Download Dagboek - De negentiende eeuw

overige hadden falies over hoeden en kleederen heen. Wij aten pannekoeken en bezichtigden De
kerk, waar wij het graf van zekeren Willem Van Haren, vader of grootvader van de beruchte
gebroeders, vonden, alsmede vele wapenborden, welke de vijfennegentigers onkenbaar gemaakt
hadden. Van den torentrans hadden wij een ruim uitzicht op een tachtigtal dorpen en zagen over
de zee het eiland Ameland dat zich als een duinketen voordoet. - De Friesche dorpen zijn
driehonderdvijfenzestig in getal meest klein en met weinige huizen voorzien: elk echter heeft
een' kerk welke meest voor de omliggende boerenplaatsen dient: de torens zijn over 't algemeen
vierkant, zeer oud, van buitengewoone hoogte en met een klein dak bedekt: ook zijn er die
peervormig gebouwd zijn, of met kleine spitsjens: doch deze laatste zijn van veel later tijd De
meeste boerderijen zijn in het Bildterland zes à achtduizend guldens waard: echter zijn er van
veel hooger prijs welke in 1818 en 1819 tot f 100,000 golden. Tusschen S t Japik en Stijns in het
heerlijkst gedeelte van Friesland heeft de weelde der boeren even als in NoordHolland hen
bedorven en is oorzaak geweest dat meest alles daar onder hypotheek staat, en er gedurig boeren
geëxecuteerd worden. Te S t Anna, anders een zoo bloeiend dorp, kocht voor vier jaren, toen de
hooge prijs der granen de boeren zoo verrijkt had, een boer eene hoeve met landerijen voor de
som van f 80,000 en bouwde er een huis op dat hem f 15,000 kostte, 't geen ongehoord was: deze
hoeve is nu bij executie verkocht en heeft met alles saamgenomen slechts f 40,000 opgebracht,
terwijl de elendige eigenaar, die nog de interessen en hypotheken betalen moet, tot den bedelstaf
gebracht is. Vele dergelijke voorbeelden zouden nog kunnen aangehaald worden. Ook hebben in
vroegere jaren veel boeren hun wei- in bouwlanden veranderd wegens de schaarsheid der granen,
en er dus bij de daling der graanprijzen niet gemakkelijk weder weiland van kunnen maken. Bij
en op Franeker gelden de koeien thands slechts dertig à veertig guldens, wijl lammeren en biggen
te geef zijn.
Over Vrouwenbuurt wandelden wij naar Stijns waar wij van vier tot vijf ure thee dronken
in een bevallig tuinhuis, dat het uitzicht op de kerk heeft, welke op een groot wel beplant plein
staat. Van Stijns naar Leeuwaarden is de weg vrij recht en levert de aangenaamste gezichten op
naar kleine buitenplaatsen en belommerde dorpen. De landerijen schenen ons hier dor en
moerassig toe: doch wij bedrogen ons zeer in derzelver taxatie: want men verzekerde ons later
dat aldaar de pondemate f 1000 en dus de morgen weilands f 2500 opbracht, meest wegens de
nabijgelegenheid der stad.
Van deze zijde naderende deed zich Leeuwarden zeer bevallig aan ons voor. Over een ver
vooruitsteekende, wel begroeide bastioen, waartegen een' kudde schapen weidde, zagen wij de
stadswallen, met fraaie iepen beplant, en naast de poort een' hoogen breeden toren die half
volbouwd schijnt. Men zegt dat deze toren, even als die te Bolswerd voor vuurbaak gediend zou
hebben, toen beide plaatsen nog hanzeesteden waren en een breed water Friesland van de
Lemmer tot Dokkum doorsneed. Op den toren te Deinum aan de Leeuwaardervaart, waar dat
water ook moet gelopen hebben, leest men nog Het volgend distichum, door den gouverneur der
provintie ons opgeschreven:
Ut struxere pharum, fastigia lucida nautis
Haec quoque sic horas turris iterque notat.