Download

Vissen zwemmen in scholen allemaal dezelfde kant op,
en als er een vliegende vis uit het water springt en naar
lucht hapt, dan volgen er meer. Bij mensen en
haringen is dat ook zo. Ik zie dat kuddegedrag, die
conditionering. Dan Brown, niets op tegen, maar ik
lees die dikke boeken niet. Mystificatie en tegen de
leugens van religie leunen. Alle favoriete plekken uit
dat spannende boek opzoeken, ook zo’n abberatie.
Mulisch heeft de hemel ontdekt, maar was dat wel
waarheidsgetrouw? Was er wel een station bij
Westerbork? Reed die trein wel op dat uur?
Ieder zoekt zijn eigen gerief. Er is geen boek dat de
ultieme waarheid in zich draagt. Iedereen die over de
hemel schrijft weet dat hij liegt; dat hoort zo. Dat doet
literatuur met me. Ik associeer en ik raak in verwarring
en om het pad terug te vinden lees ik opnieuw een
boek. Elisabeth Eybers dichtte: Die pad kronkel fouteloos
verder, en zo is het.
Mensen zoeken bevestiging voor hun bestaan, ze
volgen Descartes: ik lees dus ik ben. Anderen zoeken
het in lekker eten. Ik eet, dus ik ben, en dan in het
Latijn. Ook die taal beheers ik niet, ik ken maar één
taal en dat is mijn eigen taal.
Mijn tong is mijn taal, dat tong ook vis is, doet er niets
aan af.
De bestsellers praten de lezer naar de mond, die
zeggen steeds: zie je wel, je hebt gelijk. Ik houd niet
van bestsellers, ik hoor graag bij het leger van
individualisten die eigengereid zijn en klassieke boeken
lezen die iedereen laat liggen. Ik houd van Multatuli
omdat hij zegt wat ik niet wil horen. En juist dat wil ik
horen; wat mij verstoort en verwart.
60