Nederlandse fluitisten en fluitis - Nederlands Fluit Genootschap

Vries in 1951 niet meer in staat was te spelen of overleed
is niet bekend; het was echter gebruik dat
iemand het hele seizoen uitspeelde. 48
John Amans (Amsterdam 1884) kreeg lessen van
Toussaint Demont, een van oorsprong Belgische fluitist
die aan het Concertgebouworkest en aan het Conservatorium
in Den Haag verbonden was. Na korte
tijd in het Residentie-orkest te hebben gespeeld,
kreeg Amans op twintigjarige leeftijd een aanstelling
bij het orkest van Helsingfors in Finland, om deze
plaats later te verwisselen voor het orkest van de
Weense Hofoper (sommige bronnen noemen de
periode van 1915-1918) en nog weer later voor de
Opera van Dresden. Emil Kronke droeg zijn Suite für
Flöte allein op. 175 op aan Amans, ‘Soloflötist der
Dresdener Staatsoper’. Met zijn blazersensemble, het
Amans Quintet, en met de bekende pianist Fritz
Busch, met wie hij recitals gaf, reisde hij door heel
Europa. Amans was van 1923 tot 1942 eerste fluitist
van het New York Philharmonic Orchestra, waarmee
hij bovendien talloze malen als solist optrad, met dirigenten
als Toscanini, Mengelberg en Kleiber in concerten
van Mozart, Glucks Reigen seliger Geister, het
Capriccio voor fluit en orkest van Lothar Kempter
etc. 49 In My Complete Story of the Flute, dat in 1951
verscheen, schreef Leonardo De Lorenzo: (Amans) “is
now living in Europe”.
John Amans
Tous saint Demont en zijn klas aan het Koninklijk
Conservatorium in Den Haag in 1903
Samenvatting
Samenvattend kunnen we constateren dat Nederland
in de achttiende eeuw volledig verstoken was
van een eigen fluitistische identiteit, en dat het buitenlandse,
vooral Duitse fluitisten waren die hier de
toon aangaven. Er bestond echter een zeer levendige
belangstelling voor het fluitspel, die alleen al is af te
meten aan de verschijning van Nederlandse vertalingen
van drie fluitmethodes (Hotteterre, Quantz en
Mahaut) binnen ongeveer dertig jaar.
In het begin van de negentiende eeuw was Arnoldus
Dahmen, naar het lijkt, de eerste succesvolle Nederlandse
leraar, die met leerlingen als de in heel Europa
beroemde Louis Drouet een eigen stempel drukte op
het fluitonderwijs. In de tweede helft van de negentiende
en het begin van de twintigste eeuw was zelfs
sprake van een dusdanige kentering in het instrumentale
niveau, dat een aantal van onze belangrijkste
fluitisten, zoals E. de Jong, A. Fransella, H. de Vries, A.
van Leeuwen en J. Amans, sleutelposities in het buitenland
gingen innemen. Van eenheid in scholing
was echter geen sprake: er was beïnvloeding van
zowel Franse en Duitse fluitscholen, met een accent
op de laatste. Ook Joachim Andersen, die vanaf 1885
’s zomers langere tijd in Holland was en diverse
Nederlandse fluitisten les gaf, heeft in dit proces een
rol gespeeld.
De drie grote protagonisten Antoine Mahaut, Louis
Drouet en Ary van Leeuwen waren niet alleen nationaal
maar ook internationaal van bijzondere betekenis
voor de ontwikkeling van het fluitspel. Hoewel zij
ook alle drie een compositorisch oeuvre op hun
naam hebben, is slechts dat van Mahaut van enig
belang.
© Rien de Reede
Voetnoten staan op de volgende pagina
Fluit 2004-1 23