Onderhoud - Infosteel

infosteel
Studiedag EN1090
Edegem 10/11 juni 2010
Corrosiebescherming
Ir. Paul Meekels, afdelingshoofd
Afdeling Metaalstructuren
Vlaamse Overheid
Corrosiebescherming
Voorschriften volgens EN 1090-2
Visie van de Vlaamse overheid
infosteel 2
6/21/2010
1

Corrosiebescherming:
voorschriften EN 1090-2
Hoofdstuk 10 van EN 1090-2
Bijlage F van EN 1090-2
Normenreeks EN ISO 12944-1 t.e.m. 8
infosteel 3
EN ISO 12944-1 t.e.m. 8
• Duurzaamheidgebieden
• Laag – gemiddeld - hoog
• Corrosiebelastingcategorieën
• Atmosferisch: C1 – C5
• Water en bodem: Im 1 – Im 2 – Im 3
• Verfsystemen per corrosiebelastingcategorie
infosteel
4
6/21/2010
2

EN ISO 12944 – deel 1 t.e.m. 8
Verven en vernissen – Corrosiebescherming van metaalconstructies
door beschermende verfsystemen
Deel 1: Algemene informatie (ISO 12944-1:1998)
Deel 2: Indeling van de omgevingsomstandigheden (ISO 12944-
2:1998)
Deel 3: Basisregels voor het ontwerp (ISO 12944-3:1998)
Deel 4: Soorten oppervlakken en behandeling van de oppervlakken
(ISO 12944-4:1998)
Deel 5: Beschermende verfsystemen (ISO 12944-5:2007)
Deel 6: Laboratoriumbeproevingen voor de bepaling van de
prestatie (ISO 12944-6:1998)
Deel 7: Uitvoering van en toezicht op schilderwerk (ISO 12944-
7:1998)
Deel 8: Ontwikkeling van specificaties voor nieuw werk en
onderhoud (ISO 12944-8:1998)
infosteel
EN ISO 12944-1 t.e.m. 8
Alle delen zijn van 1998
Behalve deel 5 (werd in 2007 herzien)
infosteel
5
6
6/21/2010
3

Definitie:
Duurzaamheidgebieden
• de verwachte levensduur van een beschermend
verfsysteem f voor het h eerste grote schilderonderhoud
hild d h d
• geen garantietijd
EN ISO 12944 beschouwt 3
duurzaamheidgebieden:
• laag: 2 tot 5 jaar
• middel: 5 tot 15 jaar
• hoog: > 15 jaar
infosteel
Corrosiebelastingcategorieën
6 voor atmosferische corrosiebelasting
• C1 zeer laag
• C2 laag
• C3 gematigd
• C4 hoog
• C5-I C5 I zeer hoog (industrie)
• C5-M zeer hoog (maritiem)
infosteel
7
8
6/21/2010
4

Corrosiebelastingscategorieën
3 categorieën t g i ë voor water t en bbodem d
• Im 1 zoet water
• Im 2 zeewater en brak water
• Im 3 bodem
infosteel
Atmosferische corrosiebelastingcategorieën
C1
Zeer laag
Verwarmde gebouwen: kantoren, winkels, scholen, hotels
Landelijke gebieden (atmosfeer met zeer laag vervuilingniveau)
C2
Onverwarmde gebouwen met mogelijke condensatie: opslagplaatsen,
Laag sporthallen
C3
Gematigd
C4
Hoog
C5-I
Zeer hoog
industrie
C5-M
Zeer hoog
industrie
Stedelijke en industriële gebieden met gematigde vervuiling
Productiehallen met hoge luchtvochtigheid en enige vervuiling:
wasserijen, brouwerijen, voedselverwerkende industrie
Industriële gebieden en kustgebieden met gematigd zoutgehalte
Chemische fabrieken, zwembaden, havens
Industriële gebieden met hoge vochtigheid en agressieve atmosfeer
Gebouwen of gebieden met een bijna permanente condensatie of
vervuiling
Kust en gerelateerde gebieden met hoog zoutgehalte
Gebouwen of gebieden met een bijna permanente condensatie of
vervuiling
infosteel 10
9
6/21/2010
5

