PDF downloaden - Week van de chronisch zieken

Weekprogramma
met daarin de
Dag van de Mantelzorg
WACHTKAMER-EXEMPLAAR

De Week Chronisch Zieken 2009 en
magazine Chronisch Ziek worden
mogelijk gemaakt door:
2 Chronisch Ziek 2009
Inhoud
‘Het wordt een feest’ 4
Willeke Alberti luistert het openingscongres op. Nog altijd zingt de populaire
zangeres voor uitverkochte zalen. Maar ze treedt ook vaak op in verpleeg- en
verzorgingshuizen. Willeke praat over dit werk, dat voor haar heel belangrijk is.
Tijd voor leven 7
Ook voor mensen met een chronische aandoening zijn er legio
mogelijkheden om volop van hun vrije tijd te genieten. Onder andere daarover
gaat het openingscongres van de Week Chronisch Zieken, Tijd voor Leven.
Meer samenhang in de zorg voor chronisch zieken 8
Minister van Volksgezondheid Ab Klink licht de plannen toe die hij
heeft voor een systeem dat de zorgvraag van de patiënt centraal zet.
Levenskunstenaars 13, 17, 27, 53, 59
Portretten van mensen die van hun leven met een
chronische aandoening iets bijzonders maken.
XP: de zon als vijand 14
Mensen willen graag van de zon genieten. Maar dat is niet voor
iedereen weggelegd. Zeker niet voor mensen met de uiterst zeldzame
aandoening Xeroderma Pigmentosum.
Op reis? Vergeet uw geneesmiddelenpaspoort niet 23
Handig voor onverhoopte dokterscontacten op reis, maar
ook ter geruststelling van argwanende douanebeambten.
BeweegKuur 25
Bewegen op doktersvoorschrift moet leiden tot minder obesitas en diabetes-2.
Pen als Lotgenoot 26
De Pen als Lotgenoot is een schrijfwedstrijd voor mensen met
een chronische ziekte of handicap. Douwe van der Meer (19 jaar)
schrijft over zijn autistische stoornis.
‘Ik had dit niet willen missen’ 49
Intensieve begeleiding vanuit een ziekenhuis kan het leven
van een chronisch patiënt ingrijpend veranderen.

‘Meedoen is meetellen’ 51
Jetta Klijnsma, staatssecretaris van Sociale Zaken, loopt moeilijk.
Die handicap vraagt veel energie. Toch heeft ze nooit overwogen om
met rustiger werk genoegen te nemen.
De Opdrachtenbank en Swink 54
Twee nieuwe initiatieven om Wajongers met ambitie aan de slag te krijgen.
De mantelzorger en vrije tijd 57
Mantelzorgers zorgen vaak slecht voor zichzelf.
Praten kan het begin zijn van de oplossing.
Big!Move: superkids 58
Superkids is de kindergroep van Big!Move, een project om mensen
met gezondheidsklachten met plezier in beweging te krijgen.
Verwenzorg en vrijetijdsbesteding in de ggz 60
STIPP: kijken vanuit de belevingswereld van het kind 63
Het onderzoeksprogramma STIPP leert ouders hoe ze het beste
met hun veel te vroeg geboren kind kunnen omgaan.
Disability Studies en de ‘gehandicapte’ samenleving 64
Jacqueline Kool legt uit wat daarmee precies wordt bedoeld.
Chronisch Ambitieus 66
Dat is het motto van CrossOver, het kenniscentrum dat jongeren
met een beperking aan de slag helpt.
Wegwijzers, en een meldpunt 69
Nieuwe, interactieve websites als Regelhulp.nl helpen u bij het
vinden van vergoedingen en voorzieningen.
Wat vond u ervan? 74
Een selectie van ingezonden brieven en mails.
Woordzoeker 65
Adressen patiëntenorganisaties 70
Websites en infolijnen 75
Redactioneel
Tijd voor Leven
In dertien jaar
tijd is de Week
Chronisch Zieken
uitgegroeid tot
een nationaal
evenement met
honderden lokale
activiteiten,
spraakmakende
openingscongressen
met
talrijke minisymposia,
de medewerking
van vrijwel
alle organisaties
die voor chronisch zieken van belang zijn,
en een nog steeds toenemende belangstelling
van de pers en de samenleving. Als thema voor
2009 is gekozen ‘Tijd voor Leven’. Want net als
alle anderen hebben mensen met chronische
aandoeningen en hun mantelzorgers behoefte
aan ontspanning, vakantie, nieuwe indrukken,
nieuwe mensen. Alleen heeft voor hen het organiseren
van bijvoorbeeld een vakantie vaak wat
meer voeten in de aarde dan voor mensen zonder
lichamelijke of geestelijke beperkingen.
Maar ‘Tijd voor Leven’ hebben betekent natuurlijk
meer dan ‘alleen maar’ met vakantie kunnen
gaan. Het betekent ook: de mogelijkheid
hebben je vrije tijd goed te besteden, toegang
hebben tot sportverenigingen, aan amateurkunst
kunnen doen, naar de film kunnen gaan,
een museum kunnen bezoeken.
Want dat is tenslotte waar het voor mensen
met chronische aandoeningen om gaat, gewoon
kunnen meedoen. Over meedoen gesproken:
u komt toch ook naar het openingscongres?
Het inschrijfformulier vindt u op
www.chronischziek.nl.
Ik verheug me erop u op 6 november in
Nieuwegein te kunnen begroeten.
Stichting Week Chronisch Zieken
Joan M. Leemhuis-Stout, voorzitter
Chronisch Ziek 2009 3

Willeke Alberti opent de Week Chronisch Zieken
Het wordt een
Feest!
Veronique Huijbregts
Heel Nederland kent Willeke Alberti als de gevierde zangeres
van hits als Morgen ben ik de bruid en Spiegelbeeld. Nog altijd
zingt ze voor uitverkochte zalen de sterren van de hemel.
Maar weinig mensen weten dat ze ook regelmatig optreedt
in verpleeg- en verzorgingshuizen. 9 november luistert ze het
Openingscongres van de Week Chronisch Zieken op.
Acht jaar geleden zette Willeke
Alberti de Willeke Alberti Foundation
op. Dankzij de sponsors van
deze stichting kan de zangeres met
haar eigen band gratis optreden in
zorginstellingen. Jaarlijks doet ze dat
maar liefst zo’n 35 keer. De vraag wat
haar ertoe heeft gebracht om dit te
doen, lijkt haar te verbazen, zo vanzelfsprekend
vindt ze het. Of ze in
haar eigen leven soms te maken
heeft met mensen met een chronische
ziekte? Iederéén kent toch wel
mensen die iets mankeren, antwoordt
Willeke. ‘Natuurlijk zijn er
altijd mensen in je omgeving die een
beperking hebben. Die bijvoorbeeld
slecht zien of slecht horen. En ik heb
al twintig jaar een kennis die in een
rolstoel zit. Maar voor mij is dat niet
zo speciaal. Het is gewoon een mens
die me veel doet. En bij mijn optredens
kom ik veel mensen tegen die
chronisch ziek zijn.’
4 Chronisch Ziek 2009
Saamhorigheid
Zoekend naar een antwoord op de
vraag waarom ze zo graag voor deze
doelgroep zingt, denkt ze terug aan
haar jeugd. ‘Dat heeft te maken met
mijn achtergrond. Ik ben geboren in
de Jordaan. Dat vanzelfsprekende
gevoel van saamhorigheid dat de
mensen daar toen hadden, heb ik
altijd gehouden. En mijn vader en ik
hebben altijd opgetreden in ziekenhuizen,
via organisaties als de Witte
Bedjes of het Koningin Wilhelmina
Fonds. We hebben samen heel wat
gezongen voor zieke mensen, zoals
mensen met epilepsie of Parkinson.
Ik treed op om mensen een plezier te
doen. Dat geeft mij veel energie en
maakt mijn leven fijn. Liefde en aandacht
voor elkaar, daar gaat het om.’
Met haar optredens bezorgt ze haar
publiek een onvergetelijke middag.
Dat merkt de zangeres aan de reacties
die ze krijgt. ‘Ik ken geen mens
voor wie muziek niets betekent. Zelf
verwerk ik mijn moeilijkheden door
te zingen. Ik kan alles kwijt in mijn
liedjes. Daardoor weet ik hoe belangrijk
muziek is, voor ieder mens. In dat
uur dat ik optreed zie ik dat ook altijd
opnieuw. Iedere aanwezige heeft wel
een lied dat hem diep raakt of gaat
over gevoelens die hij zelf ook heeft.
Of dat herinneringen boven brengt.
Omdat mijn optredens helemaal
spontaan zijn, kan ik mijn repertoire
aanpassen aan de mensen in de zaal.
Iedereen kent de liedjes van toen nog,
ook de jeugd, merk ik. Het is feest,
een feest van herkenning en samenzijn.’
Door het directe contact gebeurt er
van alles tussen haar en de mensen in
de zaal, vertelt Willeke. ‘Mensen willen
me vasthouden, met me praten.
Die warmte, die wisselwerking die er
is, daar ben ik ontzettend blij mee.
Dat maakt deze optredens bijna
belangrijker dan mijn gewone optredens,
omdat ik zo mezelf kan zijn. Ik
geef alles wat ik te geven heb, en dat
krijg ik ook weer terug. Vaak zie je dat
de emoties loskomen. Op elk concert
zijn er mensen bij wie de tranen over
de wangen rollen. Ik huil ook wel
eens mee. Soms ontroert iemand me
hevig. Het verdriet van iemand kan
me ook diep raken.’

foto: Robbert Broekhuijsen
Kippenvel
Elk optreden heeft zijn eigen sfeer.
‘Voor mij is ieder optreden een première.
Zodra ik op het toneel sta, valt
alles van me af en ben ik blij. Neem
gisteren, toen trad ik op in een verpleeghuis
in Zevenaar. Het optreden
was buiten. Het weer zag er erg donker
uit. Maar op het moment dat ik
opkwam, was de lucht blauw. Ik krijg
er nog kippenvel van. Het publiek was
heel gemêleerd, ouderen, mensen
met een lichamelijke beperking,
een chronische aandoening. Aan
alle kanten stonden en zaten mensen,
binnen en buiten. Een jongeman
sprong spontaan bij mij op het
podium. We hebben samen polonaise
gelopen. Hij liep voorop. We zijn de
hele tuin door geweest. Het was een
feestje, en dat is het altijd.’
Ook van haar aanwezigheid op het
openingscongres van de Week
Chronisch Zieken gaat ze een feestje
maken, zegt Willeke. Natuurlijk
moeten er zoveel mogelijk mensen
komen. ‘Als er iets speciaals georganiseerd
wordt voor mensen die chronisch
ziek zijn, zou ik daar als
chronisch zieke altijd naartoe gaan,’
verklaart ze beslist. Maar voor het
zover is, wil ze eerst genieten van een
mooie zomer en een welverdiende
vakantie. ‘In mijn vrije tijd doe ik
lekker niks! Het hele jaar door ben
ik druk. Dit jaar blijf ik bij mooi weer
lekker thuis, even niks doen, even
niet erop letten of mijn haar goed zit
en mijn make up in orde is.’
www.willekealberti-foundation.nl;
www.chronischziek.nl.
Chronisch Ziek 2009 5

Suzanne woont in een Fokuswoning in Amsterdam:
‘De zekerheid dat iemand mij kan helpen
is belangrijk. In de woning zit een alarm-intercomsysteem
waarmee ik de ADL-assistent kan
oproepen. Die is binnen een paar minuten
aanwezig of laat weten hoe lang ik moet
Bij Fokus kunnen cliënten 24 uur per etmaal een beroep doen
op ADL-assistentie bij algemene dagelijkse levensverrichtingen.
wachten. Als er sprake is van een noodgeval is
er sowieso binnen vijf minuten iemand bij me.’
Cliënten van Fokus kunnen 24 uur per etmaal
assistentie inroepen bij algemene dagelijkse
levensverrichtingen (ADL). Bijvoorbeeld bij
Open dagen
Tijdens de Week Chronisch Zieken organiseert Fokus open dagen op dertien locaties:
Roosendaal Oliemolen, Maastricht Centrum, Elst Westeraam, Tilburg Bodehof, Purmerend
Purmer-Noord, Velserbroek, Enschede Breugelmansgaarde, Leeuwarden Camminghaburen, Den
Haag Groothandelsmarkt, Dordrecht Stadspolders, Emmeloord Revelsant, Nieuwegein
Fokkesteeg en Arnhem Stadseiland. Kijk voor meer informatie op www.fokuswonen.nl.
www.fokuswonen.nl
24-uurs assistentie op afroep en aanwijzing voor mensen met lichamelijke handicap
‘Fokus betekent
voor mij vrijheid’
Zelfstandig en onafhankelijk wonen en leven terwijl je een lichamelijke
handicap hebt? Dat kan met Fokus. Fokus verleent namelijk assistentie bij
algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL) aan mensen met een ernstige
lichamelijke handicap. Het bijzondere van Fokus is dat de cliënt bepaalt
welke assistentie wordt verleend en wanneer en hoe dit gebeurt. ‘Fokus
betekent voor mij vrijheid,’ zegt de 27-jarige Suzanne. ‘Dankzij Fokus kan
ik het leven leiden dat ik graag wil. Ik kan opstaan wanneer ik wil, kan
thuiskomen wanneer ik wil en ga zo maar door. En doordat ik gewoon
tussen andere mensen in de buurt woon, heb ik geen stempel van gehandicapt.
Fokus is voor mij de ideale manier om zo gewoon mogelijk te leven.’
lichamelijke verzorging, aan- en uitkleden,
eten en drinken, toiletgang, verplaatsen,
eenvoudige verpleegtechnische assistentie
en hand- en spandiensten. Suzanne:
‘Ik roep de ADL-assistent op wanneer ik hulp
nodig heb en geef vervolgens aanwijzingen
over wat er moet gebeuren. Daardoor kan ik
zelf mijn dag indelen zoals ik graag wil’.
Snel een woning
Fokus telt ruim negentig projecten in heel
Nederland. Een Fokusproject bestaat uit 12 tot
20 Fokuswoningen die verspreid in een woonwijk
staan en met de hulppost verbonden zijn.
Een Fokuswoning is een volledig aangepaste,
gelijkvloerse huurwoning, die wordt gehuurd
van een woningcorporatie. Ook mensen die
niet in een Fokuswoning wonen, maar in een
huur- of koopwoning in de buurt van een
Fokusproject, kunnen gebruik maken van
de assistentieverlening van Fokus. Suzanne
werd door een vriendin op Fokus gewezen.
‘Ik hoorde dat er een enorme wachtlijst zou
zijn, maar dat bleek reuze mee te vallen. Voor
ik het wist kreeg ik een prachtig appartement
aangeboden.’
Voor wie bestemd?
Fokuswoningen zijn bestemd voor mensen met
een lichamelijke handicap die zijn aangewezen
op een rolstoeltoegankelijke woning. Verder
moet belanghebbende beschikken over een
indicatie voor persoonlijke verzorging van
minimaal vijf uur per week, aangewezen
zijn op ‘zorg op afroep’ en voldoende sociaal
zelfredzaam zijn. De snelheid waarmee
een Fokuswoning wordt toegewezen varieert.
In diverse projecten komen binnenkort
woningen vrij. Het complete woningaanbod
staat op www.fokuswonen.nl.

Tijd voor leven
Openingscongres
Week Chronisch Zieken
6 november 2009, NBC Nieuwegein
Eten met vrienden, naar een film
gaan, als vrijwilliger een sportteam
coachen, een rondvaart maken...
Dat zijn allemaal dingen waar mensen
van kunnen genieten. In hun vrije
tijd beleven veel mensen de mooiste
momenten van hun leven en laden ze
hun accu op. Maar als je bijvoorbeeld
een ernstige vorm van reuma hebt, is
genieten van je vrije tijd niet vanzelfsprekend.
Voor de ene mens maakt de
ziekte het lastig erop uit te gaan - als
je een ernstige vorm van reuma hebt
wordt reizen moeilijk. Voor de ander
is er nauwelijks verschil tussen vrije
tijd en andere tijd, zoals in psychiatrische
ziekenhuizen waar mensen weinig
omhanden hebben. En dan zijn er
nog de financiële beperkingen. Waar
haal je het geld vandaan om, bijvoorbeeld,
kaartjes voor dat mooie concert
te kopen?
Toch zijn er ook voor mensen met een
chronische aandoening legio mogelijkheden
om volop van hun vrije tijd
te genieten. Daarover gaat het openingscongres
van de Week Chronisch
Zieken, Tijd voor Leven. U vindt er
veel informatie over de ontwikkelingen
en mogelijkheden op dit gebied.
Willeke Alberti: ‘We maken er een feestje van!’
Haar optredens in zorginstellingen zijn steevast een feest.
Deze keer zorgt Willeke Alberti voor de muzikale omlijsting
van het ochtendprogramma van het Openingscongres.
Informatiemarkt en demonstraties
Op de doorlopende informatiemarkt kunt u kennismaken
met verschillende patiëntenorganisaties en fondsen.
U ontdekt er wat diverse organisaties op het gebied van vrije
tijd te bieden hebben. Verder vinden er allerlei demonstraties
en presentaties plaats. ADL-ondersteuning is aanwezig.
De dag biedt ook een podium om
knelpunten en oplossingen te bespreken.
Er komen bovendien veel andere
onderwerpen aan de orde. Het congres
is een ontmoetingsplaats voor
alle mensen die, als ervaringsdeskundige
of op een andere manier, betrokken
zijn bij het leven met een chronische
ziekte of handicap.
U komt toch ook?!!
Dagvoorzitter Ria Bremer
Dagprogramma
’s Ochtends vertellen mensen met een chronische ziekte wat hun de energie geeft
om te genieten van hun vrije tijd. Ook de rol van de overheid komt aan bod.
Olga en Duco van Nederland in Beweging brengen u in beweging. Willeke Alberti
sluit het ochtendprogramma feestelijk af. ‘s Middags kunt u kiezen uit de volgende
minisymposia:
• Zeldzame ziekten o.l.v. Stuurgroep Weesgeneesmiddelen
• Onderwijs o.l.v. de CG-Raad
• Mantelzorg o.l.v. Hogeschool Utrecht
• Disability Studies o.l.v. ZonMw in samenwerking
met onder meer handicap + studie
• Amateurkunst o.l.v. Week Chronisch Zieken
i.s.m. Kunstfactor
• Chronisch ambitieus o.l.v. CrossOver, over jongeren
met een beperking en werk
• Leven met medicijnen! o.l.v. Koninklijke Nederlandse
Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP)
• Tijd voor leven, voor alle mantelzorgers, óók in de GGZ!
o.l.v. Mezzo en Radar Reizen
Organisatoren van de dag
ZonMw organiseert het congres samen met de Stichting
Week Chronisch Zieken en de unit Fonds PGO van het CIBG.
Inschrijven? Ga snel naar www.zonmw.nl/tijdvoorleven
Deelname aan het congres is gratis, op volgorde van
aanmelding. Zorg dus dat u zich tijdig inschrijft! Dat
kan via www.zonmw.nl/tijdvoorleven. Wilt u eerst het
programmaboekje ontvangen? Stuur dan een e-mail
met uw adresgegevens naar tijdvoorleven@zonmw.nl
of bel naar 070 - 349 51 50.
foto: R. Beusker
Chronisch Ziek 2009 7

Welk beleid streeft u de komende jaren
na in de zorg voor chronisch zieken?
Minister Klink: ‘Laat me eerst de achtergronden
schetsen. Vroeger bestond
de gezondheidszorg vooral uit planbare
ingrepen. De dokter behandelde en
opereerde zo nodig en dat was dat. De
chronisch zieken, die er toen natuurlijk
ook waren, leefden veel korter
dan nu. Mede door de successen in de
gezondheidszorg is het aantal chronisch
zieken enorm toegenomen.
En dat aantal blijft stijgen. Daardoor
verandert de aard van de zorgvraag.
Bij chronisch zieken zijn begeleiding
en afstemming zeker zo belangrijk als
behandeling. Je gaat van snijden naar
begeleiden, zoals hoogleraar Guus
Schrijvers het eens uitdrukte. Maar
de huidige bekostiging en de opleidingen
zijn nog ingericht op de oude
zorgverlening. Ziekenhuizen, specialisten,
huisartsen en fysiotherapeuten
werken allemaal apart en krijgen ook
apart betaald. Met het risico dat de
8 Chronisch Ziek 2009
zorg verbrokkelt en er te weinig
wordt gelet op samenhang en begeleiding.
De chronisch zieke moet dan
vooral zelf zorgen dat er samenhang
wordt geboden. Dat kun je van
patiënten niet vragen. Het aanbod
moet integraal zijn.’
Hoe haalbaar is zo’n integraal aanbod?
‘In diverse projecten zijn inmiddels
goede ervaringen opgedaan met het
bieden van integrale zorg, ondanks
de barrières die het huidige zorgstelsel
en de zorgbekostiging opwerpen.
De Nederlandse Diabetes Vereniging
heeft zo samen met andere instellingen
en enkele zorgverzekeraars aangetoond
dat integrale zorg goed
mogelijk is. Mensen worden er gezonder
van en de zorgkosten nemen af,
omdat de complicaties afnemen. Dat
is ook gebleken bij een ketenaanpak
rondom hartfalen. Effectieve zorg is
vaak de beste zorg. Ik sprak in
Zoetermeer een man met ernstige
Minister Ab Klink van VWS
Samenhangende
daar werken
Veronique Huijbregts
Mensen met chronische aandoeningen maken een steeds
groter deel van de totale groep patiënten uit. Dat vraagt
om ingrijpende veranderingen in de zorg. Minister van
Volksgezondheid Ab Klink legt uit waarom ketenzorg betere
zorg biedt, tegen lagere kosten.
diabetes die al diverse oogoperaties
had gehad. Hij nam deel aan het diabetesproject.
Hij vertelde dat hij in de
twee jaar dat hij begeleiding kreeg,
geen operatie meer nodig had gehad.
Voor die tijd was hij in korte tijd al
meer dan tien maal onder het mes
geweest. Eén zo’n geval kan toeval
zijn, maar dit beeld zie je over de hele
linie. Er zijn bij integrale zorg minder
acute verwijzingen, minder amputaties,
minder hartinfarcten. De zorg
rantsoeneren door bijvoorbeeld het
zorgpakket uit te kleden is dan vooralsnog
niet nodig, omdat je de zorg
zelf verbetert en de zorgconsumptie
afneemt. Dat is goed voor de patiënt,
maar ook voor de zorgverleners.
De artsen die meedoen aan het hartfalenproject
zijn buitengewoon trots
op het feit dat ze de complicaties met
50 procent hebben weten terug te
brengen. Daarom is onze slogan voor
de komende jaren: samenhangende
zorg. Daar werken we aan.’

over integrale (keten)zorg voor chronisch zieken
zorg,
we aan
Hoe ziet die integrale
zorg er precies uit?
Klink: ‘Het gaat om zorg dichtbij
huis en met goede begeleiding. De
eerste lijn krijgt grote betekenis. We
zetten om te beginnen vier ketendiagnosebehandelcombinaties
(dbc’s)
op, voor diabetes, COPD, hartfalen en
cardiovasculair risicomanagement.
Verloopt dit succesvol, dan komen er
volgens plan ook keten-dbc’s voor
dementie, artrose en depressie. We
richten de bekostiging zo in dat deze
ketenzorg in samenhang wordt
betaald. Je krijgt als patiënt met een
van deze aandoeningen begeleiding
van een zorgverlener die de samenhang
kan garanderen en in een netwerk
opereert. Voor de inhoud van
de zorg worden zorgstandaarden ontwikkeld,
zodat de zorg medisch verantwoord
is. Op basis van die standaard
stelt je begeleider in overleg
met jou een individueel zorgplan op.
Hierin wordt de behandeling toegesneden
op jouw achtergrond en leefwijze.
Dat is de grote winst: de
samenhangende zorg wordt rond jou
als patiënt georganiseerd. Je krijgt
tips en aandachtspunten voor jouw
specifieke situatie. Je zorgverlenerbegeleider
bewaakt de samenhang en
de naleving van het zorgplan. We
onderzoeken nog in hoeverre hulp-
middelen en medicijnen een plek in
het integrale zorgaanbod kunnen
krijgen. Bij het opstellen van het zorgplan
bepalen begeleider en patiënt
dan samen welke hulpmiddelen en
medicijnen het meest geëigend zijn.’
Van de patiënt wordt een actieve
opstelling verwacht, blijkt uit Klinks
betoog. De patiënt houdt bijvoorbeeld
zelf bepaalde signaalwaarden in de
gaten. Bij afwijkingen kan hij direct
contact opnemen met een verpleegkundige.
De moderne communicatiemogelijkheden
spelen hierbij een
belangrijke rol. ‘Neem hartfalen. Via
het gewicht houd je in de gaten of er
sprake is van een overmaat aan vocht
in je lichaam. Is de signaalwaarde te
hoog, dan bel je een verpleegkundige
en overleg je of je de behandelaar
moet bezoeken. Zo’n consult zou je
via een scherm in de huiskamer kunnen
houden.’
Wat betekent deze zorg voor de
patiënt?
‘De samenhang in de zorg en de
begeleiding geven veel meer greep
op je leven. Dat gaat psychologisch
verder dan het woord zelfmanagement
suggereert. De patiënten die ik
heb gesproken hebben, ook door het
op hun persoon toegesneden zorgplan,
het gevoel dat ze er weer toe
dóen. Natuurlijk moet je als patiënt
Het gaat om zorg dichtbij huis
en met goede begeleiding
wel weten waarop je moet letten,
wanneer de signaalwaarden contact
met een zorgverlener of aanpassingen
nodig maken. Het gaat vaak niet
om ingewikkelde zaken, maar
iemand moet je er wel op attenderen
en bij begeleiden. Bij de projecten
rond hartfalen en diabetes zie je
enorme resultaten, mede doordat
mensen hun leefstijl aanpassen. Dat
gaat niet op dictaat, maar op een
speelse manier. Er staat echt niet in
de richtlijnen dat je geen wijn meer
mag drinken!’
Chronisch Ziek 2009 9

Wat verwacht u in dit opzicht
van mantelzorgers?
‘Mantelzorgers zijn begaan met hun
naasten. Die kunnen wanneer ze
weten waarop ze moeten letten
acute aandoeningen helpen voorkomen.
De eerste reactie zal zijn: hè,
hè, nu weet ik tenminste wat ik
moet doen.’
Hoe ziet u de rol van
patiëntenverenigingen?
‘Patiëntenorganisaties kunnen bij
de totstandkoming van de zorgstandaarden
een belangrijke rol spelen.
Hun inbreng komt de kwaliteit ten
goede. Bij het opstellen van de zorgstandaard
voor de zorg aan mensen
met Parkinson is heel goed geluisterd
naar patiënten. Een aandachtspunt
waar die mee kwamen, was
seksualiteit. Als medicus kom je
daar niet zo snel op. De zorgstandaard
en de opleiding zijn hierop
aangepast. Bij het individuele
behandelplan komt dit punt aan de
orde. ‘Verder signaleer ik bij mensen
die iets mankeren een grote
behoefte om te weten wie de beste
zorg levert. Hoe vaak ik niet benaderd
word met vragen daarover! Ik
zou willen dat patiëntenorganisaties
patiënten daarover informeren.
In de Verenigde Staten gebeurt dat
al. Daar zijn patiëntenorganisaties
groeperingen met veel slagkracht.
Die informatie over kwaliteit is niet
alleen belangrijk voor patiënten,
maar ook voor medici. Want die
prikkelt hen tot verbeteringen.’
10 Chronisch Ziek 2009
Minister Ab Klink
Foto: Hadewych Veys

Nieuws van VWS
Patiënt
centraal
Chronisch zieken en gehandicapten hebben vaak dagelijks
te maken met genees- en hulpmiddelen. Minister Klink van
VWS wil met ingang van 2011 de genees- en hulpmiddelen
onderbrengen in de ‘functionele bekostiging’. Dat is een
systeem waarbij de zorgvraag van de patiënt centraal staat
en de zorg betaald gaat worden langs de zorgketen die de
patiënt doorloopt.
Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, want het gaat om
een enorme hoeveelheid producten. Ook een duidelijke
vergoedingsregeling, de veiligheid en een juist gebruik van
genees- en hulpmiddelen krijgen veel aandacht van VWS.
Veiligheid middelen
Voor VWS staat de veiligheid van
genees- en hulpmiddelen hoog op
de agenda. Niet alleen in ontwikkelingslanden,
ook in westerse landen
worden vervalste geneesmiddelen
aangeboden. In Nederland gaat het
vooral om geneesmiddelen die via
internet besteld worden. Daar zitten
vaak vervalsingen bij die schadelijk
kunnen zijn voor de (volks)gezondheid.
Want in neppillen kunnen
verkeerde werkzame stoffen zitten,
foute doseringen of vervuilingen.
VWS heeft daarom een campagne
gevoerd om mensen te waarschuwen
voor de gevaren. Niet om de
burgers te vertellen dat ze geen
geneesmiddelen via het internet
mogen bestellen, wel om ze uitdruk-
kelijk te wijzen op de risico's.
De campagnewebsite is online:
www.internetpillen.nl.
Chronisch zieken kunnen ook te
maken krijgen met aanbiedingen
van vervalste medische producten
op internet. VWS werkt samen met
betrokken organisaties aan een
plan om op te treden tegen de vervaardiging,
de verspreiding en het
gebruik van vervalste medische
producten. Dat zulke maatregelen
niet overbodig zijn zien we aan het
recente voorbeeld van 200.000 valse
diabetesnaalden op de Nederlandse
markt. De Inspectie voor de
Gezondheidszorg heeft een belangrijke
rol bij het bewaken van de veiligheid
van medische producten.
Chronisch Ziek 2009 11

Nieuws van VWS
Techniek leren
Medische technologie wordt steeds
belangrijker, of het nu gaat om een
simpele injectienaald of de uiterst
complexe techniek van een MRI-scan.
Voor alle producten geldt dat een
juist gebruik voorwaarde is voor succes.
De Inspectie heeft vorig jaar een
rapport uitgebracht over de risico’s
van deze producten. Zij vindt dat ver-
beteringen noodzakelijk zijn op het
gebied van training van de zorgverleners
om te leren werken met nieuwe
hoogwaardig technologische apparatuur,
maar ook om tussentijds de
vaardigheden bij te houden. Soms
werken ook mantelzorgers met medische
hulpmiddelen. Ook dan is een
goede instructie heel belangrijk.
Een training kan ook in die gevallen
wenselijk zijn. Minister Klink heeft
voor deze verbeteringen een plan van
aanpak aangeboden aan de Tweede
Kamer.
Therapietrouw op vakantie
Het lijkt zo simpel, even een pilletje
innemen. Maar ‘therapietrouw’ (het
opvolgen van de voorschriften van de
arts) is in de praktijk niet altijd zo
eenvoudig. Telkens weer blijkt uit
onderzoek dat mensen om uiteenlopende
redenen niet altijd therapietrouw
zijn. Soms is juist zoiets aantrekkelijks
als vrije tijd, een weekend
weg, of een vakantie er de oorzaak
van. Omdat je opeens uit het vaste
ritme bent waarbinnen je thuis
gewend bent je medicijnen in te
12 Chronisch Ziek 2009
nemen. Een ander probleem is dat
niet alle medicatie geschikt is om
zonder extra maatregelen mee te
nemen op reis. Medicijnen moeten
vaak koud (in de koelkast) of maximaal
op kamertemperatuur bewaard
worden. Maar heb je dat onderweg
naar je vakantiebestemming wel allemaal
in de hand? En hoe lang blijft
het dan nog goed? Dat staat nou weer
net niet in de bijsluiter. En zijn er
misschien alternatieven speciaal voor
de vakantie? Medicijnen die gemakkelijker
mee te nemen of te gebruiken
zijn in de vrije tijd? Misschien toch
nog eens naar vragen bij uw arts of
apotheker. Uiteindelijk gaat het er
natuurlijk om dat het medicijn goed
gebruikt wordt zodat het zijn werk
goed kan doen!
Meer keuze bij hulpmiddelen
Minister Klink wil de zorggebruiker
meer keuze geven, door de knellende
productlijst van de Zorgverzekeringswet
(Zvw) te vervangen door een systeem
dat meer van de patiënt uitgaat.
Die moet samen met de zorgverlener
en zorgverzekeraar kunnen kijken
welk hulpmiddel het best ‘past’.
Het is de bedoeling om in 2011 de
hulpmiddelenzorg uit de
Zorgverzekeringswet (Zvw) te hebben
omgebouwd naar dit principe. Dan is
het natuurlijk wel belangrijk dat de
chronisch zieken en professionals
weten wat er in de wereld voor hen te
koop is. Als zij hun wensen goed en
duidelijk kunnen communiceren met
de hulpverleners komt die hulp dichterbij.
Zij kunnen dan op eigen
kracht, eventueel met onderlinge
steun, zelf hun dagelijkse situatie
verbeteren.
Duidelijker vergoedingsregeling
Terecht wordt vaak geklaagd dat het
onduidelijk is waar men welk hulpmiddel
vergoed kan krijgen. VWS
Ook mantelzorgers techniek leren
heeft onderzocht welke knelpunten
hulpmiddelengebruikers daarbij
ervaren. Vervolgens hebben zorgverzekeraars,
gemeenten, leveranciers
en zorgverleners meegedacht over
oplossingen. Het plan is de hulpmiddelenzorg
zo in te richten dat er nog
maar twee vergoedingsregelingen
voor hulpmiddelen overblijven, de
Zvw en de WMO. De AWBZ-uitleenhulpmiddelen
worden dan ondergebracht
bij de Zvw en WMO. Deze
twee worden zo verdeeld dat de hulpmiddelen
rond één aandoening of
thema zoveel mogelijk in één hand
zitten. Zo voorkomen we dat patiënten
meerdere keren hetzelfde verhaal
aan verschillende mensen moeten
houden. Minister Klink heeft het
College voor Zorgverzekeringen
gevraagd te onderzoeken of dat
allemaal haalbaar is.
VWS timmert hard aan de weg
om ervoor te zorgen dat zowel in
vakantietijd als in het dagelijkse
leven thuis, de cliënt kan rekenen op
goede genees- en hulpmiddelenzorg.

