Download Dagboek - De negentiende eeuw

feest recht nationaal was afgeloopen. - Beroemde zich een tachtigjarige grijzaard niet dat hij van
zijn dertigste jaar af meer wijn gedronken had dan de groote markt te Leeuwaarden in
okshoofden bevatten kon? En levert diezelfde stad niet een voorbeeld des diepste zedeloosheid
op? Die zelfde Friesche vrouwen, die zoo koel schijnen, zulk een' zedig, zelfs eenigzins
onnoozen voorkomen hebben, loopen zij niet met hoopen de straten af, om zich prijs te geven
aan elk die wellust zoekt? En er is eene provintie in ons rijk waar die kunne meer aan zingenot
en geneugtens verslaafd is? Op eene bevolking van 19000 zielen telt men te Leeuwaarden dertig
a veertig slechte huizen om van het overige te zwijgen.
Gehechtheid aan zijne provintie is lofwaardig, maar bij den Fries ontaart zij in
stijfhoofdigen lof van al wat Friesch, in onkundige verachting van al wat uitheemsch is. Friesche
boter wordt boven Leijdsche, Friesche kaas boven Noordhollandsche, Friesche baai of urnetabak
boven Varinas, Friesche chocolaad boven Zeeuwsche gesteld, en al vinden de Friezen zich
overreed, zij willen nimmer overtuigd zijn maar dragen er roem op stiefkoppen te wezen. - Bij de
minachting voor het uitheemsche komt de oude vete tegen de Hollanders, die uit de Grafelijke
tijden herkomstig is, en de felle jaloezij tegen de Groningers. Van de eerste getuigen al de
onaangenaamheden die een Hollander in Friesland ondervinden moet, vooral wanneer hij aldaar
in eenige betrekking geplaatst is: van de laatste de omkoopingen, slinksche streken enz bij alle
harddraverijen waar Groningers en Friezen wedieveren, wel is waar van beide kanten gebezigd.
Over de godsdienstigheid der Friezen durf ik geen oordeel vellen. De geest van
liberalisme en Jacobinisme aldaar zoo sterk doorgedrongen heeft echter naar mijn oordeel ook
ten dezen opzichte den nadeeligsten invloed gehad.
Liever wil ik als eene diversie de volgende beschrijving geven van de wijze hoe een Fries
zijn dag besteed en hoe er dertig dokters in Leeuwaarden alleen hun brood ruim verdienen:
's Morgens staat voor het ontbijt het glas jenever ter verfrissching gereed. Na tien of twaalf
kopjens thee of koffi ingezwolgen te hebben, neemt men de bitterflesch te baat en spreekt die
veelvuldig aan onder het rooken van stinkenden baai. Te elf ure drinkt men koffi en de kan gaat
niet van tafel voor dat elk een kop op [lees: op] tien suikerij of bruin water, nescio quid heeft
gebruikt. Om den berookten en verschroeiden mond te laven neemt men weder toevlucht tot de
liqueurkelder; de madera verschijnt vervolgens en voor den eten begeeft men zich in het
koffihuis. Elk heeft aan de etenstafel zijne flesch naast zich, die voor dat het nagerecht daar is,
geleegd wordt, behalve de zware en fijne wijnen die tusschen beiden rondgaan Op het dessert
staan de vrouwen op: men drinkt al voort, en er wordt van tijd tot tijd koffi gediend. te zes ure
staat men op, drinkt thee gedurende twee uren of langer naarmate de gasten het minimum van
twaalf kopjens verder overschrijden. Te acht ure wordt de flesch weder opgezet en maakt
spoedig plaats voor eene andere. Te tien ure is het soupé gereed: men heeft zich inmiddels met
koek en kaas, krakelingen, beschuit, bitterkoekjens, kolombijntjens enz enz voorbereid. Men
spijst goed en vergeet niet de spijs te bevochtigen. Te half twaalf verschijnt het theeblad weder
en om al het genotene goed uittezweeten, drinkt men op nieuw eenige kommen van dat
verfrisschend maar verslappend vocht.