Corrosiebelastingcategorieën water en bodem
Categorie Milieu Voorbeelden
Im 1 Zoet water
Im 2
(ISO 20340)
Zeewater
Brakwater
Im 3 Bodem
Ri Rivier- i en
kanaalinstallaties
Constructies in havengebieden:
sluisdeuren,
dammen, pieren
infosteel 11
ISO 20340
Ondergrondse opslagtanks,
stalen pijlers,
stalen leidingen
Verven en vernissen - Prestatie-eisen voor beschermende
verfsystemen voor offshore en gerelateerde constructies
infosteel
12
6/21/2010
6

ISO 20340
De norm ISO 20340 onderscheidt volgende zones en
overeenstemmende corrosiebelastingcategorieën:
• enkel atmosferisch: C5-M
• de zone die zich permanent onder water bevindt: Im 2
• de getijdezone (zone die onderhevig is aan de getijdewerking):
combinatie C5-M en Im 2
• de splashzone (zone die bevochtigd kan worden door golven en
spatten van zeewater of brak water): combinatie C5-M en Im 2
infosteel 13
ISO 20340
De norm ISO 20340 is niet opgenomen in EN
1090-2, maar stelt zwaardere prestatie-eisen
dan de norm EN ISO 12944-6 en is dus zeker
voor Im 2 nodig
ISO 20340 is gelijkwaardig aan Norsok M-501
(ontwikkeld door Noorse petroleumindustrie
voor off-shore toepassingen)
infosteel 14
6/21/2010
7

Voorschriften hoofstuk 10
van EN 1090-2
Voorschriften voor:
• voorbewerking van stalen ondergrond
• geverfde oppervlakken
• thermisch gespoten oppervlakken
• thermisch verzinkte oppervlakken
infosteel 15
Graad van voorbewerking
Werd reeds behandeld door Guy Cools
Graden P1 – P2 – P3 volgens ISO 8501-3
P3 kan in sommige gevallen gespecificeerd zijn
EN ISO 12944-3 geeft ook ontwerpregels voor de
voorbewerking van stalen oppervlakken
Slijpen van thermisch gesneden randen kan
noodzakelijk zijn om de vereiste ruwheid door
stralen te bereiken (hardheid gesneden randen:
6.4.4)
infosteel
16
6/21/2010
8

EN 1090-2
Voorbewerking van het staaloppervlak
Duurzaamheid Categorie Graad van voorbewerking
> 15 jaar
(hoog)
Van 5 tot 15 jaar
(gemiddeld)
< 5 jaar
(laag)
C1/C2 P1
Boven C2 P2
C1 tot C3 P1
Boven C3 P2
C1 tot C4 P1
C5 - Im P2
infosteel 17
ISO 8501-3
infosteel 18
6/21/2010
9

ISO 8501-3
infosteel 19
ISO 8501-3
infosteel 20
6/21/2010
10

ISO 8501-3
infosteel 21
ISO 8501-3
infosteel 22
6/21/2010
11

Ontwerpregels EN ISO 12944-3
infosteel 23
Ontwerpregels EN ISO 12944-3
infosteel 24
6/21/2010
12

Ontwerpregels EN ISO 12944-3
infosteel 25
Ontwerpregels EN ISO 12944-3
infosteel 26
6/21/2010
13

Voorschriften bijlage F
van EN 1090-2
Normatief
Eisen en aanbevelingen voor werkplaats
en bouwplaats
Corrosiebescherming (verfsysteem,
thermisch spuiten, thermisch verzinken)
Niet voor roestvast staal
infosteel
Voorschriften bijlage F
van EN 1090-2
Prestatiespecificatie
estat espec cat e
• Verwachte levensduur (duurzaamheid)
• Corrosiebelastingcategorie
• Eventueel met voorkeur voor verf, thermisch
spuiten of thermisch verzinken
infosteel 28
27
6/21/2010
14