Tekst en foto: Liesbeth Sluiter
Als Bas van den Hoven in de ranke skiff
glijdt, lijkt het alsof er een libelle op
neerstrijkt: geen gewiebel of geklots,
perfect evenwicht. Eén haal aan de riemen
en hij schiet weg over het kanaal.
Je zou niet zeggen dat hij een paar jaar
geleden nog iedere morgen uren moest
hoesten om een beetje lucht te krijgen.
Cystic fibrosis, taaislijmziekte, die vooral
de longen aantast en op den duur dodelijk
is. In 2004, toen zijn longfunctie op
13 procent stond, gaf een dubbele longtransplantatie
hem ‘een nieuw motorblok’,
zoals hij zegt. ‘In het ziekenhuis
was ik nog te ziek en bezorgd om te
beseffen wat ik had gewonnen. Dat
kwam pas toen ik merkte dat ik kon
wandelen zonder dat het zwart voor
mijn ogen werd.’ Hij moest een nieuwe
levensinstelling ontwikkelen. ‘Voorheen
draaide alles om je gezondheid, je
wordt een beetje egocentrisch en denkt
alleen op de korte termijn. Daarna moet
je met anderen iets opbouwen, een
vaste lijn ontwikkelen.’ Sporten deed
Bas (31) altijd al; dokters hadden hem
ingeprent dat het goed voor hem was.
Terwijl hij vroeger ‘droog’ op een roeiapparaat
trainde, kan hij nu zijn vleugels
uitslaan – en niet alleen op de roeiclub
in zijn woonplaats Tilburg. ‘Toen ik las
dat er World Transplant Games bestonden,
ben ik meteen gaan trainen. Ik heb
goud gewonnen in Canada en heb in
Bangkok deelgenomen. Voor de Games
van dit jaar in Australië had ik een compleet
roeiteam georganiseerd met trainer,
website en sponsors; helaas vielen
veel deelnemers af. Nu train ik voor
goud met mijn partner in de dubbeltwee.’
Bas is bouwkundige, maar liever
vindt hij een werkkring in de sport –
nadat hij Australië en omstreken verkend
heeft. ‘Ik heb een visum voor zes
maanden. Backpacken is waarschijnlijk
niet voor me weggelegd vanwege mijn
medicijnen, maar als ik alles goed regel
is reizen geen probleem.’ De medicijnen
voorkomen afstoting van zijn nieuwe
longen. Hoewel de dagelijkse hoeveelheid
pillen er voor een leek angstaanjagend
uitziet, laat Bas zich er niet door
uit het veld slaan. ‘Je moet ook leven.
Vroeger keek ik nooit verder dan een
week vooruit, nu is de weg heel breed.
Ik ben mijn donor eeuwig dankbaar.’
www.donorroeiteam.nl
www.sportentransplantatie.nl
www.ncfs.nl
www.donorregister.nl
Chronisch Ziek 2009 13

XP:
de zon
als vijand
Veronique Huijbregts
In de zomer willen mensen graag van de zon genieten.
Maar dat is niet voor iedereen weggelegd. Zeker
niet voor mensen met de uiterst zeldzame aandoening
Xeroderma Pigmentosum (XP).
‘Ik kan niet tegen de zon,’ vertelt de
zeventigjarige Adry Visser - De Jong.
‘Als kind kreeg ik steeds plekjes in
mijn gezicht. Mijn moeder nam me
mee naar de huisarts en de specialist.
Die wisten er geen raad mee en
namen ook geen biopsie. Dat gebeurde
pas voor het eerst toen ik achttien
was. Toen werd vastgesteld dat die
plekjes huidkanker waren.’ De plekjes
werden bestraald, maar nog altijd
wist de jonge Adry niet hoe het kwam
dat zij zo snel huidkanker kreeg.
Eén per miljoen
Daar kwam ze pas rond haar dertigste
achter, toen een medisch-bioloog van
het Erasmus MC nader onderzoek
deed. Deze specialist ontdekte dat
Adry de uiterst zeldzame aandoening
XP had, een overgevoeligheid voor
14 Chronisch Ziek 2009
Meer weten over zeldzame aandoeningen?
zonlicht waardoor snel huidkanker
ontstaat. Het is een erfelijke aandoening
die je alleen krijgt als je beide
ouders dat defecte gen hebben. Dat
komt één keer per miljoen mensen
voor, vertelt mevrouw Visser. Zij heeft
de aandoening gelukkig niet in de
ergste variant A, maar is ingedeeld
als ‘E’ op een schaal die loopt tot G.
Dat wil zeggen dat haar huid zich
nog voor 50 procent herstelt van
schadelijke UV-straling. Zij kan nog
naar buiten als de zon schijnt. ‘Ik
smeer me in met sunblock en een
gel, heb een zonnehoed op en bedek
mijn armen en benen helemaal. Maar
mensen die de ziekte in de ergste
vorm hebben, mogen helemaal niet
in de zon komen en moeten een kap
dragen die lijkt op de kleding van een
imker.’
De aandoening weerhoudt mevrouw
Visser en haar man er niet van erop
uit te gaan. In het voor- en najaar en
in noordelijke landen waar de zon
minder fel prikt kan het echtpaar van
vakantie genieten. Toch beïnvloedt de
aandoening het leven van mevrouw
Visser flink. ‘Bij deze ziekte hoort dat
het immuunsysteem niet helemaal
goed functioneert. Ik voel me vaak
niet lekker en ben vatbaarder voor
ziektes. Maar omdat internisten de
ziekte niet kennen, geloven en begrijpen
ze me niet. Ze zien het verband
met XP niet. Alleen huidartsen kennen
deze ziekte. Maar specialisten
werken nauwelijks samen en wisselen
weinig informatie uit. Ik dokter al
mijn leven lang.’ Maar vervelend?
Ach, relativeert ze, het hoort gewoon
bij haar leven.

Kom naar het openingscongres op 6 november 2009!
Adry Visser - De Jong
Lotgenotenweekend
Over de zorg die mevrouw Visser van
huidartsen krijgt is ze erg tevreden.
Ze bemoeit zich graag met de behandeling.
Want er zijn allerlei manieren
om de terugkerende plekjes
huidkanker te bestrijden, zoals plastische
chirurgie, behandeling met
vloeibaar stikstof en fotodynamische
therapie, en bij uitzondering bestraling.
Over de keuze daarvan denkt ze
graag mee, want ze wil er graag
‘acceptabel’ blijven uitzien.
Omdat het zo’n zeldzame aandoening
is, kent Nederland geen patiëntenvereniging
voor mensen met XP.
Die zou immers hooguit zestien
leden tellen! Maar in grotere landen,
Foto: Liesbeth Sluiter
zoals Duitsland en Frankrijk, zijn er
meer mensen met de aandoening en
zijn er wel bijeenkomsten van patiënten.
Mevrouw Visser gaat jaarlijks in
Duitsland naar een weekend waar ze
lotgenoten ontmoet, geniet van een
fijn hotel en informatie krijgt over de
nieuwste ontwikkelingen op het terrein
van de behandeling van XP. Dat
is plezierig, zegt ze. Ze verheugt zich
nu al op de eerstvolgende bijeenkomst,
in november. Van het bestaan
van de Stuurgroep Weesgeneesmiddelen
(zie kader) hoorde ze pas
onlangs. ‘Dat had ik graag eerder
geweten. Ik kan ze inschakelen als ik
steun nodig heb bij mijn contacten
met artsen. Dat is goed om te weten!’
Aandacht voor zeldzame
aandoeningen
Van zeldzame aandoeningen zoals
Xeroderma Pigmentosum (XP) bestaan er
naar schatting vijf- tot achtduizend. Naast
zeldzame huidaandoeningen zijn er ook zeldzame
spierziekten, chromosoomafwijkingen
of bijvoorbeeld stofwisselingsziekten.
Zeldzame ziekten komen bij hooguit vijf op
de tienduizend mensen voor en zijn vaak
levensbedreigend of invaliderend. In Europa
krijgt naar schatting zes tot acht procent van
de bevolking er zelf of via een naaste mee te
maken, dat zijn in Nederland zo’n miljoen
mensen. Voor de diagnose, preventie of
bestrijding van veel van deze ziekten bestaat
nog geen remedie. De middelen die ertegen
worden ontwikkeld heten weesgeneesmiddelen,
naar het Engelse ‘orphan drugs’.
Speciale Europese regels stimuleren onderzoekers
en de farmaceutische industrie om
weesgeneesmiddelen te ontwikkelen
ondanks de hoge kosten en de kleine afzetmarkt.
Op die manier zijn er in Europa 50
weesgeneesmiddelen op de markt gekomen.
Door gebrek aan kennis van zeldzame aandoeningen
bij artsen en onderzoekers worden
ze vaak pas laat en na een lange lijdensweg
ontdekt en behandeld. Daarom is in
2001 de Stuurgroep Weesgeneesmiddelen
opgericht, die de ontwikkeling van geneesmiddelen
stimuleert en de situatie van
mensen met een zeldzame aandoening
wil verbeteren. Dat doet zij door onbegrip
te bestrijden en meer aandacht voor deze
aandoeningen te vragen bij het algemene
publiek, maar vooral ook bij politici, wetenschappers
en de farmaceutische industrie.
Jaarlijks organiseert de stuurgroep samen
met de VSOP, KNMP en het Zeldzame
Ziektenfonds de Zeldzame Ziekten Dag.
In 2009 vond deze plaats in Duinrell.
Ook internationale samenwerking is heel
belangrijk voor de bestrijding van zeldzame
aandoeningen. Want alleen een actieve houding
en samenwerking met betrokkenen over
de hele wereld kan voorkomen dat mensen
met een zeldzame aandoening onnodig lang
moeten wachten op adequate zorg.
Contact: 070-3495211 of wgm@zonmw.nl .
Meer informatie en brochure op
www.weesgeneesmiddelen.nl en
www.zeldzameziektendag.nl
Chronisch Ziek 2009 15

Tekst en foto: Liesbeth Sluiter
Luciana Aciero (21) volgt een hbo-studie
International Business and Management,
heeft een administratieve baan in de
haven van Amsterdam en gaat in het
weekend graag uit. Ze heeft ook sikkelcelanemie,
een erfelijke ziekte die het
zuurstoftransport door het bloed bemoeilijkt
en daardoor moeheid en soms veel
pijn veroorzaakt. Als je haar in de ogen
kijkt, zie je iets wat zich niet gauw klein
laat krijgen.
‘Ik ben eerder moe dan andere mensen
en ik kan niet lang staan of lopen,’ zegt
ze, ‘maar dat betekent niet dat ik niet
kan werken. Werkgevers moeten je wel
de kans geven.’
Ze heeft in het verleden een paar bittere
ervaringen opgedaan. Een afwijzing
nadat ze bij een sollicitatie had verteld
dat ze een chronische ziekte had. Ontslag
bij een andere baan omdat het werk
zwaar was en de werkgever niet flexibel.
Bij de Amsterdamse Haven liep het
anders. Luciana kwam er terecht via
Emma At Work, het uitzendbureau van
het Amsterdamse Emma Kinderziekenhuis
dat jongeren met een chronische
ziekte of handicap aan werk helpt.
‘Als je solliciteert, is de werkgever al
op de hoogte van je ziekte; verder verloopt
alles normaal. Je stuurt je cv op,
je maakt kennis en vertelt wat je kunt
en wilt. Ik werk er sinds 2006, daarnaast
in vakanties ook wel voor andere bedrijven
als de NS.’
Noodgedwongen mist ze regelmatig lessen
op haar opleiding; daarom betreurt
ze het dat ze geen huiswerkbegeleiding
kan krijgen, of examens kan doen op
aangepaste tijden. Ze vroeg een persoonsgebonden
budget (pgb) aan dat
haar in staat zou stellen zelf begeleiding
te betalen. Helaas bleek die voorziening
niet beschikbaar voor hbo-studenten,
vertelt ze. Maar hoe lastig het voor
Luciana soms ook is om te werken en
een opleiding te volgen, thuis zitten
is geen optie. ‘Wat ga ik dan doen, tv
kijken? Op het werk kun je praten en
lachen met collega’s, op school kan
ik kennis opdoen en samenwerken met
andere leerlingen en een toekomst
opbouwen. Iedereen heeft zwakke en
sterke punten; het gaat erom of je van
binnen de wil hebt om iets te bereiken.
Ik wil graag iemand zijn en een leuk
leven leiden, zoals iedereen.’
Emma At Work wordt gesteund
door Rabobank Foundation
www.oscar.nl
www.emma-at-work.nl
Chronisch Ziek 2009 17

Boeken
Perspectief, een uitgave van Revalidatie Nederland, laat zien wat er met mensen
gebeurt nadat ze door een ziekte of een ongeval de controle over hun eigen leven verliezen.
Dan kom je terecht in een wereld waarin je afhankelijk bent. Gelukkig zijn er mogelijkheden
om je te helpen de regie over je eigen leven terug te krijgen. In negentien aangrijpende
verhalen, opgetekend door Annelies van Lonkhuizen en begeleid door prachtige
fotoportretten van Inge Hondebrink, wordt van de toegevoegde waarde van revalidatie
verslag gedaan. De fotoserie en verhalen gaan als reizende tentoonstelling langs
diverse locaties in Nederland. Het boek is mogelijk gemaakt door het Revalidatiefonds,
en voor € 9,50 te bestellen via een formulier op de website; daar leest u ook waar de
tentoonstelling zich momenteel bevindt. www.revalidatienederland.nl
18 Chronisch Ziek 2009
Elke dag gebeuren er kleine en grote ongelukken. Niet alleen in huis, maar ook op
straat en op het werk. De vlam slaat in de pan en er breekt brand uit. De stroom valt
uit. Of door een overstroming moet u het pand verlaten. Voor mensen met een
beperking kan zo’n situatie extra problemen met zich mee brengen. Dan kan een
klein incident een grote ramp worden. Via nietbangmaarvoorbereid.nl test u uw
zelfredzaamheid, en wat u zelf kunt doen om die te verbeteren. De site en de folder
zijn gemaakt door de taakgroep Handicap & Lokale Samenleving, met steun van het
Revalidatiefonds.
Annemarie Postma Veel mensen met gezondheids-
en gewichtsproblemen kampen met
gevoelens van schuld, angst, tekortschieten
en niet-erkende of onverwerkte pijn. Het
nieuwe boek van Annemarie Postma,
Het leven is perfect, biedt een gezond en
toegankelijk eetplan om fitter en gezonder
te worden, en een ‘zeven weken leefplan’.
Elke ‘eetweek’ heeft een thema en biedt
de lezer herkenning, oefeningen en wetenswaardigheden.
Een praktische handleiding
om geblokkeerde (levens) energie vrij te
maken. Uitgeverij De Boekerij, € 19,95
De Blauwe Gids van de NBAV geeft een
overzicht van het aanbod van aangepaste
vakanties voor mensen met beperkingen.
Ook informeert de gids over de mogelijkheden
een deel van de reis vergoed te
krijgen en om uw persoonsgebonden
budget in te zetten. U kunt de gids telefonisch
aanvragen op 088-3355700, of
downloaden via www.deblauwegids.nl.
Vakantiegids Oostenrijk staat dit jaar centraal in de Vakantiegids van Support
Magazine, het blad over leven, wonen en werken met een lichamelijke handicap.
De gids staat vol praktische informatie en tips over vakantieactiviteiten in binnen-
en buitenland. De meer dan 2000 actuele adressen van aangepaste accommodaties
wereldwijd zijn samengesteld door www.toegankelijk.com.
Bestellen via www.supportmagazine.nl; kosten incl. verzending € 5,95.

Korte berichten
Korrelatie
Iedereen weet dat je Korrelatie kunt
bellen voor professionele telefonische
hulpverlening door maatschappelijk
werkers en psychologen. En steeds
meer mensen raadplegen Korrelatie
online. Voor hulp, advies of informatie
bij psychische of sociale problemen.
Korrelatie beschikt over een
uitgebreide database met adressen
van instellingen voor Zorg en Welzijn,
ook bij u in de buurt. Verder kunt
u chatten over uw (grote of kleine)
problemen. Korrelatie heeft diverse
sites, onder andere een die bedoeld
is voor mensen met relatieproblemen,
bijvoorbeeld met chronische
aandoeningen als achtergrond:
www.werkenaanrelatieproblemen.nl.
Korrelatie is bereikbaar op werkdagen
van 9.00 - 18.00 uur op 0900 -1450
(15 cet per minuut). Het e-mail adres
is: vraag@korrelatie.nl. De chat is op
werkdagen open van 09.00-17.30 uur:
www.korrelatie.nl
Ouder worden met hiv
Door de combinatietherapie
is hiv langzamerhand een
chronische aandoening
geworden. Cees Smit was jarenlang
coördinator van de Nederlandse
Vereniging van Hemofiliepatiënten
en heeft die ontwikkeling aan den
lijve meegemaakt. Eerder was hij
co-auteur van Ouder worden met
hemofilie. Samen met een aantal
andere direct betrokkenen schrijft hij
nu een boek over ouder worden met
hiv. Het wordt op 1 december 2009,
Wereld Aids Dag, gepresenteerd, en
is een uitgave van het Aids Fonds.
Levenskunstenaars
De lezers van magazine Chronisch
Ziek kennen de portretten die
Liesbeth Sluiter maakt van chronisch
zieken. Al jarenlang zijn ze een vast
onderdeel van het blad. In dit nummer
zijn ze opgenomen in de rubriek
Levenskunstenaars. Onder dezelfde
titel zijn nu, met financiële steun van
Rabobank Foundation, 25 portretten
gebundeld. Liesbeth Sluiter heeft
opnieuw contact opgenomen met
de geportretteerden, om te horen
hoe ze het nu maken, en heeft de
verhalen op die manier geactualiseerd.
Het eerste exemplaar van
Levenskunstenaars wordt tijdens
het Openingscongres gepresenteerd.
Zie voor meer informatie
www.chronischziek.nl
Cliëntenrechten
Stel: uw nieuwe huisarts bevalt u
niet. Mag u een andere kiezen?
Voor het gebruiken van zorg bestaan
regels, of het nu gaat om het kiezen
van een arts, de vergoeding van een
geneesmiddel, of de bescherming
van uw medische gegevens.
Veel van de regels zijn er om de
gebruikers van zorg te beschermen.
De campagne Clientenrechten.nl is
een initiatief van CG-Raad,
Consumentenbond, kiesBeter.nl,
NPCF en de Zorgbelang-organisaties.
Hier vindt u nuttige informatie over
uw rechten, met links naar organisaties
die u verder kunnen helpen.
U kunt ook een test doen, om te zien
hoe goed u zelf uw rechten kent.
www.clientenrechten.nl
GeestKracht op Koers
Hoe staat het met de behandeling
van angst en depressie, schizofrenie
en psychosen, gedragsstoornissen
en de maatschappelijke participatie
van mensen met ernstige psychische
problemen? Over die vraag gaat de
ZonMw-publicatie Geestkracht op
Koers. Het boekje geeft een tussenstand
van het onderzoeksprogramma
Geestkracht voor verbeteringen in
de ggz. Uit de resultaten blijkt dat
oplossingen voor vraagstukken in de
geestelijke gezondheidszorg dichterbij
komen. Het boekje is geschreven
om cliënten hierover te informeren
en met hen in gesprek te komen
over toepassing van deze oplossingen.
De publicatie is te downloaden
op www.zonmw.nl/publicaties
Chronisch Ziek 2009 19

Oefentherapie
Cesar/Mensendieck
en chronisch ziek
Oefentherapie C/M is gericht op het in stand houden en zo
mogelijk verhogen van uw zelfredzaamheid en het verbeteren
van de kwaliteit van leven. Oefentherapie biedt u gerichte
oefeningen aan, waarmee u systematisch aan de slag
gaat onder begeleiding van de oefentherapeut. Zo leert u
heel bewust nieuwe bewegings-patronen aan. Geleidelijk
aan ervaart u wat u zelf kunt doen om beter met uw lichamelijke
beperking om te gaan, zodat uw dagelijks functioneren
verlicht wordt.
Ook als u chronisch ziek bent is vrijetijdsbesteding een belangrijk
punt. De oefentherapeut C/M kan u daarin adviezen geven.
Er zijn ook oefentherapeuten die vooral werken met doelgroepen
zoals musici, sporters en ouderen met
Zin in vakantie?
Heerlijk met vakantie, ook als u veel zorg nodig heeft.
Op ons schip en onze hotels kunt u erop rekenen dat
het u aan niets zal ontbreken. Wilt u graag samen
boeken? Bij ons kan dat. Bel voor meer informatie
met de afdeling van het Rode Kruis bij u in de buurt,
of met het landelijk bureau.
Het Nederlandse Rode Kruis
Landelijk bureau, Bijzondere Vakanties
Telefoon 070 - 44 55 888
E-mail vakanties@redcross.nl
www.rodekruis.nl
bewegingsproblematiek of met doelgroepen met een specifieke
aandoening zoals bijvoorbeeld artrose.
Mensen met een chronische ziekte zoals Parkinson, COPD of reuma,
kennen vaak continu pijn. De oefentherapeut C/M weet alles van pijn
en de bewegingsmechanismen van ons lichaam. Samen met u kijkt
de oefentherapeut wat voor u de mogelijkheden van bewegen zijn.
U bekijkt bijvoorbeeld samen welke sport of vrijetijdsbesteding voor u
geschikt is.
U kunt op veel plaatsen in het land deelnemen aan groepslessen
onder begeleiding van een oefentherapeut C/M, zoals gymnastiek,
Nordic Walking en zwemmen.
Oefentherapie C/M wordt vergoed vanuit de aanvullende verzekering.
Behandeling van een aantal chronische aandoeningen wordt afhankelijk
van de diagnose uit de basis-, dan wel uit de aanvullende verzekering
vergoed. We adviseren u dit te bespreken met uw oefentherapeut.
Groepslessen moet u zelf betalen.
De huisarts of specialist kan u een verwijsbriefje geven, maar u kunt
ook op eigen initiatief contact opnemen met een van de 2000 oefentherapeuten
Cesar en Mensendieck. Kijkt u voor een oefentherapeut
bij u in de buurt op www.oefentherapeut.nl of bel 030-2625627.

Winnende activiteit Week Chronisch Ziek 2008
Door gemengd
sporten
je weer een
gewoon mens voelen
Door mensen met en zonder chronische klachten gescheiden
te behandelen zet je hen nodeloos apart. Bij het Leidse centrum
Gezondheid in Beweging oefent iedereen door elkaar heen.
De aanpak van dit multidisciplinaire
centrum is erop gericht dat mensen
zelf door te bewegen werken aan de
verbetering van hun gezondheid. Er
komen veel mensen in behandeling
met chronische aandoeningen, vertelt
centrummanager Ivonne de Vos.
Volwassenen met reuma, chronische
pijnklachten, CVA, osteoporose en
diabetes, en kinderen met overge-
wicht krijgen de behandeling die
het beste bij ze past. Maar de therapeuten
stimuleren hen ook om door
te stromen naar de algemene groepen
in het centrum. ‘Iedereen mankeert
wel (eens) iets,’ zegt Ivonne de Vos
nuchter.
‘En waar trek je de grens tussen
“gewone” klachten en chronische
klachten? Daarom trainen mensen
met een reumatische aandoening bij
het centrum wekelijks samen met
andere mensen, en gaan mensen met
diabetes op stap in de nordic walking
groep. De deskundige begeleiders
van de groepen geven individuele
instructies die passen bij ieders
niveau en klachtenpatroon. Van de
deelnemers wordt verwacht dat zij
elkaars grenzen accepteren. Het
sociale element is in het centrum
erg belangrijk,’ vertelt De Vos. Tijdens
het wandelen en trainen komen
gesprekken op gang en in de gezellige
wachtruimte kunnen mensen met
elkaar koffie drinken. Ivonne: ‘Door
zo samen te sporten krijgen mensen
weer meer gevoel van eigenwaarde.
We vragen alleen van iedereen dat
hij zelf in actie komt. Aan passief
behandelen doen we hier niet.’
www.gezondheidinbeweging.info
Gezondheid in Beweging organiseerde een activiteit in de Week Chronisch Zieken 2008 en won dit artikel als inzender van hun evaluatieformulier.
Chronisch Ziek 2009 21

22 Chronisch Ziek 2009
Gaan al mijn medicijnen wel samen?
Uwapothekerstaataltijdvooruklaaromsamenmetuuwmedicijngebruiktebespreken.
De apotheker bekijkt welke geneesmiddelen u gebruikt, of ze in combinatie met elkaar geen
probleem opleveren en of de dosering wel klopt. Zo weet u zeker dat u de juiste medicijnen
gebruikt. Meer weten over uw medicijnen?
Gezond?
VRAAG HET UUW
APOTHEKER
Gezonde voeding is voor iedereen belangrijk, en vooral
voor mensen die zich minder kunnen bewegen dan ze
graag zouden willen. Maar wat is nu eigenlijk gezonde
voeding? Daarover bestaan veel misverstanden. Net als
over het nut van diëten. Prof. dr Martijn Katan
beschrijft in zijn veelgeprezen
boek Wat is nu
gezond? wat er wetenschappelijk
vaststaat
over voeding en
gezondheid, wat absoluut
een fabel is, en
wat nog niet goed is
onderzocht. Met vele
praktische adviezen
en verwijzingen
naar deugdelijke
websites.
Uitgeverij Bert
Bakker, 220 pag. ,
€ 14,95.

Met medicijnen op reis
Vergeet uw medisch
paspoort niet!
Uw paspoort zult u waarschijnlijk
niet vergeten als u naar het buitenland
reist, maar heeft u ook aan een
paspoort voor uw geneesmiddelen
gedacht? In onverhoopte noodgevallen
in binnen- en buitenland geeft
zo’n Europees Medisch Paspoort aan
artsen en andere zorgverleners direct
inzicht in uw medische geschiedenis
en uw medicijngebruik. Naast al deze
zaken worden in het paspoort ook de
namen opgenomen van degenen die
moeten worden gewaarschuwd in
noodgevallen. Het paspoort heeft
nog een belangrijk voordeel: het kan
wantrouwige douanebeambten
geruststellen die uw medicijnen voor
drugs aanzien. Het Europees Medisch
Paspoort is op verzoek van huisartsen,
ggd’s, apotheken en patiëntenverenigingen
ontwikkeld en is opgesteld
in elf Europese talen. Het is verkrijgbaar
bij uw apotheker, die u ook
helpt bij het invullen.
Opgepast, opiaten!
Voor middelen waarin opiaten zitten
verwerkt is een Europees Medisch
Paspoort niet voldoende. In veel landen
is het bezitten en gebruiken van
opiaten streng verboden. Op overtreding
van dat verbod kunnen zeer
strenge straffen staan. Wanneer u
geneesmiddelen gebruikt die onder
de Opiumwet vallen, dan kunt u
deze geneesmiddelen dus niet
zomaar meenemen naar het buitenland.
Dat geldt voor onder andere
sterke pijnstillers, medicinale cannabis,
ritalin, flunitrazepam en rohypnol.
In geval van twijfel raadpleegt u
uw arts of apotheker. Reist u naar
Name and initials m/f / Nom et initaux h/f
Date of birth / Date de naissance
Adres
Address / Adresse
Woonplaats
Residence / Domicile
Health insurance / Assurance
geneesmiddelenpaspoort invullen
paspoort
zien
een Europees land dat hoort bij de
zogenoemde Schengenlanden, dan
moet u een Schengenverklaring meenemen.
Dat geldt voor België,
Denemarken, Duitsland, Finland,
Frankrijk, Griekenland, IJsland,
Italië, Luxemburg, Noorwegen,
Oostenrijk, Portugal, Spanje,
Zweden, Estland, Letland, Litouwen,
Polen, Hongarije, Malta, Tsjechië,
Slowakije, Slovenië en Zwitserland.
Uw arts moet de Schengenverklaring
ondertekenen, waarna de inspectie
de verklaring waarmerkt. Reist u
naar een land buiten het zogenoemde
Schengengebied, dan hebt u daarvoor
toestemming nodig van de
ambassade of het consulaat van dat
land in Nederland. Om die toestemming
te krijgen is tenminste een verklaring
nodig van uw arts. Pas wanneer
u over de verklaring van uw
arts beschikt, neemt u contact op
met de ambassade of het consulaat
van het land dat u gaat bezoeken.
Geneesmiddelen
Paspoort
De verklaringen zijn te downloaden
op de site van de Inspectie voor de
Gezondheidszorg: www.igz.nl.
Het is verstandig om geneesmiddelen
mee te nemen in de verpakking van de
apotheek. Neem alleen een kleine voorraad
voor de eerste twee dagen van uw
reis mee in uw handbagage in de originele
verpakking. Overige medicijnen kunt u
het beste in uw koffer stoppen.
Therapietrouw onderweg
Weersta altijd de verleiding even
‘vakantie te nemen van uw medicijnen’.
Alleen met uitdrukkelijke toestemming
van uw arts is dat mogelijk.
Veel mensen die medicijnen gebruiken
hebben juist tijdens de vakantie
moeite het pillenregime vol te houden,
omdat ze uit hun dagelijkse
ritme zijn. Een hulpmiddel kan dan
uitkomst bieden. Een medicatiecassette
helpt u uw medicijnen op tijd in te
nemen, en laat u eenvoudig zien of u
een pil bent vergeten.
Chronisch Ziek 2009 23

