Desember - Kandelaar

Ek is die HERE jou God wat jou
uit Egipteland, uit die slawehuis,
uitgelei het.
kerk en woord
Maandblad
van die
Gereformeerde Kerk
“Die Kandelaar”
te Pretoria
Menings uitgespreek in artikels wat
verskyn word nie noodwendig deur die
kerkraad of redaksie onderskryf nie
Redaksieadres:
Posbus 31527
Totiusdal 0134

56ste Jaargang Desember 2008 No 12
Inhoudsopgawe
Ampsdraer .......................................................................Neels de Klerk 2
Skrifoordenking
Rut 2: 1-2 – Iemand in wie se oë
ek genade sal vind .................................................. H. L. J. Momberg 2
Rut 3: 9 – God lei die kinderlose weduwee Rut
na die losser Boas ................................................... H. L. J. Momberg 8
Uit die Kerkraad
Kerklike stand November 2008 .......................................................... 14
Pretoria streeksfees 150 jaar ................................................................ 15
Pretoria streeksfees 150 jaar – Feesalbum ............................................ 17
Pretoria streeksfees 150 jaar – Musiek en koor .................................... 19
Regstelling in verband met GK Pretoria .................... H. L. J. Momberg 20
Ons het gelees
Binnekort ’n ander kerklike prentjie ............Ds. Jopie van der Linden 21
Vir die jeug
Kersfees ........................................................... R. J. W. van der Kooy 24
Die Dordtse leerreëls:
’n Maklik verstaanbare grafi ese uiteensetting ................Ds. J. le Roux 25
Boekenuus ............................................................... Folmer Boekhandel 27
Kerk en Woord verskyn elke eerste Sondag van die maand behalwe Januarie.
Kopie moet twee weke vroeër by die eindredakteur wees.
Redaksie: Ds. H.L.J. Momberg, S.H. Salomons, R.J.W. van der Kooy,
W.I. Boersema (eindredakteur)
Administrasie: Mev. Mia van Lochem
Kerkkantoor
Uitleg en druk: Printburo, Winkel 4
Louis Trichardtstraat 181, Mayville, Pretoria.
Telefoon 012 335 9134, Faks 012 335 9135
E-pos: printbur@mweb.co.za
Kerk en Woord • Desember 2008 1

2 Kerk en Woord • Desember 2008
Ampsdraer
Ek was nog nooit vir U
’n regte ouderling:
In wysheid skiet ek ver tekort,
my insig is beperk,
my lewenswandel is ook nie
’n voorbeeld vir U kerk.
My huis het ek maar swak beheer,
vol sonde is my werk,
U kan wel iemand beter kry
as dienaar in U kerk.
~~~ ~~~
Ek ken jou onbekwaamheid, maar
wat swak is, maak Ek sterk.
Ek wil jou in My diens gebruik,
gaan dan, regeer my kerk.
Neels de Klerk
Iemand in wie se oë ek genade sal vind
Rut 2: 1 – 2
Wanneer ’n mens Rut 2 oppervlakkig
lees, sou jy kan dink dat bloot mense
en hulle interaksie die onderwerp van
hierdie boek is. Jy lees voortdurend van
Rut se aksie en waartoe dit lei. Dis ’n
innemende verhaal soos ’n roman, van
’n landelike toneel daar in Palestina
teen die begin van die gars-oes. Rut
kom toevallig uit by ’n stuk land wat
aan Boas behoort. Dis nie opsetlik vol-

gens ’n vooropgesette plan nie. Vooraf
weet Rut niks oor hierdie Boas nie.
Sy kom toevallig uit by die stuk land
wat aan Boas behoort. Daar ontmoet
sy hom vir die eerste keer. Daardie
kontak lei uiteindelik tot ’n huwelik
tussen Boas en Rut en daarmee ook tot
die lossing van Elimeleg se huisgesin.
Ons ontvang ’n pragtige verhaal van
die edele en nederige jong vrou Rut.
Maar is dit waaroor alles hier gaan?
Hier in Rut 2 onthul die geïnspireerde
skrywer die geheim onmiddelik aan
die begin van die verhaal. Die hoofstuk
begin met die opmerklike woorde:
“Naomi het ’n bloedverwant gehad aan
haar man se kant, ’n vermoënde man,
uit die geslag van Elimeleg, wie se naam
Boas was.” Voordat die skrywer die
geskiedenis van Rut se optel van are
beskryf, vestig hy ons aandag op Boas.
Hy wag nie daarmee totdat Boas op
die toneel verskyn nie. God wil hê dat
ons reeds vooraf iets van Boas moet
weet. Waarom? Sodat ons God se
beplanning, sy leiding en sorg in hierdie
geskiedenis sou raaksien. Sodat wanneer
Rut later vir Boas ontmoet op ’n
manier wat vir haar toevallig lyk, ons
die waarheid mag weet. Agter die skynbare
toevallighede van gewone daaglikse
ontmoetings, is God besig om sy
voorsienigheid tot uitdrukking te bring.
Sy genade aan ons te bewys. Vanaf die
begin het God iemand reeds in die oog
wat in hul nood sal voorsien.
Eintlik kon dit op geen treff ender
manier gesê word as wat Rut vir haar
skoonma sê nie, “ek gaan kyk in wie se
oë ek genade kan vind.”
Genade! Dit is deur hierdie ingrypende
woord dat die hele geskiedenis
van Rut vir ons ontvou.
Genade is daardie leerstuk wat ons
goed verstaan wanneer ons met al ons
skuld voor God vrygespreek word.
Ons kom met al ons skuld voor God
se regterstoel en weet dat ons alleen
die swaarste straf en die vonnis van die
ewige verdoemenis verdien. Dan reik
Hy uit vrye guns na ons toe uit met
erbarmende liefde en hoor ons pleitrede
aan. Vir die Ou Testamentiese gelowige
kon hulle vergiff enis ontvang by
die bloed van die skuldoff er, die dier
wat in hulle plek gesterf het. Daardie
skuldoff er het vooruit geroep na
die een off er van die Messias wat Hy
vir ons sondaars sou volbring. Hierdie
hele geloofsverwagting van die genade
van God vir ons, binne die geloofsgemeenskap
van sy kerk is alles opgesluit
in die betekenis van die woorde
wat Rut vir haar skoonma sê: sy wil
genade gaan vind. Ons sien hier dat
om genade te soek nie slegs ’n abstrakte
sielshunkering is nie. Dis nie maar net
’n droomverlange nie! Om die genade
van God te soek is juis ’n praktiese
ding. Dit aktiveer mens en dit sit ook
om in dade. Want jy gaan na God
se genade vir jou soek tussen God se
Kerk en Woord • Desember 2008 3

mense. Jy gaan God se genade soek
deur na sy Woord en sy bepalings te
luister en daarvolgens jou aksies aan
te pak, selfs ook daardie aksies soos
die sorg vir die lewe van elke dag, die
soeke na ’n lewensmaat en alles wat
daarmee saamgaan. Jy gaan op soek
na die weë van die HERE soos jy dit
uit sy Woord tussen die mense vir jou
blootlê.
Die eerste vers van Rut 2 wys dus
dat God hier aan die werk is, God wat
die eenvoudige dade van ’n jong vrou
gebruik om sy planne uit te werk. So
is God self die onderwerp van hierdie
hoofstuk.
Terug in Betlehem sê Naomi: “Leeg
het die Here my laat terugkom.” Daarmee
bedoel sy eerstens: die Here het my
man en kinders van my weggeneem en
my as ’n kinderlose weduwee agtergelaat.
Dit beteken ook: ek is nou sonder
bestaansmiddele. Naomi en Rut
is arm. Hulle het niemand wat vir
hulle sorg nie en hulle kan hulleself
nie onderhou nie. Vir Naomi is dit
in haar benarde situasie so uitsigloos.
Haar oë is verblind, haar gemoed is
swart en haar hart is bitter. Wat moet
hulle doen?
In hierdie situasie kom Rut in aksie.
In geloof het Rut haar belydenis vir
die enige ware God en sy volk gemaak.
In sy genade het God haar die geloof
gegee. Hy het haar uitverkies, sodat
sy as gevolg daarvan haar beslissende
4 Kerk en Woord • Desember 2008
keuse kon maak. Ondanks al die
terugslae, ondanks die onsekere toekoms
wat haar in Kanaän wag, was
Rut vasbeslote om by Naomi te bly,
by haar volk en haar God. Sy wil die
genade van die HERE soek!
Eenmaal in Betlehem bly Rut die
Here volg, ondanks die ontmoedigende
verwelkoming onder God se
volk. Wanneer die kosprobleem duidelik
word, neem Rut die inisiatief. Sy
sê vir Naomi: “Laat ek tog die land
ingaan en are optel agter die een in wie
se oë ek genade sal vind.”