Bijlage F - oppervlaktevoorbewerking
Voor geverfde en metaalgespoten
oppervlakken:
• Reinheidsgraad volgens EN ISO 12944-4 en EN
ISO 8501 (Sa 2 ½ - Sa 3)
• Oppervlakteruwheid volgens EN ISO 8503-1/2
• Graad van voorbewerking (P1 - P2 - P3)
volgens EN ISO 8501 8501-33
infosteel
• Sa 2½
• Sa 3
infosteel
Reinheidsgraad
29
30
6/21/2010
15

Reinheidsgraad
Oppervlakteruwheid
• Reinheid en ruwheid door stralen
infosteel 31
Bijlage F - oppervlaktevoorbewerking
Thermisch verzinken vooraf:
• Ontvetten, spoelen, beitsen, spoelen, fluxen,
drogen
Thermisch verzinken achteraf (indien
verflagen worden aangebracht):
• GGeschikte h k etsprimer (scheikundig h k d verouderen) d
• Licht aanstralen
infosteel
32
6/21/2010
16

Bijlage F - oppervlaktevoorbewerking
Verbindingen
• Specifieke eisen voor wrijvingsoppervlakken
bij schuifvaste verbindingen (uiteenzetting
Rik Debruyckere)
• Andere contactvlakken + vlakken onder
ringen: maximaal primer en volgende
verflaag
• Ganse verbinding krijgt hetzelfde
verfsysteem als de omliggende constructie
infosteel
Bijlage F – methode voor aanbrengen
Aanbrengen van verf
• Voorafgaand controle van het oppervlak
• Aanbrengen verf volgens EN ISO 12944 12944-77
• Verschil in kleurtint per verflaag
• Voorzetten (stripe-coating) vanaf categorie
C3 en duurzaamheid “gemiddeld”
• Geschikte klimatologische omstandigheden
(temperatuur, geen natte oppervlakken, 3
°C boven dauwpunt, aanbevelingen
verffabrikant)
infosteel
33
34
6/21/2010
17

Aanbrengen verf (spuiten)
infosteel 35
Aanbrengen verf (stripe-coating)
infosteel 36
6/21/2010
18

Bijlage F – methode voor aanbrengen
Metaalspuiten (metalliseren)
• Volgens EN ISO 2063 (met zink, aluminium of
zink/aluminium 85/15-legering)
• Na het thermisch spuiten volgt onmiddellijk
een geschikte hechtlaag (sealer) verenigbaar
met de verflagen
Verzinken (galvaniseren)
• Volgens EN ISO 1461
infosteel
Metaalspuiten (metalliseren)
infosteel 38
37
6/21/2010
19

Thermisch verzinken (galvaniseren)
Kleine delen tot …
infosteel 39
Thermisch verzinken (galvaniseren)
… een volledige brug
infosteel 40
6/21/2010
20

Bijlage F – keuring en controle
Volgens kwaliteitsplan en
uitvoeringsspecificatie
• Routinecontroles
• Reinheidsgraad en oppervlakteruwheid
• Laagdiktemetingen
• Visuele keuring volgens EN ISO 12944-7
• Referentievlakken
• VVolgens l EN ISO 12944 12944-77
• Uitgevoerd in aanwezigheid van alle partijen
• Verplicht vanaf C3 en voor immersie tenzij anders
gespecificeerd
infosteel
Visie van de Vlaamse overheid
Bepalingen van EN 1090-1/2 worden van
ttoepassing i via i hhet t nieuwe i
standaardbestek 260 voor waterbouw en
kunstwerken (SB 260)
Hoofdstuk 26: Staal en staalconstructies
Hoofdstuk 33: Conserveringswerken
infosteel
41
42
6/21/2010
21