Nieuw leefstijlprogramma voor mensen
met (hoog risico op) diabetes type 2
BeweegKuur,
het beste
recept voor uw
gezondheid
Niet of te weinig bewegen kan veel gezondheidsschade
veroorzaken. Het Nederlands Instituut voor Sport en
Bewegen (NISB) maakte met subsidie van het ministerie
van VWS en samen met vele partners in de gezondheidszorg
een plan. Zo’n zestienhonderd Nederlanders met
diabetes type 2 (of een hoog risico daarop) kunnen in
2009 een BeweegKuur doen die ze door hun huisarts
krijgen voorgeschreven. Ook is het de bedoeling dat
mensen met overgewicht en obesitas kunnen gaan
deelnemen aan de BeweegKuur. Als de resultaten
van het onderzoek goed zijn is het de bedoeling de
BeweegKuur vanaf 2011 in het verzekeringspakket
op te nemen. Dan ga je bewegen op recept.
Hoe het werkt? Eerst krijg je van de
huisarts een BeweegKuur-recept voorgeschreven.
Dan maak je samen met
een leefstijladviseur of fysiotherapeut
een beweegplan. Dat verschilt
per deelnemer, afhankelijk van de
conditie, het huidige beweeggedrag
en je ambities. In een logboek hou je
de vorderingen bij, en regelmatig
heb je contact met je adviseur. Ook
krijg je adviezen over gezonder eten
van een diëtist. De deelnemers zijn
enthousiast. Een van hen vertelt
waarom.
De BeweegKuur van Gauri
Gauri Dewnarain (52): ‘Ik kwam er
wel op een hele rare manier achter
dat ik diabetes had. Ik was speciaal
geselecteerd op mijn vakmanschap
om aan de Erasmusbrug in
Rotterdam te mogen werken. Op een
dag werkte ik aan de tuien en ineens
werd ik niet goed. Ze hebben me
bungelend aan mijn veiligheidsgordel
binnengehaald en naar het ziekenhuis
gebracht. Daar bleek dat ik
een hypo had gehad en dat ik zwaar
diabetespatiënt was, zonder dat ik
dat wist. Ik kon mijn werk niet meer
doen en kwam in de wao terecht.
Thuis ging het eigenlijk steeds slechter;
ik deed niks anders dan televisie
kijken en vissen en ik werd steeds
zwaarder.
Tot de huisarts me de BeweegKuur
adviseerde, nu een paar maanden
geleden. Patricia, de leefstijladviseur,
houdt me goed in de gaten. Ze kijkt
samen met mij de hele tijd naar mijn
beweegprestaties en wat dat met
mijn diabetes doet. Nou, het gaat
echt de goede kant op en ik ben ook
al wat afgevallen. Maar het belangrijkste
is dat ik het sporten heb ontdekt:
het geeft me een goed gevoel
Foto: NISB/
Voermans Van Bree Fotografie
Gauri Dewnarain
en het zorgt voor een dagelijkse
afleiding. Eigenlijk zie ik dit nu als
mijn werk. Ik zou het sporten niet
meer willen missen: dat is mijn
levensstijl geworden. Dus ik ben al
druk bezig uit te zoeken bij welk
sportcentrum ik straks terecht kan.
Veertig euro per maand kan ik echt
niet betalen, maar ik zie dat er steeds
meer sportcentra zijn die in de daluren
lagere prijzen rekenen. Dankzij
de BeweegKuur heb ik ontdekt hoe
ik gezonder kan leven. Er mogen nog
wel wat kilo’s af, maar dat gaat me
vast lukken als vegetariër.’
Voor meer informatie kijk op:
www.beweegkuur.nl
Chronisch Ziek 2009 25

De Pen als Lotgenoot
Douwe van der Meer (19 jaar)
zet in zijn bijdrage aan De Pen
als Lotgenoot 2008 mooi
uiteen wat het betekent als je
een autistische stoornis hebt.
Hij won de aanmoedigingsprijs
in de categorie ‘Pen Jeugd’.
Omdat de andere leerlingen zijn
gedrag gek vonden, werd hij op de
middelbare school vaak gepest. Dat
beschrijft Douwe in zijn verhaal,
gemaakt als opdracht voor het vak
Levensovertuiging. ‘Ik ben al zo vaak
alleen, maar zo voel ik me pas echt
alleen,’ staat er. Dat is inmiddels
twee jaar geleden. ‘Ik dacht toen dat
ik vanwege dat pesten liever op een
andere school had gezeten,’ zegt
Douwe nu. ‘Nu maakt het me niet
meer zoveel uit. Ik studeer inmiddels
scheikunde aan een hogeschool.
Ik ben een van de slimmere leerlingen
in de klas, dus ik voel me nu wel
prettig.’
Autisme
De leegte direct om me heen
waar zich geen persoon bevindt
dicht genoeg om in contact te komen
om door te dringen tot mezelf
om in een behoefte te voorzien
dat mist in mijn hoofd
waar een draadje problemen veroorzaakt heeft
waardoor ik niet meer de behoefte nodig heb
waardoor ik anders word dan anderen
en denken dat ik een buitenstaander ben
waardoor ze niet in de buurt komen
om in een behoefte te voorzien
dat mist in mijn hoofd
Gedicht: Douwe van der Meer
26 Chronisch Ziek 2009
Bij zijn stoornis (officieel PDD NOS,
een specifieke vorm van autisme)
hoort dat Douwe zich vaak terugtrekt
en het moeilijk vindt om gevoelens
van andere mensen te begrijpen. Het
verschil tussen huilen van verdriet of
van plezier is voor hem lastig te herkennen.
Hij doet zijn best om niets te
doen wat anderen niet prettig vinden,
maar begrijpt lang niet altijd
waaróm mensen iets onprettig vinden,
vertelt hij. ‘En mijn gevoel voor
humor is ook anders.’ Die humor kon
hij wel delen in een groep met andere
mensen met autisme. Dikke pret had
hij op die bijeenkomsten. ‘We voelden
elkaar goed aan en hebben ontzettend
gelachen. Mensen om ons heen
begrepen totaal niet waarom we zo’n
plezier hadden.’
Het is niet zo dat hij zich in andere
situaties steeds een vreemde eend in
de bijt voelt. Het komt wel voor dat
mensen hem slecht begrijpen. ‘Als ik
uitleg dat ik een autistische stoornis
heb, accepteren ze dat meestal wel.
De Pen als Lotgenoot is een schrijfwedstrijd
voor mensen met een chronische ziekte of handicap
van het Fonds PGO (ondergebracht bij het CIBG).
Meer informatie over deelname vindt u op www.penalslotgenoot.nl.
Ik heb er ook geen probleem mee dat
mensen me autistisch noemen. Want
dat staat voor mij los van mij, dat is
iets wat anderen bedacht hebben. Ik
ken mezelf niet anders. Ik vind mezelf
een gewoon persoon. Ik wil het liefst
dat anderen me ook zo benaderen.
Houd een beetje in je achterhoofd
dat ik autistisch ben, dus soms wat
anders kan reageren. Maar probeer
me zoveel mogelijk als een normaal
persoon te zien.’
In zijn vrije tijd schrijft Douwe op
Hyves over wat hij meemaakt. Dat is
een uitlaatklep voor hem, bevestigt
hij. Verder schrijft hij gedichten, vooral
als hij zich verveelt. Maar dat komt
de laatste tijd zelden voor. Zijn studie
neemt veel tijd in beslag. Wie weet
wordt zijn vakantie een productieve
tijd voor gedichten. Want dan ‘ga ik
me waarschijnlijk vervelen’, zegt
Douwe. ‘Ik heb er wel zin in!’ (VH)
Illustratie: Marit de Wolf

Tekst en foto: Liesbeth Sluiter
Bart Vos (59) voelde zich opgebrand.
Een mislukte operatie had zijn vrouw
in 1992 posttraumatische dystrofie
bezorgd, een chronische aandoening
die veel pijn veroorzaakt; later kwamen
daar reuma en evenwichtsstoornissen
bij. Hijzelf had te kampen gehad met
een posttraumatische stress-stoornis,
opgelopen toen een jongen voor zijn
ogen onder de trein sprong, en een
week later een zwager precies hetzelfde
deed. ‘Ik verwerkte in die tijd niets.
Ik was als financieel adviseur bij een
grote bank een druk baasje, verzorgde
mijn vrouw. Het was overleven.’
Toen hij onderweg naar een klant zijn
auto de middenberm in wilde rijden,
kwam de mallemolen knarsend tot
stilstand. Een therapeut hielp bij het
verwerken van zijn trauma, en in 2007
stopte hij met werken. ‘Het was een
goede beslissing. Ik ging reisboeken
lezen en in mijn hoofd de wereldreizen
maken waarvan ik altijd had gedroomd.
Ik fietste veel, en kocht een oldtimer om
op te knappen. Maar het was niet
genoeg; begin 2009 was ik op. De relatie
met mijn vrouw stond onder druk, maar
je hebt lief en leed met elkaar gedeeld
en wilt elkaar niet kwijt. Zoekend op
internet kwam ik Mezzo tegen, organisatie
voor mantelzorgers. Ik las iets over
“respijtzorg”, “een weekendje weg” en
“energie opdoen”. Ik aarzelde, was bang
voor snikkende mensen en nare verhalen.
Ik ben dolblij dat ik heb doorgezet.’
De aankomst in het hotel gaf vertrouwen.
Geen moeilijke toestanden, een
luchtige introductie. ‘We kregen steeds
kleine cadeautjes van de begeleidsters,
zoals het advies een tijdje met je gezicht
in de zon te gaan staan. We wandelden
door de natuur met een boswachter.
Over de yoga-les was ik aanvankelijk
cynisch, maar het gaf zo’n rust dat
ik inmiddels thuis ook een groep heb
gezocht. De maaltijden waren lekker,
de gesprekken met lotgenoten zinvol.
In een persoonlijk gesprek met een
begeleidster kwam ik erachter dat ik
alleen een goede mantelzorger kan
zijn als ik mijn eigen behoeften erken.
Dat sloeg in als een bom.’
Het was aanvankelijk lastig de ervaringen
met zijn vrouw te delen. ‘We leren
met vallen en opstaan. Ik heb nog
steeds minder goede momenten,
maar dan ontspan ik me hier tussen
mijn boeken en mediteer ik.
Ik ben een vrolijker mens geworden.’
www.mezzo.nl
Chronisch Ziek 2009 27

P r o g r a m m a
W e e k C h r o n i s c h Z i e k e n 2 0 0 9
• Zoek op plaats- of provincienaam naar actviteiten bij u in de buurt.
• Activiteiten geplaatst in kader hebben een landelijk karakter.
• Deelname aan activiteiten is gratis, tenzij anders aangegeven.
• Wilt u zeker zijn of een actviteit ook werkelijk plaatsvindt,
raadpleeg dan de betreffende contactpersoon.
• Meer activiteiten vindt u op www.chronischziek.nl
Alkmaar Danscenter Verbiest,
Oude Kanaaldijk 3
Salsa dansen en merengue voor
Parkinsonpatiënten en anderen
met mobiliteitsstoornissen.
Woensdag 10.30 - 11.45 uur,
donderdag 14.00 - 15.15 uur, € 65, -
Dansschool Sizzling Salsa,
Marianne Greiner, 0640-308610,
salsaschool@hotmail.com,
www.sizzlingsalsa.nl
Alkmaar Medisch Centrum Alkmaar,
Wilhelminalaan 12
Regiomiddag voor leden en
geïnteresseerden met als thema
Medicijnen en hulpmiddelen
12-11-2009, aanvang 14.30 uur
Nederlandse Stomavereniging,
Gerrit Kreuze, 0346-262286,
info@stomavereniging.nl,
www.stomavereniging.nl
Alkmaar Alkmaarderhout,
Parkeerplaats Zwembad, Sportlaan
Beweeg... Mee !!! Nordic Walking
voor mensen met beperking of
chronische aandoening.
13-11-2009, aanvang 10.15 uur
Sportwandelschool, Jan Tonneman,
0655-937535, info@sportwandelschool.nl,
www.beweeg-mee.nl
Almelo Steunpunt Informele Zorg Siza
Dag van de Mantelzorg
I.Tieltjes, R.Schlepers, J.ter Beek
0546-863888 almelo@siztwente.nl
www.siztwente.nl
Almelo Centrum voor Zorg en Beweging,
Nachtegaalstraat 171
Taiji-Qigong, zittend of staand
houding-, ademhaling-, spier-
en gewrichtentraining.
12-11-2009 10.45 - 13.45 uur,
13.45 - 14.45 uur
The Yellow Maple, V. Rillmann,
0546-644994, info@theyellowmaple.nl,
www.theyellowmaple.nl
Almelo Sporthal Schelfhorst, Stins 2
Open les CVA-aktief voor mensen
die CVA (beroerte) hebben gehad.
10-11-2009, 17.00 - 18.00 uur
RSV-Schelfhorst, Joke Warringa,
0546-866446, cva@rsv-schelfhorst.nl,
www.rsv-schelfhorst.nl
Almelo Sporthal Schelfhorst, Stins 2
Cardio-trimmen, sportgroep voor
mensen met hartproblemen o.l.v.
fysiotherapeut.
10-11-2009 16.00 - 17.00 en 17.00 - 18.00 uur
RSV-Schelfhorst,
Joke Warringa, 0546-866446,
cardio-trimmen@rsv-schelfhorst.nl,
www.rsv-schelfhorst.nl
Almere Gymzaal,
Vergeet-me-nietjesstraat 6
Open klas Taoïstische Tai Chi (tm)
zachte bewegingsvorm voor iedereen,
ongeacht lichamelijke toestand.
12-11-2009 20.00 - 22.00 uur
Wendy Romeijn, 06-40095299,
info.midden@taoist.nl, www.taoist.nl
Almere Stadhuis, Stadhuisplein 1
Doe- en kijkdag voor mensen met
functiebeperking of chronische ziekte.
Met informatiestands, demonstraties sport
en dansen, creative workshops en expositie.
12-11-2009 11.00 - 16.00 uur
Soga, Wilma Buysman, Gerda de Waart,
036-5338350, soga@hetnet.nl,
www.soga-almere.nl
Almere Naardenstraat 3
Workshop Schrijf voor je lotgenoot!
Katja Urban laat u ervaren hoe creatief
schrijven over uw leven zowel uw
lotgenoten als u enorm kan inspireren.
Met schrijftips én tips om blokkades
te overwinnen! Voor iedereen die
ervaringen wil delen.
14-11-2009 14:00 - 17:00 uur, € 2,50
Woorden over Leven, Katja Urban,
0610-124503, katja@woordenoverleven.nl,
www.woordenoverleven.nl
Almere
Verwendag voor mantelzorgers
waarop u andere mantelzorgers kunt
ontmoeten en aan leuke activiteiten kunt
deelnemen. 10-11-2009
VMCA Steunpunt Mantelzorg Almere,
Jos Alders 036-5334812
steunpuntmantelzorg@vmca.nl
www.mantelzorgalmere.nl
Alphen aan den Rijn
Nederlandse Patiënten Vereniging afd.
Alphen aan den Rijn e.o.
Info: C.A. Rijfers-Domburg 06-49672549
npv@solcon.nl www.npvzorg.nl
Amersfoort Regardz Eenhoorn,
Kon. Wilhelminalaan 33
PDS-Infodag, informatie over het
Prikkelbare Darm Syndroom.
Zie verder www.pdsb.nl voor aanmelding
en verdere bijzonderheden.
7-11-2009 13.30 - 17.30 uur € 15,00
Gerard Hoefnagels, 088-7374666,
info@pdsb.nl, www.pdsb.nl
Amersfoort
Gymzaal, Raadhoven 1, Schothorst
Open klas Taoïstische Tai Chi (tm) zachte
bewegingsvorm voor iedereen, ongeacht
lichamelijke toestand.
11-11-2009 20.00 - 22.00 uur
Wendy Romeijn, 06-40095299,
info.midden@taoist.nl, www.taoist.nl
LANDELIJK
Amersfoort Regarz Eenhoorn,
Koningin Wilhelminalaan 33
Landelijke Hyperventilatie Dag voor
mensen die gebukt gaan onder
hyperventilatie en aanverwante
angstklachten en hun partners. Ook
hulpverleners zijn van harte welkom.
7-11-2009 13.30 - 17.00 uur
Nederlandse Hyperventilatie Stichting,
Roos Tichelaar, 0206628876,
nhs.hyperventilatie@wxs.nl,
www.hyperventilatie.org
Amstelveen
Steunpunt mantelzorg Amstelring
Dag van de Mantelzorg
Anne-Marie de Rooij 020-3335353
arooy@amstelring.nl www.amstelring.nl
Amsterdam Dynamo
Dag van de Mantelzorg
Marike Soeterik 020-6939923
MSoeterik@dynamo-amsterdam.nl
www.dynamo-amsterdam.nl
6 tot en met 14 november 2009 Chronisch Ziek 2009 29

Amsterdam
Stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer
Dag van de Mantelzorg
Monica Blom 020-8898139
mblom@geuzenveld.amsterdam.nl
www.geuzenveld.amsterdam.nl
Amsterdam Markant, Steunpunt
Mantelzorg
Dag van de Mantelzorg
Constance Sanders 020-8868800
c.sanders@cordaanthuiszorg.nl
www.markant.org
Amsterdam Fysiotherapie Spaarndam,
Spaarndammerstraat 57 huis
Bewegingsprogramma voor COPD- en
diabetespatiënten, verbetering van
conditie, bloedglucosespiegel en zuurstofopname
capaciteit. Volgens afspraak.
W. Laarman, sportfysiotherapeut,
020-6844486, info@fysiospaarndam.nl,
www.fysiospaarndam.nl
Amsterdam
Start bij speeltuin achter zwembad,
Orteliuskade t/o Van Spilbergenstraat
Nordic Walking kennismakingsles voor
mensen met beperking zoals arthrose.
Door actief gebruiken van de poles neemt
de belasting op de gewrichten tot zo'n
30% af. Nordic Walking is ook prima
voor mensen met diabetes of overgewicht
en bij RSI klachten.
4-11-2009, 11-11-2009, 18-11-2009
14.30 - 15.45 uur, 15.00 - 16.15 uur € 9,-
Ineke Hartman Sportfysiotherapie,
0611-282439,
inekehartman@fysioteampraktijken.nl,
www.inekehartman.nl
Amsterdam Sporthallen Zuid,
Burgerweeshuispad 54
Fitness voor (ex) kankerpatiënten,
Verder in Balans,
Eenmaal per week met lotgenoten
fitness- en grondoefeningen op muziek
onder leiding van fysiotherapeut. Alle
spiergroepen komen aan bod. Persoonlijke
intake. Zeer lage deelnamekosten.
6-11-2009, 13-11-2009 10.30 - 11.30 uur
M. Dahler, info@verderinbalans.nl,
www.verderinbalans.nl
Amsterdam VPG Prins Willem Alexander
Manege, Loosdrechtdreef 9
Vereniging Paardrijden Gehandicapten
biedt mensen met beperking de mogelijkheid
om paard te rijden. Wekelijks rijden
ruim 100 ruiters met veel plezier paard
indien nodig onder begeleiding van
enthousiaste vrijwilligers. Ma t/m za € 60,-
Bert Beijer, 020-697970,
info@vpg-amsterdam.nl,
www.vpg-amsterdam.nl
30 Chronisch Ziek 2009
6 t/m 14 november 2009
Amsterdam Olympisch Stadion 1
Hardlopen in het Olympisch Stadion
'Koplopers'
Wekelijks op maandag van 18.00 - 19.30 uur
training bij Phanos. Vaste structuur van
verzamelen, warming-up, kerntraining
en afronding met cooling-down.
Voor (ex) psychiatrische cliënten
9-11-2009 18.00 - 19.30 uur
GGZ inGeest, Karen Diemeer, 020-7886102,
k.diemeer@ggzingeest.nl,
www.buitenkans.info
Amsterdam Gymzaal van de British School,
Fred Roeskestraat 94b
Open klas Taoïstische Tai Chi (tm)
zachte bewegingsvorm voor iedereen,
ongeacht lichamelijke toestand.
11-11-2009 20.00 - 22.00 uur
Wendy Romeijn, 06-40095299,
info.midden@taoist.nl,
www.taoist.nl
Amsterdam Vondelpark, Vondelpark 7A
Workshop nordic walking voor mensen
met beperking of chronische aandoening.
6-11-2009 start 10.30 uur
Sportwandelschool, Jan Tonneman,
0655-937535, info@sportwandelschool.nl,
www.beweeg-mee.nl
LANDELIJK
Amsterdam Sporthallen Zuid,
Burgerweeshuispad 54
Slotmanifestatie Week
Chronisch Zieken:
Amsterdam Beweegt!
Bewegen is essentieel voor iedereen,
maar met name voor chronisch zieken.
U vindt er sportdemonstraties,
informatiemarkt over gezond eten
en bewegen, work-outs, conditietests.
Toegang gratis.
14-11-2009 11.00-16.00 uur
Diabetes Vereniging Nederland,
afd. Amsterdam,
Harry Jonk 0653-322063,
redactie@dvn-amsterdam.nl,
www.dvn-amsterdam.nl
Amsterdam Fysiotherapie Tussenmeer 90
Fysiotherapie bij longaandoeningen en
diabetes. In kleine groep 6 tot 8 personen
gecontroleerd fitnessen o.l.v. fysiotherapeut.
Di /vr 9.00 - 10.00 en 13.00 - 14.00 uur
Truida Heemskerk, 020-6193667,
fysiotherapie.tussenmeer@planet.nl
Amsterdam Cordaan Verpleeghuis
Gaasperdam, Soestdijkstraat 4
Informatie over bewegen o.l.v. fysiotherapeut,
sporten met Nintendo Wii,
valpreventietraining, de behandelmogelijkheden
bij Parkinson en hulpmiddelen.
12-11-2009 14:00 - 16:30 uur
Cordaan Verpleeghuis Gaasperdam,
Mw M. Elshot, 020-5642331,
melshot@cordaan.nl, www.cordaan.nl
Amsterdam Meteorensingel 25
Gratis houdingscheck en advies op maat
door Mensendieck therapeut
Mensendieck Molenwijk en Tuindorp
Oostzaan, Petra Gunnink, 020-6331691,
mailons@mensendieckamsterdam-noord.nl,
www.mensendieckamsterdam-noord.nl
Amsterdam De Drie Hoven,
Louis Bouwmeesterstraat 377
Rolstoeldansen, open les combi-dansen
waarbij rolstoeler danst met valide partner,
en duo-dansen waarbij beide danspartners
gebruik maken van rolstoel.
11-11-2009 19.30 - 21.30 uur
AMRODA, Cock van Roon, 023-5629226,
st.amroda@gmail.com, www.amroda.nl
Amsterdam Domselaerstraat 10
Oefentherapie, iets voor u?
Maak vrijblijvend afspraak.
Sonja Evers & Helena Jongema,
020-6937105, www.cesaramsterdam.nl
Amsterdam Biljartzaal Sloterdijk,
Willem Leevendstraat 28-30
Ontspannen partijtje biljart spelen
Info: Biljartclub Victoria, Janneke
Horneman, 020-6441166, jbh@tetterode.nl,
Amsterdam Pro Fit Amsterdam Oost,
Willem Beukelsstraat 151-b
Algemene training voor chronisch
zieken (DM, COPD, Hart etc)
Zie www.pfao.nl speciale prijzen tijdens
Week Chronisch Zieken!
René Stuart, 020-6655447,
info@profit-amsterdamoost.nl, www.pfao.nl
Amsterdam Pres. Allendelaan 3
Fit4lady is circuit-training voor de
vrouw gericht op vetverbranding en
conditieverbetering. ma t/m za
9.00 - 12.00 en 16.00 - 20.30 uur, € 39,-
Fit4lady Amsterdam, Loes van Groningen,
0654923353, amsterdam@fit4lady.nl,
fit4lady.nl
Voor activiteiten over uw eigen ziekte: www.chronischziek.nl

Week Chronisch Zieken
Amsterdam Palestra Fitness Centre,
Marius Bauerstraat 233 a&b
(Para) Medische Fitness! Kom langs
tijdens Week Chronisch Zieken en betaal
geen inschrijfgeld!
ma en do 9.00 - 12.00 uur;
di en do 15.00 - 17.00 uur.
H.J. Bonnema, 020-6150314,
info@palestra-amsterdam.nl,
www.palestra-amsterdam.nl
Amsterdam Pres. Allendelaan 3
Fit4lady biedt circuit-training voor de
vrouw gericht op vetverbranding en
conditieverbetering. ma t/m za
9.00 - 12.00 en 16.00 - 20.30 uur € 39,-
Loes van Groningen, 0654-923353,
amsterdam@fit4lady.nl, fit4lady.nl
Amsterdam Overtoom 283
Warm water zwemmen
voor (ex-)hartpatienten o.b.v. fysiotherapeut.
di 18.00-19.00 uur,
do 19.30-20.30 uur, do 20.30-21.30 uur.
HIB, Gerard v Middelaar, 020-6922884,
gerard.vanmiddelaar@kpnplanet.nl,
Amsterdam Heiligeweg 21-25
Werken aan je conditie. Van pilates/
bodyshape/fitness tot aan spinning
onder deskundige leiding.
ma-vr 9.00-22.00 uur, za 13.00-17.00 uur,
zo 11.00-15.00 uur
Fred Brandenburg, 020-6202060,
info@studio-21.nl, www.studio-21.nl
Amsterdam dr. Jan van Breemenstraat 2
Catwalk training. U leert tijdens het lopen
uw eigen positieve kanten te belichten.
Na de workshop van harte welkom om
kleding te showen tijdens echte modeshow.
13-11-2009 17.00 - 20.00 uur € 5,-
Vereniging Reumapatiënten Amsterdam,
Gerrit Schoute/ Marty de Jager,
020-5896292, vra@janvanbreemen.nl,
www.janvanbreemen.nl
Amsterdam Keizersgracht 154
Gratis houdingscheck met persoonlijk
advies door Mensendiecktherapeut
Petra Gunnink, 020-6235136,
mailons@mensendieck-amsterdam.nl,
www.mensendieck-amsterdam.nl
Amsterdam Pres. Allendelaan 3
Fitness en aquarobics naar eigen niveau
onder begeleiding van fysiotherapeut.
Fitness dagelijks 9.00-21.00 uur, Aquarobics
ma, di, do, vr voor 55+ 10.00 - 12.00 uur,
voor dames 19.00 - 21.00 uur
Oostwest Sportmanagement,
Martien Oosterveld, martien@oostwest.org,
www.hcsloterpark.nl
Amsterdam www.mbvo-amsterdam.nl
Beweging voor ouderen: gymnastiek,
aerobic, sportinstuif, fitness, sportief
wandelen, nordic walking, tai chi, yoga,
weerbaarheid, country linedance, volksdansen,
gezelschapsdansen. Locaties,
dag en tijdstip op onze website.
Meer Bewegen voor Ouderen, 020 - 8861070,
mbvo_amsterdam@hotmail.com,
Amsterdam Olympisch Stadion
Runningtherapie voor mensen met een
depressie of andere psychische klachten.
ma 18.00 - 19.15 uur
Phanos, Bé van Lotringen, 0651 - 085683,
koplopers@phanos.org, phanos.org
Amsterdam Jaap Edenbaan, Radioweg 64
Sledgehockey: ijshockey op slee
7-11-2009 16.15 - 17.15 uur
Amsterdam Huskies, Ineke van de Pas,
06-21234861,
amsterdamhuskies@hotmail.com,
amsterdamhuskies.nl
Amsterdam Fitness De Keijser,
Krelis Louwenstraat 1c1
Medische Fitness en bewegen onder
leiding van fysiotherapeut.
6 en 13-nov-2009 9.00 - 18.00 uur
Martien Oosterveld, 020-4862486,
post@oostwest.org, www.oostwest.org
Amsterdam Abe Lenstralaan 10
Handboogschieten brengt spanning
in uw leven. Voor jong en oud.
8-11-2009 12.00-16.00 uur
Edwin de Ligter, 06-50286490,
info@knhs-concordia.org,
www.knhs-concordia.org
Amsterdam Buitenveldert
Kantine Hockey club AMVJ, Het loopveld
Hockey voor kinderen.
Spelenderwijs mogelijkheiden ontwikkelen
en uitbreiden met als doel plezier beleven
van het sporten.
wo en vr 14.00 - 16.00 uur
AMVJ, M- Lazizi, 0653-672014,
mlazizi@hotmail.com, www.amvj.net
Amsterdam Zuidoost Gymzaal
Venserpolder, Alexander Dumaslaan 17
Zelfverdediging met minimale
inspanning, kracht en contact
jezelf effectief verdedigen.
3, 10, 17, 24 nov. 19.00 - 20.00 uur € 10,00
Kurodaiya, K. Gopal, 0655801701,
kurodaiya@hotmail.com,
www.zelfverdediging.com
Amsterdam Zuidoost Sporthal
Gaasperdam, Ravenswaaipad 5
Judo voor kinderen met of zonder
handicap gewoon samen. Kinderen die niet
zo snel of zo hard kunnen, gaan voluit aan
de slag tegen "gelijke" tegenstanders.
Judo vereniging Bushido,
Lieneke Stilkenboom,
0628-139606, lieneke1@xs4all.nl,
Amsterdam Zuidoost Sporthal
Gaasperdam, Ravenswaaipad 5
Open training rolstoelhockey voor
mensen met elektrische rolstoel.
7-11-2009 11.00 - 14.00 uur
Rolstoelhockeyvereniging The Dolphins,
Mieke van den Akker, 0297346027,
info@thedolphins.nl, www.thedolphins.nl
Amsterdam Nieuw Sloten
Heverleestraat 1
Beweging op Slender You banken voor
mensen die hun lichaam niet te veel en
te snel mogen belasten. Ook dieet-advies.
13.00-16.00 uur € 11,00
Lea Elovits/Karin Nieuwenhuzen,
020-6696641, slenderyou@zonnet.nl,
www.slenderyouamsterdam.nl
Amsterdam-Nieuwendam Gymzaal
IJdoornschool, Werengouw 85
Gymnastiek voor dames met lichte
lichamelijke handicap.
di 20.00 - 21.00 - 22.00, do 20.00 - 21.00 uur.
Conditietraining DamesGymnastiek
Nieuwendam "CDGN", J. Vermeulen,
0299-645929, joop.vermeulen@hetnet.nl,
www.cdgn.nl
Anna Paulowna Sportpark Kleine Sluis,
Nordic Walking voor mensen met
beperking of chronische aandoening
14-11-2009 10.00 uur
Sportwandelschool, Jan Tonneman,
0655-937535, info@sportwandelschool.nl,
www.beweeg-mee.nl
Apeldoorn De Kap
Dag van de Mantelzorg
Karin Fennes 055-5295527
k.fennes@dekap.nl www.dekap.nl
Apeldoorn Gemeentecentrum De Duiker,
Hoenderloseweg 10
Inloopochtend Reuma
6-11-2009 10.00 - 12.00 uur
RPV Apeldoorn e.o., Ilonka Krenger,
055-5331170, info@reuma-apeldoorn.nl,
www.reuma-apeldoorn.nl
Meer informatie? www.chronischziek.nl of Korrelatie 0900-1450 (30 ct p.m) Chronisch Ziek 2009 31

