De logistieke keten van houtige biomassa uit bos - Stichting Probos

1 INLEIDING
1.1 Aanleiding
In Nederland staat biomassa op dit moment volop in de belangstelling. Het kabinet
heeft met het werkprogramma ‘Nieuwe energie voor het klimaat: Schoon en Zuinig’
de ambitie neergelegd voor 20% duurzame energie in 2020 (Ministerie van VROM,
2007). Een derde deel (200 Pèta-joules) van deze ambitie moet worden gerealiseerd
uit biomassa. Bureau Ecofys heeft in opdracht van het Ministerie van LNV berekend
dat 32 PJ kan worden geleverd uit binnenlandse biomassa uit bossen, natuurgebieden,
landschapselementen en de houtketen (Kuiper & De Lint, 2008).
Het Ministerie van LNV, Platform Hout Nederland en het Bosschap hebben op 14
februari 2008 een intentieverklaring ondertekend waarin zij toezeggen zich te zullen
inzetten voor het gebruik van meer biomassa uit de Nederlandse bossen,
landschapselementen en natuurgebieden voor de opwekking van energie (Ministerie
van LNV, Platform Hout Nederland & Bosschap, 2008). Op initiatief van deze
organisaties is op 29 april 2008 het Biomassa forum 2008 gehouden. Tijdens dit
drukbezochte forum werden partijen uit de gehele biomassaketen met elkaar in
contact gebracht. Ook op regionale schaal (gemeenten, provincies of regio’s) vinden
vergelijkbare bijeenkomsten plaats om het gebruik van biomassa voor duurzame
energieopwekking op gang te krijgen.
Voordat dergelijke bijeenkomsten plaatsvinden is er vaak al in beeld gebracht
hoeveel potentiële biomassa er nationaal, regionaal of lokaal beschikbaar is uit bos,
natuur en landschap (bijv.: Spijker et al., 2007; De Vries et al., 2008; Gilden & Van
Soest, 2008). Daarnaast worden er veel haalbaarheidsstudies uitgevoerd naar het
plaatsen van biomassacentrales.
De potentiële beschikbaarheid van biomassa is dus bekend en er zijn vele
haalbaarheidsstudies voor het realiseren van centrales. Tot op heden blijft echter een
belangrijk deel van de keten onderbelicht, namelijk: de logistiek rondom de oogst,
verwerking en levering van de biomassa. Er wordt vaak snel overheen gepraat. Een
veel gehoorde opmerking is: “Als de vraag er is dan komt de biomassa vanzelf.”
Hiermee wordt bedoeld dat als er een biomassacentrale wordt gebouwd er dan
vanzelf een logistieke keten opgang zal komen voor het leveren van de benodigde
biomassa. Dit is echter niet het geval.
Verdeeld over verschillende terreintypen is er in een gebied bijvoorbeeld voldoende
potentieel aan houtige biomassa aanwezig. Het is echter niet bekend hoe uit dit
gebied een duurzame en continue stroom van houtige biomassa tot stand kan worden
gebracht. Kortom, er is onvoldoende zicht op de benodigde (technische) logistiek
voor een efficiënte en duurzame oogst, bundeling, verwerking, opslag en transport
van houtige biomassa uit de verschillende terreintypen (bos, landschappelijke
beplantingen, grienden, uiterwaarden, etc). Aannemers en handelaren hebben vaak
wel ervaring met het oogsten en verwerken van biomassa uit één bepaald terreintype,
maar niet met het bundelen van biomassastromen en de oogst in meerdere
terreintypen. Bovendien is de beschikbare logistieke kennis versnipperd en bestaan er
nog onduidelijkheden over de wet- en regelgeving. Daarnaast lopen terreineigenaren
vaak met een aantal vragen rond die een belemmering kunnen vormen voor het
beschikbaar komen van de biomassa op het moment dat de vraag toeneemt.
Voorbeelden van deze vragen zijn: Aan welke eisen moet de biomassa voldoen? Door
5