Nou sien ons in die res van die hoofstuk
hoe God sy genade aan ons wil
bewys tussen die mense wat ook daadwerklik
uit sy genade lewe.
Luister na wat God oor Boas sê. In
die eerste plek is Boas ’n bloedverwant
van Elimeleg, uit sy geslag. Dis presies
die praktiese genade wat Naomi
en Rut nodig het. Hulle het alleen uit
Moab aangekom, sonder mans. Ook
al het Naomi nog niks in gedagte nie
en al weet Rut nog niks daarvan nie,
het God ’n persoon gereed vir haar: ’n
bloedverwant. Deur die woord bloedverwant
kom die losser in die prentjie:
die man wat Elimeleg se familie besit en
die familienaam kan red, die man wat
die grond terug in die familie kan bring
en wat kan sorg vir ’n erfgenaam, ’n
seun om die familienaam voort te sit.
Die tweede ding wat ons oor Boas
leer, is dat hy ’n vermoënde man is. Dis

ook iets van die praktiese genadebewys
van God wat Naomi en Rut nodig het.
Hulle is nie net alleen nie, maar ook
arm weduwees. God het ’n vermoënde
man gereed vir hulle, ’n familielid wat
oorvloedige middele het om die erfdeel
terug in die familie te kry en om die
arm weduwees te versorg.
Daar is nog meer: wanneer ons lees
van die geskiedenis hoe Israel begin
het om die beloofde land in te neem
met die beleg teen Jerigo, was daar ’n
begenadigde vrou van die stad, Ragab,
en haar gesin wat weens haar geloof
gered is van die banvloek. Volgens die
geskiedenis is Ragab opgeneem in die
verbondsvolk. ’n Man uit die geslag
van Juda met die naam Salmon het met
haar getrou. Boas was ’n seun wat uit
Ragab en Salmon se huwelik gebore is.
Hierdie Boas was dus ook ’n belangrike
skakel in die heilsgeskiedenis, in die
geslagsregister van Jesus Christus wat
deur God se voorsieningheid vir hierdie
oomblik in Rut se lewe voorberei is. So
is die praktiese genadebewys van God
wat hierin vir hulle opgesluit was in
alle waaragtige terme niks anders nie
as die genade van die ewige lewe van
God vir Rut, en ook vir alle gelowiges,
berei het.
In sy wet het die Here vir die armes
voorsiening gemaak. Die Here het
homself gewys as ’n sorgsame God,
wat niemand verwaarloos nie. Hy het
reëlings getref sodat elkeen in Kanaän
versorg sou kan word. Daarom het
Hy bepaal dat snyers op die land ’n
deel van die oes moes los, insluitend
die rande van die graanvelde, sodat die
armes iets het om op te tel. Die snyers
mag nie teruggaan vir die graan wat
hulle gemis of laat val het nie. Dit
was bestem vir die ellendige, die arme
en die vreemdeling. Hulle mag dit
wat oorskiet vrylik optel. Dit was ’n
reg wat God vir die armes in sy land
gegee het.
Hierdie reg van die armes was tegelykertyd
’n plig vir die boere. Hulle moes
hierdie voorsiening van God waarmaak
en die armes die geleentheid gee om
die oorgeblewe graan op te tel. Julle
sal verstaan dat dit nie altyd gebeur
het nie. Veral nie in die tyd van die
Rigters, toe elkeen gedoen het wat goed
was in sy eie oë nie. Die armes het dit
geweet en Rut is ook bewus daarvan.
Wanneer sy haar wens uitspreek om
op pad te gaan om are op te tel, voeg
sy daaraan toe: “agter die een in wie se
oë ek genade sal vind.” Sy besef dat dit
nie vanselfsprekend is dat sy welwillend
bejeën sou word nie en dat sy in
groot mate afhanklik is van die guns
van die boer.
Rut het nie geweet waar sy die guns
van die boer sou ontvang nie. Die
teks sê nadruklik dat sy gelukkig
op ’n stuk land afkom wat aan Boas
behoort. Menslik gesproke ’n toevalligheid,
maar volgens God se openba-
Kerk en Woord • Desember 2008 5

ing, deur God beplan. Hy het dit so
gelei. ’n Blye verrassing vir Rut. Wat
’n ontvangs! ’n Wonder.
Hoe wonderlik is dit om die goeie
gemeenskap van die heiliges te sien
funksioneer. Onthou dit was in die tyd
van die Rigters. ’n Tyd van geestelike
verval en selfsug: elkeen het gedoen wat
goed was in sy eie oë. Die vrees van
die Here was skaars.
Hoor hoe Boas sy werkers groet: “Mag
die Here met julle wees!” Hoor hoe hulle
hom antwoord: “Mag die Here u seën.”
Waar hoor jy nog sulke erkenning
van die Here in die kontakte tussen
werkgewers en werknemers? Die groet
waarmee Boas en sy werkers mekaar
begroet, wys dat God betrokke is by
die alledaagse lewe en werk. Hy wil
in alles erken word.
Nee, ons hoef dit nie te idealiseer nie.
Dit was normale arbeiders wat daar op
die land gewerk het. Sondige mense.
Later waarsku Boas hulle om Rut nie
lastig te val nie. So ’n opmerking sê
genoeg. Tog groet hulle mekaar in die
naam van die Here. Hulle groet wys
dat hulle broers in die Here is. Hulle
band met die Here gee diepte aan hul
band met mekaar. Daar is geen klassestryd
tussen werkgewer en werknemer
nie. Albei weet dat hulle voor die aangesig
van die Here en in diens van die
Here lewe. Hy gee aan elkeen sy eie verantwoordelikheid.
In sy diens is hulle
een, aan mekaar verbind in liefde.
6 Kerk en Woord • Desember 2008
Dit gaan verder: nadat Boas sy werkers
gegroet het, wys hy dat hy ook aandag
vir ander op sy land het. Ook vir
die vreemdeling. Dis wat die Here van
hom vra. Sy volk moet die vreemdeling
liefhê, want hulle self was vreemdelinge
in Egipteland (Deuternomium 10: 18,
19). So gee Boas aandag aan Rut. Wie
is daardie vreemdeling...? Nadat hy
’n goeie getuienis oor haar gehoor het,
gaan hy na haar toe en praat met haar
op ’n vriendelike en bemoedigende
manier.
Bly hier, sê hy, hier is jy veilig. Moenie
bang wees vir die jongmanne nie.
Ek het hulle aangesê om jou nie lastig
te val nie. Wanneer jy dors is, gaan
na die waterkruike toe en drink van
die water wat die werksmense vir hulle
geskep het.
Wat ’n bewys van liefde en deernis vir
die ellendige. Rut weet nie wat haar
oorgekom het nie. Wat ’n genade! Sy
is een en al nederigheid. Sy erken Boas
se grootmoedigheid. Sy buig haar diep
voor Boas en sê: “Waarom is u so goed
vir my en stel u belang in my, ’n buitelander.”
Sy besef dat sy niks verdien nie,
sy is net ’n vreemdeling. Maar Boas
korrigeer haar. Hy vertel haar wat hy
oor haar gehoor het. Hy het gehoor
van haar keuse vir die Here en sy volk.
Hy het gehoor van haar toegewyde sorg
vir haar skoonma. Sy het haar familie
en vriende, haar gode en land verlaat
om by Naomi te bly. Boas verwelkom

haar as ’n lid van God se gesin onder
wie se vleuels sy kom skuil het.
Dit lê opnuut weer die appél op ons:
Waar gaan ons heen in ons soektog om
die genade van die HERE te belewe?
Daar waar die ware kerk is. Daar
waar die mense in hulle woorde en
ook in hulle dade aan die HERE en
ons koning Jesus Christus gehoorsaam
wil wees.
Dan die derde treff ende saak waarop
ek u moet wys is die wyse waarop gelowiges
optree teenoor diegene by wie
hulle die genade van die HERE soek.
U weet, dit is so maklik om met ’n
soort menseregte mentaliteit teenoor
mekaar op te tree. Ek het mos die
teenprestasie gelewer. Ek het mos die
kontrak geteken. Ek het mos my staanplek.
Daar is mos die wette wat julle
voorskrywe hoe om te maak met die
minder bevoorregtes! Nou moet julle
maar opdok!
So iets is nie die gesindheid wat die
wet van die HERE in ons wek nie.
Eiegeregtigheid is nie die houding wat
die heilige Gees in ’n mens kweek nie.
So op eiebelang behep - dit is nie die
gesindheid van die Here Jesus wat in
ons moet wees nie.
Rut neem die inisiatief om die land
in te gaan om are op te tel. Sy aanvaar
nederig die voorsiening van die Here
vir die armes. Sy deins nie terug vir
harde werk nie.
Moenie hierdie daad van Rut onderskat
nie. Dit was vernederende werk.
Dit was die weg van die armes: oorgelewer
aan die welwillendheid van ander.