Apeldoorn Toneelzaal GGNet Apeldoorn,
Deventerstraat 459
Meezing Feest voor bewoners van
GGNet Apeldoorn, mét het Apeldoorns
Matrozenkoor en lekkere hapjes verzorgd
door leerlingen van het ROC.
12-11-2009 19.00 - 21.30 uur
GGNet Apeldoorn, Rikie van der Veer,
06-20438380,
verwenzorg.apeldoorn@ggnet.nl,
www.ggnet.nl/site/59/392/603/S1043
Appelscha Culinair Historisch
Kookmuseum, Boerenstreek 9
Blijk van waardering voor mantelzorgers.
Speciaal ook voor jonge mantelzorgers van
12-22 jaar.
14-11-2009 13.30 - 19.00 uur
Werkgroep Mantelzorg Ooststellingwerf,
Tietsje Geertsma, 0516-515188,
tgeertsma10@home.nl,
Arnhem Bio-Vakantioord, Wekeromseweg 8
Kunst-knutselweekend in het teken van
1001 nacht-sprookjes. O.a. schilderen,
boetseren, oosters verkleden, modeshow.
Voor kinderen van 4 - 14 jaar met hun
begeleider.
6, 7, 8 nov 2009 vr 19.30 uur - zo 15.00 uur ,
kosten op navraag
Stichting Bio, J.A. Hertzberger, 026-4838201,
info@stichtingbio.nl, www.stichtingbio.nl
Arnhem Fokus StadsEiland,
Abe Lenstrahof 2
Wonen voor mensen met lichamelijke
handicap. Tijdens de open dag kunt u een
Fokuswoning bezichtigen en in gesprek
gaan met cliënten en medewerkers.
14-11-2009 12.00 - 15.00 uur
Fokus, 050-5217200, info@fokuswonen.nl,
www.fokuswonen.nl
Arnhem Restaurant de Planken Wambuis,
parkeerplaats
Nordic Walking, korte wandeling
en genieten van de natuur
11/18-nov-2009 10.00 - 11.00 uur
aanmelden tot 2 dagen ervoor € 5,00
Doremieke, 06-40921361,
info@in-enoutdoorsport.nl,
www.in-enoutdoorsport.nl
Assen Start vanaf hal Wilhelmina
Ziekenhuis, Europaweg-Zuid 1
Wandelen voor mensen met astma en
COPD. In uw eigen tempo
9-11-2009 13:30 - 15:30 uur
Astma Fonds, Frans Hedemann,
0592-345790, www.drenthe.astmafonds.nl
32 Chronisch Ziek 2009
6 t/m 14 november 2009
Asten Steunpunt mantelzorg Asten Onis
Dag van de Mantelzorg
Truus van Otterdijk 0493-441246
t.vanotterdijk@oniswelzijn.nl
www.oniswelzijn.nl
Axel aan-Z
Dag van de Mantelzorg
Cobi van den Berg 0115-563015
info@aan-z.eu, www.aan-z.eu
Baarlo Heierhof 15
Tijdens Week Chronisch Zieken massagebehandeling
van half uur slechts 10 euro.
Wilt u weten of oefentherapie ook geschikt
voor u is, kom dan tijdens Week Chronisch
Zieken langs voor gratis screening.
CESAR2MOVE, 077-4771700,
info@cesar2move.nl, www.cesar2move.nl
Badhoevedorp Het Voortouw,
Adelaarstraat 15B
Tai Chi Chuan is Chinese bewegingsleer
en Chi Kung is oefening voor lichaam en
geest waar de ademhaling centraal staat.
7/14-nov-2009 14.00 - 15.00 uur € 10,00
Badhoevedorpse school vd 13 technieken,
Roy J.J. van den Bergh, 020-6596914,
info@kenkungfu.nl, www.kenkungfu.nl
Barneveld Steunpunt Mantelzorg/
Vrijwilligers Centrale Barneveld
Dag van de Mantelzorg
Frieda Tahamata 0342-404120
ftahamata@vcb.nl www.vcb.nl
Bedum Stichting Welzijn Bedum
Dag van de Mantelzorg
Bep Martens, Jan Wevers 050-3015549,
info@welzijnbedum.nl,
www.welzijnbedum.nl
Beek Steunpunt Mantelzorg Westelijke
Mijnstreek
Dag van de Mantelzorg
Geeke Siemons 046-4288060
mantelzorg@piw.nl www.piw.nl
Beek en Donk De Koppelen,
Koppelstraat 35
Dag van de Mantelzorg
Mantelzorgers uit Laarbeek in het zonnetje
gezet met een geanimeerd programma.
10-11-2009 19.00 - 22.00 uur
Welzijn Laarbeek, Franic Verkuijlen,
0492-328800,
fverkuijlen@welzijnlaarbeek.nl,
www.welzijnlaarbeek.nl
Beekbergen ParcHuis Spelderholt -
Theaterzaal, Spelderholt 9
Vrije tijd moet Uptime zijn! Een
informatieve dag met presentaties door
en over tieners en jongvolwassenen met
Downsyndroom.
14-11-2009 10.00 - 16.00 uur € 30,00
Stichting Downsyndroom (SDS),
Erik de Graaf, 0522-281337,
erikdegraaf@downsyndroom.nl,
www.downsyndroom.nl
Beetsterzwaag Timpaan Welzijn
Dag van de Mantelzorg
Geertje Miedema 0512-384058
g.miedema@timpaanwelzijn.nl
Bellingwolde Stichting Welzijn Oldambt
Dag van de Mantelzorg
Trijnie de Roo 0597-454999
TdeRoo @Welzijnldambt.nl
www.welzijnoldambt.nl
Bemmel Meldpunt Vrijwillige Thuishulp
en Steunpunt Mantelzorg Lingewaard
Dag van de Mantelzorg
Monique Ritzen 0481-450919
meldpunt.thuishulp@planet.nl
www.meldpuntlingewaard.nl
Bergen Bergerbos, P Duinvermaak,
Breelaan 132
Nordic Walking voor mensen met
beperking of chronische aandoening
12-11-2009 12.00 uur
Sportwandelschool Hoorn/West-Friesland,
Jan Tonneman, 0655-937535,
info@sportwandelschool.nl,
www.beweeg-mee.nl
Bergen op Zoom Ringersweg 16
Paramedisch team PARKINSONNET geeft
tips en demonstraties over het beter leren
omgaan met de ziekte van Parkinson.
Over bewegingsproblematiek, spraak- en
slikproblematiek, allerlei hulpmiddelen
en de cursus beter leren communiceren
met uw partner.
7-11-2009 10.30 - 15.30 uur
Mensendieck Praktijk Hopmans,
Lilian Hopmans, 0164-256373,
lilianhopmans@home.nl,
Bergschenhoek Stichting welzijn
senioren Lansingerland
Dag van de Mantelzorg
Leen van der meij 010-5214428
leen.vandermeij@swsl.nl www.swsl.nl
Best Welzijn Best
Dag van de Mantelzorg
Lous van Laarhoven 0499-770110
l.vanlaarhoven@welzijnbest.nl
www.welzijnbest.nl
Voor activiteiten over uw eigen ziekte: www.chronischziek.nl

Week Chronisch Zieken
Beverwijk Thuiszorgwinkel, Bullerlaan 10
Inloopdag Longfunctiemeting voor
iedereen die benauwd of kortademig
is of veel hoest, door longverpleegkundige.
Ook een diëtiste aanwezig.
20-11-2009 9.00-16.00 uur
ViVa! Zorggroep, Linda Beentjes,
longteam@vivazorggroep.nl,
www.vivazorggroep.nl
Blaricum Tergooi Ziekenhuizen,
Rijksstraatweg 1
Epilepsie, wat als medicijnen niet helpen?
Een aantal mensen met epilepsie kan
door operatie aanvalsvrij worden. Ook hebben
veel mensen met epilepsie baat bij nervus
vagus stimulator of het ketogeen dieet.
9-11-2009 19.30 - 21.30 uur
Epilepsie Vereniging Nederland,
Joke Govers, 036-5338687,
noordwest@epilepsievereniging.nl,
www.epilepsievereniging.nl
Blerick Drie Decembersingel 48
Massage. Tijdens Week Chronisch Zieken
voor massagebehandeling van half uur
slechts € 10,00
Wilt u weten of oefentherapie ook geschikt
voor u is, kom dan in de Week Chronisch
Zieken langs voor screening.
CESAR2MOVE, 077-4771700,
info@cesar2move.nl, www.cesar2move.nl
Boekel Nia Domo, St Agathaplein 6
Dag van de Mantelzorg, Informatie
en ontspanning voor mantelzorgers.
Gehandicapten Platform Boekel,
H.M.v.Sleeuwen, 0492-321807,
hmvsleeuwen@hetnet.nl,
Borne Stichting Informele Zorg Twente
Dag van de Mantelzorg
Betsy Letteboer 06-10342839
b.letteboer@siztwente.nl www.siztwente.nl
Bovenkarspel Streekbos, Veilingweg 22
Nordic Walking voor mensen met
beperking of chronische aandoening
7-11-2009 10.15 uur
Sportwandelschool, Jan Tonneman,
0655-937535, info@sportwandelschool.nl,
www.beweeg-mee.nl
Boxmeer gymzaal Elzendaal college,
Bilderbeekstraat 27
Open klas Taoïstische Tai Chi (tm) is
zachte bewegingsvorm voor iedereen,
ongeacht lichamelijke toestand.
9-11-2009 20.00-22.00 uur
Ankie Boumans, 0492-344102,
info.zuid@taoist.nl, www.taoist.nl
Boxmeer Steunpunt Mantelzorg
Dag van de Mantelzorg
Marjo Mooren 0485-313270
mantelzorglvc@pantein.nl
www.mantelzorglvc.nl
Boxmeer Beugenseweg 11 a
Bloedsuiker meetdag. In het kader van de
Wereld Diabetesdag in Kring-apotheek voor
iedereen gratis bloedsuikermeting.
13-11-2009 9.00 - 17.00 uur
E. Mombarg-Blankvoort, 0485-575566,
info@apotheekbeugenseweg.nl,
www.apotheekbeugenseweg.nl
Boxmeer Kring-apotheek Beugenseweg
Bijeenkomst epilepsie
9-11-2009 19.30 - 22.00 uur
E. Mombarg-Blankvoort, 0485-575566,
info@apotheekbeugenseweg.nl,
www.apotheekbeugenseweg.nl
Boxtel Steunpunt Mantelzorg Delta
St Welzijn
Dag van de Mantelzorg
Marieke Dijkshoorn 0411-674244
mdijkshoorn@deltaboxtel.nl
www.deltaboxtel.nl
Breda
Stib, Steunpunt informele zorg Breda
Dag van de Mantelzorg
Dyana Hoedemaker 076-5265540
info@stib-breda.nl www.stib-breda.nl
Bunschoten-Spakenburg
Dienstencentrum De Haven, Op de Ree 161 g
Ontspannen en rustig bewegen.
Gratis groepsles voor ouderen vanaf 65 jaar.
11-11-2009 14.30 - 15.30 uur
Informatie middag valpreventie.
Hoe u vallen kunt voorkomen. Eenvoudige
tips, hulpmiddelen en oefeningen kunnen
het risico verminderen.
11-11-2009 13.00 - 14.30 uur
Tiltechnieken voor mantelzorgers. Bij het
verzorgen kunnen er rugklachten ontstaan
door het voortdurend tillen en verzorgen.
Deze workshop kan klachten verminderen
of voorkomen.
11-11-2009 16.00 - 17.30 uur
Introductie ademtherapie bij astma,
hyperventilatie of andere longproblemen.
In deze workshop leert u hoe de
ademhaling functioneert en hoe u deze
kunt oefenen.
12-11-2009 15.00 - 16.30 uur
Groepspraktijk Oefentherapie,
Adri Blokhuis, 033-2980455,
blokhuis.adri@gmail.com,
www.cesarbunschoten.nl
Meer informatie? www.chronischziek.nl of Korrelatie 0900-1450 (30 ct p.m)
Bussum Crailoose Heide, hoek Randweg
Laarderweg
Proefles Nordic Walking. Door het
gebruik van poles worden enkels, knieën en
heupen ontlast. Meldt u aan voor proefles!
12-11-2009 11.00- 12.00 uur
Mensendieck praktijk Laarderweg, Barbara
Faber, 035-6914883, bar.faber@hetnet.nl,
Capelle aan den IJssel Steunpunt
Mantelzorg/Meldpunt
Dag van de Mantelzorg
Adri van Wijngaarden 010-4501344
wijngarden@meldpunt-ck.nl
www.meldpunt-ck.nl
Capelle aan den IJssel Lylantse Ban 9
Zelfverdediging met minimale inspanning,
kracht en contact leren om jezelf
effectief te verdedigen.
6, 13, 20, 27 nov 2009 15.00 - 16.00 uur,
12.00 - 13.00 uur € 10,00
Kurodaiya, K. Gopal, 0655801701,
kurodaiya@hotmail.com,
www.zelfverdediging.com
Culemborg op diverse locaties,
Actief met artrose. Passende beweging is
goed voor artrose aan knieën en heupen,
ook al gaat het moeizaam.... doe daarom
mee met speciaal beweeguur.
Uw begeleider: oud-sportleraar,
zelf behept met flinke knieartrose .
Info: Accuraad, Nico Cok, 0345-682200,
accuraad@hccnet.nl,
Culemborg Praktijk Accuraad,
Grondzeilerweg 43
Minder pijn bij artrose. Maak gratis kennis
met behandelmethode voor gewrichtspijn
(Bowen Techniek, of Kinesio-Taping).
Door Nico Cok, beweegambassadeur ANBO.
Behandeling op afspraak overdag en
's avonds. Accuraad, 0345-682200,
accuraad@hccnet.nl,
Daalerveen Wijkcentrum 't Trefpunt,
Gerard Nijlandstraat
Taiji-Qigong, Chinese Bewegingsleer
voor chronisch zieken/gehandicapten
vanaf 16 jaar
10-11-2009 19.15 - 20.15 uur
The Yellow Maple, Veronique Rillmann,
0621-391995, info@theyellowmaple.nl,
www.theyellowmaple.nl
Damwald Steunpunt Mantelzorg
Dantumadeel
Dag van de Mantelzorg
Hanny van der Meer
0511-424995
hanny@swd-friesland.nl
www-swd-friesland.nl
Chronisch Ziek 2009 33

De Bilt SWO-centrum De Duiventil,
Jasmijnstraat 6
Toneelvoorstelling eenacter "Steeds
Beter" voor alle mantelzorgers De Bilt
door toneelgezelschap "Steeds Beter".
Introducée welkom. Toegang gratis.
10-11-2009 14.00 - 15.45 uur
Steunpunt Mantelzorg De Bilt,
Mevr. W. Hak of mevr. L. Spelberg,
030-2203490, mantelzorg@swodebilt.nl,
www.swodebilt.nl
Delft Steunpunt Mantelzorg Delft
Dag van de Mantelzorg
Sonja Koelewijn 015-2140707
skoelewijn@ouderenwerkdelft.nl
www.ouderenwerkdelft.nl
Delft Reinier de Graaf ziekenhuis,
Gebouw H, zaal Hipporama 6e verdieping
Coeliakie informatiebijeenkomst.
Kleine proeverij glutenvrije produkten.
11-11-2009 20.00 uur
Mw. H. Heskes, 0648-273617,
hheskes@gmail.com,
Delft Gym. Oostpoortschool,
Oranje Plantage 78
Taoïstische Tai Chi is zachte bewegingsvorm
voor iedereen, ongeacht lichamelijke
toestand.
9-11-2009 20.00 - 22.00 uur
Iris Belfroid, 071-5616101,
info.west@taoist.nl, www.taoist.nl
Delft Delfshove
Verwendag voor cliënten: ontbijt
op bed, koffie met gebak en gezellige
middag met muziek.
12-11-2009 10.00-16.00 uur
Delfshove, c.poot@pietervanforeest.nl,
Delft Reinier de Graaf Gasthuis,
R.de Graafweg 3 - 11
Informatiestand
11-11-2009 9.00 - 17.00 uur
Nederlandse Vereniging van Graves
Patiënten, graves-patienten.nl
Delfzijl
Stichting Welzijn & Dienstverlening Delfzijl
Dag van de Mantelzorg
Margriet Jansen 0596-650787
m.jansen@s-w-d.nl
Den Bosch "De Stolp", Rijnstraat 497
Voor alle mantelzorgers in de gemeente
's-Hertogenbosch middag van ontspanning.
Met als thema dit jaar "Mantelzorg is
TOPsport".
10-11-2009
Steunpunt Informele Zorg,
Annelies van Sluisveld, 073-6401729,
a.van.sluisveld@divers.nl
34 Chronisch Ziek 2009
6 t/m 14 november 2009
Den Bosch Jeroen Bosch Ziekenhuis,
Nieuwstraat 34
Wensendag voor dialysepatiënten.
In de loop van Week Chronisch Zieken,
afhankelijk van dialysetijd.
Den Bosch MEE regio ’s-Hertogenbosch
Dag van de Mantelzorg
Marianne Verhulst 073-6401700
marianne.verhulst@home.nl
Den Haag Reuma PV Den Haag e.o.,
Aaltje Noordewierstraat 276 te Loosduinen
Voorlichting medicijnen en Lupus
11-11-2009 11.00 - 13.00 uur
Greet Vermeulen, 070-3235478,
www.Lupus-medischepraktijk.nl
Landelijk
Den Haag World Forum, Churchillplein 10
Eén zorg ontketend, teamwork van
chronische patiënt en professional.
Discussie met de minister van VWS over
proactieve aanpak en integrale zorg. Voor
professionals, beleidsmakers en zorgaanbieders.
12-11-2009 10.00 - 17.00 uur.
Ministerie van VWS.
Will Kuiters 0252-360130
info@willkuiters.nl, www.willkuiters.nl
Den Haag Dansschool Ghoenghroe ki
Pukar, Televisiestraat 240
Bollywooddans workshop
21-11-’09 18.00 -19.00 19.00 - 20.00 uur € 7,00
Sandhya Manniesing, 0615-107260,
gkp@gmail.com,
www.ghoenghroekipukar.com
Den Haag Adriaan Pauwstraat 20
Interactieve sessie voor patiënten die
beter voorbereid en weerbaarder
het gesprek willen ingaan met hun
behandelend arts. Praktische tips en
ideeën met gezonde dosis humor gebracht!
7-11-2009 11.00 - 12.30 uur
Hypofysestichting, Ineke Zwetsloot,
0651-999870, fjm.zwetsloot@tiscali.nl,
www.hypofyse.nl
Den Haag Fokus Den Haag
Groothandelsmarkt, Lau Mazirellaan 92
Open dag. Maak kennis met Fokuswoning
en ga in gesprek met cliënten en
medewerkers.
12-11-2009 11:00 - 15:00 uur
Fokus, 050-5217200, info@fokuswonen.nl,
www.fokuswonen.nl
Den Helder Omring
Dag van de Mantelzorg
Albert Gorter, 0223-661670,
steunpuntmantelzorg-kvnh.nl
www.omring.nl
Deventer
Verwendag voor mantelzorgers met
workshops zoals schilderen met was,
sieraden maken en speksteen hakken.
Aanmelden 0900-8662.
10-11-2009 10.00 - 15.00 uur
Carinova Mantelzorgondersteuning,
Annet ter Braak, 0570-518185,
a.terbraak@carinova.nl www.carinova.nl
Diemen AGO zwembad, Kriekenoord 17
Zwemmen/bewegen in warm water
van 33 graden. In beschermde omgeving.
ma 15.00 - 16.00 uur, do. 18.00 - 20.00 uur
AGO zwembad, 020-6903487,
agozwembad@xs4all.nl, agozwembad.nl
Doetinchem Steunpunt Mantelzorg
Doetinchem
Dag van de Mantelzorg
Ans de Blaauw 0314-341919
a.deblaauw@ijsselkring.nl
www.ijsselkring.nl
Dokkum Ziekenhuis Sionsberg,
Informatiestand Astmafonds
9-11-2009 10.00 - 16.00 uur
N. van der Meulen, 058-2133516,
h.meulen11@chello.nl,
Dokkum Steunpunt Mantelzorg
Dongeradeel
Dag van de Mantelzorg
Francien Bekius 0519-292223
f.bekius@het-bolwerk.eu
www.mantelzorgdongeradeel.nl
Dordrecht Albert Schweitzer Ziekenhuis,
locatie Amstelwijck,
Van der Steenhovenplein 1
Nederlandse Coeliakie Vereniging
Glutenvrij lekkers proeven.
10-11-2009 10.00 - 16.00 uur
Ingrid Boer, 0642-237839, glutenvrij.nl.
Dordrecht Albert Schweitzer Ziekenhuis,
locatie Amstelwijck,
Schildklierstichting aanwezig op
informatiemarkt
10-11-2009 10.00 - 16.00 uur
Gerda Hoppener, 0186-610138,
www.schildklier.nl
Dordrecht Centrale hal, locatie
Amstelwijck, Van der Steenhovenplein 1
Informatiemarkt
10-11-2009 10.00 - 16.00 uur
Albert Schweitzer Ziekenhuis
Patientenvoorlichting,
Caroline van der Mijle,
078-6523431,
c.vandermijle@asz.nl,
www.asz.nl
Voor activiteiten over uw eigen ziekte: www.chronischziek.nl

Week Chronisch Zieken
Dordrecht Suze Groenewegerf 186
Open dag. Kom kennismaken met
Fokus-wonen voor mensen met
lichamelijke handicap.
Ga in gesprek met cliënten en
medewerkers.
13-11-2009 13:00 - 16:00 uur
Fokus, 050-5217200, info@fokuswonen.nl,
www.fokuswonen.nl
Doorn Stichting Welnuh
Dag van de Mantelzorg
Vanessa Houthuizen-Drost 0343-430039
infopuntdoorn@welnuh.nl www.welnuh.nl
Drachten Ziekenhuis Nij-Smellinge,
Informatiestand Astmafonds
10, 11-nov-2009 10.00 - 16.00 uur
Ans Galema, 058-2882835,
h.meulen@chello.nl,
Driebergen Hoofdstraat 88
Walk 4 Brains. Een wandeltocht in
Driebergen van 5 of 12 km voor meer
aandacht en geld voor hersentumorenonderzoek.
7-11-2009 10.00 uur € 25,00
Stichting STOPhersentumoren.nl,
Mw. K. Hofstee,
info@STOPhersentumoren.nl,
www.stophersentumoren.nl/nl/nieuws
LANDELIJK
Driebergen Antropia Cultuur en
Congrescentrum, Hoofdstraat 8
Najaarssymposium van de VOKK met
informatiestands, gastsprekers uit de
kinderoncologie, ervaringsdeskundigen
en parallelsessies voor kinderen, jongeren
en opa's en oma's.
7-11-2009 9.30 - 16.30 uur
Vereniging Ouders, Kinderen en Kanker,
mw Gera, 030-2422944, bureau@vokk.nl,
www.vokk.nl
LANDELIJK
Driebergen Sociaal Cultureel Centrum
Champ 'Aubert, Boterbloem 1
Jaarlijkse bijeenkomst voor patiënten met
de ziekte van Graves en hun relaties.
14-11-2009 11:30 - 15:30 uur
Nederlandse Ver. van Graves Patiënten,
0900-20220073, info@graves-patienten.nl,
www.graves-patienten.nl
Driebergen-Rijsenburg Gymzaal
Basisschool De Kring, Akkerweg 40
Open klas Taoïstische Tai Chi , zachte
bewegingsvorm voor iedereen, ongeacht
lichamelijke toestand.
11-11-2009 20:00 - 22:00 uur
Wendy Romeijn, 06-40095299,
info.midden@taoist.nl, www.taoist.nl
Drunen Cafe de Klinkert, Klinkert 1
Proefles Nordic Walking en sportief
wandelen. Er wordt rekening gehouden
met elk niveau.
13-11-2009 10.00 - 11.30 uur.
Instituut voor houding, beweging en
training, Nicolette Slot-Roefs, 06-20443883,
n.slot@wandelbewust.nl,
www.wandelbewust.nl
Dwingeloo Cultureel Centrum Over
Enthinge, Enthingeweg 13
Dag van de Mantelzorg 2009 voor (ex)
mantelzorgers uit Westerveld. Froukje en
Jeanette brengen muziek, sketches en
verhalen in het Stellingwerfs ten gehore.
10-11-2009 13.30 -16.30 uur
Contactpunt Mantelzorg Westerveld,
Marian Weishaupt, 0521-592525,
marianweishaupt@hotmail.com,
www.mantelzorgwesterveld.nl
Ede Steun- en Informatiepunt Mantelzorg
Dag van de Mantelzorg
Janny van Heumen en Marian van Loo
0318- 650777 mantelzorg@.nl www.kwv.nl
www.ikbenjongenikzorg.nl
Ede Ziekenhuis Gelderse Vallei, Willy
Brandtlaan 10
Bewegen en voeding. In de Week
Chronisch Zieken staat elke dag een andere
patiëntengroep in het zonnetje.
Verschillende afdelingen in het ziekenhuis
en patiëntenverenigingen organiseren
samen activiteiten zoals lezingen, informatiestands
in de hal, kookworkshop, zelf uitproberen
van hulpmiddelen bij bewegen.
Dagelijks 10.00 - 20.00 uur
Ziekenhuis Gelderse Vallei, Marieke
Hartsuiker, 0318-434323,
communicatie@zgv.nl,
www.geldersevallei.nl
Ede Restaurant de Planken Wambuis,
Verlengde Arnhemseweg 146
Nordic Walking. Maakt kennis met nordic
walking of verfijnt uw techniek. Daarna
genieten van de wilde paarden.
11, 18-nov-2009 10.00-11.30 uur, opgave
tot 2 dagen van te voren. € 5,00
Doremieke Kuijsten, 0640-921361,
info@in-enoutdoorsport.nl,
in-enoutdoorsport.nl
Eersel Steunpunt Mantelzorg de Kempen
Dag van de Mantelzorg
Jeanne Heusschen 0497-514746
jheusschen@ouderenwerkdekempen.nl
www.mantelzorgdekempen.nl
Eindhoven Steunpunt Mantelzorg Verlicht
Dag van de Mantelzorg
Conny Musch 088-0031288
info@mantelzorgverlicht.nl
www.mantelzorgverlicht.nl
Meer informatie? www.chronischziek.nl of Korrelatie 0900-1450 (30 ct p.m)
Eindhoven Basisschool Atalanta,
Barrierweg 1
Open klas Taoïstische Tai Chi (tm),
zachte bewegingsvorm voor iedereen,
ongeacht lichamelijke toestand.
11-11-2009 20.00-22.00 uur
Ankie Boumans, 0492-344102,
info.zuid@taoist.nl, www.taoist.nl
LANDELIJK
Eindhoven Auditorium TU Eindhoven,
Den Dolech 1
Landelijke dag met 6 verschillende
workshops
7-11-2009 10.15 - 16.00 uur
Nederlandse Stomavereniging,
Anne Houttuin, 0346263618,
info@stomavereniging.nl,
www.stomavereniging.nl
Eindhoven TU Matrix Gebow, Den Dolech 2
Masterclass Fun Technology ter aanmoediging
tot sociale participatie van ouderen
en fysieke en mentale training (preventie).
Voor professionals en onderzoekers.
10, 11-nov-2009 9.30 - 17.30 € 225,00
NV-ISG p/a Hogeschool Utrecht Faculteit
Gezondheidszorg, HSM Kort, 030-2585342,
h.s.m.kort@gerontechnology.info,
www.gerontechnology.info
Elsloo (Lb) De Oefenpraktijk (vertrekpunt),
Stationsstraat 171
Trainingswandelen voor iedereen, alleen
of samen met partner in groepsverband
o.l.v. oefentherapeut Mensendieck.
9-11-2009 10.00 - 11.15 uur
Monique Nabben, 0624-504537,
www.deoefenpraktijk.nl
Elsloo (Lb) De Oefenpraktijk,
Stationsstraat 171
Medical Kinetics (groepslessen)
Training voor mensen met (chronische)
klachten aan het bewegingsapparaat. Half
uur voorlichting en half uur bewegen.
11-11-2009 10.30 - 11.30 uur
Monique Nabben, 0624-504537,
www.deoefenpraktijk.nl
Elst Mantelzorg Salon
12-11-2009 14.00 - 16.00 uur
Steunpunt Mantelzorg
Marijke Arends, 0481-375959,
marijke.arends@stuwoverbetuwe.nl,
www.meldpuntoverbetuwe.nl
Elst Forum 29
Open dag in Fokuswoning. Kom in
gesprek met cliënten en medewerkers.
7-11-2009 12.00 - 15.00 uur
Fokus 050-5217200, info@fokuswonen.nl,
www.fokuswonen.nl
Chronisch Ziek 2009 35

Emmeloord Revelsant 24
Open dag in Fokuswoning. Kom in
gesprek met cliënten en medewerkers.
13-11-2009 13.00 - 16.00 uur
Fokus 050-5217200, info@fokuswonen.nl,
www.fokuswonen.nl
Emmeloord Carrefour, Welzijnsgroep
Noordoostpolder
Dag van de Mantelzorg
Berry van Dam 0527-630000
mantelzorg@carrefour.nu
www.carrefour.nu
Emmen Veenstra Dans en Zalencentrum
Emmen, Wolfsbergenweg 47b
Dansen voor mensen met verstandelijke
beperking. 1x in de twee weken op de
zaterdag. Alle deelnemers zijn van harte
welkom. U leert in deze danscursus
quickstep, Engelse wals maar ook de cha
cha, salsa en de tango.
13:00 - 14:00/15.00 uur € 6,50
Veenstra, 0591-653688,
info@dansschoolveenstra.nl,
www.dansschoolveenstra.nl
Emmen Veenstra Dans en Zalencentrum,
Wolfsbergenweg 47b
Rolstoeldansen
19/20:00 - 21:00 uur € 5,50
Veenstra, 0591-653688,
info@dansschoolveenstra.nl,
www.dansschoolveenstra.nl
Emmen Zwembad de Trans in de
Rietlanden, Leeuwerikenveld 14
Zwemmen en oefeningen voor mensen
met astma en mild/matig COPD
9-11-2009 18:30 - 19:15 uur
Linda Borsboom, 06-41515540,
drenthe.astmafonds.nl
Emmen Sporthal Bargeres,
Calthonerbrink 2
Sportgroep voor mensen met astma en
mild/matig COPD
12-11-2009 13:30 - 14:30 uur
Linda Borsboom, 06-41515540,
drenthe.astmafonds.nl
Enschede Wijkcentrum De Roef, Pastoor
Geertmanstraat
Taiji-Qigong, Chinese Bewegingsleer.
Vanaf 16 jaar.
11-11-2009 9.15 - 10.15 uur 10.45 - 11.45 uur
The Yellow Maple, Veronique Rillmann,
0621-391995, info@theyellowmaple.nl,
www.theyellowmaple.nl
Enschede Fokus , Breugelmansgaarde 102
Open dag in Fokuswoning. Kom in
gesprek met cliënten en medewerkers.
11-11-2009 15:00 - 20:00 uur
Fokus, 050-5217200, info@fokuswonen.nl,
www.fokuswonen.nl
36 Chronisch Ziek 2009
6 t/m 14 november 2009
Enschede Haaksbergerstraat 55
COPD, en dan?
Informatiemarkt en minisymposium
voor COPD-patiënten en hun omgeving
over zelfmanagement van lichamelijke
en psychosociale gevolgen van COPD.
12-11-2009 's avonds
Patiëntenvoorlichting MST, 053-4872045,
patientenvoorlichting@mst.nl, www.mst.nl
Enschede Gebouw Haaksbergerstraat,
Haaksbergerstraat 55
COPD, en dan?
Workshop voor verpleegkundigen over
COPD en zelfmanagement
12-11-2009 16.00 - 17.00 uur
Patiëntenvoorlichting MST, 053 4872045,
patientenvoorlichting@mst.nl, mst.nl
LANDELIJK
Ermelo (Gld),
Landelijke dag volwassen kinderen van
ouders met psychische problemen.
Herkenning, ontmoeting en uitwisseling
over ervaringen als ‘kind van’, vroeger en
nu. Gespreksgroepen en workshops om te
belichten wat verborgen was zoals zorgen,
talenten, trouw.
7-11-2009 10.00 - 16.00 uur € 12,50
Stichting Labyrint In Perspectief,
Maria Peters, 030 2546803,
mpeters@labyrint-in-perspectief.nl,
labyrint-in-perspectief.nl
Franeker De Skûle
Dag van de Mantelzorg
I. Veltman 0517-393750
i.veltman@skule.nl www.deskule.nl
Friesland Zelfverdedigingsles voor
chronisch zieken en gehandicapten
Ook iemand die niet zo sterk is kan
zich leren verweren als hij of zij de
juiste technieken kent.
Zorgbelang Fryslân, Elizabeth Spieker,
0582159222, spieker@zorgbelang-fryslan.nl,
www.zorgbelang-fryslan.nl
Friesland Vakantiekaart: tips en links
In de Week Chronisch Zieken deelt
Zorgbelang Fryslân kaartjes uit met tips en
links voor het vinden van geschikte locaties
om weekend of vakantie door te brengen
voor mensen met beperking of chronische
ziekte en hun verzorger(s)familieleden
Zorgbelang Fryslân, Elizabeth Spieker,
058-2159222, spieker@zorgbelang-fryslan.nl,
www.zorgbelang-fryslan.nl
Genemuiden Steunpunt Mantelzorg en
Vrijwillige Thuiszorg Zwartewaterland
Dag van de Mantelzorg
Lia Ruitenberg 0613-014955
mantelzorgzwartewaterland@hetnet.nl
Gennep Synthese
Dag van de Mantelzorg
Corry Hopman 0485-512934
c.hopman@synthese.nl www.synthese.nl
Giessen Parkeerplaats bij De Kikvors,
Jagerspad 26
Kennismakingsclinic Nordic Walking.
Voor materiaal wordt gezorgd. Ervaar het
effect van wandelen op uw ademhaling,
spierkracht, ontspanning, conditie en
humeur. 10-11-2009 10:00 - 11:00 uur
Praktijk voor oefentherapie Mensendieck,
Karin Verbeek, 06-55533313,
k.verbeek@zorgplazawaalwijk.nl,
www.karinverbeek.nl
Goes Smwo Steunpunt Mantelzorg en
Vrijwilligerswerk
Dag van de Mantelzorg
Ronald Masclé 0113-277122
mantelzorg@smwo.nl www.smwo.nl
Goor Sporthal Rozenstraat 4
Open les Rolstoeldansen. Zowel in
combi (met staande partner) als duo
(met 2 zittende partners).
6-11-2009 18.30 - 21.45 uur
Joy on Wheels, Yvonne Ruiter, 0547-272518,
y.ruiter@home.nl, www.joyonwheels.nl
Gorinchem MEE
Alblasserwaard/Vijfheerenlanden
Dag van de Mantelzorg
Natascha Hessels 0900-2020672
nataschahessels@meeav.nl www.meeav.nl
Gouda Informele Zorg Midden Holland
Dag van de Mantelzorg
Corina Feteris 0182-547920
c.feteris-helder@vierstroomzorgring.nl
www.informelezorg.nl
Gouda Brasserie Felicia,
Spieringstraat 99-101
Glutenvrije high-tea georganiseerd door
de Nederlandse Coeliakie Vereniging in
samenwerking met Brasserie Felicia.
8-11-2009 middag € 15,00
Mw P. de Jong, 0613-291369,
zh.voorzitter@glutenvrij.nl, glutenvrij.nl
Gouda Omlooppad 2B
Gratis houdings- en bewegingsscreening
door oefentherapeut Cesar.
Op afspraak.
Ursula Wieggers,
0610-119755,
info@cesargouda.nl,
www.cesargouda.nl
Voor activiteiten over uw eigen ziekte: www.chronischziek.nl

