heure, grootendeel aldaer als
rechters sitten, tenwaer sij als gelaste van de vroetschappen daer verschenen. Soe is’t dan, dat
de doleanten haer hierin te seer beswaert vindende, heur nu moeten keeren tot de H.M. heeren
Staten-Generael, hare souveraine overheden, of tot justitie. Om dieselve te kennen te geven de
gewichtige redenen, die heur dese nieuwe souveraine gewinhebbers tot beclagen hebben
117