’n Welwillendheid wat nie oral teenwoordig
was nie. Hoe sou hulle Rut,
’n Moabitiese, behandel? Bowendien,
wat ’n vermoeiende werk, dikwels met
slegs ’n skrale opbrengs. Om die hele
dag in die warm son te werk en voortdurend
vooroor te buk om are een vir
een op te tel.
Maar Rut aanvaar hierdie moeilike
en vernederende werk, sonder om te
kla, dankbaar. Sy sit nie agteroor en
wag totdat ander na haar toe kom met
ondersteuning nie. Sy keer ook nie
terug na Moab toe, waar sy dalk in
haar ouerlike huis voldoende sou kon
ontvang nie. Sy volhard in haar geloof.
In geloof volg sy die pad wat God vir
die armes beskik het, maak nie saak
hoe moeilik en vernederend dit vir die
vlees is nie.
Bowendien, wanneer sy uitgaan om
haar God gegewe regte toe te eien,
doen sy dit in nederigheid. Sy eis nie
haar regte op nie. Sy vra eers beleefd
vir toestemming aan die snyers en sy
wag vir hulle gunstige antwoord. Sy
sien selfs die optel van die oorgeblewe
are as ’n guns, as ’n genadige voorsiening.
Dit is nie net ’n normale sosiale
reël wat sielkundiges uitgevind het dat
’n mens wat die goedgesindheid van
andere soek dit in nederige respek moet
Kerk en Woord • Desember 2008 7

doen nie. Dit is ook die geloofsreël van
altyd af. Wie opreg na God se genade
soek by die mense wat Hy jou gegee
het, moet ook daardie soeke in nederige
respek en oorgegewenheid soek.
Dan sien jy ook hoedat die Here
deure oopmaak waar dit lyk asof alles
doodloop. Dan sien jy God se genade
8 Kerk en Woord • Desember 2008
vir jou in aksie! Die Here baan die weg
na die heerlike toekoms vir die huis
van Elimeleg. Hy baan die weg vir die
koms van sy Seun. Hy doen dit deur
die eenvoudige en nederige dade van
Rut, die Moabitiese, en deur die liefde
en trou van sy lidmaat Boas.
God lei die kinderlose weduwee
Rut na die losser Boas
Rut 3: 9
Ons moet oplet hoe ons die geskiedenis
in Rut 3 lees. Soos geestelike mense
wat die dinge van die Gees verstaan?
Of bloot as natuurlike mense met die
verduisterde verstand? Die natuurlike
mens lees hierdie verhaal soos hy
enige ander liefdesverhaal lees. Dan is
Naomi bloot ’n vindingryke ‘matchmaker’.
Tot groot vernedering van Rut.
Dit verander as jy die hoofstuk benader
met gedagtes wat deur die Gees
gesuiwer is. Dit is heeltemal anders
wanneer jy besef dat jy hier te doen
het met goddelike openbaring. Dan is
daar geen rede om daaroor te spot of
jou daarvoor te skaam nie. Jy sien dan
God se werk wat twee van sy uitverkorenes
by mekaar bring vir die uitvoering
van sy Raad. Jy sien dan gelowiges
H. L. J. Momberg
in aksie, wat nederig die weg van die
Here volg.
Die volgende hoofsake kom in die
hoofstuk voor:
- Die gelowige se plan gegrond op die
Woord van God (1 – 4)
- Die gehoorsame uitvoering van God
se plan (5 – 15)
- Die afwagtende oorgawe van die
plan (6 – 18).
Die gelowige se plan gegrond op
die Woord van God
Om die teks te verstaan moet jy eers iets
weet oor twee wette wat God in sy liefde
aan sy Ou Testamentiese kerk gegee het.
Ek bedoel nou die wet oor die lossing van
mense en grond en die wet aangaande
die leviraatshuwelik of swaerhuwelik.

Eers die wet van die lossing. Wanneer
’n Israeliet arm geword het en ’n
deel van sy grond moes verkoop moes
die naaste manlike familielid (indien
moontlik) daardie grond terugkoop
sodat die grond in die familie bly. Die
losser was verplig om in die situasie
van nood op te tree om te voorkom
dat die grond aan die familie sou verlore
gaan.
Dan was daar die leviraatshuwelik.
Wanneer ’n getroude man sonder
kinders sou sterf, moes sy broer sy
weduwee tot vrou neem. Die eerste
seun uit daardie huwelik is dan gereken
as die seun en erfgenaam van die
oorlede man.
Deur hierdie wette van lossing en
leviraatshuwelik het God gewys hoe
bedagsaam en sorgsaam Hy vir sy volk
is. In sy liefde het God die Israeliete
gekies om sy volk te wees. God het die
land Kanaän tot ’n erfdeel aan hulle
gegee. Hy het aan elke familie ’n eie
stuk grond as erfdeel toegeken. Dit was
’n afskaduwing van die ewige erfenis in
die hemel (Petrus).
Die Israeliete moes dit probeer verhinder
dat ’n familie weens armoede
van sy familiegrond geskei sou word.
Deur die wet van die lossing het God
daarvoor gesorg dat alles moontlik
gedoen sou word om dit te voorkom.
Daardie gesinne en geslagte van Israel
was dierbaar vir die Here. Ondanks
hul sondes en gebreke. Die Here wou
nie hê dat enige van die families sou
verdwyn nie. Daarom kon mense hulle
nie daarby neerlê dat ’n familie lyn sou
doodloop nie. Deur die leviraatshuwelik
het God reëlings getref om dit
te voorkom. Hoe wonderlik is God in
sy liefde en sorg vir sy kinders.
Broers en susters, wanneer jy Naomi
in aksie sien, sien jy hoe sy hierdie
barmhartige wette respekteer en toepas.
Naomi is bekommerd oor Rut se
welsyn. Sy het uitgegaan na die land
van Boas om are op te tel. Die Here
het ruim voorsien. Maar dit is geen
toekoms vir Rut nie. Sy behoort nie ’n
kinderlose weduwee te bly wat van die
welwillendheid van ander afhanklik is
nie. Bowendien sal op hierdie manier
Elimeleg se erfdeel uiteindelik in die
hande van ander val en sal Elimeleg se
huis en naam uit Israel verdwyn.
Daarom bedink Naomi ’n plan. ’n
Plan wat beide die nood van Rut en die
van Elimeleg se geslag aanspreek: Rut
moet weer trou. Sy moet trou met een
wat ’n losser van Elimeleg se erfdeel kan
wees en wat wetlik die plek van Rut se
oorlede man kan inneem.
So gebeur dit dat Naomi aan die
einde van die oes haar plan aan Rut
bekendmaak. Let daarop hoe sy oor
die huwelik met Rut praat. Sy sê: “Sal
ek nie vir jou ’n rusplek soek, dat dit goed
met jou kan gaan nie?” Naomi sien die
huwelik as ’n rusplek vir Rut, as geluk
vir haar, geborgenheid en beskerming.
Kerk en Woord • Desember 2008 9

Oor die algemeen vind vroue daarin
hul vervulling, hul bestemming in die
lewe, in hul rol as vrou en moeder in
die gesin. Dis die algemene reël wat
God vanaf die begin in plek gesit het.
Ondanks al die uitsonderings asook
die hartseer, is die algemene patroon
deurgaans dat vroue hul plek en vervulling
in hul rol as vrou en moeder in
die gesin vind. Hoe outyds klink dit
in ons moderne ore. Maar wat ’n seën
was dit in die verlede en is dit nog in
die hede vir godvresende mense. Laat
ons dankbaar wees vir die rol wat God
aan die meeste vroue toebedeel het as
vrou en moeder. Laat ons dit bewaak
tot heil van ons samelewing.
Nadat Naomi oor ’n rusplek gepraat
het in die huis van ’n man, verwys sy na
Boas. “Nou dan, is Boas nie ons bloedverwant
nie?” Naomi noem nie die feit
dat hy ’n vermoënde man is nie. Beslissend
is dat Boas hul bloedverwant is,
want die wet van die Here praat van ’n
bloedverwant. ’n Bloedverwant wat met
die kinderlose weduwee kan trou en so
die familienaam en grond kan red.
Naomi het ’n wyse en goed uitgedinkte
plan. Vannag is dit die geleë
oomblik om ’n persoonlike ontmoeting
tussen Boas en Rut te reël. Vannag is
Boas aan diens by die dorsvloer om
gars te dors en om daar die nag deur
te bring om die graan teen diefstal te
bewaak. Laat Rut hierdie geleentheid
aangryp. Was jou dan, salf jou en trek
10 Kerk en Woord • Desember 2008
jou netjies aan, sê sy vir Rut. Dit word
nie genoem met onsedelike bedoelings
om Boas tot sonde te verlei nie. Nee,
dit is ’n passende manier vir een wat
’n huweliksaansoek moet doen volgens
God se wet, vir een wat haar regte as
kinderlose weduwee van ’n wettige losser
mag opeis. Rut moet heimlik na die
dorsvloer gaan en wag tot Boas klaar
geëet en gedrink het. Sy moet sorg dat
sy weet waar hy gaan lê. Daarna as hy
slaap moet sy soontoe gaan en aan sy
voete onder die kombers gaan lê.
