Stadspromotie monumenten - Vitruvius

Foto: Bureau Archeologie
zoals mesjes en schrabbertjes, gemaakt van vuursteen,
waarmee de Vathorster uit de Midden-
Steentijd zijn maaltijd bereidde.
Langestraat 34, kapiteel van de winkelpui. Dit
exemplaar komt dicht in de buurt van die van het
Pantheon in Rome!
Langestraat 36, boogfries met vullingen van
Jugendstiltegels, ondersteund door gecanneleerde
consoles. Vergelijk Muurhuizen 23.
23 Kapelhuis, Krankeledenstraat 11
Omstreeks 1500 werd het huis met kenmerken van
de baksteengotiek gebouwd voor de ‘Broederschap
van Onze-Lieve-Vrouwe’. Deze instelling had als
opdracht om de verering van Maria te bevorderen
en de diensten in de nabijgelegen kapel te regelen.
Het pand werd in 1905 ingrijpend gerestaureerd,
34
amersfoort
magazine ornamenten
waarbij veel details zijn gereconstrueerd.
Opvallende details in de bakstenen gevels zijn: de
vier ronde blindvensters, de blindnissen in de vorm
van een driekwart kruisvenster, de zandstenen
kruisbloemen op de overhoeks geplaatste pinakels,
de deurgehengen en de in 1998 geplaatste windvaan
in de vorm van een haan. In het smeedijzeren
‘kijk-uit’-venstertje in de voordeur is het gotische
vierpas-motief goed te herkennen. Op de hoek met
het Lieve Vrouwekerkhof bevindt zich een hoekconsole,
waarop in de tijd vóór de Reformatie een
Madonnabeeldje heeft gestaan.
24 Onze-Lieve-Vrouwetoren,
Lieve Vrouwekerkhof
NB. toegang alleen door middel van kaartreservering
in torenportaal
De tussen 1993 en 1996 gerestaureerde Onze-
Lieve-Vrouwetoren, gebouwd in de tweede helft
van de 15de eeuw, behoort tot de fraaiste gotische
torens van ons land. De vondst van een miraculeus
Mariabeeldje in 1444 was er de oorzaak van dat
Amersfoort een belangrijke bedevaartplaats werd.
Dit gaf aanleiding tot de bouw van de imposante
toren. De derde omloop bevat het gehele scala dat
eigen is aan de Hooggotiek: spitsbogen met daarboven
wimbergen met vierpassen, bekroond door
een kruisbloem, pinakels met hogels en spuwers in
de vorm van fabeldieren.
Ook de toen reeds bestaande kapel op het Lieve-
Vrouwekerkhof werd in die periode aanzienlijk vergroot.
Bij een buskruitontploffing in 1787 ging deze
kerk verloren. Sindsdien resteert alleen de toren. In
de 17de eeuw werd de toren verrijkt met een
Hemony-carillon. Eind vorige eeuw werd dit klokkenspel
(35 klokken), evenals de toren zelf, gerestaureerd
en geplaatst in een nieuwe houten klokkenstoel.
In 1997 is in deze klokkenstoel een tweede,
modern gestemde beiaard aangebracht (58
klokken). Vervolgens is de beiaard gecompleteerd
met een zevengelui, waardoor het totale aantal
klokken op precies honderd is gekomen.
Op verschillende momenten zullen de twee beiaarden
worden bespeeld.
restauratie van de 17de eeuwse speeltrommel in de
Onze Lieve Vrouwetoren
In de 17de eeuw werd de Onze Lieve Vrouwetoren
verrijkt met een beiaard. Naast bespelingen door
de beiaardier, werd dit klokkenspel ook op gezette
tijden op ingenieuze wijze aangestuurd door een
zogenaamde speeltrommel. Dit mechaniek zorgde
eeuwenlang voor de muzikale aankondiging van de
uurslag.
In 1925 werd de Hemony-beiaard gewijzigd en uitgebreid,
en daarbij werd de speeltrommel vervangen
door een nieuw exemplaar.
Tot voor kort lagen de onderdelen van de oude
17de eeuwse trommel onder het stof verscholen.
Fraai gesmede tandwielen, stijlen en raderen, en
een gaaf lichterbed; vermoedelijk het oudste van
Nederland.
Door de Stichrting Amersfoort Beiaardstad en de
Nederlandse Beiaardschool zijn initiatieven genomen
om deze speeltrommel aan de vergetelheid te
ontrukken. De gemeente Amersfoort heeft dit initiatief
omarmd en opdracht gegeven tot restauratie
van dit bijzondere 17de eeuwse speelinstrument.
Door adviseur Henk Veldman is een restauratieplan
opgesteld, waarbij het principe ‘behoud gaat
voor vernieuwen’ wordt gekoesterd. Geen verbeteringen,
geen vernieuwingen, geen overbodige
mooimakerij; alleen de onderdelen die noodzakelijk
zijn om de trommel goed op te kunnen bouwen,
zoals een houten frame en enige messing
lagerblokken, zullen nieuw gemaakt worden.
Dit is mogelijk omdat de speeltrommel een museale
en educatieve opstelling krijgt op de houtzolder
van de OLV-toren. De vakkundige uitvoering van de
restauratie vindt plaats door de firma “Het
Molenpad Expertise”, die er behagen in schept om
zoveel als mogelijk is onzichtbaar te werk te gaan.
Eenvoudigweg uit respect voor het werk van voorgangers.
Het echte werk is immers eeuwen geleden
al gedaan!
Tijdens de Open Monumentendag zal de uitvoering
van de restauratie vermoedelijk in volle gang
zijn. In de toren wordt hierbij een toelichting gegeven
door Henk Veldman, opsteller van het restauratieplan.
rembrandt in Amersfoort
De heer Jan Lodewijks maakte het Comité Open
Monumentendag Amersfoort attent op een pentekening
van de hand van Rembrandt, die zich in de
collectie van het Louvre in Parijs bevindt (@K80