Download Dagboek - De negentiende eeuw

waarvan het een' moes- of bloementuin, een' boomgaard, bleekveld of werkplaats maakt naar
verkiezing. - Ieder colonist wordt nu, naar gelang van hetgeen hij verricht heeft, betaald: de eene
ontfangt 6, de andere 8, 12 ja 16 stuivers daags: er is zelfs een voorbeeld dat een arbeider 36
stuivers met spitten op een' dag verdiende. De betaling geschiedt voor een derde in
levensmiddelen, voor een derde in gereed geld en voor een derde in kaartjens van een dubbeltje,
waarvoor zij in den winkel der colonie allerhande gerieflijkheden en benoodigdheden kopen
kunnen. Deze kaartjens zijn voornamelijk daarom ingevoerd om te beletten dat de colonisten niet
buiten de colonie jenever of sterke drank kochten, welke daar binnen volstrekt niet geduld
worden. - Nog betaalt de colonist, 3 o voor zijne materialen aan het fonds van veldarbeid jaarlijks
de som van vijftig guldens. Zoo ras nu zijn land voeder genoeg voor eene koe oplevert, kan hij er
eene tweede bekomen; al de Colonisten van N o 1 (Fredriksoord) hebben die reeds, en sommige
zelfs bezitten er drie: ook eenigen paarden en varkens. - De rogge en andere veldprodukten
worden aan de maatschappij geleverd, die er brood van vervaardigt voor de ingezetenen.
Men zegt dat de Colonisten, ook dan wanneer zij niet meer tot het aanleggen van nieuwe
Colonies zullen gebruikt worden, aan drie en een half morgen genoeg zullen hebben; doch dit is
niet zoo: een Boer in Drenthe heeft, als ons overal bevestigd werd, acht morgens noodig om te
bestaan; en het volgende levert een voorbeeld op van het geen ik onderstel:
In de bakkerij werd ons verhaald dat in 't vorige jaar al de rogge door de Colonisten
geleverd slechts een zesde opgeleverd had van hetgeen zij noodig hadden. Hiertoe moet dus
noodwendig een aankoop plaats gehad hebben van nieuwe rogge. Vrage: wie betaalt dezelve?
wordt zij een bezwaar voor de maatschappij of eene aftedoene Schuld voor de Colonisten? - En
nog doet men bij een schepel rogge twee schepels aardappelen.
Bij dit alles stond de rogge vooral in Colonie no 1 heerlijk: ook zag ik uitmuntende tarw:
de aardappelen leveren in den zandgrond veel op en waren hier en daar reeds gerooid: ook had
men begonnen vlas te teelen die een zeer fleurig aanzien had. - Op de veengronden is alles nog
achterlijk, doch dezelve worden naar de les van Virgilius jaarlijks afgebrand en men hoopt er na
de afneming der bovenkorst veel goeds van.
Wat men daartegen zegge, het is stellig waar dat ieder Colonist.... neen, de koe van ieder
Colonist alleen de mest voor deszelfs grond maakt: Allen verzekerden mij zulks: die mest bestaat
uit plaggen met koedrek vermengd.
Dezulke Colonisten, welke door lichaamsgebreken tot veldarbeid ongeschikt zijn, als ook
sommige meisjens en kinderen, worden in de spinne- en weeverijen gebruikt. Hier heeft elk der
kinderen onder anderen eene vaste taks dien zij verdienen moeten en aan hunne ouders brengen:
wat bovendien verdiend wordt gaat half in een' spaarpot en wordt hun half als zakgeld gegeven
(b.v. hiervoor kunnen zij op het bal dat om den anderen Zondag gegeven wordt een glaasje bier
drinken enz) De wol welke tot de kleederen gebruikt wordt is van Drentsche schapen, en dus
slechter nog dan koehaar. Zij is wel goedkooper doch onsterk en slecht Dan men gebruikt ze bij
voorkeur, naar ik geloof om het goed meer en spoediger te doen verslijten en dus aan de
Colonisten meer werk te verschaffen: al het laken door hen bewerkt, wordt straks door
Colonisten die kleedermakers zijn, afgehaald, tot kleederen gesneden, en naar het Magazijn
gebracht. - In dit magazijn vindt men beddegoed, kleederen, huisraad van alle soorten,
veldgereedschappen, hoeden, schoenen, enz. enz. enz. alles in de Colonie gewerkt.
Onder de Colonisten is een timmerman, (die behalve zijn veldarbeid nog voor al de
Colonies timmert en dus een zeer ruim bestaan heeft) verscheidene schoen- en kleedemakers,
schilders, verwers en glazemakers, een smid, een metzelaar, een hoedemaker enz enz tot eene