Broeders en susters, is dit nie ’n bose
voorstel van ma aan dogter nie? Om
’n jongvrou in die nag uit te stuur om
onder die kombers van ’n man, wat
daar by die dorsvloer slaap, te kruip?
Dit klink ongepas en onsedelik.
Tog is daar in die lig van God se
woord niks onvanpas hierin nie. Onthou,
Rut moet ’n beroep doen om haar
God gegewe regte. Sy moet Boas herinner
aan God se wet aangaande die
leviraatshuwelik en die lossing. Rut
moet dit ook doen onder die beskerming
van die duisternis sodat die eer
en goeie naam van Boas en haarself
nie in gevaar kom nie. Dis beter dat
niemand iets sou weet van so ’n ontmoeting
nie.
Rut moet sy voetenent oopmaak en
daar gaan lê. Dit beteken ’n huweliksaansoek.
Sy wys dat sy sy vrou wil wees
en dat sy die bed met hom wil deel. In
hierdie stadium ontbloot sy sy voete

en lê sy aan sy voete. Dit beteken: op
hierdie oomblik kan ek nog nie u vrou
wees nie. Ek onderwerp my nederig
aan u besluit.
In hierdie lig is daar niks onbehoorlik
met Naomi se advies nie. Naomi
handel wys en versigtig. Sy wil Rut en
Boas se eer beskerm. Dit sou onvanpas
gewees het as Naomi ronduit vir
Boas sou gevra het om met Rut te trou.
Dit sou Boas se eer aangetas het. Nee,
Naomi moet baie subtieler te werk gaan
sodat Boas die eer aan homself kan hou.
Die samelewing moet besef dat Boas uit
geloofsroeping optree en dat die idee
van ’n huwelik so tot hom gekom het
dat hy self die eerste inisiatief daarin
in die openbaar neem. Wat meer is:
Naomi handel in geloof, in vertroue op
God se woord, op die voorsiening wat
God in sy wette gemaak het.
Die gehoorsame uitvoering
van God se plan
Gehoorsaam volg Rut Naomi se goddelike
raad. Probeer om te dink wat dit
vir hierdie jong vrou moes beteken het.
Sy laat haar nie lei deur haar gevoelens
nie. Sy loop nie agter meer aantreklike
jongmanne aan nie. Sy onderwerp haar
nederig aan Naomi se instruksies en gaan
na ’n man wat baie ouer as sy is. Sy is
bereid om haar nuwe familieverpligtinge
na te kom. Sy weet dat sy deel van God
se volk is. Sy waardeer hoe belangrik ’n
mens se erfdeel en ’n manlike nakome-
ling vir God se volk is. Daarom is sy
gewillig en bereid om haar deel te doen
ter wille van die Here en Elimeleg se
huis. Sy bly lojaal aan haar skoonouers
en haar eerste man. In geloof en gehoorsaamheid
buig sy haar hoof en belowe:
alles wat u sê sal ek doen.
Ouers sowel as jongmense kan uit hierdie
geskiedenis leer. Eerstens ouers, wat
kinders of jongmense in hulle sorg het:
besef jul roeping om jul kinders in die
weg van die Here te lei ook met betrekking
tot die keuse van ’n lewensmaat.
Die hedendaagse situasie is baie anders
as diè van Naomi en Rut. Maar die
beginsel bly dieselfde. God se woord
wys die norm aan. God sê duidelik dat
sy volk net in die Here moet trou, dit wil
sê dat albei aan die Here moet behoort
en die Here moet dien. Daarom sal julle
as ouers jul kinders moet lei en waarsku
teen ongewenste verhoudings en hulle
begelei na ware geluk in gehoorsaamheid
aan die Here.
Seuns en dogters: luister tog na die
goeie leiding en waarskuwings van jul
ouers. Laat julle gevoelens nie jul vernaamste
gids wees nie. Die druk en
die eise van die moderne lewe is swaar
op ons kinders. Gevoelens kan kom
en gaan. Laat God se woord jul gids
wees wanneer julle ’n lewensmaat soek.
Onderwerp jul gevoelens aan dit wat
God as die beste vir jou beskou. Wees
nie wyser as God nie. Volg nederig die
pad wat Hy vir jou wys.
Kerk en Woord • Desember 2008 11

Rut volg Naomi se instruksies. Sy
gaan stilletjies na die dorsvloer, let op
waar Boas gaan lê en wanneer Boas
slaap, gaan sy stilletjies na hom toe en
gaan aan sy voete lê. In die middel
van die nag word Boas wakker. Tot
sy skok ontdek hy ’n vrou by sy voete.
“Wie is jy en wat soek jy?” Rut wys haar
kenmerkende houding. “Ek is Rut, u
dienares.” ’n Nederige woord. Sy erken
haar afhanklikheid van hom. Sy is
daar tot sy diens. Rut probeer hom nie
te verlei nie. Rut eis ook nie vrypostig
haar regte op nie.
Rut vra nederig haar beslissende
vraag: “brei dan u vleuel oor u dienares
uit, want u is die losser.” Goed gekose
woorde. Die woord vleuel herinner
Boas aan wat hy self vir Rut gesê het toe
hulle die eerste keer ontmoet het. Toe
het Boas vir Rut gesê: “Mag jou loon
volkome wees van die Here, die God
van Israel, onder wie se vleuels jy kom
skuil het.” Rut herinner Boas aan sy
eie woorde en stel hom voor die gevolge
van daardie woorde: “brei u vleuel oor
my uit.” Eers is daar gepraat van die
vleuels van die Here. Nou praat Rut van
Boas se vleuel. Daarmee bedoel Rut
nie net dat sy wil hê dat Boas vir haar
sal sorg en haar sal beskerm nie. In die
konteks beteken dit ook: trou met my,
neem my as u vrou, want u is die losser.
Dit is die grond vir haar versoek.
Rut konfronteer Boas met die Woord
van God, die wette van lossing en die
12 Kerk en Woord • Desember 2008
leviraatshuwelik. Dit is nie ’n saak
waaroor twee mense volgens hul eie
voorkeur kan besluit nie sodat die persoonlike
gevoelens of die gebrek daaraan
deurslaggewend sou wees. Nee,
beslissend is dat albei hul verantwoordelikhede
teenoor die Here verstaan.
Dat hulle Hom volgens sy woord wil
dien. Dit vra altyd die off er van jouself:
selfverloëning. Dis vandag nog so. As
jy die Here wil volg en dien, moet jy
jouself verloën, ja selfs jou kruis op jou
neem, het Christus later gesê.
Rut het haar versoek gedoen. Nou
kyk ons na Boas se reaksie. Die derde
gedagte.
Boas se reaksie is baie bemoedigend.
Daar is geen teregwysing of verwyt nie.
Eerder: “Geseënd is jy deur die Here, my
dogter. Jy het jou laaste liefde beter gemaak
as die eerste; omdat jy nie agter jongmanne,
arm of ryk, aan geloop het nie.” Met die
eerste liefde bedoel Boas die lojaliteit wat
Rut teenoor Naomi en haar huis bewys
het deur haar eie familie en land te verlaat
om Naomi na Kanaän te volg. Dit
was ’n daad van liefde wat teen vlees en
bloed ingegaan het. Rut het haarself
verloën uit lojaliteit teenoor haar skoonmoeder.
Wel, die tweede liefde is nog
groter. Dit sou heel natuurlik gewees het
as sy haar eie gang sou gegaan het en die
geselskap van jongmanne sou gesoek het
om ’n ander man onder hulle te vind.
Maar Rut volg die weg wat die Here in sy
wet bepaal het. Boas prys haar daarvoor.

Sy is bereid om ’n huwelik met die losser
te soek ter wille van Naomi se familie.
Om daardie geslag te laat voortleef. Om
die familienaam en grond te behou. Dit
is ware liefde en lojaliteit.
Boas erken Rut se toewyding aan haar
nuwe familieverpligtinge. Hy prys
haar daarvoor en stel haar gerus. Sy
hoef nie bang te wees nie. Hy sal die
saak behartig. Haar saak het sy saak
geword. Die lossing sal kom. Wie dit
gaan doen, is nog nie seker nie. Daar
is ’n familielid wat nog nader as Boas
is. Boas gaan hom, wat die eerste regte
het, nie ignoreer nie. Hy moet eers
betrokke wees. Boas sal onmiddellik
werk daarvan maak. Rut mag verseker
wees dat as die man weier, Boas self
die take van ’n losser op hom sal neem
en haar sal trou. Hy bevestig dit selfs
met ’n eed. Hierin toon Boas groot
welwillendheid, geloof en liefde. Hy
onderwerp hom aan die barmhartige
wette van die Here. Hy sou homself
volgens die letter van die wet kon onttrek
het. Hy is mos nie die broer van
Rut se oorlede man nie. Maar Boas
verstaan die gees van die wet en wil dit
nakom. Hierdie gesin in nood moet
gehelp, gelos word. Die feit dat Rut
’n Moabitiese is, is geen beswaar nie.