Week Chronisch Zieken
's-Gravenpolder Dorpshuis "Ons
Dorpsleven", Poelvoordestraat 3
Psyiënt Emergis Verwenzorgmiddag.
Ook dit jaar wordt op die dag de VPN-prijs
"Beste GGZ-hulpverlener 2010" regio
Zeeland uitgereikt. Voor psychiatrische
en ex-psychiatrische patiënten.
11-11-2009 13.30 uur - 16.30 uur
Vereniging Psyiënt Nederland - Emergis,
Adri Walhout/Lucy Segaar, 0113-316400,
walhout@psyient.nl,
l.t.a.segaar@emergis.nl,
www.psyient.nl,www.emergis.nl
Groningen Provinciaal Coordinatiepunt
Vrijwillige Thuishulp en Mantelzorg
Dag van de Mantelzorg
Diny Rankenberg 050-5770101
d.rankenberg@cmogroningen.nl
www.mantelzorggroningen.nl
Groningen In 8 verschillende wijken,
Dag van de Mantelzorg
Ontmoeting tussen mantelzorgers en medewijkbewoners
met high tea in 8 wijken
10/11/12/13-11-2009 14.30 - 16.30 uur
Humanitas, Steunpunt mantelzorg,
Jikke Meulman/Hennie Mulder, 050-
3126000, mip.groningen@humanitas.nl,
www.humanitasgroningen.nl
Groningen Cultuurcentrum de
Oosterpoort, Trompsingel 27
Feestelijke avond met o.a. Doe een
wens voor een mantelzorger.
20-11-2009 19.30-22.30
Humanitas, Steunpunt Mantelzorg,
Hennie Mulder/Jikke Meulman,
050-3126000, mip.groningen@humanitas.nl,
www.humanitasgroningen.nl
Groningen UMCG, Hanzeplein 1
Workshop Zelfmanagementondersteuning.
Van deelnemers wordt verwacht
actief te zijn op dit gebied. Deelname alleen
mogelijk door indienen van poster.
Voor beleidsmakers en doendenkers.
11-11-2009 10.00 - 15.00 uur
UMC Groningen, Jilles van den Doel,
050-3619511, www.umcg.nl
j.c.van.den.doel@sectora.umcg.nl
Haaksbergen Fysiotherapie Schmitz,
Hibbertsstraat 22
Bewegen o.l.v. fysiotherapeut.
Beweegprogramma's door meeste
zorgverzekeraars vergoed. In groep maar
met individueel advies. Ook voor kinderen.
8.00 uur - 19.00 uur
Peter Paul Schmitz, 0535-721763,
info@fysiotherapieschmitz.nl,
www.fysiotherapieschmitz.nl
Haarlem Gebouw Taoïstische Tai Chi
Vereniging Nederland, Rijksstraatweg 116
Open klas Taoïstische Tai Chi (tm),
zachte bewegingsvorm voor iedereen,
ongeacht lichamelijke toestand.
9-11-2009 20.00 - 22.00 uur
10-11-2009 14.00 - 16.00 uur
12-11-2009 10.00 - 12.00 en 20:00 - 22.00 uur
Wendy Romeijn, 06-40095299,
info.midden@taoist.nl, www.taoist.nl
Haarlem Thuiszorgwinkel,
Stephonsonstraat
Longfunctiemeting door de longverpleegkundige
tijdens de inloopdag.
Ook de diëtiste aanwezig.
20-11-2009 9.00 - 16.00 uur
Zorgbalans, Myrthe Brachel,
longteam@zorgbalans.nl,
www.zorgbalans.nl
Haastrecht Praktijk voor Oefentherapie
Cesar Haastrecht, Concordiaplein 4
Groepslessen voor mensen met reuma
en osteoporose
11/12-11-2009 9:45 - 10:30 uur
A.M. Thuis, 0182-502981, laan-thuis@wxs.nl,
Haren Torion
Dag van de Mantelzorg
Marian Folkerts 050-5344173
m.folkerts@torion.nl www.torion.nl
Harlingen Ziekenhuis De Batting,
Informatiestand Astmafonds
9-11-2009 10.00-16.00 uur
N. van de Meulen, 058-2133516,
h.meulen11@chello.nl,
Harlingen Het Rondeel
Dag van de Mantelzorg
Johanna Schaap 0517-239582
j.schaap@harlingen.nl
Hattem Servicepunt mantelzorg
Dag van de Mantelzorg
Willeke Geerts 038-4432885
willekegeerts@scwhattem.nl
www.scwhattem.nl
Heel Praktijk voor Oefentherapie Cesar,
Heerbaan 31
Groepsles voor mensen met de ziekte
van Parkinson en hun partners.
6, 13-nov-2009 10.00 - 11.00 uur
Karin Klip, 0475-311022,
cesar.heel@hetnet.nl,
Heemskerk/Beverwijk,
Sportevenement in Week Chronisch
Zieken met sportclubs die geïntegreerd
of aangepast aanbod hebben.
Info: MEE NWH, Peter Koppejan,
0251-261660, Sportsupport Kennemerland,
Linda Lammers, 023-5260302,
RBoers@meenwh.nl,
Meer informatie? www.chronischziek.nl of Korrelatie 0900-1450 (30 ct p.m)
Heemstede Groenendaalse Bos,
P bij de Molen,
Beweeg... Mee !!! Nordic Walking
13-11-2009 10.30 uur
Sportwandelschool, Jan Tonneman,
0655-937535, info@sportwandelschool.nl,
www.beweeg-mee.nl
Heemstede Thuiszorgwinkel,
Lieven de Keylaan 7
Longfunctie Meting door de longverpleegkundige
tijdens de inloopdag.
Ook een diëtiste is aanwezig.
20-11-2009 9.00 - 16.00 uur
Zorgbalans, Myrthe Brachel,
longteam@zorgbalans.nl,
www.zorgbalans.nl
Heerenveen Sportcentrum Sportstad
Heerenveen, Abe Lenstraboulevard 23q
Medisch zwemmen o.l.v. instructeur voor
mensen met bijv. heup- of rugklachten,
artrose en reuma.
6-11-2009 09.15 - 10.00 uur
Hermien de Jong, 0513-614830,
sportcentrum@sportstadheerenveen.nl,
sportstadheerenveen.nl
Heerenveen Sportcentrum Sportstad
Heerenveen, Abe Lenstraboulevard 23q
Zwemmen voor (ex) hartpatienten.
Als u niet kunt zwemmen is dit geen
belemmering.
9-11-2009 11.00 - 11.45 uur
Hermien de Jong, 0513-614830,
sportcentrum@sportstadheerenveen.nl,
www.sportstadheerenveen.nl
Heerenveen Sportcentrum Sportstad
Heerenveen, Abe Lenstraboulevard 23q
Reumazwemmen in warm water
(32 graden). In instructiebad, u hoeft
dus niet te kunnen zwemmen.
9-11-2009 9.00 - 09.45 uur
Siemie Nota, 0513-614830,
sportcentrum@sportstadheerenveen.nl,
www.sportstadheerenveen.nl
Heereveen Ziekenhuis Tjongerschans,
Informatiestand Astmafonds
10, 11-nov-2009 10.00 - 16.00 uur
N. van der Meulen, 058-2133516,
h.meulen11@chello.nl
Heeze Paladijn
Dag van de Mantelzorg
Marjolein Dubbelman 040-2265597
marjoleindubbelman@paladijn-welzijn.nl
www.paladijn-welzijn.nl
Heiloo Stichting Ouderenwerk Heiloo
Dag van de Mantelzorg
Frans Beudeker 06-23928279
frans-beudeker@kpnpanet.nl
www.ouderenwerkheiloo.nl
Chronisch Ziek 2009 37

Heiloo Bergeonstraat 34
Oefentherapie iets voor u? Kom kennismaken
met oefentherapie Mensendieck.
10-11-2009 13.00 - 14.00 uur
Angelique den Ouden, 072-5338114,
info@mensendieck-heiloo.nl,
www.mensendieck-heiloo.nl
Heino Zwolseweg 71a
Sauna arrangement. Drie-daags arrangement
voor 2 personen in bungalow.
U bent één dag te gast bij Sauna Swoll.
De sauna is volledig rolstoel toegankelijk.
€ 299,00
Info: Care Holidays Heino, 088-3280040,
info@oldheino.nl, www.oldheino.nl
Helmond Gymzaal Hobostraat, Hobostraat
Open klas Taoïstische Tai Chi (tm), zachte
bewegingsvorm voor iedereen, ongeacht
lichamelijke toestand.
9-11-2009 15.15 - 17.00 uur
10-11-2009 19.30 - 21.30 uur
12-11-2009 15.00 - 17.00 uur
Ankie Boumans, 0492-344102,
info.zuid@taoist.nl, www.taoist.nl
Helmond Wijkhuis Brede School
"De Fonkel", Prins Karelstraat 123
Verwenmiddag voor mantelzorgers en
verzorgden met als thema: Mantelzorg?
Doe het samen! Informatiemarkt, voordracht
door Fien van Berlo-Braks over
Brabantse klederdrachten. Zangworkshop
door Carolien van der Hulst van Zangwerk.
10-11-2009 13.00 - 17.00 uur
Vrijwilligerscentrale Helmond,
Lies van Houtem, 0492 554586,
info@vrijwilligethuiszorghelmond.nl,
www.vrijwilligethuiszorghelmond.nl
Hemmen Dorpshuis,
Feestelijke bijeenkomst voor mantelzorgers
met high tea op prachtige locatie.
Aanmelden bij het Meldpunt/
Steunpunt Mantelzorg 0481-350050
do 12 november 2009 14.00 uur
Steunpunt Mantelzorg Overbetuwe,
coörd. Marijke Arends, 0649-881094,
marijke.arends@stuwoverbetuwe.nl,
www.meldpuntoverbetuwe.nl
Hengelo Mantelzorgers:
Workshop en ontspannen
7/10-nov-2009 13.00 - 18.00, 19.30 - 22.00 uur
Steunpunt Informele Zorg, Annelies Korf,
074-2507338, a.korf@siztwente.nl,
www.siztwente.nl
Hengelo Noord Zalencentrum Frans
op den Bult, Deurningerstraat
Taiji-Qigong, Chinese Bewegingsleer
11-11-2009 19.00 - 19.45, 20.30 - 21.30 uur
The Yellow Maple, Veronique Rillmann,
0621-391995, info@theyellowmaple.nl,
www.theyellowmaple.nl
38 Chronisch Ziek 2009
6 t/m 14 november 2009
Hilversum Steunpunt Mantelzorg Gooi en
Vechtstreek
Dag van de Mantelzorg
Saskia Putters 035 -6569590
sputters@versawelzijn.nl
www.mantelzorggooi.nl
Hoevelaken Verloskundigenpraktijk
AandeLaak, Hogebrinkerweg 15C
Verantwoord Fit! groepsles voor iedereen.
Een gedeelte van de les is op muziek.
Eerste les is gratis. Voor chronisch zieken
die redelijk goed ter been zijn.
18:00 - 19:00 uur in Hoevelaken,
9:00-10:00 uur in Nijkerk
Oefentherapie Cesar, Melissa Mater,
033-2459217, melissa@cesarnijkerk.nl,
www.cesarnijkerk.nl
Hooge Mierde De Schakel, de Stad
Bewegen voor senioren/
chronisch zieken
11-11-2009 wo 9.00 - 10.00 uur
kbo Hooge Mierde, Ellie Paridaans,
0497642666, EllieParidaans@hotmail.com,
Hoogeveen VV De Weide (theorie) en
Elbe Fitness (praktijk), Elbe 1-3
Sportief bewegen voor mensen met
reumatische aandoeningen in theorie en
praktijk. Neem makkelijk zittende kleding
en en eventueel sportschoenen mee.
6-11-2009 19.30 - 22.00 uur
SportDrenthe, K. Meijerink,
0528-233775, kmeijerink@sportdrenthe.nl,
www.sportdrenthe.nl
Hoogezand Steunpunt Mantelzorg
Hoogezand-Sappemeer
Dag van de Mantelzorg
Maaike Louwsma 0598-322880
louwsma@noordermaat.nl
Hoorn Westfriesgasthuis, Maelsonstraat 3
Informatiemarkt voor mensen met chronische
ziekte, ook voor familieleden en professionals.
Organisaties op het gebied van
vrijetijd, sport en recreatie zullen zich presenteren.10-11-2009
10:00 - 15:00 uur
MEE Noordwest-Holland, Remco Fritz,
0229-789500, rfritz@meenwh.nl,
www.meenwh.nl
Hoorn Risdammerhout, Scheerder 1
Beweeg ... Mee !!! Nordic Walking
9-11-2009 12.00 uur
Sportwandelschool, Jan Tonneman,
0655-937535, info@sportwandelschool.nl,
www.beweeg-mee.nl
Horst Synthese Steunpunt Mantelzorg
Dag van de Mantelzorg
Ria van Eijk-Bastiaansen 077-3978500
R.vanEijk@synthese.nl www.synthese.nl
Horst aan de Maas Het Zorghoes,
Westsingel 94-100
Diverse activiteiten. Maak kennis met
het zorgaanbod in 't Zorghoes en ervaar
zelf in de Week Chronisch Zieken wat zij
voor u kunnen betekenen.
Miranda van der Burgt en Emmy Bouten,
opendag@zorghoes.nl, www.zorghoes.nl
Huissen Zalencentrum de Valom,
Karstraat 2
Ontspannende dag voor mantelzorgers
13-11-2009 10.30 - 15.00 uur
Steunpunt Mantelzorg Lingewaard,
Monique Ritzen, 0481-450919,
meldpunt.thuishulp@planet.nl,
www.meldpuntlingewaard.nl
Huizen Vrijwillige Thuishulp
Dag van de Mantelzorg
Els Aardewijn 035-5241414
e.aardewijn@vchuizen.nl www.vconline.nl
Hulsel 't Drieske, Huisacker 5
Bewegen voor senioren/chronisch zieken
11-11-2009 10.00 - 11.00 uur
kbo Hulsel, Ellie Paridaans, 0497-642666,
EllieParidaans@hotmail.com
Hulst StichtingWelzijn Hulst
Dag van de Mantelzorg
Petra Vinke 0114-684700
pvinke@welzijnhulst.nl
www.welzijnhulst.nl
IJsselstein Stichting Pulse,
Steunpunt Mantelzorg
Dag van de Mantelzorg
Wilma Kleijweg 030-6868030
mantelzorg@stichting-pulse.nl
www.stichting-pulse.nl
IJsselstein Healthclub IJsselstein,
Linnaeusweg 31
Open dag rond leefstijl- en beweegprogramma's
voor mensen met of kans op
diabetes, met astma of COPD, met rug- of
RSI- klachten, met obesitas en voor senoiren
die fit en gezond oud willen worden.
7-11-2009 10.00 - 15.00 uur
Liana Cornelissen, 030-6888673,
info@healthclubijsselstein.nl,
www.fpclubs.nl
Kapelle Steunpunt "de Wegwiezer" gemeente
Kapelle
Dag van de Mantelzorg
Petra Slingenberg 06-22271357
wegwiezer@kapelle.nl
Katwijk Stichting Mantelzorgondersteuning
Duin- en Bollenstreek
Dag van de Mantelzorg
Letty Castelein 071-4093210
info@mantelzorgsteunpunt.nl
www.mantelzorgsteunpunt.nl
Voor activiteiten over uw eigen ziekte: www.chronischziek.nl

Week Chronisch Zieken
Kennemerland
Dag van de Mantelzorg in het teken
van informeren en verwennen. In elke
gemeente in de regio Midden en Zuid-
Kennemerland zijn mantelzorgers welkom.
10-11-2009 10.00 - 15.00 uur
Tandem, 023-8910610,
info@tandemzorg.nl, www.tandemzorg.nl
Kerkrade Steunpunt voor Mantelzorgers
Parkstad Limburg
Dag van de Mantelzorg
Corinna Crutzen 045-5616210
info@mantelzorgparkstad.nl
www.mantelzorgparkstad.nl
Kessel Kerkplein 6
Tijd voor ontspanning!
In Week Chronisch Zieken is massagebehandeling
van half uur slechts € 10,00.
CESAR2MOVE, 077-4771700,
info@cesar2move.nl, www.cesar2move.nl
Kessel Kerkplein 6
Gratis screening. Wilt u weten of oefentherapie
ook geschikt voor u is, kom dan in
de Week Chronisch Zieken langs voor een
screening. € 10,00
CESAR2MOVE, 077-4771700,
info@cesar2move.nl, www.cesar2move.nl
Leek Dienstencentrum de Schutse,
achterzijde, Grietenij 65
Regiobijeenkomst HME/MO Lotgenoten
10-11-2009 19.30 - 21.30 uur
HME/MO Lotgenoten Contactgroep,
M. Post-Bloemhoff, 0516-451760,
hme@patientenbelangen.nl,
www.hme-mo.nl
Leek Steunpunt Mantelzorg Grootegast,
Leek, Marum
Dag van de Mantelzorg
Asha Schultink 0594-512334
steunpunt@mantelzorg-glm.nl
Leens Markans
Dag van de Mantelzorg
Anneke Heekelaar 0595-575581
anneke.heekelaar@demarne.nl
Leerdam Stichting Welzijn
Dag van de Mantelzorg
Suzanne de Ronde 0345-637363
sderonde@stichtingwelzijn.nu
www.stichtingwelzijn.nu
Leeuwarden Gemeente Leeuwarden
Dag van de Mantelzorg
Marieke van den Heuvel 058-2338853
mvdheuvel@leeuwarden.nl
www.leeuwarden.nl
Leeuwarden
UIT ETEN op 10 november. Plaats wordt
nog bekend gemaakt. Zet datum alvast in
uw agenda! € 2,50
Stichting ZVCL Zonzoekersreizen,
Marieke van Dasselaar, 058-2139317,
zvcl2002@gmail.com,
www.zonzoekersreizen.nl
Leeuwarden WTC EXPO, Heliconweg 52
Voorlichtingstand tijdens de Hobbybeurs
FEC/WTC te Leeuwarden
5, 6, 7, 8-nov-2009, € 8,00
Stichting ZVCL Zonzoekersreizen,
Marieke van Dasselaar, 0582139317,
zvcl2002@gmail.com,
www.zonzoekersreizen.nl
Leeuwarden Fokus Camminghaburen,
Lieuwenburg 107
Open dag om Fokuswoning te
bezichtigen en in gesprek gaan met
cliënten en medewerkers.
12-11-2009 10.00 - 18.00 uur
Fokus, 050-5217200, info@fokuswonen.nl,
www.fokuswonen.nl
Leeuwarden Eden Oranje Hotel
Leeuwarden, Stationsweg 4
Informatiebijeenkomst psoriasis en
psoriasis met gewrichtsklachten.
Tijd (maken) Voor Leven zodat we kunnen
ontspannen, wat goed is voor huid en
gewrichten. Sauna Hotstones, fysiotherapeut,
kapster en schoonheidsspecialiste
doen ideeën aan de hand.
10-11-2009 20.00 - 22.00 uur
PVN afd Noord Nederland, dhr H. Feenstra,
0514 531506, psoriasis@online.nl,
www.pvnnet.nl
Leeuwarden Fec, Heliconweg 52
Astmavoorlichting tijdens Hobbybeurs
5, 6, 7, 8-nov-2009 Candy Roorda,
0513-621206
Leeuwarden Hotel Stenden,
COPD Lunch
Met o.a. Taeke van der Meer. Voor zware
COPD-patiënten met partner.
19-11-2009 11.30-14.30 uur € 12,50
Astmafonds, N. van der Meulen,
058-2133516, h.meulen11@chello.nl,
Leeuwarden Ziekenhuis MCL,
Astmafonds Informatiestand
13-11-2009 10.00-16.00 uur
N. van der Meulen, 058-2133516,
h.meulen11@chello.nl,
Leiden Leids Universitair Medisch
Centrum, Albinusdreef 2
Lupus, hoe ga je er mee om?
7-11-2009 14:00 - 17:00 uur
Lupus Patienten Groep, Eveline Zijlstra,
0630-538309, info@lupuspatientengroep.nl,
www.lupuspatientengroep.nl
Meer informatie? www.chronischziek.nl of Korrelatie 0900-1450 (30 ct p.m)
Leiden Rijnland Revalidatie Centrum,
Wassenaarseweg 501
Bechterew oefengroep. Wekelijks
trainingsprogramma bestaande uit oefentherapie,
sport en spel en hydrotherapie
o.l.v. therapeut. Kom eens mee doen!
10-11-2009 di 19.00 -21.30 uur
Bechterew Patiënten Vereniging,
Marjolein van Haasteren, 0252-425543,
haaster97@zonnet.nl, www.bpvleiden.nl
Leiden Brahmslaan 64
Kennismaking met Nordic Walking voor
iedereen die half uur kan lopen. Stokken
aanwezig.
wo 11-11-2009 14.00 - 15.00 uur,
za 14-11-2009 11.00 - 12.00 uur
Laila Vindsland, 071-5311760,
lailavindsland@gezondheidinbeweging.info,
gezondheidinbeweging.info
Leiden Brahmslaan 64
Diabetici in Beweging. In kleine groep
bewegen o.l.v. oefentherapeut (geen fitness).
9-11-2009 11.00 - 12.00 uur
Laila Vindsland, 071-5311760,
lailavindsland@gezondheidinbeweging.info
gezondheidinbeweging.info
Leiden Brahmslaan 64
Ouderen in Beweging: met leeftijdsgenoten
(70-100 jr) zo fit mogelijk de toekomst
tegemoet! Er wordt in de zaal geoefend
o.b.v. oefentherapeut. Er wordt geen
apparatuur gebruikt, en niet op de grond
geoefend. 9-11-2009 13.15 - 14.00 uur
Ivonne de Vos, 071-5311760,
ivonnedevos@gezondheidinbeweging.info
gezondheidinbeweging.info
Leiden Brahmslaan 64
Stoelmassage, voel de spanning weg
trekken en nieuwe energie toestromen.
9, 11-nov-2009 18.00 - 21.00 uur, 14-nov-2009
9.00 - 13.00 uur € 5,00
Martine Braam, 06-25366710,
martinebraam@gezondheidinbeweging.info
gezondheidinbeweging.info
Leiden Brahmslaan 64
Voet analyse op podoposturale wijze
waarmee chronische voet-, knie-, heup, rugen
nekpijnen behandeld kunnen worden.
10-11-2009 18.30 - 19.30 uur
Ivonne de Vos, 071-5311760,
ivonnedevos@gezondheidinbeweging.info,
gezondheidinbeweging.info
Leiden Brahmslaan 64
Herinner je wat leven is! De Cranio Sacraal
therapeut laat u door diepe ontspanning
voelen hoe het is om "te leven".
10-11-2009 20.00 - 21.00 uur
Greet Breeuwer, 071-5143486,
greetbreeuwer@gezondheidinbeweging.info
gezondheidinbeweging.info
Chronisch Ziek 2009 39

Leiden Boisotkade 2
Inloopochtend over wat oefentherapie
Mensendieck voor u kan doen. Welke
oefeningen zijn voor u geschikt? Hoe
gebruikt u uw loophulpmiddel het best?
9-11-2009 10.00 - 12.00, 18.00 - 19.00 uur
Mensendieckpraktijk Leiden Centrum,
Barbara Prud'homme van Reine,
071-5149835,
info@mensendieckleidencentrum.nl,
www.mensendieckleidencentrum.nl
Leiden Leidse Vereniging van
Mantelzorgers, BIZ Activite en Radius.
Dag van de Mantelzorg
Els van der Loeff en Jan Burgmeijer
071-5126084 lvvm.loeff@hccnet .nl
www.lvvm.nl
Leiderdorp ActiVite Thuiszorg Groot
Rijnland
Dag van de Mantelzorg
Lyonne Maassen 071-5161415
mantelzorg@activite.nl
www.mantelzorgers.activite.nl
Lekkerkerk Voorstraat 128
Even stilstaan bij bewegen.
Mindfulness en oefentherapie-Mensendieck.
Bewust bewegen bij chronische pijn. Ook
voor sporters.
11, 12-nov-2009 10.00 - 12.00 uur
Wicky Barreveld, 0180-665828,
afmvdstaak@chello,
Lekkerkerk Stichting Welzijn Senioren
Lekkerkerk
Dag van de Mantelzorg
Denise van Zundert 0180-522045
d.vanzundert@swsn.eu www.swsn.eu
Lelystad CMI Ziekenhuis,
Ziekenhuisweg 100
Voorlichting en informatie over reuma
11-11-2009 10.00 - 16.00 uur
Reumapatiëntenvereniging Lelystad,
M.Willekens, 0320-236672,
m.willekens@telfort.nl,
www.reumalelystad.nl
Leusden Mantelzorg, doe het niet alleen!
Workshop, voorlichtingsbijeenkomst en
ontspanning
10-11-2009 19.30 - 21.30 uur
Steunpunt Mantelzorg Leusden,
Antoinette Evertse, 033-4953077,
info@mantelzorgleusden.nl,
www.mantelzorgleusden.nl
Limburg
Inlichtingen verstrekken, intake gesprekken,
kennismaking met Nordic Walking.
Op aanvraag.
Nordic Walking Limburg, Jacques Janssen,
06-10754595,
info@nordicwalkinglimburg.nl,
www.nordicwalkinglimburg.nl
40 Chronisch Ziek 2009
6 t/m 14 november 2009
Lisse Vegro Verpleegartikelen,
Vennestraat 13
Workshop gewrichtsproblemen. Wat kan
de reumaverpleegkundige voor u betekenen?
Informatie over AWBZ, Wmo en zorgverzekeraar
en ADL hulpmiddelen. Wat kan
de thuiszorg winkel voor doen?
12-11-2009 10:00 - 12:30 uur
Mark Scholte, 0800-2887766,
m.scholte@vegroverpleegartikelen.nl,
vegro.info
Loppersum Stichting Welzijn &
Dienstverlening
Dag van de Mantelzorg
Dirkje Kornelius 06-21524167
d.kornelius@fivelland.nl
Losser
Gezond bewegen kent geen leeftijdsgrenzen.
Informatie over Oefentherapie Cesar
en beweeggroepen.
11, 13-nov-2009 13.00 - 15.00 uur
Sandra Schreur, 064-7434381,
cesarlosser@hotmail.com,
www.fysiotherapielosser.nl
Maasbree Op de Kemp 36
Tijdens Week Chronisch Zieken massagebehandeling
van half uur voor € 10,00.
Is oefentherapie ook voor u geschikt? Kom
deze week langs voor gratis screening.
CESAR2MOVE, 077-4771700,
info@cesar2move.nl, www.cesar2move.nl
Maasland Steunpunt Mantelzorg Midden-
Delfland
Dag van de Mantelzorg
Antoinette in 't Hout 06- 0379080
a.inthout@swmd.nl www.swmd.nl
Maastricht Steunpunt Mantelzorg Rode
Kruis ZZL
Dag van de Mantelzorg
Tanja Goessen 043-3215046
t.goessen@voormantelzorgers.nl
www.voormantelzorgers.nl
Maastricht Muziekschool Kumulus,
St. Maartenspoort 2
Kennismaken met Spelen in een Popband
voor mensen met verstandelijke beperking.
9-11-2009 16.00 - 19.30 uur
Annemie Hermans, 06-52086377,
annemie.hermans@maastricht.nl,
www.kumulus.nl
Maastricht Fokus Maastricht Centrum,
Misericordestraat 35
Tijdens de open dag kennismaken met
een Fokuswoning en in gesprek gaan met
cliënten en medewerkers.
7-11-2009 11:00 - 17:00 uur
Fokus, 050-5217200, info@fokuswonen.nl,
www.fokuswonen.nl
Malden Mantelzorg Heumen
Dag van de Mantelzorg
Anita de Roos 024-3570570
mantelzorgheumen@malderburch.nl
Meijel Kurversweg 8
Tijdens Week Chronisch Zieken massagebehandeling
van half uur slechts € 10,00.
Wilt u weten of oefentherapie ook geschikt
is voor u, kom dan deze week langs voor
gratis screening.
CESAR2MOVE, 077-3078152,
info@cesar2move.nl, www.cesar2move.nl
Meppel Contactpunt Mantelzorg Meppel
Dag van de Mantelzorg
Harriet Santing 0522-252798
cpm@welzijnmw.nl
www.mantelzorgmeppel.nl
Meppel Zwembad Hesselingen,
Tooroplaan 2
Zwemmen voor mensen met astma
en COPD. Zonder begeleiding vrij
zwemmen in uw eigen tempo.
12-11-2009 14:30 - 15:30 uur € 3,50
Astma Fonds, Arend de Leeuw, 0521-341686,
drenthe.astmafonds.nl
Meppel Go For It Welness, Paradijsweg 8
Fitness voor mensen met astma en
COPD o.l.v. speciaal hiervoor opgeleide
fysiotherapeut.
10-11-2009 14:00 - 15:00 uur
Fysiotherapiepraktijk 't Oevertje,
Petra Hasper, 0522492199,
petrahasper@hetnet.nl,
www.fysionijeveen.nl
Meppel Oosterboer 't Erf,
SCALA-beweegles voor mensen met
chronische aandoening voor conditie,
kracht en lenigheid.
5, 12, 19, 26-nov-2009 13.30 - 14.30 uur
Sport en Beweeg, Eefke Hooijer,
0655-990920, ehooijer@sportdrenthe.nl,
www.sportdrenthe.nl
Meppel Sporthal Koedijkslanden,
Gerard Doustraat 96
Beweeggroep voor mensen met CVA
of Parkinson
4, 11, 18, 25-nov-2009 14.30 - 15.30 uur
Sport en Beweeg, Eefke Hooijer,
06-55990920, ehooijer@sportdrenthe.nl,
www.sportdrenthe.nl
Meppel Ziekenhuis Meppel,
Hoogeveenseweg 38
Informatiestand Fibromyalgie
10-11-2009 10.00-16.00 uur
F.E.S. Fibromyalgie, Trijnie Brand-Brals,
0522-254115, tbrand@live.nl
Voor activiteiten over uw eigen ziekte: www.chronischziek.nl