SB 260
Hoofdstuk 33- Conserveringswerken
Vervangt het dienstorder LI 96/47 over
formuleverven
Is gebaseerd op de normenreeks EN ISO
12944
ISO 20340 is van toepassing p g voor Im 2
infosteel
SB 260
Hoofdstuk 33- Conserveringswerken
Voorbereiding van de ondergrond (nieuwbouw
en onderhoud)
Thermische verzinking (galvanisatie) en
thermisch spuiten (metallisatie)
Verfproducten
Corrosiebelastingcategorieën en duurzaamheid
Beschermingssystemen voor nieuwbouw en
onderhoud d h d
Uitvoeren van beschermingswerken
Controles
infosteel
43
44
6/21/2010
22

Voorbereiding van de ondergrond
In het werkhuis (nieuwbouw - onderhoud)
• Verwijderen olie, vetten, …
• Straalreinheid: Sa 2½ of Sa 3
• Straalruwheid: Ra tussen 6,3 en 12,5 µm
Op de werf (onderhoud)
• Reinigen tot graad P Sa 2½, d.w.z.
• stralen tot Sa 2½ van zones met niet-hechtende verf en met
roestgraad > Re 2 (Europese roestschaal)
• zones met sterk hechtende verf worden eerst ontdaan van
vet, olie, stof, vuil … en nadien licht aangestraald
infosteel
Thermisch verzinken
Ook galvaniseren genoemd
Volgens EN ISO 1461
Voorbereiding van de zinklaag ingeval een
verfsysteem wordt aangebracht voor het
bekomen van een ruwheid Ra ≥ 6,3 µm:
• natuurlijke veroudering (1 jaar)
• mechanisch verouderen door licht aanstralen
(zinklaagdikte max. – 10 µm)
• scheikundig verouderen
infosteel
45
46
6/21/2010
23

Thermisch spuiten
Ook metalliseren genoemd
Volgens EN ISO 2063
Juiste aanduiding:
• (NBN EN ISO 14919 ZnAl15)120
Onmiddellijk een poriënvuller of sealer
aanbrengen b
infosteel
Verfproducten
Summiere beschrijving van een aantal te
gebruiken verven
G Geen fformuleverven l of f kkoolteerverven l
meer
Streven naar beperking van vluchtige
organische stoffen (VOS)
Epoxyverven p y en ppolyurethaan y verven
Verven worden gekeurd
(identifcatieproeven: dichtheid, vaste
stofgehalte, viscositeit, …)
infosteel
47
48
6/21/2010
24

Corrosiebelastingcategorieën
Duurzaamheid (enkel “HOOG”)
infosteel 49
Beschermingssystemen
Voor C4 –C5-I –C5-M –Im1 –Im3 wordt
gekozen g uit de voorbeeldsystemen y van EN
ISO 12944-5 (eventueel aangepast in
functie van eigen ervaring)
Voor Im2 wordt een niet-voorbeeldsysteem
gevraagd (minimum 3lagen) met
een beproevingsrapport b i t conform f ISO
20340
infosteel
50
6/21/2010
25

Enkele voorbeeldsystemen
C4 – Sa 2½ gestraalde ondergrond
A*4.15PU verfproduct laagdikte
2-component 1-component
primer epoxyzink 90 M% PU zink 40 µm
1-2 tussenlagen g epoxy p y ijzerglimmer j g PU ijzerglimmer j g 150 µm µ
eindlaag alifatische PU alifatische PU 50 µm
infosteel 51
Enkele voorbeeldsystemen
C4 – gemetalliseerde ondergrond
240 µm
A*8.01PU verfproduct laagdikte
2-component 1-component
sealer epoxy ijzerglimmer PU ijzerglimmer -
tussenlaagg epoxy p y ijzerglimmer j g PU ijzerglimmer j g 110 µm µ
eindlaag alifatische PU alifatische PU 50 µm
160 µm
infosteel 52
6/21/2010
26

