Download Dagboek - De negentiende eeuw

voeten te land, doch mijn arme reisgenoot valt tot groote vreugd van mij en de jongens onder ons
schaterend gelach op zijne partes posteriores neder. Lagchende om het denkbeeld dat wij even
als verraders, door verspieders begeleid eene forteres beklommen hadden, wandelen wij langs
aangename dreven voort. In de herberg de Roskam gekeerd bezagen wij aldaar een paardentuig
en hoofdstel met zilver ingelegd, dat den volgenden dag verreden moest worden, en aten te half
een een warm kalfsschijfje, duiven enz. en een heerlijk beschuitje met bessensop. N.B. wij
hadden in Friesland altijd de Schinkenkühr gedaan. Te half drie wandelden wij naar Stroobosch
waar de grensscheiding van Friesland en Groningen is. Hier kwamen wij te vier ure aan, zagen
een dertigtal turfschepen met wimpel en vlag, dat in de vaart een vrolijk/vroolijk[?] schouwspel
opleverde, en wachteden de schuit af.
Hier is het de gelegenheid over de Friesche zeden en gewoontes te spreken en datgene
aanteteekenen wat mij meest getroffen heeft. Anderen zullen hier zeker meer en beter
overgeschreven hebben: ik wil mijne woorden ook niemand als evangelie opdringen en gaarne
beken ik, dat men in drie weeken tijds eene provintie niet kan leeren kennen: doch dit betuig ik
dat overtuiging en onpartijdigheid bij mijne oordeelvellingen de pen bestieren.
Wanneer men altoos in eene plaats, altoos in zijn eigen' kring leeft, niet somtijds in
zachtere luchtstreken het bloed verdunt en zijne verbeeldingskracht voedsel geeft, dan is het zeer
natuurlijk dat men altijd op den ouden toon gestemd blijft: men legt vroegere vooroordeelen
nimmer af, komt niet verder, wordt niet beschaafder; vindt in niets belang dan in datgeene
waaraan eene veeljarige gewoonte ons boeit; men neemt niet toe in beschaving, en maakt zich
van buitenlandsche manieren slechts datgeene eigen wat achter blijft, als de stroom der weelde
en van het bederf, 't welk van tijd tot tijd algemeener wordt en over de grenzen loopt: zeker
leeren dan de vrouwen zich meer opschikken en blanketten en worden lichtekooien; de mannen
leeren Fransche wijnen en liqueurs drinken: maar de oude plompheid, de onhebbelijkheid in het
werken; de stijfhoofdigheid, familietrots waanwijsheid, uitsluitende genegenheid voor alles wat
inlandsch is, ouderwetsche toon, lompe tongval, gebrek aan moed om iets groots te ondernemen,
vrees om afteschaffen wat eenmaal ingevoerd is, al ware 't nog zoo armzalig: gebrek aan ware
verdraagzaamheid, dat alles blijft gelijk het was ten tijde van grooten Pier.
Niet anders is het geval met Friesland. Ook daar heeft men juist die ondeugden
overgenomen welke onze lichtzinnige naburen kenschetsen; maar hun bevallige scherts,
welleevende gedienstigheid, bevalligheid van voordracht, vlugge handelwijze, savoir vivre, dit
alles heeft men veracht en niet overeenkomstig beschouwd met den ronden landaard. De stugge
Fries heeft het niet beneden zich acht op het voorbeeld der Franschen, ook na zijn huwelijk
maitressen te houden; doch hij vond het beneden zich in zijne losbandigheid den schijn voor 't
minst te sparen en zich als fatsoenlijk man te blijven gedragen. - Neen, liederlijke genieting, lage
wellust, toomelooze losbandigheid, crapuleuse[?] zedeloosheid zijn het die hij najaagt:
dronkenschap, beestachtigheid en woestheid zitten aan zijne feesten voor. Waar toch zag men
ooit dat op eene danspartij, in eene residentie stad door een' gouverneur ter eere des konings
gegeven, en met de tegenwoordigheid van Z. M. vereerd, de Heeren op een twaalftal na hunne
dames midden onder het dansen verlieten en in een ander vertrek met rooken en zuipen den nacht
doorbrachten tot dat schier allen als dronken zwijnen moesten naar huis gedragen worden? - En
dit is te Leeuwaarden geschied. Ook daar werd op een feest een Hollander (x) alleen omdat hij
Hollander was en een post in Friesland gekregen had geslagen en mishandeld, terwijl men
naderhand in de Leeuwaarder courant als eene belagchelijke bekentenis plaatsen dorst dat het
(x) de Heer Robide van der Aa