Stadspromotie monumenten - Vitruvius

Monumentenwacht. Hij had het idee om na restauratie
regelmatig kleine inspecties uit te voeren
en dat groeide uit tot de eerste Monumentenwacht.
Inmiddels zijn er elf autonome provinciale
Monumentenwachten. De kleine inspecties zijn
groter geworden en ook het werk van de wachters is
toegenomen.
Utrecht telt zo’n tienduizend monumenten. Een
kwart van de eigenaren heeft zich aangesloten
bij de Monumentenwacht. “Onze rol zou groter
moeten worden. Iedereen die zijn monument
een warm hart toedraagt zou zich bij ons moeten
aanmelden”, meent Van Dijk. “We zijn blij dat
de laatste jaren vooral gemeenten zich dat meer
realiseren en met ons afspraken maken of ons
aanbevelen.”
“Natuurlijk zijn we opgenomen in de cultuurnota
van de provincie Utrecht. De huidige gedeputeerde
voor cultuur, Jan van Bergen, en de leden van
Provinciale Staten dragen de Monumentenwacht
een warm hart toe. Door de ondersteuning van de
provincie Utrecht kan de Monumentenwacht een
laag uurtarief hanteren: in 2006 slechts € 26,50.
Bovendien zijn we niet BTW-plichtig.” Dat de provincie
veel waarde hecht aan haar monumenten
blijkt ook uit de recente oprichting van een provinciaal
CultuurFonds voor Monumenten. Dit fonds
verstrekt leningen aan eigenaren van gemeentelijke
monumenten of woningen die deel uit maken
van een beschermd stads- of dorpsgezicht.
NRF-leningen
Het Nationaal Restauratie Fonds (NRF) is een
belangrijke partner voor eigenaren van monumenten.
Het fonds verstrekt laagrentende leningen aan
eigenaren van Rijksmonumenten. Tegelijk coördineert
het NRF voor Utrecht de Provinciale regeling
voor gemeentelijke monumenten uit. Ook hier is
het NRF de uitvoerder.
De provincie draagt dus voor een belangrijk deel
bij aan de Monumentenwacht, maar ook het Prins
Bernard Cultuurfonds laat zich niet onbetuigd.
Elke keer dat Monumentenwacht Utrecht haar
40
amersfoort
magazine ornamenten
team uitbreidt en er daarvoor een nieuwe bus nodig
is, wordt deze volledig door het Prins Bernard
Cultuurfonds gesponsord. “Ook dat scheelt ons
enorm in de opstartkosten”, aldus Van Dijk.
Amersfoort
In Amersfoort wordt met twee teams gewerkt die
elk 350 monumenten inspecteren en van klein
onderhoud voorzien. Elk team heeft de helft van de
stad en een deel van het buitengebied. Tussen de
Amersfoortse monumenten zitten verschillende
favorieten onder de wachters. Het ‘huis met de blauwe
ruitjes’ wordt genoemd, een voormalig klooster
en de loge van de vrijmetselarij. Ook de begraafplaats
in Amerongen heeft de bijzondere interesse van de
wachters. Daarvan werden de grafkelders geïnspecteerd
en dat gaf ook een bijzondere draai aan het
werk.
“Dit vak biedt zoveel variatie”, betoogt Jansen. De
seniorwachter legt uit dat je op plaatsen komt waar
anderen nooit zullen komen. “De ene keer heb je
te maken met een woonhuis of boerderij als monumentaal
pand, maar vaak genoeg zijn we ook op
landgoederen en bij kastelen te vinden. Dan kom je
ineens binnen bij een barones. Dat maakt het werk
erg interessant. Niet alleen de personen dragen daaraan
bij, maar ook de plaatsen waar het inspectiewerk
en het onderhoud wordt verricht. Elke denkbare
plaats inspecteren we. Dat betekent dus ook dat we
het dak opgaan, torenspitsen beklimmen en aan de
andere kant de kelder en kruipruimte inspecteren.”
Soms zien de wachters met lede ogen aan dat er
onder monumenteigenaren ook verkeerde keuzes
worden gemaakt. Een doorn in het oog van monumentenwachters
wordt het schoonmaken van gevels
en vervangen van voegwerk genoemd. “Vaak is dat
een esthetische overweging en heeft het niets met
instandhouding te maken”, legt Van Dijk uit. “We
ontmoedigen dat vrijwel altijd. Natuurlijk moet je
soms voegwerk vervangen, maar dat kan prima
gedeeltelijk en op kleur met het bestaande metselwerk.
Bij schoonmaken van een gevel gaat de
baklaag van een steen vaak stuk, de steen wordt dan
poreus. Bij het machinaal uitslijpen van voegwerk
gaat ook vaak de steen stuk en krijg je grotere en
dikke, vaak veel lelijker, voeg.
Foute restauraties
Daarmee benadrukken de directeur en de seniormonumentenwachter
nog maar eens te meer dat
de monumenten hen zeer aan het hart gaan. “We
willen het liefst zoveel mogelijk eigenaren bedienen.
Ook om fout onderhoud en grootscheepse
restauraties te voorkomen, zodat de oorspronkelijkheid
van een pand behouden kan blijven. Het is
nu eenmaal erg belangrijk om onderhoud uit te
voeren. Wanneer een pand goed wordt onderhouden,
bespaart dat op den duur kosten. Wanneer
het woord restauratie valt, is het eigenlijk al te laat.
Dan is onderhoud zo lang uitgebleven dat het echt
veel geld gaat kosten. De Monumentenwacht werkt
dus vooral preventief.” Daarom is het belangrijk
dat monumentenbezitters zich bij ons aansluiten.
Velen denken dat ze vanzelfsprekend lid zijn en
spreken ons daarop aan. Helaas is dat niet zo, daarvoor
moeten eigenaren zich toch echt eerst aanmelden
(zie kader).”
De Monumentenwacht heeft dus een belangrijke
taak. “De bescherming van het gebouwd cultureel
Meer informatie of een
aanmeldingsformulier?
Monumentenwacht Utrecht
Herenstraat 28
3512 KD Utrecht
T 030 234 3880
E mwu@erfgoed-utrecht.nl
erfgoed zien wij als groot belang”, zegt Van Dijk.
“De geschiedenis van een land weerspiegelt zich in
de bebouwing. Wij stimuleren particuliere eigenaren
om dat te laten zien.”
Voordeel voor abonnees onder andere:
• Kennis en informatie direct beschikbaar
• Bij kleine schades meteen hulp
• Periodiek een standaard inspectie
• Verval wordt voorkomen