Download Dagboek - De negentiende eeuw

aten wij met den pastoor en onderdirekteur, en waren getuigen dat de eerste een paard van den
laatsten kocht, bij welken koop er aan beide zijden de grootste kwade trouw scheen te heerschen,
onder den schijn van vriendschap. Na den eten wandelden wij de Colonie no 1 (Frederiksoord)
rond, en spraken met twee der Colonisten, beide vaders van huisgezinnen, die met hun staat zeer
wel te vreden waren, en dien met geen' anderen zouden willen ruilen. De een verdiende 8 st daags,
een zijner zoonen 6 en de andere 5. Ook zijne vrouw won iets met spinnen. - Nadere inlichtingen
die zij ons gaven zullen beter hare plaats vinden als ik over den algemeenen staat der Colonie
spreek. Den Generaal, dien wij te zeven ure, na het theedrinken opzochten, vonden wij niet te
huis. Nu bleef Van Hogendorp, die pijn aan den voet had, wat schrijven, en ik ging
rondwandelen. In de Colonie N o 2 zag ik eene vrouw met drie Friezinnen spreken en hoorde haar
zeggen dat zij eene armverzorgster of weesmoeder was. Ik bleef staan, luisterde het gesprek op
een' korten afstand af, en voegde mij, toen de Friezinnen vertrokken waren, bij de vrouw. Met
haar voortwandelende, hoorde ik van haar dat elke Colonie in wijken, en elke wijk in 20 huizen
verdeeld is, bij welke 20 huizen vier weeshuizen zijn, waar weezen bij een getrouwd paar
besteed worden, ten getale van zes, voor welke de verzorger f 96 voor ieder ontfangt, en hen
daarvoor kleeden, voeden en onderhouden moet. Een gedeelte van dit geld wordt in eetwaren
betaald, een ander in briefjens, waarvoor zij benoodigdheden in de Coloniewinkels krijgen
kunnen. Voorts ontfing dit paar voor eigen kleeding jaarlijks f 56. Deze waren eigenlijk geen
Colonisten en droegen ook de kleeding der Colonie niet. Indien hun een kind boven de zes wordt
toegevoegd, ontfangen zij niet meer eetwaren maar weeklijks 15 st boven de gemelde som. - Na
deze en andere gesprekken verzelde ik op haar verzoek de vrouw tot harent, verheugd deze
gelegenheid te vinden, om mij meer en meer met den innerlijke staat der Colonisten bekend te
maken, en wandelden met haar wel drie kwartiers. In hare wooning zat de man met de zes
kleinen om het vuur. Ik rookte eenige pijpen, dronk koffi en at boterammen met hem. Hij was
soldaat in Spanje en Duitschland geweest, had aan alle landswerken gearbeid, en was in
Augustus van 't vorige jaar door den schout van Vledder der colonie aanbevolen. Ook had hij
onder Huiskes gewerkt, en verhaalde mij dat die schelm vaak openlijk gezegd had, dat indien hij
een dubbeltje in zijne hut vond waar hij eerlijk aankwam, hij het in de vaart zou smijten.
Dergelijke staaltjens hoorde ik ook van de andere aannemers, als mede van de inspecteurs die het
met hen zeer eens zijn. Nu spraken wij ook over het godsdienstig onderwijs en het kerkgaan der
Colonisten, waarop ik zal terugkomen. De man had twee weesjongens, thands ontslagen in het
godsdienstig onderwijs zoo ver voortgeholpen dat zij met veel lof tot ledematen waren
aangenomen. Te half tien keerde ik te huis en vond mijn reisgezel zeer ongerust, daar hij gedacht
had dat ik ergens in 't bosch was in slaap gevallen. -
Men had ons, niet omdat het te vol was, maar omdat men ons te gering achtte, in één bed
willen stoppen. Na lang spreken kreeg Van Hogendorp een kermis bed op den grond en trof door
het lot dat hij er op moest slapen, of liever liggen, want door bed en alles heen voelde hij de
reeten der planken. De gansche nacht door woei het sterk eene staldeur sloeg onophoudelijk en
onze deur werd zes malen door dames die in de herberg logeerden (ik hoop uit vergissing)
geopend.
Zondag 6 July
Na het ontbijt wandelden wij te negen ure naar het dorp Vledder, waar een gedeelte der
Colonisten te kerk gaat. Daar komende vonden wij dat men ons verkeerd onderricht had, en dat
de kerk eerst te tien ure aanging. Wij wandelden dus het dorp, dat weder volkomen Drentsch
was, rond. Te tien ure in de kerk gekeerd, vonden wij er nog weinige menschen. Allengskens