Boas het haar toewyding aan die Here
en sy volk gesien. Hy mag hom nie
terugtrek nie, ter wille van die Here.
Op Boas se uitnodiging bly Rut daardie
nag naby hom onder sy kombers
aan sy voete. Sy moet nie in die midde
van die nag huis toe gaan nie. Dit sou
onverantwoordelik wees. Bowendien
sou die poorte van Betlehem gesluit
wees. Sy mag terwyl dit nog donker
is Boas se beskerming geniet.
Let daarop hoe eerbaar beide Boas en
Rut hulle gedra. Hulle bewys Christelike
selfbeheersing. Hulle gryp nie
vooruit op die huwelik nie. Hulle wag
totdat hulle pad oop is volgens die wil
van die Here. Dis ’n leuen wat die
moderne media ons voorhou, naamlik
dat alles toegelaat word solank jy van
mekaar hou. Laat ons tog ons gevoelens
en verlangens aan God se wil bly onderwerp
tot eer van God en tot ons heil.
Die afwagtende oorgawe van die plan
Dan beskerm Boas en Rut hulle van
enige verdenking deur die mense. In
die vroegoggend, voordat enige mens
hulle kan herken, vertrek hulle. Dis
beter dat niemand weet van hierdie
nagtelike besoek nie. Mense sou hulle
kan verdink van sedelose gedrag en dit
sou die pad vorentoe kan verhinder.
Voordat Rut vertrek gee Boas haar ses
mate gars as ’n waarborg van sy welwillendheid
teenoor altwee vroue. Rut
keer terug huistoe met gevulde hande.
’n Nuwe bemoediging vir beide Rut en
Naomi. ’n Waarborg dat die lossing sal
plaasvind, die verlossing van armoede
en die dood. So hoor ons Naomi die
gevolgtrekking maak: “hierdie man sal
Kerk en Woord • Desember 2008 13

nie rus tensy hy vandag nog die saak afgehandel
het nie.” Die losser sal in aksie
kom. Die verlossing sal kom. So sien
ons geloofsoorgawe en geloofsafwagting
ook in die praktiese situasie van
die soeke na ’n huweliksmaat.
Wat ons betref, ons het die waarborg
dat die volkome verlossing naby is. In
sy dade as losser skadu Boas die verlossingswerk
van Jesus Christus vooraf.
Soos Boas die reg van lossing bedien het,
het Hy reeds die gesindheid van Christus
in hom omgedra. Soos Boas toe
bewoë was oor die nood van die arme
weduwees en tot hul redding gekom het,
so het Jesus Christus hom oor ons ontferm
en tot ons redding gekom. Soos
Boas hom daarin deur die Here en sy
wet laat lei het, so het die Here Jesus
hom in ons redding laat lei deur die wil
van die Vader te doen. Julle mag vandag
“die genade van onse Here Jesus Christus
(ken), dat Hy, alhoewel Hy ryk was, ter
wille van julle arm geword het, sodat julle
deur sy armoede ryk kan word” (2 Korintiërs
8: 9). Vanuit die hemel het Christus
ons kom soek, om ons as sy bruid te
werf. Hy het ons met sy kosbare bloed
losgekoop uit die mag van die sonde en
die dood. As ons opgestane Here rus
hy nie totdat hy ons as sy bruid tot hom
kan neem, onder sy vleuels, in sy arms
nie. Hy is besig met die laaste voorbereidings
vir die groot huweliksfees. Julle
volkome verlossing is naby.
H. J. L. Momberg
14 Kerk en Woord • Desember 2008
Kerklike stand
November 2008
Met attestaat ingekom
- Op 9 November 2008,
sr. Christina Catharina
Johanna du Preez, vanaf
die Gereformeerde Kerk
Silverton.
(Wyk J, posvakkie 89)
Opgeneem onder die sorg
van ons gemeente
- Op 9 November 2008,
sr. Hanna Goeimann,
voorheen by Eersterust.
(Wyk B posvakkie 89).
Met attestaat vertrek
- Op 9 November 2008, br.
Pieter de Ronde (posvakkie
89) na die Gereformeerde
Kerk Brooklyn.
Vertrek met doop-attestaat
- Op 16 November 2008, sr.
Th eresa Elizabeth du Plessis
na die Gereformeerde Kerk
Alkantrand.
Met reisattes het ingekom
- Op 16 November 2008, sr.
Trijnie Heemskerk vanaf die
Gereformeerde Kerk (Vrijgemaakt)
Rijnsburg, Nederland.

17 Julie 2008 Pretoria Feesdeputate
Posbus 23086
Gezina 0031
Aan alle Kerkrade,
Pretoria.
PRETORIA STREEKFEES 27 FEB. – 1 MRT. 2009
Geagte Voorsitter
Oor so ’n bietjie meer as sewe maande trek Gereformeerdes van Pretoria saam
om in dankbaarheid teenoor die Here die 150 jarige bestaan van ons kerke te
gedenk. Ons herinner u natuurlik ook aan die sentrale fees wat in Potchefstroom
gehou word van die 9de -12de April.
Hoogtepunte van ons Pretoria fees is die volgende:
• Op Vrydagaand 27 Februarie word ’n Feeskonsert gehou in die Stadsaal. Dit
sal hoofsaaklik ’n program wees van klassieke en gewyde musiek deur professionele
kunstenaars uit eie midde en enkele gaskunstenaars. Ons beplan om
die fees vooraf te open met ’n kort gewyde program, verkieslik in die historiese
“Paul Kruger kerkgebou”, waarna ons na die Stadsaal sal beweeg.
• Saterdag, deur die loop van die dag, word informeel feestelik verkeer op
die Joolplaas van Tukkies. Groepsaktiwiteite, en informele spele en musiek is
aan die orde van die dag.
• Saterdagaand word ’n feesprogram aangebeid in die groot Sportsentrum
van Tukkies. Elke gemeente sal ’n ruimte kry vir ’n uitstalling oor die geskiedenis
en werksaamhede van die gemeente. Ons werk tans aan ’n program om
op feestelike wyse terug te kyk op 150-jaar se Dopperwees in Pretoria. Wenke
en voorstelle in die verband is baie welkom.
Kerk en Woord • Desember 2008 15

• Sondagmiddag word ’n erediens in die Sportsentrum gelei deur Dr. Douw
Breed, terwyl Prof. Jaap Helberg die feesrede sal lewer.
U gemeente word versoek om op die volgende wyses aan ons fees deel te neem:
• Positiewe en volgehoue bekendstelling aan u lidmate en oud-lidmate;
• Gemeentes kan binnekort aansoek doen om Saterdag ’n kosstalletjie vir eie
wins te bedryf, @ R250 per stalletjie.
• Elke gemeente word versoek om ’n uitstalling te hou oor haar geskiedenis en
werksaamhede. Ruimte daarvoor sal in die Sportsentrum toegeken word, op
so ’n wyse dat dit ruimtelik die verloop van die ontstaan van elke gemeente
sal uitbeeld.
• Ons beplan om ’n gedenkwaardige Feesalbum uit te gee. Daarvoor sal ons
’n kort historiese verloop en oorsig oor elke gemeente en sy aktiwiteite nodig
hê asook foto’s oor toe en nou.
• Ons beplan ’n massakoor en daarvoor het ons elke gemeente se deelname nodig.
• Voorstelle en wenke van elke gemeente is noodsaaklik vir die sukses van ons fees.
Ten einde die betrokkenheid, kommunikasie en volle deelname van elke
gemeente te verseker, versoek ons die volgende:
• Soos in ons skrywe van 27 Maart versoek, is dit noodsaaklik dat elke gemeente
’n skakelpersoon sal aanwys vir die wedersydse deurgee van inligting en
bevordering van u gemeente se betrokkenheid. Voorsien ons asseblief so gou
moontlik van die naam en kontakbesonderhede van u skakelpersoon.
• U sal binnekort gekontak word deur een van ons deputate wat aan u gemeente
toegewys is. Die versoek is om die persoon geleentheid te gee om u gemeente
na ’n oggenddiens in te lig oor ons fees.
• Ons hou op DINSDAG 5 AUGUSTUS OM 19:00 ’n reëlings- en inligtingsvergadering
by die Gereformeerde Kerk Meintjeskop in Rosestraat. U
WORD VERSOEK OM TWEE VERTEENWOORDIGERS VAN U
GEMEENTE NA DIE VERGADERING TE STUUR. Verkieslik moet u
skakelpersoon een van die twee wees. Tydens die vergadering wil ons u insette
kry en daarna met verdere reëlings voortgaan.