Week Chronisch Zieken
Middelburg Vrijwillige zorg Walcheren
Dag van de Mantelzorg
Conny Prins 0118-553530
mantelzorg@zorgvrijwilligers.nl
www.zorgvrijwilligers.nl
Moelingen (België) Voerenstraat 52
Leven vanuit je wortels. Voor iedereen
die wil leren beter in zijn vel te zitten.
7, 14-nov-2009 14.30 - 18.00 uur € 12,50
Instituut Orshof, Eveline Geelen, 0032-
43812106, eveline@instituutorshof.be,
www.instituutorshof.be
Mook Synthese
Dag van de Mantelzorg
Arda Poels 024-8901492
a.poels@synthese.nl www.synthese.nl
Muiderberg De Rijver,
Nienhuis Ruyskade 26
Mantelzorgers in beeld. Tentoonstelling
over het leven van elke dag van mensen
die dagelijks voor ziek kind, familielid
of partner zorgen.
2 t/m 6, 9 t/m 13 en 16 t/m 19-nov-2009
Steunpunt Mantelzorg Gooi en Vechtstreek,
Saskia Putters, 035-6231100,
sputters@versawelzijn.nl,
www.mantelzorggooi.nl
Muntendam Stichting Welzijn
Menterwolde
Dag van de Mantelzorg
Griean Bügel 0598-654721
swmbugel@menterwolde.nl
Nieuw Amsterdam
Contactpunt Mantelzorg Schoonebeek
Betsy de Blecourt-Vredeveld 0591-553272
Wilma585@hotmail.com
Hester Elijzen 0591-555366
elijzen@telfort.nl
Nieuwegein Steunpunt Mantelzorg
Nieuwegein
Dag van de Mantelzorg
Els Ingelse 030-8802229
e.ingelse@vitrascmd.nl www.vitrascmd.nl
Nieuwegein NBC, Blokhoeve 1
Informatiestand Tubereuze Sclerosis op
openingscongres Week Chronisch Zieken
6-11-2009 vanaf 10.15 uur
Stichting Tubereuze Sclerosis Nederland,
Marlies van Zuilen, 0307070554,
info@stsn.nl, www.stsn.nl
Nieuwegein Fokus Nieuwegein Fokkesteeg,
Havelterschans 22
Tijdens deze open dag kunt u een
Fokuswoning bezichtigen en in gesprek
gaan met cliënten en medewerkers.
14-11-2009 10.00-15.00 uur
Fokus, 050-5217200, info@fokuswonen.nl,
www.fokuswonen.nl
LANDELIJK
Nieuwegein NBC, Blokhoeve
Openingscongres Week Chronisch
Zieken: Tijd voor leven
Met optreden van Willeke Alberti en vele
minisymposia. Toegang gratis (mits tijdig
aangemeld)
6-11-2009 10.15-16.00 uur, aanmelden:
www.chronischziek.nl
ZonMw, Ilona de Lange, 070-3495150,
lange@zonmw.nl,
www.zonmw.nl/tijdvoorleven
Symposium Zeldzame ziekten
en vrije tijd
Oplossingen en ideeën om
er op uit te gaan. Dit symposium is deel van
openingscongres Week Chronisch Zieken.
Toegang gratis (mits tijdig aangemeld)
6-11-2009 10.15 - 16.15 uur, aanmelden:
www.chronischziek.nl
Stuurgroep Weesgeneesmiddelen,
Mw J. Huizer, 070-3495257,
huizer@zonmw.nl,
www.zonmw.nl/tijdvoorleven
Symposium Onderwijs
Hoe krijgt ziek kind toch goed onderwijs?
Welke ondersteuning is er voor ouders en
school? Hoe is de afstemming tussen school
en zorgverlening te regelen? Symposium is
onderdeel van het openingscongres
Week Chronisch Zieken. Toegang gratis
(mits tijdig aangemeld)
6-11-2009 10.15 - 16.15 uur, aanmelden:
www.chronischziek.nl
CG-Raad, Floor Kaspers, 030-2916674,
fkaspers@cg-raad.nl,
www.zonmw.nl/tijdvoorleven
Symposium Mantelzorg:
Zet eens een andere bril op!
Presentatie van lesmodule voor gezondheidszorg
opleidingen door prof. Mia
Duijnstee, lector Familiezorg Hogeschool
Utrecht. Dit symposium maakt deel uit van
het openingscongres Week Chronisch
Zieken. Toegang gratis (mits tijdig aangemeld)
6-11-2009 10.15 - 16.15 uur, aanmelden:
www.chronischziek.nl
Bert de Groot, 0651-180563,
bertdegroot@tip.nl,
www.zonmw.nl/tijdvoorleven
Meer informatie? www.chronischziek.nl of Korrelatie 0900-1450 (30 ct p.m)
Leven met medicijnen
Wat kan de apotheker betekenen voor
mensen met chronische aandoening?
Het symposium maakt deel uit van openingscongres
Week Chronisch Zieken.
Toegang gratis (mits tijdig aangemeld)
6-11-2009 10.15 - 16.15 uur, aanmelden:
www.chronischziek.nl
KNMP, Marije Hagendoorn, 070-3737140,
m.hagendoorn@knmp.nl,
www.zonmw.nl/tijdvoorleven
Symposium Disability Studies.
Welke bijdrage levert onderzoek aan de
verbetering van de leefwereld van mensen
met chronische aandoening of handicap?
Symposium is onderdeel van het openingscongres
Week Chronisch Zieken. Toegang
gratis (mits tijdig aangemeld)
6-11-2009 10.15 - 16.15 uur, aanmelden:
www.chronischziek.nl
Judith Jansen, 070-3495111,
jansen@zonmw.nl,
www.zonmw.nl/tijdvoorleven
Tijd voor Leven, voor alle
mantelzorgers, óók in de ggz
Cliënten in de ggz hebben vaak te veel
vrije tijd. Hun mantelzorgers te weinig.
Wat zijn mogelijke oplossingen?
Symposium is onderdeel van het openingscongres
Week Chronisch Zieken.
Toegang gratis (mits tijdig aangemeld)
6-11-2009 10.15 - 16.15 uur, aanmelden:
www.chronischziek.nl
Mezzo, P. van den Bercken,
p.vdbercken@mezzo.nl, 030-6592222,
www.zonmw.nl/tijdvoorleven
Levenskunstenaars: amateurkunst
Kunnen mensen met chronische aandoening
of handicap gelijkwaardig participeren
in amateurkunstbeoefening en centra
voor de kunsten? Symposium maakt deel
uit van het openingscongres Week
Chronisch Zieken. Toegang gratis
(mits tijdig aangemeld)
6-11-2009 10.15 - 16.15 uur, aanmelden:
www.chronischziek.nl
Bert de Groot, 0651-180563,
bertdegroot@tip.nl,
www.zonmw.nl/tijdvoorleven
Symposium: Chronisch ambitieus:
Laat je niet afremmen op zoek naar werk!
Symposium is onderdeel openingscongres
Week Chronisch Zieken.
Toegang gratis (mits tijdig aangemeld)
6-11-2009 10.15 - 16.15 uur, aanmelden:
www.chronischziek.nl
CrossOver, Arjan Keijzer, 030-6035424,
a.keijzer@kcco.nl,
www.zonmw.nl/tijdvoorleven
Chronisch Ziek 2009 41

Nijkerk Mantelzorg: Doe het samen!
Voorlichtingsbijeenkomst met informatiemarkt
en verwen- en ontspanningsactiviteiten.
Datum nog onberkend.
Sigma, Steunpunt Mantelzorg,
J. Verbeek - van Lienden, 033-2474830,
jverbeek@sigma-nijkerk.nl,
www.sigma-nijkerk.nl
Nijkerk Wijkcentrum Corlaer, Rijstegoed 2
Verantwoord Fit! groepsles voor spierversterking,
coördinatie en conditieverbetering.
Eerste les gratis. Voor chronisch
zieken die redelijk goed ter been zijn.
do 09:00 - 10:00 in Nijkerk,
do 18:00 - 19:00 in Hoevelaken
Oefentherapie Cesar, Melissa Mater,
033-2459217, melissa@cesarnijkerk.nl,
www.cesarnijkerk.nl
Nijmegen Markt met regionale patiëntenverenigingen,
lezingen en metingen.
Verpleegkundigen en patiëntenverenigingen
informeren uitgebreid over ziektebeelden,
behandelingen en lotgenotencontact.
Bezoekers kunnen de risicofactoren voor
hart- en vaatziekten (bloeddruk, suikergehalte
en cholesterol) laten meten en hun
longfunctie laten testen.
10-11-2009 11.00 - 15.00 uur
UMC St Radboud, M. de Boer / K. Hermans,
024-3617000, voorlichting@sb.umcn.nl,
www.umcn.nl
Nijmegen St. Radboud Ziekenhuis,
Geert Grooteplein-Zuid 10
Tijdens de patiënteninformatiemarkt is
ook de Nederlandse Coeliakie Vereniging
aanwezig met informatiestand over coeliakie
en het glutenvrije dieet.
10-11-2009 11.00 - 15.00 uur
Nijmegen Sportpark Schoonhorst (ingang
aan de Kerkstraat), Kerkstraat
Tennisclinic voor mensen met
Downsyndroom onder leiding van SDS-
Ambassadeur Sjeng Schalken. Voor de verdere
details zie www.downsyndroom.nl
7-11-2009
Stichting Downsyndroom (SDS), Lieke Koets,
0522281337, bureau@downsyndroom.nl,
Nijmegen Weg door Jonkerbos 100
Markt met regionale patiëntenverenigingen.
Verpleegkundigen en patiëntenverenigingen
informeren uitgebreid over ziektebeelden,
behandelingen en lotgenotencontact.
Bezoekers kunnen fietstest doen.
12-11-2009 11.00 - 15.00 uur
CWZ, M. de Weerd, 024-3658300,
m.d.weerd@cwz.nl, www.cwz.nl
42 Chronisch Ziek 2009
6 t/m 14 november 2009
Nijmegen Donders Institute for Brain,
Cognition and Behavior, Montessorilaan 3
Workshop: Omgaan met beperkte
belastbaarheid
Dr Zedlitz van het Donders instituut over
omgaan met (chronische) vermoeidheid en
beperkte belastbaarheid.
Nederlandse Hypofysestichting,
Ineke Zwetsloot, 0651-999870,
fjm.zwetsloot@tiscali.nl, www.hypofyse.nl
Nijverdal Apotheek Nijverdal,
Grotestraat 61
Informatiedag in de apotheek met diverse
stands: het uitzetten van medicijnen, het
gelijk laten lopen van chronische medicatie,
de herhaaldienst, bloedsuiker, bloeddruk
meten etc.
14-11-2009 09.30 - 16.00 uur
Apotheek Nijverdal, Rianne of Letty,
0548-616678,
apotheek-nijverdal@wanadoo.nl,
apotheeknijverdal.nl
Nijverdal Stichting Vrijwillige Thuiszorg
Overijssel
Dag van de Mantelzorg
Gerda Palma-Besselink 0548-638830
info@vrijwilligethuiszorg.nl
www.vrijwilligethuiszorg.nl
Noord-Holland Pepp Cursus voor
Parkinson patienten en hun mantelzorgers
om te leren omgaan met de gevolgen
van de ziekte en de kwaliteit van leven voor
beiden te verbeteren.
20-11-2009 € 85,00
Beweeg Bewust, Karin Roeleveld,
0297 344547, info@beweegbewust.com,
www.beweegbewust.com
Noord-Holland
Cursus 'veilig op pad met de rollator'
Bijeenkomst waarin het lopen met
rollator wordt geoefend, met informatie
over aanschaf, aanvraag en onderhoud.
20-11-2009 € 20,00
Beweeg Bewust, Karin Roeleveld, 0297
344547, info@beweegbewust.com,
www.beweegbewust.com
Nuenen Café René, Parkstraat 3
Regiobijeenkomst HME/MO Lotgenoten
9-11-2009 20.00 - 22.00 uur
HME/MO Lotgenoten Contactgroep,
M. Post-Bloemhoff, 0516-451760,
hme@patientenbelangen.nl,
www.hme-mo.nl
Oirschot Stichting Welzijn Oirschot
Dag van de Mantelzorg
Ine van Ham 0499-335142
ine.van.ham@stichting-welzijn.nl
Ommen
Verwendag voor mantelzorgers
Gezellige dag met workshops o.a. schilderen
met was, sieraden maken, speksteen
hakken. Aanmelden Carinova 0900-8662
10-11-2009 10.00 - 15.00 uur
Oostburg Steunpunt Mantelzorg West
Zeeuws-Vlaanderen
Dag van Mantelzorg, Laura Vroon
0117-452452 l.vroon@welzijnencultuur.nl
www.welzijnencultuur.nl
Oosterwolde FL Stichting
Vrijwilligersplatform Ooststellingwerf
Dag van de Mantelzorg
Tiesje Geertsma 0515-515188
tgeertsma10@home.nl
Panningen Schoolstraat 19d
Tijdens Week Chronisch Zieken massagebehandeling
van half uur slechts € 10,00.
Wilt u weten of oefentherapie ook geschikt
is voor u, kom dan deze week langs voor
gratis screening.
CESAR2MOVE, 077-3078152,
info@cesar2move.nl, www.cesar2move.nl
Panningen Vorkmeer, Steunpunt
Mantelzorg regio Helden
Dag van de Mantelzorg
Piet Selen 077-3077350
p.selen@vorkmeer.nl www.vorkmeer.nl
Pijnacker Bureau mantelzorg
ondersteuning Pijnacker-Nootdorp
Dag van de Mantelzorg
Francis Bennis 06-22470217
info@mantelzorgpijnacker-nootdorp.nl
www.mantelzorgpijnacker-nootdorp.nl
Purmerend Spurd Leeghwaterbad
Leeghwaterpark 1
Sport Samen, voorlichting en zwemmen
voor mensen met geheugenproblemen
hun partner (gratis). Aangepast zwemmen
voorkomt verergeren verschijnselen van
dementie.
10-11-2009 13.00 - 14.00 uur
Spurd, sportstichting Purmerend,
Petra Schilp, 0299-418118,
petra.schilp@spurd.nl, www.spurd.nl
Purmerend-Noord, Weverstraat 19
Open dag. Kennismaking met een
Fokuswoning en gesprek met cliënten
en medewerkers.
10-11-2009 14.00 - 17.00 uur
Fokus, 050-5217200,
info@fokuswonen.nl,
www.fokuswonen.nl
Voor activiteiten over uw eigen ziekte: www.chronischziek.nl

Week Chronisch Zieken
Putten
Schilderen voor mensen met beperking.
Met jouw mogelijkheden maak je een eigen
werkstuk. Onder deskundige begeleiding.
9, 11-nov-2009 € 11,00
Atelier Lupine, Astrid Krauts, 0341-360395,
janenastrid1@cs.com, www.atelierlupine.nl
Raalte Zwembad Tijenraan,
Zwolsestraat 68a
In Week Chronisch Zieken gratis meedoen
met één van de aquasporten of recreatief
zwemmen. Melden bij de kassa van het
zwembad. Voor tijden en groepen zie
www.raalte.nl/sport of bel naar het zwembad.
Mw J. Derksen, 0572-347950,
joke.derksen@raalte.nl of
jeanet.westerik@raalte.nl,
www.raalte.nl/sport
Raalte Steunpunt Mantelzorg Ommen
Dag van de Mantelzorg
Femmy Stolte 0570 518185
steunpuntmantelzorg@carinova.nl
Renswoude Nederlandse Patienten
Vereniging Renswoude
Dag van de Manelzorg
Linda van de Pol 0318-570142
lindavdpol@kliksafe.nl
Reusel trimbaan,
Burgemeester Willekenslaan
Nordic walking voor mensen die reeds
nordic walken en voor hen die er mee kennis
willen maken.
wo 11-11-09 van 11.15 - 12.15 uur,
do 12-11-09 van 13.30 - 14.30 uur
De Grensverleggers, Ellie Paridaans kruisstraat
126 5541RZ Reusel, 0497-642666,
EllieParidaans@hotmail.com,
Reusel D'n Aachterum, Korenbocht 50
Bewegen voor senioren/chronisch zieken
12-11-2009 9.00 - 10.00 uur, 10.15 - 11.15 uur
kbo Reusel, Ellie Paridaans, 0497642666,
EllieParidaans@hotmail.com,
Rheden Meldpunt Vrijwillige Thuishulp en
Mantelzorgondersteuning Rheden en
Rozendaal
Dag van de Mantelzorg
Ans Polman 026-3831541
info@mvtrheden.nl www.mvtrheden.nl
Rijen Lokaal Steunpunt Mantelzorg
Gilze-Rijen
Dag van de Mantelzorg
Dianne v Beek, 0630-858182
mantelzorggilzerijen@gmail.com
Rijswijk gebouw Taoïstische Tai Chi
Vereniging, Bilderdijklaan 1
Open klas Taoïstische Tai Chi zachte
bewegingsvorm voor iedereen, ongeacht
lichamelijke toestand.
6-11-2009 10.00 - 12.00 uur 20.00 - 22.00 uur
9-11-2009 10.00 - 22.00 uur
10-11-2009 20.00 - 22.00 uur
11-11-2009 13.30 - 15.30 uur
12-11-2009 20.00 - 22.00 uur
13-11-2009 10.00 - 12.00 uur 20.00 -22.00 uur
Iris Belfroid, 071-5616101,
info.west@taoist.nl, www.taoist.nl
Roden Contactpunt Mantelzorg
Noordenveld
Dag van de Mantelzorg
Jannie Houwing 050-8505330
janniehouwing@stwin.nl
www.mantelzorgnoordenveld.nl
Rolde Contactpunt Mantelzorg Aa en
Hunze
Dag van de Mantelzorg
Carla Rozeman 0592-242223
rozeman@welzijnaaenhunze.nl
www.mantelzorgaaenhunze.nl
Roosendaal Fokus, Oliemolen 116
Open dag. Fokuswoning bezichtigen en in
gesprek gaan met cliënten en medewerkers.
7-11-2009 10:00 - 16:00 uur
Fokus, 050-5217200, info@fokuswonen.nl,
www.fokuswonen.nl
Rotterdam Steunpunt Mantelzorg Centrum
Dag van de Mantelzorg
Heleen Lub 010-2400622 h.lub@smdc.nl
www.smdc.nl
Rotterdam Hogeschool, Museumpark 40
Tijd voor leven van ouders!
Ondersteuning voor ouders van kinderen
en jongeren met een chronische aandoening.
Voor ouders en professionals.
9-11-2009 van 13.30 tot 17.00 uur.
Transities in Zorg, Elly Katoen 010-7945185
opeigenbenen@hro.nl
www.opeigenbenen.nu
Rotterdam Steunpunt Mantelzorg
Hillegersberg / Schiebroek
Dag van de Mantelzorg
Emile vd Steen 010-4220844
evdsteen@thermiek.info www.thermiek.info
Rotterdam Mantelzorg en werk
10-11-2009 15.00 - 20.00 uur
SWF/Steunpunt Mantelzorg Feyenoord,
Bert van Oostenbrugge, 010-4851897,
bert.van.oostenbrugge@swf.nl, www.swf.nl
Ruurlo VIT Oost-Gelderland
Dag van de Mantelzorg
Paulien Broer van Dijk 0573-438400
p.broervandijk@vitoost-gelderland.nl
www.vitoostgelderland.nl
Meer informatie? www.chronischziek.nl of Korrelatie 0900-1450 (30 ct p.m)
Santpoort Noord Wustelaan Molen de
Zandhaas, Velserhoofdlaan
Beweeg ... Mee !!! Nordic Walking
11-11-2009 10.00 uur
Sportwandelschool, Jan Tonneman,
0655-937535, info@sportwandelschool.nl,
www.beweeg-mee.nl
Sassenheim Mensendieckpraktijk
Sassenheim, Vijfmeiweg 18
Workshop Ontspanningsoefeningen voor
mensen met chronische pijnklachten
10, 12-nov-2009 10.30 - 11.30 uur
Rina de Jong, 0252-231292,
mensendiecksassenheim@kpnmail.nl,
www.mensendiecksassenheim.nl
Schiedam Vlietland Ziekenhuis,
Vlietlandplein 2
Informatiemarkt patiëntenverenigingen:
Borstkanker Vereniging, Vereniging voor
Fibromyalgiepatiënten,
Nierpatiëntenvereniging Rijnmond,
Vereniging van Rugpatiënten en
Stomavereniging .
11-11-2009 13.30 uur - 16.30 uur
Patiënten Service Bureau, 010-8930082,
patientenservice@ssvz.nl,
www.vlietland-ziekenhuis.nl
Schiedam Stichting Mantelzorg NWN
Dag van de Mantelzorg
Twink Hoeksema 010-2040824
kantoor@mantelzorgnwn.nl
www.mantelzorgnwn.nl
Schijndel
Brede Welzijnsinstelling Het Palet
Dag van de Mantelzorg
José Swinkels 073-5441413
swinkels@bwihetpalet.nl
www.bwihetpalet.nl
Schoonhoven Stichting Welzijn Ouderen
Schoonhoven
Dag van de Mantelzorg
Sandra Timmer-Americaan
0182-381886/0182-381227 mantelzorgondersteuning@swoschoonhoven.nl
www.swoschoonhoven.nl
Schoonhoven Praktijk voor oefentherapie
Cesar, Bergambachterstraat 9c
Cesarfit. Op ontspannen manier oefenen
in kleine groep van max. 5 mensen.
11-11-2009 9:30 - 10:30 uur
Anita Rutze, 0182-386560,
cesarschoonhoven@hotmail.com,
Sint Annaparochie Werkgroep Mantelzorg
het Bildt
Dag van de Mantelzorg
Ekie Altena-Bouma 0518-402778
hetbildtswo@online.nl
www.swohetbildt.nl/swo
Chronisch Ziek 2009 43

Sint Michielsgestel Steunpunt mantelzorg
Dag van de Mantelzorg
Ria Swinkels 06-1404 1212
mantelzorgst.michielsgestel@hetnet.nl
www.mantelzorgsintmichielsgestel.nl
Sittard Orbis Ziekenhuis, Dr. H. van
Hoffplein 1
Verwendag Orbis-GGZ. Busreis voor
max. 50 cliënten naar attractiepark.
12-11-2009 9.00 - 18.00 uur
Afdeling Integrale zorg, W. Schaekers,
088-4599393, w.schaekers@orbisconcern.nl,
Sittard Paramedisch Centrum Sittard Zuid,
Veestraat 28
Bewegen is Gezond. Voorlichting over
sporten met chronische aandoening,
slechte conditie of overgewicht. Speciale
programma's voor kinderen en ouderen.
Half uur voorlichting en één uur proefles.
9, 11-nov-2009 9.30 - 11.00 uur
Emmoniek Huijnen, oefentherapeut
Mensendieck, 046-4007707,
www.paramedischcentrumsittard.nl
Sluis
Presentje voor mantelzorgers en informatiepakketje
aan huis. Mantelzorgers
kunnen aangemeld worden tot en met 30
oktober.
10-11-2009 9.00 - 17.00 uur
Steunpunt Mantelzorg West Zeeuwsch-
Vlaanderen, Laura Vroon, 0117-452452,
l.vroon@welzijnencultuur.nl,
welzijnencultuur.nl
Sneek Antonius Ziekenhuis Sneek,
Bolswarderbaan 1
Reumastand in Antonius Ziekenhuis
10-11-2009 9.30 - 16.00 uur
Reumapasjiontenferieniging Sudwest
Fryslan, G.Kazemier, 0515-442608,
rpv.sudwestfryslan@uni-one.nl
Sneek Amacitia Hotel
COPD Lunch voor zware
COPD-patiënten met partner.
18-11-2009 11.30 - 14.30 uur
Astmafonds, Jan Pons, 0513-413777,
h.meulen11@chello.nl,
Sneek Ziekenhuis Sint Antonius,
Informatiestand Astmafonds
10-11-2009 10.00 - 16.00 uur
Astmafonds, N. van der Meulen,
058-2133516, h.meulen11@chello.nl,
Soest Stichting Welzijn Ouderen Soest
Dag van de Mantelzorg
Pien Krolis 035-6023681
mantelzorg@swos.nl www.swossoest.nl
44 Chronisch Ziek 2009
6 t/m 14 november 2009
Someren Onis, Steunpunt Mantelzorg
Someren
Dag van de Mantelzorg
Marianne Lenders 0493-441253
m.lenders@oniswelzijn.nl
www.oniswelzijn.nl
Spijkenisse Ruwaard van Putten
Ziekenhuis,
Psoriasis heb je nooit alleen.
Informatie geven over de ziekte 'psoriasis'
d.m.v. gesprek en foldermateriaal
10.00 - 15.00 uur
PVN afdeling Zuidwest Nederland, via
secretariaatpvn-zwn@hotmail.com,
www.pvnnet.nl
Stadskanaal Theater Geert Teis,
Geert Teisplein 2
Mantelzorg? Doe het samen!
Theatervoorstelling, symposium,
informatiemarkt
16-11-2009 15.00 - 22.00 uur
Steunpunt Mantelzorg Zuid Groningen,
0599-652723, mantelzorg@welstad.nl,
www.welstad.nl
Steenwijk Medisch Trainingscentrum,
J.H.W. Pasmanweg 12
Bewegen met COPD. Onder begeleiding
van fysiotherapeut.
10/11-11-2009 € 2,00
Club Fysio Therapie, Caren Bonaparte,
0634944274,
c.bonaparte@clubfysiotherapie.nl,
clubfysiotherapie.nl
Stiens Stichting Welzijn Middelsee
Dag van de Mantelzorg
Andries van der Veer
0511-471958/0518-419950
andries@welzijnmiddelsee.nl
www.welzijnmiddelsee.nl
Terschelling-Midsland
Thuiszorg Het Friese Land
Dag van de Mantelzorg
Ingrid Schaap 06-20494032
zt-terschelling@thfl.nl
Tholen Steunpunt Mantelzorg
Dag van de Mantelzorg
Jacqueline Heijboer 0166-668315
mantelzorgvrijwilligers@tholen.nl
Tilburg Riddershof, Lehárstraat 114
Verwenmiddag voor COPD patiënten
en mantelzorgers
11-11-2009 12.00 - 16.00 uur
Lotgenoten Contact Midden Brabant,
Cees de Graauw, 013-5333383,
cees@lcmb.nl, www.lcmb.nl
Tilburg Praktijk v oefentherapie Cesar,
Veldhovenring 37b
Samen bewegen op eigen kracht.
Gratis groepsles als je je aanmeldt op
vtillie@cesartherapie-tilburg.nl
Za 14 nov 10.00 - 12.00 uur open voor
houdings- en bewegingsadviezen!
Gratis houdingscheck.
Valerie Tillie, 06-24231232,
www.cesartherapie-tilburg.nl
Tilburg Zorgbelang Tilburg,
Lage Witsiebaan 2 b
Regiodag Anoiksis Tilburg
Met informatie van de Hersenstichting
over schizofrenie
9-11-2009 13.00 - 14.30 uur
Anoiksis, regiocoordinator Tilburg,
030-2546113, anoiksis@anoiksis.nl,
www.anoiksis.nl
Tilburg Fokus Tilburg Bodehof, Bodehof 29
Open dag. Bekijk een Fokuswoning en
spreek met cliënten en medewerkers.
7-11-2009 13.00 - 17.00 uur
Fokus, 050-5217200, info@fokuswonen.nl,
www.fokuswonen.nl
Tilburg
Coeliakie en glutenvrij eten, promotieweek
met event van Nederlandse Coeliakie
Vereniging voor mensen die coeliakie
hebben of denken coeliakie te hebben.
Beppie Ouwerling, 076-5016180,
nb.voorzitter@glutenvrij.nl, glutenvrij.nl
Tubbergen Steunpunt Informele Zorg
Tubbergen
Dag van de Mantelzorg
Toni Maathuis 0546-538064
t.maathuis@siztubbergen.nl
www.siztwente.nl
Udenhout Praktijk voor oefentherapie
Cesar, Marjolein 1A
Inloopmiddag met gratis houdings-
en bewegingsadviezen
7-11-2009 14.00 - 16.00 uur
Mirjam van Gorp, 013-5116067,
info@oefentherapie-udenhout.nl,
www.oefentherapie-udenhout.nl
Ulft MOVE, Delweg 1-voor
Bewegen Met Plezier
10, 12-nov-2009 in de middag € 3,00
MOVE, Joke Schat, 0315-686015,
ulft@xs4all.nl, oefentherapeut.info
Urk Steunpunt Mantelzorg,
Caritas Urk
Dag van de Mantelzorg
José Oijevaar 0527-690553
0527-683030
mantelzorg@caritasurk.nl
Voor activiteiten over uw eigen ziekte: www.chronischziek.nl

Week Chronisch Zieken
LANDELIJK
Utrecht
ME/CVS Stichting Nederland ontmoetingsmiddag
tijdens de Week Chronisch
Zieken. Voor meer informatie kijk op
www.me-cvs-stichting.nl.
11-11-2009 13.00 - 16.00 uur
Marieke Moerdijk, 035-6211290,
info@me-cvs-stichting.nl,
www.me-cvs-stichting.nl
Utrecht Steunpunt Mantelzorg Utrecht,
Stichting Stade
Dag van de Mantelzorg
Eva-Maria den Balvert 030-2361929
e.denbalvert@stichtingstade.nl
www.mantelzorgutrecht.com
Utrecht Gymzaal achter Anne Frankschool,
Van Bijnkershoeklaan 6
Open klas Taoïstische Tai Chi zachte
bewegingsvorm voor iedereen, ongeacht
lichamelijke toestand.
10-11-2009 20.00 - 22.00 uur
Wendy Romeijn, 06-40095299,
info.midden@taoist.nl, www.taoist.nl
Utrecht De Paraplu, Bijnkershoeklaan 10
Verhalen onder de Paraplu - cursus
levensverhalen schrijven.
Op zoek gaan naar levensverhalen,
naar verhalen uit je leven, is boeiend werk.
Het zal je plezier en inzicht geven.
Start 21-09-2009 tot 16 november € 36,00
Cecile Paulussen, 030-2946384, cpaulussen@deparaplu.nl,
www.deparaplu.nl
Utrecht De Paraplu, Bijnkershoeklaan 10
Geintegreerde Dans
Zie www.lidyrubers.nl 'Integrated dance'
3,10,17,24-nov-2009 13.00 - 15.00 uur € 4,50
De Paraplu, Lidy Rubers, 0318 640749,
info@lidyrubers.nl, www.lidyrubers.nl
Utrecht Fysio Physics Croeselaan,
Croeselaan 209-211
Leefstijlprogramma's en sport ter
bevordering van de gezondheid voor
mensen met of kans op diabetes, astma,
COPD, rugklachten, obesitas en voor 60+.
7, 10, 12-nov-2009
Anne Pijpers, 030-2766648,
croeselaan@fpclubs.nl, www.fpclubs.nl
Veendam Compaen Steunpunt Mantelzorg
Dag van de Mantelzorg
Esther Poelsma 0598-698159
epoelsma@compaenveendam.nl
www.compaenveendam.nl
Veendam Praktijk voor oefentherapie C/M,
De reede 1
Proefles Medical Kinetics.
9-11-2009 16.00 - 17.00 uur
Anita Roeda, 0598-619373,
www.medicalkinetics.nl
Veendam Sportcentrum Oxygym,
Boven Oosterdiep 9
Groepslessen Cesargym voor vrouwen
met verminderde belastbaarheid (chronische
klachten). In kleine groepen.
Van 6 t/m 14 november
gratis les i.p.v. € 6,00
Praktijk voor Oefentherapie Cesar,
Mw. M. Boonstra-Wolthuis, 0598-618467,
MBoonstr.1@hccnet.nl,
www.cesartherapieveendam.nl
Veenendaal Theater de Lampegiet,
Benchatheater voor mantelzorgers.
Een spetterende combinatie van theater en
circus. Voor gratis kaartjes en informatie:
0318-582277
12-11-2009 20.00 - 22.30 uur
Regionaal Steunpunt Mantelzorg
ZO-Utrecht, Mirjam Wijgman en
Jolanda Molemaker, 0318-582277,
mantelzorg@swoveenendaal.nl,
www.swov-mantelzorg.nl
Veghel Peppelhof, Wilgenstraat 17
Voorlichting Zorgverlening over huishoudelijke
zorg in relatie tot de WMO
en het mogelijke kostenplaatje.
19-11-2009 19.30 - 21.30 uur
RPV Veghel-Uden.e.o., mw D Somers,
0413-211844, www.rpv-vegheluden.nl
Veldhoven Stichting Welzijn Ouderen
Veldhoven
Dag van de Mantelzorg
Anke van Hest 040-2534230
steunpuntmantelzorgveldhoven@swove.nl
www.swove.nl
Velserbroek Tandem
Dag van de Mantelzorg
Willeke de Weerd 023-8910610
w.de.weerd@tandemzorg.nl
www.tandemzorg.nl
Velserbroek Fokus Velsen Velserbroek,
R. de Vosstraat 21
Open dag. Kennismaken met een
Fokuswoning en spreken met cliënten
en medewerkers.
11-11-2009 14:00 - 17:00 uur
Fokus, 050-5217200, info@fokuswonen.nl,
www.fokuswonen.nl
Venlo-Blerick Thuishulpcentrale
Midden-Limburg
Dag van de Mantelzorg
Elly van Zijl 077-3231130
Elly.van.Zijl@dezorggroep.nl
www.informelezorg.org
Venlo-West De Zorgondersteuner
Dag van de Mantelzorg
Marja Heijnen 077-3231130
mheijnen@stnl.nl
www.dezorgondersteuner.nl
Meer informatie? www.chronischziek.nl of Korrelatie 0900-1450 (30 ct p.m)
Venray Synthese
Dag van de Mantelzorg
Ankie Bongers 0478-517353
a.bongers@synthese.nl www. synthese.nl
Vianen Steunpunt Mantelzorg Vianen
Dag van de Mantelzorg
Gera van Klaveren 0347-374097
mantelzorg@swovianen.nl
Voorburg Stichting Rondom Mantelzorg
Steunpunt Rijswijk
Dag van de Mantelzorg
Ada Bannink 070-7543678
info@rondommantelzorg.nl
www.rondommantelzorg.nl
Voorschoten Frisozaal,
hoek JW Frisolaan/J.v.Stolberglaan
Open klas Taoïstische Tai Chi
zachte bewegingsvorm voor iedereen,
ongeacht lichamelijke toestand.
11-11-2009 20.00 - 22.00 uur
Iris Belfroid, 071-5616101,
info.west@taoist.nl, www.taoist.nl
Vught Mantelmeeuw
Dag van de Mantelzorg
Annemarie van Hoof 073-6581658
Mantelmeeuw@vughterstede.nl
Waalwijk Parkeerplaats t.o. cafe Het
Galgenwiel, Burg. Smeelelaan 124
Kennismakingsles nordic walking.
Voor materiaal wordt gezorgd. U hoeft
alleen goede schoenen aan te trekken.
14-11-2009 14.30 - 15.30 uur
Praktijk voor oefentherapie Mensendieck,
Karin Verbeek, 06-55533313,
k.verbeek@zorgplazawaalwijk.nl,
www.karinverbeek.nl
Waalre MEE Zuidoost Brabant
Dag van de Mantelzorg
Yvonne van de Sande 040-2140404
yvandesande@meezuidoostbrabant.nl
www.meezuidoostbrabant.nl
LANDELIJK
Wapenveld ECR Groot Stokkert,
Dr. J. van Breemenlaan 2
Verwenweek in het hotel met onder
andere een avond romantisch zwemmen,
herfstwandeling, presentatie van Ko de
Boswachter en wellness workshop op het
programma
vrij 6/11 tot vrij 13/11 € 996,00
ECR Groot Stokkert, 088-3280050,
info@grootstokkert.nl,
www.grootstokkert.nl
Chronisch Ziek 2009 45

