Download Dagboek - De negentiende eeuw

21 Augustus Te 7 ure vervoegden de vrienden zich bij ons aan het ontbijt en deden vervolgens
met ons deen alleraangenaamste wandeling. Eerst zagen wij het dorp Ginneke van waar wij door
het zoogenaamde (Dennen) Mastbosch onder belangrijke en en geanimeerde gesprekken en
twisten over het fraaie dorp het Haagje door het Liesbosch dat uit eiken bestaat huiswaart
keerden; te ½4 waren wij weer aan de wooning van Schey waar wij met den Walschen predikant
James aten en ons wel vermaakten. Na den eten d.i. klokke ½6 begaven wij ons naar het hof, dat
thands tot een militair hospitaal verstrekt. Het binnenplein aldaar is zeer groot, omringd met
pijlers en omgangen de borstbeelden van vele helden der oudheid dragende. - De ziekezaal is
luchtig en immens groot Zij is gebouwd naar het model door Pr. Willem de Eerste gegeven.
Vandaar trokken wij naar de Fabriek van den Heer Biestheuvel. Deze heeft eene machine
uitgevonden welke het koehaar bereidt en daar van het oktrooi voor 5 jaren ontfangen. Echter
houdt zijne fabriek bij de 500 menschen aan 't werk. Een wever wint er 8 a 10 gulden weekelijks:
een zelfs was er die f 18 verdiende doch ze dadelijk aan den drank weer verteerde. Wij spraken
den ouden Biestheuvel, die het verwen der stoffen voor zijn deel heeft, den tweeden zoon een'
vrij niets-beduidend mensch en den uitvinder der machine die zeer aartig in zijn spreken is en
een slim voorkomen heeft. Daarna deden wij eene wandeling in het Valkenhof, dat zeer lief
aangelegd is en waar fraaie boomen staan. De maan verlichtte het op eene aangename wijze. Wij
spraken er den plaatsmajoor een oud officier, die in stille mijmeringen er rondwandelde en ons
verhaalde hoe men in vroeger tijden met een tractement van f 500 in Breda zeer goed kon leven,
daar toen eene kamer 11 St. in de week aan huur deed, eene kop chocolaad 2 en een kop koffi 1
en een glas punch 2 stuivers kostte, terwijl men voor 8 st. at en voor 14 goede wijn dronk. Te ½
8 keerden wij bij Schey en bleven onder een glas wijn en het aangenaamste gesprek tot ½1 zitten
praten.
22 Augustus Nadat wij ons boeltjen gepakt en ontbeten hadden, wachteden wij onze vrienden af
die zich te 7 ure bij ons vertoonden. Dadelijk verlieten wij het aangenaam Breda met al deszelfs
stoute vestingwerken en marcheerden over het Haagje den weg op naar Berg op Zoom. Het
weder was gunstig; de weg die tusschen hooge boomen, welbebouwde graanvelden, rijke akkers
en groen plantsoen voortliep, alleraangenaamst; de gesprekken, nu door het vermeerderd getal
onzer reisgenooten verlevendigd, belangrijk en onderhoudend: alles in een woord liep samen om
ons de grootste genoegens te verschaffen: V Hogen V Ham. liepen Schey en mij een goed eind
weegs vooruit en kwamen ook voor ons aan het dorp Etten, dat 2 uren van Breda ligt, en even als
het Haagje in het rond gebouwd is en het aanzien heeft eener groote marktplaats. Na ons hier wat
verfrischt te hebben, werden wij door onze vrienden nog een eind weegs buiten het dorp geleid,
en namen daar een recht hartelijk en bedroevend afscheid, zij keerden naar Breda en wij
vervolgden onzen weg, die nog een half uur langs aangenaam bouwland en hakhout liep, toen op
eens geheel recht werd en achter ons den toren van Etten, voor ons dien van Rozendaal
vertoonde. Op een uur afstand van het eerstgemelde dorp begon de hei, welke echter slechts ¾
duurde. Vandaar in 't bouwland weergekomen volgden wij den weg die zijlings afsloeg, vonden
een allerliefst voetpad door dicht kreupelhout met uitkijkjens over korenvelden, en kwamen
eindelijk in Rozendaal, dat 4½ uur van Breda verwijderd is. Dit dorp is groot en ruim gebouwd,
draagt vele blijken van welvaart en heeft vele en breede markten of straten. Hier was in 1814 het
hoofdkwartier des prinsen van Oranje. In de herberg gezeten aten wij eenige boterhammen en
dronken goed bier. Intusschen kwamen er vele bedevaartgangers, die van Kevelaar kwamen
binnen lepperden met hun drieën of vieren uit een bierglas en noemden elkanderen, ook den
kastelein, altijd mijnheer. De regen, die nu zwaar viel belettede ons verder te gaan. Wij