16 Kerk en Woord • Desember 2008

Indien u op hierdie stadium enige voorstelle wil maak of insette wil lewer, kan
u met my of die voorsitter, Ds. Cassie Aucamp skakel. (012-372 0311 of 082-
377 1112). Ons wil van hierdie fees ’n dankbare geleentheid maak waaraan al
ons gemeentes ten volle sal deelneem.
Seën en sterkte word u toegebid.
U broer in Christus
Ds. Christiaan Jooste (Skriba) (012 331 1230)
6 Oktober 2008 Pretoria Feesdeputate
Posbus 23086
Gezina 0031
Aan alle Kerke,
Pretoria.
PRETORIA STREEKFEES 27 FEB. – 1 MRT. 2008 FEESALBUM
Geagte Broer/Suster.
Soos u reeds kennisgeneem het op die vergadering van die kerke aangaande
die 150 Jarige Fees vieringe in DV 2009, het die deputate dit goedgedink om vir
hierdie geleentheid ’n gedenk album uit te gee. Op ’n volgende vergadering het
die deputate besluit dat die gedenk album eerder die vorm van ’n fees album sal
aanneem waarin die naweek se aktiwiteite ook opgeneem sal word. Die deputate
verlang dus steeds, voor die sluitingsdatum van 31 Oktober, die nodige inligting
van u gemeente om hierdie publikasie ’n sukses te maak.
Die geskrewe inligting wat ons verlang is 1 A4 bladsy (ongeveer 500 woorde)
en 1 A4 bladsy foto’s. Die inligting kan in die formaat van ’n historiese artikel
geskryf word. Die volgende dien as riglyn.
Kerk en Woord • Desember 2008 17

Artikel:
1. Stigtingsdatum van die gemeente met verwysing na die gemeente waarvan
afgestig is. Hier kan interessante gebeure ook verhaal word.
2. Verloop van gemeente geskiedenis tot nou. Hoogtepunte en sekerlik ook
laagtepunte in die bestaan van die gemeente kan uitgelig word. Woordbedienaars
kan ook vermeld word.
3. Interessante gebeurtenisse in die gemeente.
4. Huidige gemeente samestelling en grense.
Foto’s.
1. Kerkgebou en ander geboue.
2. 1 ste Kerkraad.
3. Oudste lidmate of lidmate wat nog betrokke was by die afstigting van die
gemeente.
4. Hoeksteen.
5. Binnekant van die kerk, orrel preekstoel ens.
Ons vestig graag u aandag daarop dat oogmerk met hierdie publukasie nie
dieselfde is as die private inisiatief van ander lidmate wat ’n samestelling van die
verskillende kerkgeboue in Suid Afrika maak nie. Die doel van hierdie publikasie
is om ’n bondige, maar ook volledige bundel van die geskiedenis van die
gemeentes in die Pretoria Part-Sinode te gee. As die Here wil sal die publikasie
gereed wees wanneer die Sentrale Fees in Potchefstroom oor die Paasnaweek
plaas vind.
Die inligting kan voor 31 Oktober 2008 aan Ds C Jooste gestuur word by die
bogenoemde adres of per e-pos joosteci@gmail.com
Ons dank u by voorbaat vir die samewerking en bid u die seën van Here toe
U broer in Christus
Ds C Jooste (skriba)
18 Kerk en Woord • Desember 2008

150 Jaar fees in Pretoria
- Musiek en koor
Op DV die naweek van 27 Feb – 1
Mrt 2009 vier ons dankbaar die Pretoriase
150-jarige herdenking van die
herstigting van die Gereformeerde
Kerke hier te lande.
Ons vra u aandag vir die volgende:
Op Saterdag, 28 Feb 2009, beplan
ons ’n byeenkoms in die sportsaal van
UP. Wat onder andere gaan gebeur is
dat ons massakore wil laat optree die
aand – een volwasse- en een kindermassakoor.
Daarom wil ons graag hoor watter
bestaande kerkkore beskikbaar is hiervoor.
Volwassenes wat voorheen ook
koorgesing het, is welkom om deel te
wees van die massakoor.
Ons wil ook die name van kinders hê
wat graag sou wou deel wees van die
massakinderkoor. Dit moet asseblief
kinders wees wat reeds in skool- of kinderkore
sing. Dui ook die stemme wat
hulle sing met hul ouderdomme/graadjaar
aan. Die idee is dat dit kinders
moet wees wat nie van voor af opgelei
hoef te word nie – daar is gewoon nie
tyd en mannekrag om dit te doen nie.
Sulke kinders sou ook vooraf in staat
moet wees om die musiek in te oefen
voordat daar beperkte gesamentlike
oefeninge gehou sal word.
Daar moet in gedagte gehou word
dat die beplanning voorlopig ook gesamentlike
oefeninge op die Sondagmiddae
in Februarie 2009 asook in die
week voor die fees behels.
Vir verdere inligting kan u direk skakel
met Marcha Geyer by: 0832073080
of by: marchageyer@absamail.co.za.
Ons versoek is dat indien daar uit
u gemeente volwassenes is wat wil
deelneem, u asseblief so aanduiding
aan Marcha moet gee vóór of op 24
November 2008. Jammer dat ons u in
’n blik druk hieroor, maar die tyd loop
uit en ons wil graag die musiek beskikbaar
stel voordat die jaar om is.
Baie dankie! Ons hoop om van u te
hoor en as die Here se wil daarby is,
saam fees te kan vier!
Vrede.
Ds. Awie Verhoef (verhoefanm@telkomsa.net),
Marcha Geyer en Susan
Fourie (ds@kameeldrift.co.za)
13 November 2008
Kerk en Woord • Desember 2008 19

Regstelling in verband met die
Gereformeerde Kerk Pretoria (dolerend)
Hiermee ’n kort skrywe om ’n regstelling
te maak van ’n opmerking in my
skrywe in die uitgawe van Maart 2008
insake die gesprek oor kerkverband.
In Paragraaf 5 van my skrywe (Kerk
& Woord Maart 2008: 13-14) het ek
die vraagstelling van my gespreksgenoot,
broeder Rob van der Kooy, soos
volg weergegee: “Ongeag my standpuntverskil
met die professore oor
sekere terme of aspekte, is dit waar dat
die GK Pretoria met skeuring besig is
deur sonder goeie redes weg te breek
van die Klassis Pretoria- Moot na ’n
ander klassis toe.” Daarna het ek in die
res van dieselfde paragraaf reageer en
beredeneer dat so ’n opmerking nie geldig
kan wees nie aangesien dit nie deur
hoor en wederhoor getoets is nie.
Tog het die wyse waarop ek die
vraagstelling opgesom weergegee het,
by sommige lidmate van die Gereformeerde
Kerk Pretoria (dolerend) ernstige
besware na vore gebring. My
weergawe van die argument was nie
dieselfde as wat dit in die aanvanklike
skrywe van broeder van der Kooy aangevoer
was nie. Hy het beredeneer
of dit op skeuring neerkom ‘indien’
’n kerk elders klassikale inskakeling
sou soek. My weergawe was of dit op
skeuring neerkom ‘deur’-dat ’n kerk
20 Kerk en Woord • Desember 2008
(GK Pretoria - dolerend) elders klassikale
inskakeling soek. Dit blyk uit
die besware wat geopper is asof in my
weergawe nie meer maar net van die
hipotese uitgegaan word indien/as ’n
kerk op ’n sekere manier sou optree nie,
maar asof dit reeds ’n feit sou wees wat
openbaar rugbaar gemaak word.
Ek maak met berou en spyt bekend
dat dit glad nie my bedoeling was om
so ’n misverstand te ontketen deur die
voorwaardelike ‘indien’ weer te gee met
’n metodiese ‘deur’ asof dit alreeds ’n
bewese gebeurtenis sou wees nie. Dat
dit nie my intensie was nie, kan uit die
res van die betrokke paragraaf duidelik
afgelei word, want daar wys ek juis
hierdie moontlikheid af omdat dit nog
nie met hoor en wederhoor vasgestel
is nie.
Maar aangesien my woordgebruik
tesame met ’n ongelukkige redaksionele
vormgewing van my gesprek tot
hartseer misverstand aanleiding gegee
het, neem ek die opmerking met die
grootste graagte terug en versoek dat
lesers daardie paragraaf in sy geheel
skrap asseblief.
In die plek daarvan wys ek u graag na
die afsluitingsartikel wat ek en broeder
Rob gesamentlik geskryf het in die uitgawe
van Mei 2008, stelling 3 bladsy

20-21. Die tersaaklike paragraaf lui
soos volg:
“3. Kerke wat hulself samewerkend
in klassisse skaar of ’n bepaalde klassis
verlaat, het altyd redes om hulle
dade te verduidelik. Sulke redes moet
Skriftuurlik beoordeel word. ’n Blanko
uitspraak dat sulke kerke per defi nisie
kerkskeurders is, is nie geregverdig nie.
