Download Dagboek - De negentiende eeuw

groeide hun getal aan. De colonisten zaten met pijpjens in den mond achter af: die van Vledder
dampten lustig en hielden koffihuis om de predikstoel. Een boer, raad dezer plaats, liet ons in de
regeeringsbank zitten. Intusschen werd het al later: de predikant zou niet komen, verhaalde ons
de boer, aleer de Generaal daar was. Dan deze kwam niet, ¼ over elf begon de klok te luiden.
Kort daarna trad ook de voorzanger binnen, en te half twaalf de predikant. - Na hem verscheen
één lid der directie met eene bekoorlijke freule, in een gewaad, meer geschikt voor eene
maskerade dan voor een boeredorp. De Predikant hield zijn leerrede over Ps. 126 vs 5 en 6.
Dezelve was zeer rechtzinnig, doch te bloemrijk, 't geen maakte dat hij wel eens onzin sprak door
te veel te willen behagen. - Het verwonderde ons onder de Colonisten meest vrouwen en
kinderen, en slechts weinig vaders van huisgezinnen te zien; doch wij hoorden hiervan de
volgende oplossing. Van elk huisgezin moet een der hoofden ter kerke gaan op de boete van 2 st
ten behoeve van den wijkmeester. Dit wordt echter geschikt, zoodat het genoegzaam is, wanneer
een uit het huis derwaarts gaat. Dit heeft ten gevolge dat de man, vrouw of kind heen stuurt en
zelve te huis blijft.
Ook beviel het ons niet dat alle hervormden, van welke gezindheid ook, gedwongen
worden bij de Calvinisten te kerk te gaan. - Te half een was dezelve uit, en wij wandelden de
heide door naar Colonie N o 4: dan de geweldigen regen dwong ons huiswaarts te keeren, wij aten
met den pastoor, gingen voorts den generaal die 's morgens ons bezocht had terwijl wij in de
kerk waren, eene visite maken, en keerden na een klein uur met hem gesproken te hebben, te half
zes ure naar huis; ons nog veel over de schandelijke kerkverordening onderhoudende, dronken
wij thee. - Inmiddels had het bezoek van den Generaal uitwerking gedaan: en men gaf Van
Hogendorp eene fraaie kamer.
Maandag 7 July
's Morgens te half negen kwam, daar de generaal zelve naar den Haag vertrekken moest, een oud
onderofficier op zijn last bij ons, en leidde ons Fredriks-oord, en vervolgens de Colonien N o 2, 4
en 6 rond, bracht ons bij sommige Colonisten in huis, ook in de spin-, weef- en verwzalen; in de
school, het magazijn en de bakkerij. Te een ure keerden wij te huis.
De volgende opmerkingen en overdenkingen werden onderwijl ten opzichte der Colonie door
ons gemaakt:
Ieder huisgezin wordt bij deszelfs aankomst in een huisje geplaatst, dat eene kamer met twee
ramen in den voorgevel bevat, welke kamer van de noodige meubelen, van een' kast en een
bedstede voorzien is; alles zeer ruim: boven dezelve is een zoldertje: en in de laatst gebouwde
wooningen heeft het huis nog een uitstekje, in 't midden afgeschoten en voor slaapplaats dienend.
Achter het woonvertrek is eene ruime schuur waarin de colonist eene goede melkkoe en de
noodige brandstoffen vindt. Ook wordt het gezin in de kleederen gestoken.
Voor dit alles blijft de vader des huisgezins aan de maatschappij schuldig:
1 o Voor het huis met de daarbij behoorende drie en een half morgen gronds, een jaarlijksche huur
van vijftig guldens.
2 o Voor kleeding, huisraad enz: een zestienjarige schuld van vijfentwintig guldens jaarlijks.
N.B. het getal der leden van het huisgezin doet in dezen niets af.
Daar het nu bezwaarlijk zoude vallen aan nieuwaangekomenen, meestal met den
veldarbeid niet bekend, dien dadelijk zelve geheel te verrichten zijn de colonies in secties van
twaalf huizen verdeeld. De bewooners derzelver bewerken gezamenlijk den grond, op een half
morgen na bij elk huis, dat voor elk huisgezin bijzonderlijk verwerkt of gebruikt wordt, en