Walcheren
Middag voor mantelzorgers rond het
thema: "netwerken" met informatie, ontmoeting
en ontspannende activiteiten
10-11-2009
Steunpunt Mantelzorg Walcheren, Conny
Prins, 0118- 553530,
info@zorgvrijwilligers.nl,
www.zorgvrijwilligers.nl
Weert Gymzaal Philips van Horne SG,
Wertastraat 1
Kennismaking met Taoïstische Tai Chi (tm)
zachte bewegingsvorm voor iedereen,
ongeacht lichamelijke toestand.
12-11-2009 20.00 - 22.00 uur
Ankie Boumans, 0492-344102,
info.zuid@taoist.nl, www.taoist.nl
Werkendam Fitnesscentrum studio aktief,
van der Kunstraat 4
Groepslessen op muziek voor mensen met
gezondheidsklachten en fitness
za 7 en 14 nov 10.45 - 11.45 uur
ma 9 en wo 11 nov 21.00 - 22.00 uur
do 12 nov 9.45 - 10.45 uur
Manita Vervoort, 0183-678939,
studioaktiefwerkendam@live.nl,
www.studioaktiefwerkendam.nl
Werkendam Medisch dienstencentrum
"de Doktershoek", Raadhuislaan 2-033
Oefentherapie iets voor u?
Kom kennismaken met oefentherapie
Cesar.
7-11-2009 10.00 uur tot 12.00 uur
Praktijk voor oefentherapie Cesar,
Martine Kusen/ Marieke la Verge,
0183-503720, m.kusen@hetnet.nl,
www.cesarwerkendam.nl
Werkendam Fitness Centrum Studio
Aktief, Van der Kunstraat 4
Oefentherapeut als bewegingscoach bij
chronische aandoeningen. Wat is optimale
manier van bewegen en hoe om te gaan
met de pijn?
12-11-2009 11.00 - 14.00, 16.00 - 18.00 uur
praktijk voor oefentherapie Mensendieck,
Jolanda Jansen-van Hoften, 0183-678470,
j.jansen_vanhoften@casema.nl,
www.mensendieck-praktijk.nl
Woerden Hofpoortziekenhuis,
Polanerbaan 1
Reuma, leven en Welzijn: met o.a. informatiemarkt,
dr. Jacobin v.d Werf over
reuma en diabetes, Regina Huisman over
voeding , Tai-chi- tao, dr. Terborg over
medicijnen en hartklachten.
7-11-2009 10.00 - 15.30 uur € 7,50
Reumaregioraad midden Nederland,
Lamber Neuzerling, 06 55846076,
rpv.woerden@hotmail.com,
46 Chronisch Ziek 2009
6 t/m 14 november 2009
Wierden Stichting Mantelzorg Wierden
Dag van de Mantelzorg
Dini Stelwagen 0546-576650
dinistelwagen@planet.nl
Winsum Stichting Welzijn &
Dienstverlening
Dag van de Mantelzorg
Monica Blom, Steunpunt Mantelzorg
Winsum 06-48874339 m.blom@s-w-d.nl
Zaamslag Nederlandse Patiënten
Vereniging afd. Zeeuws-Vlaanderen
Dag van de Mantelzorg
Marianne Koesveld 0115-432212
mariannekoesveld@hetnet.nl
www.npvzorg.nl
Zaandam Mensendieck Praktijk Kogerveld,
Pinksterbloemweg 1
Oefentherapie-Mensendieck leert bewuster
omgaan met uw lichaam. De therapie
wordt vergoed door uw zorgverzekering.
ma-vrij 10.00 - 18.00 uur
Frank Putters, 075-6354581,
f.putters@upcmail.nl,
Zaandam Zaantheater, Nicolaasstraat 3
Dag over Netwerken. Workshops voor
mantelzorgers en professionals, Sint
Maarten buffet, muziek-theater 'Vlieg"
11-11-2009 14.00 - 22.00 uur € 5,00
Centrum Mantelzorg, Anja Burger,
029-9394573, info@centrummantelzorg.nl,
www.centrummantelzorg.nl
Zaltbommel Levensverhalen tekst & advies,
Gamerschestraat 75
Schrijf je levensverhaal. Woorden vinden
voor je eigen verhaal, verheldert. Ook degenen
die je verhaal lezen, begrijpen beter
hoe je in het leven staat. Begeleiding op
individuele basis.Afspraak maken kan het
hele jaar door. € 48,00
Hester Stafleu, 0418 512493,
hester.stafleu@planet.nl,
www.stafleu-levensverhalen.nl
Zandpol Contact cpm Schoonebeek
Dag van de Mantelzorg
Jannie Kamps-Tiemes 0591-551392
janniekamps@xs4all.nl
Zeewolde Steunpunt Zeewolde
Dag van de Mantelzorg
Hilly Bouwman 06-41275787
h.bouwman@steunpuntzeewolde.nl
www.steunpuntzeewolde.nl
Zeeland
Ruimte voor de partner is interactieve workshop
alleen voor partners van chronische
zieken. 'Partners van' komen in veel gevallen
op de tweede plaats terwijl zij in hun
dagelijkse leven (even) sterk onder invloed
staan van de aandoening als de patiënt zelf.
11-11-2009 nader te bepalen
Nederlandse Hypofysestichting,
Ineke Zwetsloot, 06-51999870,
fjm.zwetsloot@tiscali.nl, www.hypofyse.nl
Zeist MeanderOmnium Steunpunt
Mantelzorg
Dag van de Mantelzorg
Mieke Stouten 030-6925319
m.stouten@meanderomnium.nl
www.meanderomnium.nl
Zeist Gymzaal, Nicolaas Beetslaan 31
Open klas Taoïstische Tai Chi , zachte
bewegingsvorm voor iedereen, ongeacht
lichamelijke toestand.
7, 14-nov-2009 10:00 - 12:00 uur
Wendy Romeijn, 06-40095299,
info.midden@taoist.nl, www.taoist.nl
Zeist Woudschoten Conferentiecentrum,
Woudenbergseweg 54
Boekpresentatie. Dit is een boek over de
huidaandoening CPLD, de vereniging,
verhalen van patiënten, gedichten en
deskundigen.
7-11-2009 19.00 - 22.00 uur
CPLD vereniging Ons Licht, P. Gerrist,
06-52680869, petergerrist@chello.nl,
cpld-vereniging-ons-licht.nl
Zevenaar Sporthal Lentemorgen,
Lentemorgen 3
Sport- en beweegdag voor
chronisch zieken van 18 tot 60 jaar
Sportclubs laten zien hoe je op aangepaste
manier kunt sporten bij hun vereniging.
Demonstraties en zelf meedoen.
Conditietest.
12-11-2009 13.00 - 16.30 uur
St. Netwerk Chronisch Zieken Zevenaar,
Tonnie Gevers, 0316-330135,
acgevers@hetnet.nl,
Zevenbergen Multifunctioneel centrum,
Kristallaan 25c
Open klas Taoïstische Tai Chi (tm), zachte
bewegingsvorm voor iedereen, ongeacht
lichamelijke toestand.
9-11-2009 20.00 - 22.00 uur
Ankie Boumans, 0492-344102,
info.zuid@taoist.nl, www.taoist.nl
Voor activiteiten over uw eigen ziekte: www.chronischziek.nl

Week Chronisch Zieken
Zevenbergen Gemeentehuis gemeente
Moerdijk, Pastoor van Kessellaan 15
Niet iedereen beweegt zich zo vrij als
een vogel.
Bijeenkomst Veiligheid en Zelfredzaamheid
voor mensen met beperkingen.
13-11-2009 12.30 uur
Gehandicaptenplatform "De Kernen",
Ria Neelen-Rijsdijk, 0168.463681,
dekernen@hetnet.nl
Zierikzee Het Welzijnshuis
Dag van de Mantelzorg
Marianne Ketting 0111-453452
m.ketting@hetwelzijnshuis.nl
www.hetwelzijnshuis.nl
Zoetermeer Stichting Rondom Mantelzorg,
locatie Zoetermeer
Dag van de Mantelzorg
Els van Wijk 079-7111740
zoeter@rondommantelzorg.nl
www.rondommantelzorg.nl
Zuidwolde Contactpunt Mantelzorg
De Wolden
Dag van de Mantelzorg
Luuk Winters 0528-378686
LuukWinters@welzijndewolden.nl
Zutphen Ziekenhuis het Spittaal,
Ooyerhoekseweg 8
Informatiestand Reuma in het ziekenhuis
9, 10-nov-2009 van 9.00 tot 16.00 uur
RPV Zutphen e.o, J G Lautenbach,
0313-652593, rpv-zutphen@planet.nl,
www.reumagelderland.nl
Zwolle Wijkcentrum SIO, Thorbeckelaan 2
Pak je Kans. Samen stoppen met roken is
een training in groepsverband in 9 bijeenkomsten
om te stoppen met roken. Dankzij
de training houd je je motivatie op peil en
leer je technieken om met moeilijke
momenten om te gaan. Leden Icare
Ledenvereniging ontvangen 50% korting.
Vanaf 18/11/2009 19.30 - 21.00 uur € 160,00
Icare Cursussen, Servicebureau,
0522-279260, cursussen@icare.nl, icare.nl
Zwolle e.o.
Open huis + informatietafel bij alle
vestigingen van MEE IJsseloevers
9, 10, 11, 12, 13-nov-2009 8.30 - 17.00 uur
Jolande Westendorp, 038-4554646,
j.westendorp@meeijsseloevers.nl,
www.meeijsseloevers.nl
Varia
Hoe was je dag?
Film/fotografeer jouw dag. Maak fotoserie
of kort filmpje waarmee je een beeld
geeft over je leven mét MS of over je leven
náást iemand met multiple sclerose.
Je inzending is welkom in de hele maand
november 2009 en kun je sturen aan
chronischziek@msweb.nl. MSweb
verloot VVV/Iris-bon van 100 euro
onder de inzenders.
www.msweb.nl, Adeline Fritzsche/
Ilse Lukken, 0318-541447,
chronischziek@msweb.nl,
www.mskidsweb.nl
Handleiding voor de (her)keuring
Uitgave van de Steungroep ME en
Arbeidsongeschiktheid om goed voorbereid
naar de arbeids(on)geschiktheidskeuring te
gaan. Speciale aanbieding in de week van
de Chronisch Zieken
0van € 13,50 voor € 10,00
Steungroep ME en Arbeidsongeschiktheid,
Ronald Schuch, 050-5492906,
info@steungroep.nl, www.steungroep.nl
Wereld COPD Dag
Woensdag 18 november is Wereld COPD
Dag. Kijk voor meer informatie over COPD
op www.astmafonds.nl
Astma Fonds, 0900-2272596,
www.astmafonds.nl
Paardrijden
Paardrijden voor ruiters met chronische
klachten. Hippische Sportoefentherapie
heeft speciaal aanbod tijdens Week
Chronisch Zieken. Op afspraak € 30,00
Hippische Sportoefentherapie, Barbara
Faber, 0625-487828,
info@bewustpaardrijden.nl,
www.hippischesportoefentherapie.nl
Meer informatie? www.chronischziek.nl of Korrelatie 0900-1450 (30 ct p.m)
Zorgbelangorganisaties
Zorgbelangorganisaties in Nederland
organiseren verschillende activiteiten in
deze week. Dit in verschillende provincies
en regio's in het land. Voor het volledige
overzicht van de activiteiten van de
zorgbelangorganisaties en locatieadressen
verwijzen wij u door naar:
www.zorgbelang-nederland.nl
Zorgbelang Nederland, Rinske de Waard,
030-2991970,
rdwaard@zorgbelang-nederland.nl,
Apneu
Apneu-vereniging is tijdens Week
Chronisch Zieken aanwezig met
informatie op diverse lokaties
Apneuvereniging, Reina van Groningen,
0548-520207,
lotgenoten@apneuvereniging.nl,
www.apneuvereniging.nl
Vakantietips
Mensen met reuma geven de beste en
leukste tips voor succesvolle vakantie in het
maandblad van de Reumapatiëntenbond en
de website www.reumabond.nl
A. Sanders, 033-4616364,
a.sanders@reumabond.nl,
Partnerdag Parkinson
Voor de patiënten wordt het een dagje uit.
Voor de partners / mantelzorgers worden
groepsgesprekken georganiseerd.
Parkinson Vereniging, 030-6561369,
info@parkinson-vereniging.nl,
www.parkinson-vereniging.nl
Chronisch Ziek 2009 47

Korte berichten
PIMPEDBYROOS
Vaak zijn praktische dingen zoals
aanpassingen voor mensen met een
lichamelijke beperking niet zo
aantrekkelijk voor het oog. Mis(s)
Onbeperkt Nederland Roos
Prommenschenckel vond dat al
langer, en ging daar met hulp van
de Nederlandse Stichting voor het
Gehandicapte Kind (NSGK) iets aan
doen. 'PimpedbyRoos' heeft producten
waarmee je saaie aanpassingen
een moderne look kunt geven.
SEKSUALITEIT BIJ ZIEKTE EN
LICHAMELIJKE BERPERKING
Eindelijk een boek voor hulpverleners
die met chronisch zieken en
gehandicapten over seks willen praten.
Want de mening over seksualiteit
bij ziekte en handicap is in de
afgelopen decennia behoorlijk veran-
48 Chronisch Ziek 2009
Cartoon: Jan Zandstra
InZicht
Dit loepspel stimuleert slechtziende
kleuters om met een loep goed te
leren kijken. Bovendien verbetert het
spel de fijne motoriek van de loepgebruikers.
Het lijkt op ‘Electro’: het
kind zoekt de juiste plaatjes door
een spoor van piepkleine symbolen
te volgen. Door dit spel regelmatig
te spelen, leren slechtziende jonge
De eerste lijn bestaat uit overtrekhoezen
voor je kruk (Stocky), rolstoel
(Wheely) en rollator (Rolly). Zo wordt
je hulpmiddel niet alleen praktisch,
maar ook een accessoire bij je
kleding. De hoes is vervangbaar
waardoor je hem aan je
outfit kunt aanpassen. Buiten
deze hoezen heeft
PimpedbyRoos ook Grippy’s,
waarmee je sieraden, tassen
en bidonhouders aan je
hulpmiddel kunt bevestigen.
derd, en ten goede. Zieken en gehandicapten
van vandaag hebben recht
op de regie over hun eigen leven; zij
zijn autonome individuen. Met net
als anderen behoefte aan seks. 1,5
miljoen patiënten hopen dan ook dat
de professional over seks begint.
Mensen die door een chronische ziekte,
kanker, of een lichamelijke handicap
problemen hebben bij het vrijen.
Vaak gaat het om belemmeringen die
ze niet zelf kunnen oplossen. Zij vinden
het moeilijk om erover te praten
en hopen dat de professional dat zal
doen. Helaas blijkt die zich vaak
onkundig te voelen. Seksualiteit bij
ziekte en lichamelijke beperking gaat
daarin verandering brengen.
W.L. Gianotten, M.J. Meihuizen-de
Regt, N. van Son-Schoones (red.) 2008,
ISBN 9789023244059.
Uitgeverij van Gorcum. Bestellen via
www.vangorcum.nl
kinderen de loep te gebruiken als dat
nodig is. Het spel is ontwikkeld door
Bartiméus, de kennisorganisatie voor
alle vragen rondom visuele beperkingen
in Nederland, met financiële
steun van ZonMw. Voor mensen die
zelf slechtziend of blind zijn, maar
zeker ook voor professionals. Meer
info bij loeptraining@bartimeus.nl
Deze producten zorgen ervoor
dat je zelfs kunt gaan pronken met
je gepimpte hulpmiddel!
Meer info op pimpedbyroos.nl.
foto Toon Hendriks
SEZC!
Je eerste zoen, vrijen en verkering
krijgen; jongeren met een chronische
aandoening of handicap komen hier
later aan toe dan hun leeftijdgenoten.
Om seksualiteit en relaties op
een prettige manier bespreekbaar te
maken is SECZ! ontwikkeld. Bedoeld
voor gebruik in groepen met jongeren
van 12 tot 25 jaar. Onderwerpen:
je eigen lichaam, contact maken met
anderen, seks, en de toekomst. Het
spel wordt gratis verstrekt aan mytylscholen,
revalidatiecentra en poliklinieken
die groepsbijeenkomsten voor
jongeren verzorgen, en aan patiëntenorganisaties
met een jongerenafdeling.
Ontwikkeling en realisatie
van het spel worden mogelijk
gemaakt door ZonMw, Johanna
Kinderfonds, Revalidatiefonds en
VSBfonds. Voor meer informatie:
www.zonmw.nl.

Ziekenhuis biedt mensen met reuma multidisciplinair programma
‘Ik had dit
niet willen
missen ’
Een wereld van verschil. Dat betekent de begeleiding vanuit
de Sint Maartenskliniek voor Leo van Ras (61). Hij nam er
deel aan een multidisciplinaire behandeling bij het Ambulant
Reumacentrum en leerde zo met zijn reuma te leven.
Vier jaar geleden kreeg de Brabander
Leo van Ras (61) te horen dat hij
reumatoïde artritis (RA) had, in een
agressieve vorm. De RA stak al snel
op steeds meer plaatsen de kop op.
Eén knie was ernstig aangetast,
maar door Leo’s slechte conditie
durfde de orthopeed een operatie
niet aan. De behandelend reumatoloog
besloot hem door te verwijzen
naar de Sint Maartenskliniek in
Nijmegen. ‘Ik zat behoorlijk in de
put,’ herinnert Leo zich. ‘Je was moe,
intens moe,’ zegt zijn vrouw Toos.
Evenwicht
Na de intake bij de Sint Maartenskliniek,
in november 2008, kreeg
Leo het advies deel te nemen aan een
groep voor mensen met artritis en
artrose. Het was een programma
met een reumatoloog, een fysio- en
een ergotherapeut, een diëtiste, een
verpleegkundige en een psycholoog.
De behandeling bestond uit ruim
twintig bijeenkomsten, in de groep,
individueel en driemaal met de partners
erbij. ‘Je leert in je leven met
reuma een evenwicht vinden tussen
inspanning en ontspanning, actie en
rust. Want je kunt te veel, maar ook
te weinig doen. Ik ging bijvoorbeeld
steeds meer slapen,’ vertelt Leo.
Eerst werd de beginbalans opgemaakt,
als basis voor een zorg- en
stappenplan. En vanaf maart bezocht
Leo tweemaal per week de kliniek,
voor groepsbijeenkomsten, oefeningen
en begeleiding. Van de fysiotherapeut
leerde hij onder meer zo te
lopen dat hij zijn gewrichten zo min
mogelijk belastte. De ergotherapeut
dacht mee over aanpassingen in
huis en een manier waarop Leo
zijn hobby schilderen weer op kon
pakken. De reumatoloog gaf voorlichting
over de aandoeningen van
de deelnemers. Bij de verpleegkundige
kon Leo met letterlijk élke vraag
terecht.
‘Je vergeet de diëtiste!’ roept Toos
hier uit. ‘Je bent 10 kilo kwijt!’
‘Klopt,’ zegt Leo. ‘Zij leerde me dat
ik minder moet eten, omdat ik
minder beweging krijg dan vroeger.’
Zelfvertrouwen
Misschien wel het belangrijkste
waren de andere groepsleden en de
psycholoog, zegt Leo. ‘Bij de psycholoog
heb ik mijn hoofd kunnen leegmaken.
In de groep hebben we gelachen,
gehuild en elkaar door dik en
dun gesteund.’ Leo kreeg huiswerk
mee en moest wekelijks invullen hoe
hij vond dat hij er nu voorstond,
Leo van Ras
Foto Merlin Daleman
fysiek en psychisch. Hij is zeer tevreden
over zijn vooruitgang. ‘Ik weet nu
beter wat ik aan kan en wat valkuilen
zijn. En mijn conditie is zo verbeterd
dat mijn knie geopereerd kan worden.’
De resultaten zijn verbluffend,
zegt zijn vrouw. ‘Hij heeft veel meer
zelfvertrouwen. Ik heb mijn oude Leo
weer terug.’ Leo: ‘Ik had het voor geen
goud willen missen.’ (VH)
Chronisch Ziek 2009 2007 49

Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Jetta Klijnsma
Sla
goede
hulp
niet af!
Veronique Huijbregts
Jetta Klijnsma, staatssecretaris van Sociale Zaken, loopt
moeilijk. Die handicap vraagt veel energie. Toch heeft ze
nooit overwogen om met rustiger werk genoegen te nemen.
Voluit meedoen in de maatschappij is voor haar essentieel.
‘Meedoen is meetellen.’
‘Voor mij is participatie meedoen. En
meedoen is meetellen,’ zegt Jetta
Klijnsma. ‘Vroeger werd je met een
chronische ziekte of handicap al snel
buiten de samenleving geplaatst. Je
kreeg goede verzorging, maar je
werd ook een beetje gepamperd.
Maar ook als je een beperking hebt
wil je dat mensen je voor vol aanzien.
Je bént ook ‘vol’! De laatste
decennia beseffen we dat steeds
meer. En gelukkig zijn er veel voorzieningen
die mensen die niet helemaal
op eigen kracht de samenleving
kunnen betreden, ondersteunen om
gewoon mee te kunnen doen.’
Dat is niet alleen van wezenlijk
belang voor die mensen zelf, maar
ook voor de samenleving, benadrukt
Klijnsma. Want mensen met een
beperking vullen, tot tevredenheid
van werkgevers, steeds vaker vacatures
in gewone bedrijven op en doen
vrijwilligerswerk waaraan veel
50 Chronisch Ziek 2009
behoefte is. ‘Ik weet dat het niet voor
iedereen met een beperking even eenvoudig
is om mee te doen. Voor hen
zijn er veel ruggensteuntjes. Dat kan
van alles zijn, een maatje, begeleiding
op de werkvloer, subsidie om je
loon aan te vullen...’
Perspectief
Om de maatschappelijke participatie
van jonge mensen met een handicap
te bevorderen, krijgen mensen met
een Wajong-uitkering vanaf 1 januari
2010 een aanbod voor scholing, werk
of vrijwilligerswerk, al naar gelang
het traject dat het beste bij hen past.
Dat is niet vrijblijvend, zegt Klijnsma.
‘Je wordt bloedserieus genomen.
Samen met jou wordt gekeken naar
wat jij wél kunt, en niet wat je niet
kunt. Dat geldt ook voor mensen bij
bedrijven voor sociale werkvoorziening.’
Voor mensen die echt niet elders
Foto Ward Oranje.
terecht kunnen, blijven de bedrijven
voor sociale werkvoorziening natuurlijk
bestaan, zegt Klijnsma. Maar het
beleid is erop gericht mensen te prikkelen
(weer) actief te worden op de
reguliere arbeidsmarkt, en ‘het beste
uit zichzelf te halen’. Een communicatiecampagne
en een website met die
boodschap, moeten daarbij helpen.
www.ikkan.nl biedt mensen alle benodigde
informatie om aan de slag te
gaan, onder meer over de regionale
‘werkpleinen’ op internet die UWV en
gemeenten samen hebben opgezet.
Klijnsma snapt dat in de huidige economische
malaise werk vinden er niet
makkelijker op wordt. ‘Maar na de crisis
hebben we deze mensen keihard
nodig. Voordat de crisis toesloeg hebben
veel mensen met een uitkering
met re-integratiemiddelen werk
gevonden.’

Staatssecretaris Klijnsma en de ‘meiden van de keukenploeg’
van project de Herstelling in Amsterdam.
Rollator
Dankzij de regelingen die er ook
toen al waren, kon Klijnsma in haar
studietijd een kamer op de begane
grond krijgen, vertelt ze. ‘Dat was
fijn. Dan hoefde ik de trap niet op.’
Vergelijkbare maatregelen maken de
fysieke leefomgeving van mensen
met een beperking steeds groter, ook
op de werkvloer, benadrukt ze. ‘De
Arbo-wetgeving heeft een hoge
vlucht genomen, met liften, invalidentoiletten
en werkplekaanpassingen.
Dat heeft mij ook de wind in de
rug gegeven.’
Wat kan ze mensen met beperkingen
of chronische ziektes uit eigen ervaring
adviseren om maatschappelijk
actief te blijven? Klijnsma: ‘Wees niet
te beroerd om hulp te aanvaarden.
Ik heb zoveel hulp op allerlei fronten
gehad: mensen die mijn rollator voor
me een trap optillen, die mijn tas dragen,
de gekste dingen. Als ik steeds
met een nuffig neusje zou zeggen dat
ik dat zelf wel kan, kan ik mijn werk
niet doen. Hulpmiddelen zijn er
genoeg. Maar er zijn nog steeds veel
mensen die zeggen: ik met een rollator,
da’s toch geen gezicht! Daar
beperk je jezelf enorm mee.’
Eerlijk vertelt ze: ‘Vroeger deed ik ook
alles zonder rollator. Ik kan wel los
lopen, maar het is gewoon gevaarlijk.
Op een gegeven moment heb ik tegen
mezelf gezegd: ik lijk wel gek ook.
Straks val ik om en dan moet ik een
half jaar revalideren. Het is stom om
zo’n hulpmiddel niet te gebruiken.’
Met een stem die opeens een paar
tonen lager klinkt voegt ze daar aan
toe: ‘Je moet natuurlijk wel altijd je
eigen plan blijven trekken! Laat je niet
betuttelen! Dat moet ook helder zijn.
Jij bent uiteindelijk degene die gaat
over de vraag wat je wel of niet wilt.’
Kamperen
Mensen met een beperking moeten
net als ieder ander de kans hebben er
eens tussenuit te gaan, beaamt de
staatssecretaris. ‘Gelukkig zijn er
instellingen als de Zonnebloem. Als
ik zie hoeveel plezier mensen met een
zware handicap aan die uitstapjes
beleven, dat is top! Verder is het fijn
als je op vakantie ondersteuning van
je omgeving kunt krijgen. Dat gebeurt
ook veel: familieleden of vrienden die
iemand op sleeptouw nemen. Zelf ga
ik het liefst kamperen. Maar zonder
mijn man zou ik dat niet kunnen. Hij
zet de tent op en zorgt dat de rolstoel
bij de hand is. Dat vindt hij geen
enkel probleem. We genieten allebei
volop van die vakanties.’
Dan, ingaand op het geldgebrek van
veel mensen met een beperking, zegt
ze: ‘Zoiets als een vakantiepot hebben
we niet bij SZW, maar binnen de
bestaande regelingen en uitkeringen
moet je zo nu en dan even op vakantie
kunnen. Natuurlijk is dat met een
klein inkomen moeilijker dan wanneer
je er warmpjes bij zit. Maar voor
veel ondersteuning kun je gratis
terecht bij allerlei organisaties en
instellingen. Ik heb zelf in het bestuur
van de Stichting Buddy Netwerk gezeten.
Die buddy’s gaan vrijwillig met
jou op pad. Die hulp heb je nodig!
Mijn advies is: maak gebruik van de
mogelijkheden die er zijn en van de
fantastische vrijwilligers die zich aanbieden!’
Chronisch Ziek 2009 51

52 Chronisch Ziek 2009

Tekst en foto: Liesbeth Sluiter
Mustafa Jebari (36) parkeert zijn auto
voor het huis waar hij net is ingetrokken
met vrouw en twee maanden jong
dochtertje, opent de achterklep, vist
zijn rolstoel tussen de verhuisdozen uit,
zet hem in elkaar en rolt voor me uit
naar binnen. ‘Mijn beenspieren zijn niet
sterk ontwikkeld,’ zegt hij nonchalant,
‘maar ik heb het geluk dat ik vrij mobiel
ben.’ Als hij het ooit al moeilijk heeft
gehad met de polio-verlamming die
hij als kind opliep in zijn geboorteland
Marokko, is daar nu niet veel meer van
te merken. ‘Het zijn vooral anderen die
beperkingen zien, zelf wil ik gewoon
genieten en normale dingen doen.
Er zijn altijd mogelijkheden.’ Zoals meedoen
aan de Paralympics van Barcelona,
Atlanta, Sydney en Athene, als lid van
het Nederlandse rolstoel-basketbalteam.
Op zijn vijftiende ontdekte
Mustafa dat die sport en hijzelf een
goede combinatie vormden. ‘Rolstoelbasketbal
is spectaculair, snel en heel
fysiek. Bovendien een teamsport, je bent
onder vrienden.’
Inmiddels heeft hij het niveau wat teruggeschroefd.
‘Het werd tijd om aan een
maatschappelijke carrière te denken.
Ik heb aan de Johan Cruyff Universiteit
de opleiding sportmarketing en management
gedaan. Voor ik verder ga studeren,
wil ik nu eerst werkervaring
opdoen.’ Ook dat heeft hij voor elkaar:
sinds januari 2009 is hij projectleider van
(S)Cool on Wheels, een project van het
Fonds Gehandicaptensport dat kinderen
in groep zeven en acht van de basisschool
een goed beeld wil geven van
het leven met beperkingen, en vooral
ook van de mogelijkheden.
‘Ervaringsdeskundigen houden gratis
workshops op scholen, met een theorieen
een praktijkdeel, waarin kinderen aan
den lijve meemaken hoe het is om bijvoorbeeld
in een rolstoel te zitten of
blind te zijn. We gebruiken ook een flitsende
DVD met rolstoelstunts. Het werkt
erg goed, kinderen vragen je het hemd
van het lijf. Ik zou het project graag willen
uitbreiden naar het voortgezet
onderwijs en het bedrijfsleven; (S)Cool
on Wheels is volgens mij niet alleen
goed voor de beeldvorming over gehandicapten,
maar ook voor degenen die
voorgelicht worden. Het kan hen inspireren,
want als ze zien dat ik het uiterste
uit mezelf haal, waarom zij dan niet?’
www.fondsgehandicaptensport.nl,
www.scool-on-wheels.nl
(S)Cool on Wheels wordt mede mogelijk
gemaakt door Rabobank Foundation.
Chronisch Ziek 2009 53