Enkele voorbeeldsystemen
C5-I/M – Sa 2½ gestraalde ondergrond
A*5.PU verfproduct laagdikte
2-component 1-component
primer epoxyzink 90 M% PU zink 40 µm
2 tussenlagen g epoxy p y ijzerglimmer j g PU ijzerglimmer j g 230 µm µ
eindlaag alifatische PU alifatische PU 50 µm
A*5.PU = A5I.05 = A5M.06 (EN ISO 12944-5) 320 µm
infosteel 53
C5-I – A*5.PU (brug van Ham)
infosteel 54
6/21/2010
27

C5-I – A*5.PU (Noorderlaanbruggen Antwerpen)
infosteel 55
Enkele voorbeeldsystemen
C5-I/M – gegalvaniseerde ondergrond
A*7.13PU verfproduct laagdikte
2-component 1-component
primer epoxy ijzerglimmer PU ijzerglimmer 75 µm
tussenlaagg epoxy p y ijzerglimmer j g PU ijzerglimmer j g 75 µm µ
eindlaag alifatische PU alifatische PU 50 µm
200 µm
infosteel 56
6/21/2010
28

Enkele voorbeeldsystemen
Im1 – Im3 – Sa 2½ gestraalde ondergrond
A*6.02 verfproduct laagdikte
primer
2-component 1-component
epoxyzink 80 M%
epoxy zinkfosfaat
PU zink 60 µm
1-2 1 2 tussenlagen high solids epoxy PU immersie 260 µm
eindlaag high solids epoxy PU immersie 130 µm
infosteel 57
Enkele voorbeeldsystemen
450 µm
Im1 – Im3 – Sa 2½ gestraalde ondergrond
A*6.02PU verfproduct laagdikte
primer
2-component 1-component
epoxyzink 80 M%
epoxy zinkfosfaat
PU zink 60 µm
2 tussenlagen high solids epoxy PU immersie 340 µm
eindlaag alifatische PU alifatische PU 50 µm
450 µm
infosteel 58
6/21/2010
29

Enkele voorbeeldsystemen
Im1 – Im3 – gemetalliseerde ondergrond
A*8.03 verfproduct laagdikte
sealer
2-component 1-component
sealer
(keuze leverancier)
sealer
(keuze leverancier)
tussenlaag high solids epoxy PU immersie 160 µm
eindlaag high solids epoxy PU immersie 160 µm
infosteel 59
Enkele voorbeeldsystemen
Onderhoud
-
450 µm
Volledig g verwijderen j bestaand systeem: y
zelfde systemen als voor nieuwe
constructies
(gedeeltelijk) behoud bestaande
verflagen
• reinigen i i P Sa S 2½ - P St 3
• proefvlakken om verenigbaarheid oud en
nieuw verfsysteem te testen
infosteel
60
6/21/2010
30

Enkele voorbeeldsystemen
Onderhoud
C4 – P Sa 2½ voorbereide ondergrond
O*4.09PU verfproduct laagdikte
primer epoxy aluminium
2-component 1-component
PU zink /
oppervlakte
tolerante PU
80 µm
11-2 2 ttussenlagen l epoxy ij ijzerglimmer li PU ij ijzerglimmer li 150 µm
eindlaag alifatische PU alifatische PU 50 µm
280 µm
infosteel 61
Enkele voorbeeldsystemen
Onderhoud
C5-I/M – P Sa 2½ voorbereide ondergrond
O*5 O*5.02PU 02PU verfproduct f d t llaagdikte dikt
primer epoxy aluminium
2-component 1-component
PU zink /
oppervlakte
tolerante PU
80 µm
2 tussenlagen epoxy ijzerglimmer PU ijzerglimmer 190 µm
eindlaag alifatische PU alifatische PU 50 µm
320 µm
infosteel 62
6/21/2010
31