Dit wil egter ook nie sê dat sulke kerke
se optrede per defi nisie geregverdig is
nie. Kerke wat binne ’n bepaalde klassis
oorlewingsnood ervaar en na ’n ander
verskuif sonder om die broederlike
kontak met die kerke rondom hulle te
verbreek kan nie kerkskeurders wees
nie.
Wanneer ’n gemeente om bepaalde
naywerige groepsdruk deur die omrin-
gende kerke vervolg word is dit eerder
moontlik dat die omringende kerke
kerkskeurders is. Wanneer ’n gemeente
weens eiesinnigheid self die band van
broederskap met omringende kerke
verbreek en elders gemeenskap opsoek
omdat hulle met sulkes identifi seer,
maak hulle hul skuldig aan die trouelose
verlating van hulle godgegewe
roeping.”
Dit is my wens en bede dat die hartseer
misverstand hiermee uit die weg
geruim is, en dit bly steeds die strewe
dat ons gelowiges en kerke wat saam
soek na die waarheid in Christus, die
hartlikste broederlike gemeenskap met
mekaar bly onderhou.
Hennie Momberg
Ons het gelees
Binnekort ’n ander kerklike prentjie?
Daar word die afgelope tyd baie
gepraat oor die ekonomiese krisis
waarin die wêreld verkeer. In Suid-
Afrika voel ons dit ook aan eie lyf.
Maar wat is die gevolge hiervan vir
die kerklike situasie in ons land?
’n Mens sou na baie verskillende sake
kon kyk. Ek wil egter kortliks aandag
vra vir iets wat miskien nie so voor
die handliggend is nie. Ons land is vol
kerke wat die sogenaamde “prosperity
gospel” (voorspoeds/welvaarts-evangelie)
in een of ander vorm verkondig. In
hierdie huidige ekonomiese krisis kom
daar groot geloofsworstelings en vrae
op hierdie kerke af. Maar as God dan
rykdom belowe, hoekom begin ek al
hoe swaarder trek? En nie net ek nie,
maar almal hier rondom my in die kerk.
Dit is die groot verskil met ’n jaar of
Kerk en Woord • Desember 2008 21

twee gelede. Toe is fi nansiële agteruitgang
oor die boeg van persoonlike
geloof gegooi. “Jou geloof is te klein”.
Finansiële agteruitgang moes op die
persoonlike vlak gelê het. Daar kon
immers by genoeg ander gemeentelede
op fi nansiële groei gewys word!
Maar nou het dit tog anders geword.
Hele gemeentes begin saam swaar
kry. By die worstelings kan nie meer
na die individu gewys word nie. Dit
is nou ’n identiteitskrisis van die hele
gemeente. Wat glo ons en hoekom word
dit nie werklikheid in ons lewens nie?
Wie sy oor op die grond het, weet dat
hierdie vrae werklik op die oomblik
by baie mense leef. Selfs in die kerk
van Christus gaan die vrae oor God
se Vadersorg nie by ons verby nie.
Hoeveel te meer by mense wat glo
dat God se Vadersorg altyd inhou dat
Hy ons in hierdie lewe ryk wil maak?
Die tydskrif Time het in 2006 ’n
opname onder christene gemaak of
hulle glo dat God hulle in hierdie lewe
ryk wil maak. 60% van die christene
in Amerika het hierop bevestigend
geantwoord. Skrikwekkend! En sou
dit hier in ons land soveel anders wees?
Deur hierdie ekonomiese krisis is die
Here besig om miljoene mense wat
hulself christene noem in die hart
van hulle geloof te tref. In een keer
’n slag van enorme proporsies! Soveel
mense se selfgeboude fondamente
het verkrummel, hoe nou verder?
22 Kerk en Woord • Desember 2008
Die kerke wat hierdie welvaartsteologie
preek, kan hierin geen weg wys nie,
behalwe om die juk net nog swaarder
te maak. “Maar jy moet nog meer...
Jy wat in die geloofskrisis is, jy moet
’n groter geloof hê”. Daar word net
nog harder geroep dat God se liefde
vir jou gemeet word aan die materiële.
Hoeveel mense sal nie in hierdie tyd
deur so ’n “evangelie” (groot las!) geknak
word nie? Hoeveel sal nie totaal ontnugter
word deur hierdie kerke en dit verlaat
nie? Hoeveel sal nie al soekend en worstelend
die vrede van God begeer nie?
Hoeveel? Nee, ons weet nie. Ons kan na
die syfers kyk, ons kan kyk na wat ons
hoor op die straat, en ons kan hieruit
afl eidings maak. Maar hoe dit presies
alles sal verloop, weet die Here alleen.
Tog kan ons meer sê as net dit. Hierdie
is nie maar net ’n stukkie interessante
inligting wat ons van die kantlyn
af kan dophou nie. Ons glo en bely
immers dat God die wêreld regeer met
die oog op sy kinders en sy kerk. Ons
het almal die afgelope jare gesien hoe
die kerk van Christus lede verloor het
omdat hierdie mense gesmag het na
meer belewing. Hulle wou die werklikheid
van God in hulle lewe sien en
voel. Hulle wou die oorwinning van
die christelike lewe proe in hulle alledaagse
bestaan. Hoeveel van hierdie
mense was nie juis ernstige kinders
van God nie? En hoeveel van hulle is
nie na kerke waar onder andere hier-

die welvaartsteologie gepreek word
nie, juis as die proe en die sien en die
voel van God se hand in my lewe?
Ja, en hoeveel van hulle is nie nou deur
onse God weer soekend gemaak nie?
Ons glo immers aan die God wat ook
die verkeerde afbreek, juis met die oog
om dit weer reg op te bou (Jer 1:10)!
God wat ’n krisis in die lewe van sy
kinders bring, omdat hulle nie onder
goeie herdersorg staan nie, omdat hulle
Sy stem nie hoor nie, omdat hulle die
werklike groen weivelde nog nie ken nie.
Hierdeur kom daar tog weer vrae op
óns af. Hierdie kinders van God wat
in hierdie fi nansiële krisis soekende is,
vind hulle werklik iets anders by ons?
Of het ons net ’n ander vorm van “welvaarts-teologie”?
Byvoorbeeld deurdat
ons bly uitkyk na ander plekke of lande
waar dit vir ons beter is; deurdat ons
nou klouerig aan “ons” geld begin word
het; deurdat ons ook permanent angstig
praat oor fi nansies en versorging;
deurdat ons al ons energie spandeer om
nuwe planne te maak sodat ons ons
lewenstandaard kan handhaaf; deurdat
ons die werk van God wat gedoen kan
word, afhanklik maak van fi nansies.
Laat ons tog hierin bly worstel voor
die aangesig van die Here, dat ons
ook werklik in sy wese iets totaal
anders sal sigbaar maak as kerk van
Christus. Iets egs, iets wat werklik
spreek van ’n geloof ondanks...
’n Geloof dat die lewe in die woestyn
maar net beteken dat ons weer afhanklik
geword het van die manna wat
moet val, direk uit my Vader se hand.
’n Vertroue dat ek aan die kruis die
volheid van my God se liefde vir my
sien, en dat al die ander moeites aan
hierdie liefdesband moet meewerk.
Met blydskap kan sing: Geloofd sy God
met diep ontsag, want Hy oorlaai ons dag
en nag, met ryke seëninge, terwyl ons
die droeë brood onder mekaar verdeel.
In rus te kan praat oor my rykdom,
ook al het ek alles verloor. Want ek
ken Hom wat gekies het om arm te
word, sodat ek vir ewig ryk sal wees!
Hoe mooi kan die kerk van Christus
in hierdie tyd sigbaar maak wat
is egte geloofsbelewing: Ons vreugde
word nie bepaal deur ons omstandighede
nie, maar deurdat ons ’n God
in die hemel het! Hoe mooi sou ons
as kerk van Christus aan die “soekendes”
hierin kon wys wat die beteken
om “tuis te kom” by ons Vader.
Mag die Here hierdie fi nansiële verontrusting
gebruik om al sy skape in een
sigbare kraal te bring, onder leiding
van die Goeie Herder. Want dan sal
aan geeneen van ons iets ontbreek nie
(Ps 23:1)!
Ds. Jopie van der Linden
Hierdie artikel is oorgeneem uit die
Gereformeerde internet tydskrif VOX
VIVA se November 2008 uitgawe.
Kerk en Woord • Desember 2008 23

Vir die jeug
Wees nou eerlik . . .
Waarom vier jy Kersfees?
Kom nou, dink eers ’n bietjie voordat
jy die vraag antwoord. Hou jy van Kersfees
omdat jy dalk presente kry, lekker
eet, met familie en vriende kuier, op
vakansie is? Of vier jy Kersfees omdat
jy dan kerktoe gaan en die geboorte
van Jesus Christus herdenk?
