Lekaanvulling en kafeteriastelsel - Landbou.com
Lekaanvulling en kafeteriastelsel - Landbou.com
Lekaanvulling en kafeteriastelsel - Landbou.com
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Deur liewer heeltemal op te hou met die sout-fosfaatlek word gewigsverlies binne aanvaarbare perke<br />
beperk. Dan kan die beeste liewer meer fosfaat gevoer word wanneer die veld weer gro<strong>en</strong> is,<br />
deurdie soutinname van die fosfaatlek dan laer te maak <strong>en</strong> sodo<strong>en</strong>de kan die fosfaat wat jy vir hulle<br />
in die winter wou gee, liewer op die gro<strong>en</strong> weiding gegee word <strong>en</strong> sal hulle kondisie gou styg <strong>en</strong><br />
behoort daar min besettingsprobleme te wees solank al die ander faktore vir goeie besetting optimaal<br />
is.<br />
Riaan Dames<br />
Antwoord deur dr. Jasper Coetzee<br />
Verskeie navorsers (o.a. wyle dr. Barney van Niekerk; dr. Deon Jacobs; McCosker, Winks & Laing van<br />
Australië, <strong>en</strong>sovoorts) het aangetoon dat indi<strong>en</strong> beeste op droë veld massa verloor, dit kontraproduktief<br />
is om slegs fosfaat aan te vul, want dit sal massaverlies versnel. Dit is om hierdie rede dat<br />
Voermol destyds die eerste voermaatskappy was wat lae fosfaat-proteï<strong>en</strong>lekke (bv. Voermol Premix<br />
450 <strong>en</strong> Rumevite Beesblok) begin bemark het. Lees die aangehegte oorsigartikel om meer inligting in<br />
dié verband te bekom. Fosfaat word slegs aangevul indi<strong>en</strong> die weiding meer as 8 tot 9 % proteï<strong>en</strong><br />
bevat.<br />
'n Uittreksel uit die artikel:<br />
Die tydstip waarop fosforaanvulling geskied, is krities nie net om dit ekonomies te regverdig nie, maar<br />
ook om goeie resultate te behaal (McCosker & Winks, 1994). Die voer van fosfor aan droë diere<br />
wanneer hulle proteï<strong>en</strong>- <strong>en</strong> <strong>en</strong>ergie-inname laag is <strong>en</strong> die diere massa verloor, is kontraproduktief<br />
omdat dit massaverlies sal versnel (Winks & Laing, 1972; Louw, 1979; Van Niekerk & Jacobs, 1985).<br />
Volg<strong>en</strong>s Gro<strong>en</strong>ewald (1986) induseer fosforaanvulling op droë weiding die katabolisme (afbreek) van<br />
liggaamreserwes. Op ‘n lae kwaliteit dieet (bv. droë grasweiding) domineer proteï<strong>en</strong><br />
liggaammassaprestasie terwyl die aanvulling van slegs <strong>en</strong>ergie sonder proteï<strong>en</strong> onder hierdie<br />
omstandighede weinig impak het <strong>en</strong> tot substitusievoeding lei. Die inname van proteï<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>en</strong>ergie<br />
vanuit die weidings onder hierdie omstandighede (droë weiding) is te laag om ‘n respons met<br />
fosforaanvulling te gee (McCosker & Winks, 1994). Voere met 'n lae proteï<strong>en</strong>inhoud b<strong>en</strong>adeel die<br />
absorpsie <strong>en</strong> uitskeiding (Siebert et al., 1975) asook ret<strong>en</strong>sie (Roy et al., 1970) van fosfor in die<br />
dierlike liggaam terwyl Sykes <strong>en</strong> Field (1972) vermoed dat 'n lae proteï<strong>en</strong>inname ook die vorming van<br />
die be<strong>en</strong>matriks <strong>en</strong> dus be<strong>en</strong>groei inhibeer.<br />
Kafeteriastelsel:<br />
Die kafeteria-lekstelsel is 40 tot 50 jaar gelede ook in Suid-Afrika gebruik waar diere toegelaat is om<br />
self te kies watter spoorelem<strong>en</strong>te hulle nodig het. Hierdie stelsel is jare gelede gestaak omdat die<br />
dier nie kan kies nie, sommige van die ess<strong>en</strong>siële spoorelem<strong>en</strong>te is so onsmaaklik dat, al het die dier<br />
dit nodig, hulle dit nie sal eet nie (plaas byvoorbeeld spinasie, blomkool, sjokolade <strong>en</strong> roomys in<br />
aparte borde <strong>en</strong> laat 'n kind <strong>en</strong> selfs volwass<strong>en</strong>e kies; die meeste sal nie die spinasie <strong>en</strong> blomkool,<br />
wat hulle uit 'n voedingsoogpunt nodig het, kies nie, maar liewers sjokolade <strong>en</strong> roomys!!). Die<br />
volg<strong>en</strong>de uittreksel uit 'n oorsigartikel wat ek onlangs geskryf het, is 'n bewys daarvan:<br />
The practice of feeding individual minerals free-choice to ruminants has be<strong>en</strong> used for many years<br />
to supply needed minerals, but is based on the erroneous assumption that the animal knows which<br />
minerals are needed and how much of each mineral is required (McDowell, 2003). The amount and<br />
timing of micronutri<strong>en</strong>t supplem<strong>en</strong>ts are critical but beware those who say livestock can self-select<br />
minerals to manage their own requirem<strong>en</strong>ts. There is little sci<strong>en</strong>tific evid<strong>en</strong>ce for this in either<br />
humans or animals. Sheep require only a few grams of salt a day but wh<strong>en</strong> giv<strong>en</strong> access to a salt lick<br />
will oft<strong>en</strong> consume 60 g/day. Under some circumstances, animals might have the ability to seek out<br />
and consume nutri<strong>en</strong>ts they lack but this is not a sound basis for a modern nutritional managem<strong>en</strong>t<br />
strategy (Masters, 2008a).<br />
Voordat lekaanvulling totaal afgeskiet word, vergelyk jou boerdery se netto boerdery-inkomste met<br />
die topbeesboere wat die korrekte lek op die regte tyd aanvul. Dit is belangrik om daarop te let dat<br />
om die winsgew<strong>en</strong>dheid van 'n beesboerdery te bepaal, die heel belangrikste maatstaf Netto<br />
Boerdery Inkomste (Rand) per ha is. Lees Gerrit van Zyl se artikel in die <strong>Landbou</strong>weekblad van 27<br />
November 2009 (p. 16 – 18) in dié verband. Die winsgew<strong>en</strong>dste skaapboere in Suid-Afrika (bruto<br />
marge van R1000/ooi nadat al die direk allokeerbare koste afgetrek is) is ook daardie wat die meeste