Download Dagboek - De negentiende eeuw

Rappard ons afhalen om ons naar de tapijtenfabriek van den Heer Kretschmar te geleiden. Deze
Heer was niet in de stad; doch zijn meesterknecht wachtte ons aan 't magazijn af en vroeg ons of
wij ook fabrikeurs waren daar hij aan dezulken de fabriek niet mocht laten zien. Nu zagen wij in
het magazijn verscheidene fraaie helkleurige tapijten en karpetten. Vandaar bracht men ons in de
weef- en spinzalen, in die waar men wol kaarde, waar men draden vlocht, waar men dezelfde
verwde, naar het wolmagazijn, naar den watermolen die de wol bereidde, in een woord naar tien
of twaalf onderscheidene gebouwen vrij ver van een geplaatst, zoodat wij eene gansche
wandeling door den regen deden. Wij bewonderden deze inrichting, te meer daar zij in zoovele
andere plaatsen beproefd, maar nergens, zooveel mij bewust is, gelukt is dan alhier. De
onderneming is door de stad geschied ten behoeve der arme burgerij. Elk die zich aanmeldt, kan
hier werk vinden of te huis krijgen. Vier a vijfhonderd ingezetenen vinden hier hun brood: hier
zijn arbeiders, die zelve een gulden daags verdienen, en wier vrouw en kinderen, mede aan de
fabriek werkend aan het gansche huisgezien een ordentelijk bestaan verschaffen. Zoo ver gelukt
deze onderneming dat er voor het werk reeds geene menschen genoeg meer zijn in Zutphen, dat
ook te Amersfoort ingsgelijks door armen wol voor dezelve bereid wordt en dat nog de Heer
Kretschmar, die anders geheel geene werktuigen gebruikt, dezelve noodig heeft om wol te laten
spinnen De ruwe wol komt in zijne fabriek, wordt er gekaard, gekamd, gesponnen, geverwd,
gevlochten, voor het werk bereid en verlaat dezelve niet dan onder de gedaante van een fraai
tapijt, vloerkleed of karpet. Alleen geldersche wol wordt hier gebruikt. Bijzonder munt de
fabriek in het verwen uit, daar nergens zulke heldere kleuren gevonden worden. -
De kinderen ontfangen buiten hun werk, onderwijs in de lees- schrijf- en rekenkonst,
alsmede in den godsdienst; 's Zondags gaan zij op stadskosten gekleed: en het slot dier heerlijke
inrichting is dat er binnen Zutphen geen bedelaar te zien is. -
Na de bezichtiging dronken wij bij Van Rappard thee en legden vervolgens een bezoek af
bij den waren ritmeester Van Hogendorp, een zeer vriendelijk en hupsch krijgsman Zijne vrouw
geljkt op Mevrouw Bilderdijk en Mevrouw Crommelin van Berkenrode en is zeer hartelijk en
gul. Zij verzochten ons ten eten voor den volgenden dag indien wij in Zutphen bleven, en stelden
zoo wij verkozen, hun rijtuig ter onzer beschikking. Hen verlaten hebbende deden wij een ander
vrij zonderling bezoek waarover ik te voren het een en ander in 't midden moet brengen.