Ek dink ek weet wat jy gaan antwoord.
Jy gaan sê altwee: omdat dit
lekker is en omdat jy die geboorte van
die Seun van God op aarde herdink.
Ek kan ook vir jou sê hoekom die hele
wêreld Kersfees vier, ook ongelowiges.
Want almal hou daarvan om presente
kry. Almal dink aan “vrede op aarde”
en hoe jammer dit is dat hierdie siek
wêreld vol is van oorlog en ellende. En
sakelui dink dit is ’n goeie geleentheid
om ’n bietjie ekstra te verkoop, meer
wins maak, ook al beteken dit meer
skuld vir baie kopers.
Eintlik wil ek nie daaroor praat nie.
Christene het ’n afsku van Kersfees
gekry omdat dit ’n wêreldse, materialistiese
en hedonistiese gebeure geword
het. Dink aan die volgende:
• Nêrens in die Bybel word Kersfees
genoem of word gesê dat die
geboorte van Christus gedenk moet
word nie.
24 Kerk en Woord • Desember 2008
• Niemand weet op watter dag Christus
gebore is nie, maar die kans
is meer as 99% dat dit nie op 25
Desember was nie.’
• In die kerk was dit altyd ’n vraag of
daar ’n erediens op Kersdag moet
wees of nie. Baie gelowiges is daarteen
omdat dit ’n wêreldse feesdag
geword het waarmee geen gelowige
iets te doen wil hê nie.
• Calvyn was ten gunste daarvan dat
op Kersdag eredienste gehou moes
word om mense van die straat en van
drank af weg te hou.
Waar kom die gewoonte vandaan?
Die ou Romeine het 25 Desember die
dag van die onoorwonne son genoem,
want dit was die dag dat die winter in
die noordelike halfrond op sy hoogtepunt
was en die dae weer langer begin
word het.
Die eerste keer dat Kersfees as kerklike
feesdag gevier is, was op 25 Desember
in die jaar 354 in Rome. Waar dit vir
eeue ’n fees slegs vir Christene was, het
dit nou ’n fees van die wêreld geword
– net nog ’n rede om ’n heidense fees
te vier.
Al verlede maand (Oktober) het
winkels begin met “Kersuitstallings”

en (vreeslike) Kersliedjies. Rêrig nie
omdat hulle die geboorte van ons Saligmaker
onder ons aandag wil bring nie.
Ook nie omdat hulle vrede op aarde
wil bevorder nie.
Voetnota: die engele het gesing
“vrede op aarde, in die mense van
die welbehae …” (Lukas 2: 14). Dus
vrede op aarde net vir die gelowiges, nie
vrede vir ongelowiges nie. Die Amplifi
ed Bible vertaal dit so: “ . . . and on
earth peace among men with whom
He is well pleased (men of goodwill,
of His favor).”
Dus as jy binnekort om die verkeerde
redes Kersfees gaan vier, moet liewers
nie. “Wie dan ’n vriend van die wêreld
wil wees, word ’n vyand van God:
(Jakobus 4: 4). Maar as jou gedagtes
op Kersdag eerstens by die ongeloofl ik
groot gebeurtenis is dat God sy Seun
na die aarde gestuur het om vir ons
sondes te betaal sodat ons gered kan
word, vier Kersdag dan in die geloof en
met dankbaarheid. Sonder presente en
te veel kos en drank en misbruik van
God se gawes. Maar met God se Woord
en met hande uitgestrek na diegene wat
minder bevoorreg as jy is, beide wat
betref die troos wat slegs God kan gee,
en ook wat betref kos en klere.
(Verskyn ook in
Die Waterstroom, November 2008)
Rob van der Kooy
Die Dordtse leerreëls:
’n Maklik verstaanbare grafi ese uiteensetting
Hoofstuk 2:
Die dood van Christus en die verlossing van die mens deur sy dood
Paragraaf 3
Hierdie dood het daarom so ’n groot krag en waarde, omdat Hy wat dit ondergaan
het, nie alleen ’n ware en volkome heilige mens is nie, maar ook die eniggebore
Seun van God. Hy is saam met die Vader en die Heilige Gees een en
dieselfde ewige en oneindige Wese. So moes ons Verlosser dan ook wees. Boonop
het sy dood so ’n groot krag en waarde, omdat Hy geweet het dat Hy die toorn
van God en die vloek, wat ons deur ons sondes verdien het, gedra het.
Kerk en Woord • Desember 2008 25

Paragraaf 4
Hierdie dood het so ‘n groot
krag en waarde:
Hoekom?
26 Kerk en Woord • Desember 2008
Hy wat dit ondergaan
het is:-
Hy is saam met die Vader en die Heilige Gees
een en dieselfde ewige en oneindige Wese
Hy wat dit ondergaan
het, het geweet:-
nie alleen ‘n ware en
volkome heilige mens nie
maar ook die eniggebore
Seun van God
So moes ons Verlosser dan ook wees
dat Hy die toorn van
God gedra het
en dat Hy die vloek
van God gedra het
ons het dit deur ons
sondes verdien
“Dordtse Leerreëls: ’n Maklik verstaanbare grafi ese uiteensetting”
is met toestemming van die skrywer Ds. Johan le Roux gepubliseer.
Kopieë van die boekie is by die skrywer te koop.

Boekenuus
Nauta, Reinder:
Psalm 119 - God se wet tot geloof en verlossing
’n Boek uit eie geledere!!! Br Reinder Nauta is lidmaat van die Vrye Gereformeerde
kerk Kaapstad. Hierdie boekie bevat 22 Skrifoordenkings oor die langste Psalm
in die Bybel, Ps 119. “Hierdie Psalm – ’n groot Oosterse literêre werk, maar voluit
ook deel van die onfeilbare Woord van God .....Want deur God se genade word aan
ons bekend: sy gebod, sy soewereine wil, sy verkiesing tot die verloste lewe.” Hierdie 22
Skrifoordenkings konsentreer op ’n aantal praktiese sake van die lewe. Christus
se verlossing beslaan die ganse lewe. Die digter van hierdie Psalm mag dan ook
op baie maniere en met baie herhalings ’n hele aantal verlossingsonderwerpe
behandel. Hierdie Psalm is dus meer as net ’n lang Psalm, want die HERE is
genadig oor die ganse spektrum van die lewe – juis wanneer sy genade en sy
wet in geloof aanvaar word.
(104 bladsye – Prys ongeveer R 70 – ’n tweede druk is in voorbereiding en sal
DV begin Desember 2008 gereed wees)
Oudiobybels
Die Afrikaanse 1933/53 vertaling van die Ou en Nuwe Testament is nou beskikbaar
op CD of MP3. Geniet nou die vryheid om enige tyd en enige plek
na die Bybel te luister. Selfs in die motor op pad werk toe in druk verkeer. Die
produksie is gedoen deur die Bybelgenootskap van Suid-Afrika. Die stemkunstenaars
is uiters professioneel, maar die musiek op die agtergrond is, volgens
sommige resensente, te hard en kan op plekke hinderlik wees. Voorwaar ’n
aanwins vir swaksiendes, bejaardes en leesgestremdes.
Volledige Ou Testament op Oudio MP3 - R 290
Volledige Nuwe Testament met Psalms en Spreuke op Oudio MP3 – R 149
Stam, Clarence:
Ready for the rapture?
Devotional about the coming of the Lord
Ds. Clarence Stam bespreek in hierdie boekie die dinge wat aan die “einde van
die dae” gaan plaasvind. Hy gee aandag aan sake soos die duisendjarige ryk,
Kerk en Woord • Desember 2008 27

die wederkoms, die opstanding, wegraping en die lewe hierna. Hy fokus veral
op toepaslike Bybelgedeeltes in die brief aan die Th essalonicense. Geskik vir
persoonlike sowel as groepsbybelstudie.
(98 balsye – R 100)
Van Dam, Cornelis ed.:
The Liberation: Causes and consequences.
Th e struggle in the Reformed Churches in Th e Netherlands in the 1940s
Waarom aandag gee aan ’n kerkstryd wat meer as 50 jaar gelede in Nederland
afgespeel het? Hierdie boek bevat ’n aantal referate en besprekings gehou in
Kanada wat antwoorde op hierdie vraag gee. “ Reading about and refl ecting on
those tumultuous years in a country torn by war and church struggle will also make
you all the more grateful for the great things the Lord has done for his people. He
has set them free from bondage to Biblically unfounded doctrines which robbed the
churches of the comfort of the gospel. Th e Lord also set the churhces free from an
authoritarian church government. Th e Canadian Reformed Churches are heirs of
the ecclesiastical liberation of 1944” (asook die Vrye Gereformeerde Kerke van
Suid Afrika!)
(167 bladsye – R 100)
28 Kerk en Woord • Desember 2008