Uitvoering
Voorleggen van beschermingsprogramma
• Voorbereiding g ondergrond g
• Beschrijving systeem
• Verfproducten met technische fiche
• Methode voor herstellingen
• Te behandelen oppervlakte
• PPersoneel l
• Voorzorgen voor verwarming, ventilatie, …
infosteel
Uitvoering
Certificatie industriële schilders
• Nieuwe eis binnen Vlaamse overheid
• 1 op de 2 schilders moet beschikken over
Basiscertificaat industriële schilder “Manueel
ontroesten en schilderen”
• Schildersbedrijf moet beschikken over een
“Geldigheidsverklaring g g Industriële Schilder
Anticorrosie”
infosteel
63
64
6/21/2010
32

Controles
Voorbereiding ondergrond (reinheidsgraad +
ruwheidsgraad Ra)
Uit te voeren op iedere laag + volledig systeem
• Laagdikte volgens EN ISO 2178
• Hechting
• < 250 µm: cross-cut EN ISO 2409
• ≥ 250 µm:
• Uitzicht
infosteel
– X‐cut tape p test (test ( methode A) ) ASTM D 3359
– Pull‐off test EN ISO 4624
Voorbereiding ondergrond
• Stralen – visuele controle reinheidsgraad
• Sa 2½ - zeer zorgvuldig stralen
Waargenomen g met het blote oog g dient het oppervlak pp vrij j te
zijn van zichtbare olie, vet en vuil, alsmede van het grootste
deel van walshuid, roest, verflagen en vreemde materialen.
Eventueel nog aanwezige sporen van verontreinigingen
mogen slechts als lichte verkleuringen in de vorm van
vlekken of strepen zichtbaar zijn.
• Sa 3 - stralen tot zilverblank
Waargenomen met het blote oog dient het oppervlak vrij te
zijn van zichtbare olie, vet en vuil, alsmede van walshuid,
roest, verflagen en vreemde materialen. Het moet een
gelijkmatige metaalkleur hebben.
infosteel
65
66
6/21/2010
33

Voorbereiding ondergrond:
visuele controle reinheidsgraad
• Sa 2½
• Sa 3
infosteel
Voorbereiding ondergrond
• Ruwheidsgraad Ra:
Rekenkundige gemiddelde van de afwijkingen van
het ruwheidsprofiel tt.o.v. o v de middelste lijn lijn.
infosteel 68
67
6/21/2010
34

Voorbereiding ondergrond
• Meten van ruwheid Ra
infosteel 69
Controle voorbereiding ondergrond
(onderhoud)
infosteel 70
6/21/2010
35

• Volgens EN ISO 2178
(magnetische
meetmethode)
Controle laagdikte
infosteel 71
Controle hechting
• Laagdiktes < 250 µm: ruitjesproef of cross-cut
test volgens EN ISO 2409
• Eis: klasse 0 of 1
infosteel 72
6/21/2010
36

Controle hechting ISO 2409
infosteel 73
Controle hechting
infosteel 74
6/21/2010
37

• Laagdiktes ≥ 250 µm
• Test methode A
X-cut tape test
volgens ASTM D 3359
• Eis: min. klasse 4a
Controle hechting
infosteel 75
• Laagdiktes ≥ 250 µm
• Pull off test volgens
EN ISO 4624
• Tractie van 20 mm
pastilles
• Hechtsterkte
• min. 3 Mpa zinkrijke
primers
• min. 5 Mpa andere
verftypes
infosteel
Controle hechting
76
6/21/2010
38

Controle uitzicht
• Volgende onvolmaaktheden zijn niet
toegelaten:
• roest, stof en vuil, blaren, afschilfering, aflopers,
gebrek aan verf, …
• Herschildering om esthetische redenen kan
geëist worden
• Eindlaag moet visueel gelijkmatig van kleur
en gl glans zijn ij
• Glans wordt gemeten volgens EN ISO 2813
infosteel
EN 1090-2: corrosiebescherming
Bedankt voor uw aandacht
infosteel 78
77
6/21/2010
39