De Opdrachtenbank: Geknipt
voor Wajongers met ambitie
De Opdrachtenbank ‘verkoopt’ diensten op het terrein van IT en web. In het Amsterdamse kantoor
voeren mensen met een arbeidsbeperking opdrachten uit van bedrijven in het hele land.
Directeur Paul Malschaert is niet
over een nacht ijs gegaan toen hij de
Opdrachtenbank opzette. Niet alleen
onderzocht hij of zijn plannen commercieel
haalbaar waren, hij liet ook
onderzoek doen naar de werknemers
die hij wilde aantrekken. Het verbaasde
hem al langer dat werkprojecten
voor mensen met beperkingen
vaak zo’n moeite hebben om geïnteresseerden
te vinden. ‘Er is nog zo
weinig bekend over mensen met een
Wajong-uitkering,’ zegt hij. ‘Wat kunnen
en willen ze? Wat houdt hen
tegen en wat stimuleert hen?
Niemand die het echt weet.’ Uit zijn
onderzoek bleek onder meer dat
deze doelgroep niet vanuit huis aan
de slag wil gaan, maar gewoon op
een kantoor wil werken.
Het kantoorpand dat Malschaert met
zorg uitzocht liet hij, met subsidie
van het VSBfonds, zo inrichten dat
het geschikt is voor mensen met
uiteenlopende fysieke of psychische
beperkingen. Vanzelfsprekend is het
rolstoeltoegankelijk en heeft het een
invalidentoilet. Er is ook een ruimte
waar mensen even kunnen gaan liggen
en kleine medische handelingen
kunnen verrichten. De kunststof
vloerbedekking is zo gekozen dat stof
er zich niet in nestelt. Voor mensen
met autisme, die graag alleen zitten,
zijn er aparte werkkamers.
En voor iedereen is er een loungehoek,
om even bij te tanken.
Het geheel is ruim, licht en met vrolijke
kleuren ingericht. Er gaat rust
en concentratie van uit. Dat was
54 Chronisch Ziek 2009
Foto: Guus Pauka
ook de bedoeling, zegt Malschaert.
In de kantoortuin zitten de eerste
werknemers achter computers te werken.
Op afstand helpen zij opdrachtgevers
hun website up to date te houden,
databestanden te beheren en
grote en kleine computerproblemen
op te lossen. Zijn medewerkers zijn
behalve op hun vaardigheden ook
geselecteerd op hun ambitie, benadrukt
Malschaert. ‘Dit is een commercieel
bedrijf. Werk staat hier centraal.
Je moet aan een leertraject willen
deelnemen, want iedere medewerker
krijgt een professional die hem
begeleidt en traint.
En iedereen wordt geacht zich te
blijven scholen, want in de ICT staan
ontwikkelingen nooit stil. Voor mensen
die zichzelf zielig vinden is hier
geen plaats.’
Philip Oostindiën is vanaf de start bij
de Opdrachtenbank actief en nu in
opleiding. Met zijn rolstoel reist hij
per trein van zijn woonplaats naar
station Amsterdam Sloterdijk, waar
het kantoor dichtbij ligt. Zijn eerdere
pogingen om via een Individuele
Reïntegratie Overeenkomst (IRO) aan
de slag te gaan, waren op niets uitgelopen,
vertelt hij. En het werk dat hij
deed, bood hem geen uitdaging meer.
Nu volgt hij een cursus waarmee hij
straks de website van een groot ziekenhuis
actueel kan houden. ‘Dat past
heel wat beter bij mijn ambitie!’ (VH)
www.instituutgak.nl

Vertel op www.swink.nl
hoe het beter kan!
Als je een beperking of (arbeids)handicap
hebt, loop je bijna dagelijks
tegen barrières op. Een opleiding volgen,
werk vinden, jezelf verplaatsen,
je moet er allemaal veel moeite voor
doen. Het is vaak zwoegen, of, in
goed ouderwets Engels: to swink.
Tegelijkertijd heb je misschien zelf
allerlei slimme ideeën over hoe je al
die belemmeringen uit de weg zou
kunnen ruimen. Zelf ken je de voetangels
en klemmen in jouw leven
immers van binnenuit. Des te frustrerender
is het te merken dat bedrijven
en instanties vaak met halve
oplossingen komen, bedacht door
mensen die niet ervaringsdeskundig
zijn. Als jij jouw ideeën wilt uitwisselen
en gebruiken om mee te werken
aan effectieve oplossingen, ga dan
naar www.swink.nl. Want Swink is
opgezet om te kijken hoe het beter
kan. Swink wil de weerstand in het
leven met een beperking omzetten in
een bron van kracht. Daartoe biedt
het jou en alle andere jongeren en
jongvolwassenen met een
(arbeids)beperking een interactief
platform om te werken aan slimme
verbeteringen. Op Swink gaat het dus
om jouw mogelijkheden, talenten en
wensen (en nu eens niet om jouw
beperkingen!). Je kunt je gratis aanmelden.
Na registratie kun je actief
deelnemen aan discussies op het
platform, vragen stellen aan experts
en ervaringsdeskundigen, meedenken
over oplossingen en Swink verder
ontwikkelen. Dus meld je aan en
vertel op www.swink.nl hoe het beter
kan. (VH)
Swink is opgezet met steun van
het UWV en Stichting Instituut Gak.
Kijk op www.swink.nl
Informatie voor opdrachtgevers op www.opdrachtenbank.nl
Onbeperkt genieten
van vrije tijd en sport
Er is vast wel een vereniging waar
ze een beetje rekening houden met
mijn tempo, maar waar vind ik die?
Er zijn veel verenigingen en organisaties
die vakanties, sport- en andere activiteiten
organiseren voor mensen met een beperking
of een chronische ziekte. MEE
beschikt over adressen en telefoonnummers.
U wilt immers ondanks uw beperking
of chronische ziekte zelf de regie voeren
over uw leven. Dankzij de cliëntondersteuning
van MEE kunt u dat blijven doen.
De consulenten van MEE wijzen u en
uw omgeving de weg op het gebied van
vrije tijd & sport, jeugd & gezin, leren &
werken, regelgeving & geldzaken, wonen
& samenleven en vrienden & relaties.
Raad en daad voor
iedereen met een beperking
0900 - 999 88 88 [lokaal tarief]
www.mee.nl
Chronisch Ziek 2009 55

FINANCIËLE ONDERSTEUNING VOOR PROJECTEN IN DE GEZONDHEIDSZORG
10 jaar
Fonds NutsOhra
Fonds NutsOhra (FNO), één van de grootste zorgfondsen
in Nederland, bestaat dit jaar 10 jaar. Het landelijke fonds
is in 1999 ontstaan door de fusie van Delta Lloyd met het
zorgbedrijf NutsOhra en heeft de afgelopen jaren een forse
bijdrage geleverd op veel terreinen van de gezondheidszorg.
Projecten in de gezondheidszorg
‘Wij richten ons op projecten in de
gezondheidszorg’, vertelt Ria deHeus,
directeur van het fonds. ‘Je kunt hierbij
denken aan (pilot) projecten die
genezing of behandeling bevorderen
of preventie- en voorlichtingsprojecten.
Maar ook projecten die mensen
met een beperking of chronisch zieken
in staat stellen deel te nemen
aan reguliere activiteiten die voor
hen zonder hulp en zorg van vrijwilligers
of specifieke aanpassingen
niet toegankelijk zouden zijn.
Belangrijk vinden wij dat de patiënt
baat heeft bij de resultaten van het
project en wij zijn vooral gevoelig
voor innovatieve projecten met een
sociaal aspect.’
Bijzondere projecten
FNO wordt regelmatig benaderd om
deel te nemen aan grote projecten.
Ook heeft het fonds de laatste jaren
zelf enkele projecten geïnitieerd.
In 2008 is in samenwerking met de
NPCF een thematender uitgeschreven
voor projecten ter bevordering
56 Chronisch Ziek 2009
van zelfredzaamheid in de thuissituatie.
De Heus: ‘Het was een zeer
geslaagde actie waar een prijsuitreiking
aan was verbonden’. Stichting
Gehandicapten Overleg Amsterdam
was de gelukkige prijswinnaar met
het project Life Coach. In dit project
worden ervaringsdeskundigen getraind
om ‘nieuw’gehandicapten te
coachen.’
Een ander voorbeeld is het 60-jarig
jubileum in 2009 van De Zonnebloem.
Fonds NutsOhra heeft hier
een miljoen euro voor beschikbaar
gesteld om de vrijwilligers van deze
vereniging voor hun fantastische
werk in het zonnetje te zetten.
Eén miljoen voor de klinische
kinder- en jeugdpsychiatrie
Fonds NutsOhra bestaat dit jaar 10
jaar en heeft als cadeau een miljoen
euro uitgetrokken voor kinderen en
jeugd in de klinische psychiatrie.
GGZ Nederland was verheugd met
dit gebaar, waarmee alle instellingen
in Nederland dit jaar feestelijke
activiteiten zullen organiseren voor
de kinderen die zijn opgenomen.
Ria de Heus,
directeur Fonds NutsOhra
Criteria voor subsidie
Bij de beoordeling van de aanvraag
wordt vooral gelet op de kwaliteit
en het belang van het resultaat,
maar ook op de vraag of FNO de
juiste partij is voor financiering.
‘Het aantal aanvragen is de laatste
jaren fors toegenomen tot zo’n 400
op jaarbasis. Het aantal medewerkers
is hierdoor in drie jaar tijd bijna
verdriedubbeld. ‘Er staat nu een
professioneel en enthousiast team van
acht medewerkers’, aldus De Heus.
Week Chronisch zieken
De Week Chronisch Zieken richt zich
op een belangrijke doelgroep van
FNO. Het fonds steunt dit initiatief
daarom al jaren van harte.
Nadere info over het fonds vindt
u op de site www.fondsnutsohra.nl

Meer weten over dit onderwerp?
Kom naar het openingscongres op 6 november 2009
foto: Ed van Rijswijk
Veel mantelzorgers zullen het beeld
herkennen. Achttien jaar geleden
haalde een kersverse dr - van huis
uit verpleegkundige - Mia Duijnstee
nog het NOS-journaal met haar
promotieonderzoek naar de belasting
van familieleden van dementerenden.
Wetenschappelijk onderzoek
naar problemen van mantelzorgers
kwam toen nog maar net op gang.
Er is in de afgelopen decennia veel
bereikt. De mantelzorgers hebben
zich georganiseerd in Mezzo,
Landelijke vereniging voor Mantelzorgers
en Vrijwilligerszorg.
Onderzoeks- en opleidingsinstituten
schenken steeds meer aandacht aan
deze groep. Mia Duijnstee heeft
talloze publicaties op haar naam en
bekleedt sinds 1993 de door de LSBK
gefinancierde leerstoel Familiezorg.
Eerst aan de Universiteit Utrecht en
nu aan de Hogeschool Utrecht. Op
Mia Duijnstee
het openingscongres van Week
Chronisch Zieken presenteert zij
samen met Michel Jansen vanuit
het lectoraat Verpleegkundige en
Paramedische Zorg van Hogeschool
Utrecht een methode om morele
problemen van mantelzorgers
bespreekbaar te maken. De bijbehorende
lesmodule leert hulpverleners
hoe ze met mantelzorgers het
gesprek hierover kunnen aangaan.
Eigen agenda bepalen
De gespreksmethode helpt mantelzorgers
die in de knel raken te praten
over morele problemen waar ze mee
worstelen. De methode is uitgebreid
getest en legt het accent op het delen
van ervaringen met andere mantelzorgers.
Vaak gaat het om vragen
zoals ‘schiet ik tekort wanneer ik een
deel van de zorg overdraag aan de
thuiszorg?’ Het gaat niet om het
Mantelzorger
kan moeilijk
tijd voor
zichzelf
vrijmaken
Meneer De Vries zorgt al jaren voor zijn dementerende
moeder. Hij heeft het gevoel dat hij
aan een eigen leven helemaal niet meer
toekomt. ‘Neem wat meer tijd voor jezelf’,
zeggen de mensen om hem heen. Ze bedoelen
het goed, maar hij kan het niet. In zijn hoofd
is het een grote warboel van gevoelens van
liefde, schuld, woede en frustratie.
verdedigen of aanvallen van standpunten.
Het gezamenlijk zoeken naar
antwoorden is het kernpunt van de
methode. Met een klein aantal lotgenoten,
in een rustige omgeving (wel
huiselijk, maar niet thuis) en onder
begeleiding van een gespreksleider,
bijvoorbeeld van een Steunpunt
Mantelzorg. Zo kun je als mantelzorger
helderheid krijgen in de moeilijke
situaties waarin je keuzes moet
maken. Wie dat kan, kan ook beter
zijn eigen agenda bepalen en het
langer volhouden. En dat is dus zeker
ook belangrijk voor degene die je
verzorgt. En uiteindelijk voor de hele
maatschappij, want de mantelzorgers
in Nederland zijn gezamenlijk goed
voor vier keer de omvang van
de professionele thuiszorg. (CvM)
www.lsbk.nl www.mezzo.nl
Chronisch Ziek 2009 57

Superkids
Spelenderwijs
Big!Move is een project om
mensen met gezondheidsklachten
met plezier in beweging te
krijgen, zodat ze zich fitter gaan
voelen. Superkids is de kindergroep
van Big!Move. Al spelend
kunnen kinderen problemen
met gezondheid en gedrag
overwinnen.
Negen kinderen - zes meisjes en drie
jongens van zeven tot twaalf jaar
oud - en begeleidster Or Bagim staan
hand in hand in een kring en roepen
uit volle borst: ‘Ik kan alles en jij
ook!’ De yell markeert de start van
een bijeenkomst van Superkids. De
groep is bijeen in de gymzaal van
basisschool ’t Klavertje in Amsterdam
Zuidoost. Alle kinderen zijn door een
leerkracht, arts of verpleegkundige
voor deelname verwezen, vertelt
Bagim. Soms omdat ze overgewicht
hebben, vaker vanwege gedragsproblemen.
Weinig zelfvertrouwen is
een constante bij álle kinderen. Bij
de ene uit dat zich in druk en uitdagend
gedrag, bij de ander in zich
isoleren. ‘Ze hebben allemaal extra
aandacht nodig,’ vat Bagim samen.
Duizendpoot
In het volgende uur doen de kinderen
ontspanningsoefeningen, leren
ze samenwerken door elkaar de bal
toe te spelen en gaan ze de competitie
aan door om het hardst door de
zaal te rennen. Ze proberen elkaar
omver te duwen tijdens een oefening
om hun positie te bewaken. Als
supercoach en scheidsrechter krijgen
58 Chronisch Ziek 2009
problemen te lijf
ze beurtelings de gelegenheid het
spel in eerlijke banen te leiden. Als er
vrolijke muziek door de zaal klinkt,
beginnen de heupen collectief te
draaien. Bagim geeft tijdens het spel
bijna ongemerkt informatie over
gezond gedrag en gezond eten.
De begeleidster is als een duizendpoot
overal tegelijkertijd aanwezig. Ze
doet haar uiterste best om alle kinderen
bij het groepsgebeuren te betrekken.
Dat is hard werken, want sommigen
kinderen zoeken aandacht door
het spel te verstoren en buiten de
groep rond te hangen. ‘Ik probeer
steeds in contact te blijven met elk
kind, ook als het niet wil meedoen,’
vertelt Bagim na afloop. ‘Ik wil niet
dat zich in de groep herhaalt wat er
buiten al zo vaak gebeurt: dat de kinderen
afgewezen en buitengesloten
worden. Elk kind mag er zijn. Elk
kind is krachtig en prachtig!’
Diploma
Een positief zelfbeeld is van groot
belang bij gedragsverandering – of dat
nou is om lichamelijke of psychische
problemen te overwinnen, zegt
Bagim. Dát, en plezier in spel en
beweging zijn twee belangrijke uitgangspunten
achter Big!Move en
Superkids. De begeleidster ziet de kinderen
in de groep geleidelijk veranderen.
Ze ontdekken hun sterke kanten,
kunnen beter hun behoeftes uiten,
krijgen meer geduld en vertrouwen
en leren zich beter concentreren,
aldus Bagim. ‘Aan het einde van het
groepsjaar reiken we een diploma uit.
Daar staat het allemaal op.’
Big!Move bestaat nu vijf jaar en breidt
zich als een olievlek over het land uit.
Het project is opgezet met steun van
ZonMw. Ga voor meer informatie naar
www.bigmove.nu.

Tekst en foto: Liesbeth Sluiter
Simon van Etten (69) was het achtste
kind uit een tuindersgezin van negen.
Toen hij vijf was, mocht hij een keer
mee naar familie die in het trotse bezit
was van een piano. ‘Een prachtig
apparaat was het, zwart gepolitoerd.
Ik wilde hem meteen uitproberen maar
kreeg een opgeheven vinger: “Denk
erom, niet aankomen!” Sindsdien
heb ik altijd piano willen spelen, maar
mijn vader was niet voor muziek.
Alle kinderen werkten in de tuinderij.’
Later trouwde Simon en kreeg het druk
met werk en kinderen. ‘Maar ik hield
het vast,’ zegt hij. ‘Later, dacht ik,
als ik vrije tijd krijg...’
Dat gebeurde na zijn pensionering. Hij
zocht nieuwe bezigheden, repareerde
gereedschap voor Afrika en surveilleerde
bij schoolexamens. En hij kocht een
keyboard. ‘Ik wilde noten leren lezen.
Misschien kon ik oudere mensen een
plezier doen door liedjes voor hen te
spelen. Maar ik begon dingen te vergeten
en ik leerde niet goed meer bij. Dat
gaat buiten je om, maar het gaat wel
door. Ik kreeg last van een gedrukte
stemming, ik voelde me een gevangene.’
Het was de ziekte van Alzheimer die
kwam aansluipen en als die zich aandient,
heb je geen keus: hij komt onherroeplijk
binnen.
Het Koorenhuis is een Haags centrum
voor kunst en cultuur dat ruim baan
maakt voor mensen met beperkingen.
Muziekleraar Eric Schulp overtuigde
Simon ervan dat hij beter van noten
lezen kon afzien, en begon met hem te
improviseren. Hij geeft hem wekelijks
les en zegt: ‘Muziek maken is fijn voor
dementerende mensen. Het muzikale
geheugen blijft lang overeind; als het
spreken al is weggezakt, kunnen ze nog
wel liedjes zingen. Muziek helpt hen
uit die gevangenis.’ Simon: ‘Dat had
Mozart ook, muziek hielp hem uit zijn
gevoelens te komen. Het is voor mij
een soort tweede leven.’
Op de gang van het verzorgingshuis
waar hij overdag naar toe gaat, staat
een piano. Hij gaat erachter zitten, zijn
handen vinden de toetsen en je ziet
hem gelukkig worden in zijn tweede
leven.’ Na tien minuten staat hij op.
‘Als je dat een half uurtje per week
kunt doen, word je helemaal opgetild.’
www.koorenhuis.nl
www.alzheimer-nederland.nl
Chronisch Ziek 2009 59

ZonMW adopteert zorgafdeling
Een oppepper
om te vergeten en ontspannen
De Nationale Verwendag is een vast onderdeel van de Week
Chronisch Zieken. Maar ook op de overige 364 dagen
kunnen bewoners van zorginstellingen wel wat extra aandacht
gebruiken. ZonMw ‘adopteerde’ daarom een woonafdeling
in een psychiatrisch ziekenhuis. Samen met de verpleegkundigen
zet deze organisatie er regelmatig een feestje op touw.
Deze keer is dat een Spaanse avond.
Er schettert salsamuziek door de
woonkamer van afdeling Helmgras.
Op deze woonafdeling van de Haagse
ggz-instelling Parnassia wonen dertig
cliënten, sommige al tientallen jaren.
Vanavond worden ze verwend met
tapas en sangria. De verpleegkundigen
lopen rond in flamencojurken.
Ook Ruma heeft zich mooi gemaakt.
Deze bewoonster, die dertig jaar geleden
als adoptiekind naar Nederland
kwam, heeft in haar leven al veel
narigheid meegemaakt. Helmgras
biedt haar een veilige plek.
Drie dagen per week werkt ze in de
kassen, vertelt ze, terwijl ze zich
tegoed doet aan de tortilla, champignons
en kroketjes die op tafel komen.
Liefdeslied
Ook Nel van 61 eet met smaak. Ze
woont al meer dan 25 jaar in
Parnassia, waar ze nog leerling-verpleegkundige
is geweest. ‘Maar toen
was ik al ziek,’ vertelt ze. Dat ze hier
al zo lang woont, heeft ze geaccepteerd.
‘Ik voel me niet zielig,’ benadrukt
ze. Nel knutselt en breit veel,
maar toch kunnen de dagen lang
zijn. De verpleegkundigen organise-
60 Chronisch Ziek 2009
ren allerlei activiteiten, maar hun
tijd en budget zijn beperkt. De verwenavond
geeft haar een oppepper.
‘Op zulke momenten kan ik een
stukje van mijn verleden achter me
laten,’ zegt ze. Ook voor Nels vriendin
Marga is ‘vergeten’ een belangrijk
effect van deze Spaanse avond.
Terwijl de hapjes in hoog tempo
doorkomen, vraagt verpleegkundige
Caroline Kreuning om stilte, omdat
Marga een lied gaat zingen. Het
wordt een liefdeslied. ‘Mooi hoor,’
hoor ik iemand zeggen. Het applaus
is enthousiast.
Roze rozen
De bewoners krijgen de Spaanse
avond aangeboden door ZonMw, een
overheidsorganisatie die onderzoek
in de gezondheidszorg stimuleert.
Directeur Henk Smid is een groot
pleitbezorger van het organiseren
van verwenactiviteiten, vertelt hij.
‘Hier op Helmgras organiseren we
regelmatig iets met de bewoners.
Daardoor leren we de mensen beter
kennen en kunnen we wat met hen
opbouwen.’ Als het aan Smid ligt,
gaan meer organisaties een instelling
of afdeling in de zorg adopteren
om zulke activiteiten te organiseren.
Ruma
Foto: Guus Pauka
De bewoners van Helmgras genieten
volop van het feestmaal. Andere
dagen hebben zij hun eten in tien
minuten op, maar deze avond zitten
ze om acht uur nog te tafelen. Een
enkeling waagt zich aan een Spaanse
dans. De kok van het Spaanse restaurant
krijgt van Ruma als dank een bos
prachtige roze rozen en ZonMw gaat
naar huis met een grote lijst vol met
de leukste foto’s van eerdere verwenactiviteiten.
Het volgende feestje is al
gepland: een Italiaanse avond.

Meer weten over dit onderwerp?
Kom naar het Openingscongres op 6 november 2009!
‘Als ik in klinieken kom zie ik soms
mensen voor de tv hangen en zich
dood vervelen. Daar wordt niemand
beter van. Een goede dagbesteding
heeft wél een positief effect op het
herstel. De kwaliteit van leven blijft
veel hoger. Werk of dagbesteding kan
ook voorkomen dat klachten terugkeren.
Natuurlijk moet iedereen op
vakantie kunnen, maar daarvan
genieten kun je pas echt als je weet
dat er een eind aan komt. Daarom
moeten we de balans tussen vrije tijd
en dagbesteding goed bewaken. Door
GGZ Nederland is niet de enige die
weet hoe belangrijk het is dat ggzpatiënten
hun tijd actief besteden.
Inge Sloot van reisbureau Radar
denkt zelfs dat van de reizen met
professionele begeleiding zo’n stimulerende
werking uitgaat, dat ze een
positieve bijdrage kunnen leveren
aan de behandeling. ‘Onze reizigers
blijken bij terugkomst vaak ineens
veel meer te kunnen en veel zelfstandiger
te zijn dan hun ggz-behande-
Geen vrije tijd
zonder zinvolle
dagbesteding
Je kunt pas echt van vrije tijd en vakantie genieten als je werk of
een andere zinvolle dagbesteding hebt. Dat zegt Marleen Barth,
voorzitter van GGZ Nederland, de vereniging van organisaties
voor geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg.
de invoering van de diagnosebehandelcombinaties
(dbc’s) en de zorgzwaartepakketten
(zzp’s) staat de
financiering van de dagbesteding
onder druk. GGZ Nederland doet er
alles aan om aan zorgverzekeraars uit
te leggen dat dagbesteding een
wezenlijk onderdeel van de behandeling
is. Die moet dus opgenomen zijn
in dbc’s en een goede plaats krijgen
in zzp’s.
‘Er zijn gelukkig ook mooie ontwikkelingen.
Bij steeds meer instellingen
werken de patiënten weer op het land
Zelfstandiger dan gedacht
laars dachten.’ Voor Inge Sloot een
bewijs te meer dat het doorbreken
van de dagelijkse routine heel veel
teweeg kan brengen in de behandeling
en bejegening van ggz-patiënten.
Radar laat zich niet uit het veld slaan
door het schrappen van de vergoeding
van de verpleegkundige begeleider
uit de AWBZ, waardoor de prijzen
moesten worden verhoogd. Hoewel
het een gevoelige klap was zoekt het
reisbureau naarstig naar nieuwe
mogelijkheden om het aanbod op
peil te houden. Soms lukt dat via
reguliere wegen. Zorgverzekeraar
Agis werd bereid gevonden een deel
van de kosten te vergoeden. Soms ook
of in een zorgboerderij. Er zijn er met
een eigen boekbinderij. Ggz-instellingen
werken ook steeds vaker samen
met gemeentes om dagbesteding te
organiseren. In Hilversum loopt een
project om mensen die al jaren in de
bijstand zitten weer actief te krijgen.
80 procent van hen bleek psychische
klachten of verslavingsproblemen te
hebben. Een groot deel heeft weer een
zinvolle activiteit gevonden, zoals vrijwilligerswerk.
Contact houden met de
samenleving is essentieel voor élk
mens.’
maken particuliere initiatieven als de
Dr. Wittenberg Stichting deelname
aan de begeleide reizen mogelijk voor
mensen die het hele bedrag gewoonweg
niet zelf op kunnen brengen. De
site van Radar biedt een overzicht van
de diverse mogelijkheden. Voor Inge
Sloot is de droomklant de klant die ze
niet meer terugziet. ‘Niet echt natuurlijk,
want al onze reizigers krijgen
evenveel zorg en waardering. Maar de
klant die we niet meer terugzien is de
klant die voortaan via een ‘normaal’
reisbureau zijn reis kan boeken. En
dat gun je natuurlijk iedereen.’ (CvM)
www.radar-reizen.nl
Chronisch Ziek 2009 61

Korte berichten
Week Chronisch Zieken
2010
Van 5 tot 13 november 2010 is het Week Chronisch
Zieken 2010. Het thema is veiligheid. Er is nauwelijks
een thema te bedenken dat zo nauw verbonden
is met vrijwel alle aspecten van het leven van
chronisch zieken. Dat begint met de veiligheid
van geneesmiddelen en hulpmiddelen. Maar ook
de veiligheid in openbare gebouwen en in en om
het huis vraagt volop de aandacht. Wat te doen als
er brand uitbreekt of een overstroming dreigt?
Ook met het thema veiligheid verbonden, en niet
minder belangrijk: de veiligheid van uw medische
gegevens. Wie let er op of u de juiste medicatie
krijgt? Wie hebben er allemaal toegang tot uw
medische dossier? Is uw privacy wel voldoende
gegarandeerd? We zijn erg benieuwd naar uw
ideeën.
Doet u ook weer mee? U wordt van harte uitgenodigd
activiteiten vanaf 1 april 2010 aan te melden
via www.chronischziek.nl. De activiteit hoeft niet
direct iets met met het thema veiligheid te maken
te hebben. Heeft u vragen of opmerkingen:
info@chronischziek.nl, telefoon 010 4366799.
Colofon
De Week Chronisch Zieken is een initiatief
van landelijke organisaties van patiënten,
mantelzorgers, (para)medici, verpleegkundigen,
werkgevers, werknemers en arbeidsbemiddelaars.
Comité van aanbeveling
Mevrouw dr. E. Borst-Eilers, voorzitter
Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten
Ria Bremer, journalist
Renate Dorrestein, auteur
J.F. Hoogervorst, voorzitter Autoriteit
Financiële Markten
Drs. Agnes M. Jongerius, voorzitter FNV
Mevrouw Y. Koster-Dreese, ZonMw
Lucille Werner, tv-presentator en schrijfster
H. Wiegel, voorzitter Zorgverzekeraars
Nederland
Mr. J.H. Wientjes, voorzitter VNO/NCW
62 Chronisch Ziek 2009
Bestuur
Joan M. Leemhuis-Stout, voorzitter
Heino van Essen
Arie Ouwerkerk
Hanneke Hillmann
Albert van der Zeijden
Prof. dr Trudi van den Bos
www.jeugdcultuurfonds.nl
Kunst is een vriend die je nooit verlaat. Dat vindt het
Jeugdcultuurfonds Nederland, dat zich inzet om kinderen in
achterstandssituaties mee te laten doen aan culturele of kunstzinnige
activiteiten. Het wordt gefinancierd door het ministerie
van OCW en het Fonds voor Cultuurparticipatie. In 2012
moeten alle provincies en de vier grote steden beschikken over
een lokaal of regionaal Jeugdcultuurfonds. Volgens schattingen
zijn er in Nederland ongeveer 300.000 kinderen die om
financiële redenen niet mee kunnen doen. Hun ouders hebben
te weinig geld voor de sportclub, voor een keertje naar de film,
voor nieuwe kleren en voor muziek- of toneelles. Het
Jeugdcultuurfonds wil dat alle kinderen in Nederland zich
kunnen ontwikkelen in minstens één kunstdiscipline. Dat
kunnen muzieklessen zijn, dans of toneel, maar ook schilderen,
circuslessen of schrijven. Voormalig staatssecretaris van
Sociale Zaken, Ahmed Aboutaleb maakte voor 2008 en 2009
tachtig miljoen euro extra vrij voor participatie van kinderen
door middel van sport, het beschikbaar stellen van computers
en cultuur. Een aanvraag bij het Jeugdcultuurfonds loopt
altijd via de professional die betrokken is bij het kind.
Dit kan bijvoorbeeld zijn: de leerkracht of docent, de
school(arts), de (jeugd)hulpverlener, de maatschappelijk
werker van een welzijnsinstelling of gezondheidsorganisatie.
Kijk op www.jeugdcultuurfonds.nl of uw regio al is aangesloten.
Chronisch Ziek is een uitgave van
Stichting Week van de Chronisch Zieken
Postbus 23328 3001 KH Rotterdam
T 010-4366799
info@chronischziek.nl
www.chronischziek.nl
Fotografie en illustraties:
Robbert Broekhuijsen, Roy Beusker,
Merlin Daleman, Bart van der Harst,
Ward Oranje, Guus Pauka, Hadewych Veijs,
Marith de Wolf, Jan Zandstra,
NISB/Voermans Van Bree Fotografie,
Chris Godthelp-Kortink.
Teksten: Bert de Groot, Veronique
Huijbregts, Bart van der Harst, Bertien
Koopman, Jacqueline Kronenburg (NISB),
Cuno van Merwijk, Liesbeth Sluiter.
Redactie: Bert de Groot, Johan Lambregts
en Cuno van Merwijk
Eindredactie: Cuno van Merwijk
Productie: Guus Pauka Grafische Projecten,
Loosdrecht
Vormgeving: Studio Rob de Visser, Eemnes
Projectmanagement:
Bureau Lambregts, www.burola.nl
Druk: Roto Smeets
Copyright:
Stichting Week van de Chronisch Zieken
Extra magazine? Luisterversie?
Wilt u een extra magazine ontvangen? Bel
met Korrelatie telefoon 0900- 1450 of stuur
een e-mail info@chronischziek.nl.
Dit magazine is ook in gesproken vorm verkrijgbaar
op Daisy cd-rom. U kunt de cd aanvragen
bij Dedicon via telefoonnummer 0486
486 486 of per email abonnee@dedicon.nl
met vermelding van de titel.

Leren kijken vanuit de ervaringswereld van je kind
Met STIPP bovenaan!
Florian werd geboren na 31
weken zwangerschap. Zijn
geboortegewicht van 1200 gram
lag nog lager dan gebruikelijk
voor baby’s van die leeftijd.
Door deelname aan het onderzoeksprogramma
STIPP leerden
zijn ouders hoe ze het beste
met hun veel te vroeg geboren
zoontje konden omgaan.
Te vroeg geboren baby’s, die anders
nog veilig in de baarmoeder zouden
rondwiegen, komen terecht in een
couveuse op een Intensive Care, met
fel licht en piepende apparaten. In de
Verenigde Staten had men ontdekt
dat premature baby’s zich veel beter
ontwikkelen in een rustige en
beschermde omgeving. Als de ouders
leren hoe ze deze kunnen bieden,
verbetert dat ook hun band met het
kind.
Veilig omhullen
Naar het Amerikaanse voorbeeld
zette het Academisch Medisch
Centrum (AMC) het onderzoeksprogramma
STIPP op, een Stedelijk
Transmuraal Interventie Programma
voor Prematuur geboren kinderen.
Marco, zijn vrouw Maudy en Florian
hadden het geluk voor deelname aan
dit programma te worden ingeloot.
Ze kregen extra begeleiding van een
gespecialiseerde kinderfysiotherapeute.
Kort voor Florians ontslag uit het
ziekenhuis en na zijn thuiskomst
leerde zij hen hoe ze het beste met
hun piepkleine zoontje konden
omgaan. Te vroeg geboren baby’s zijn
vaak erg onrustig, vertelt Marco. ‘Ze
overstrekken hun armen en benen
voortdurend. De kinderfysiotherapeute
leerde ons hoe we Florian in een
doek konden wikkelen, zodat hij in
een veilig omhulsel zat. Ze adviseerde
ons hem vaak te troosten en veilig
tegen ons aan te houden. We leerden
te letten op fel licht en lawaai of
onrust in huis. In feite leerden we te
kijken vanuit Florians ervaringswereld.’
De kinderfysiotherapeute zette haar
tips in een verslag en Florians’ vooruitgang
werd regelmatig getest.
Marco: ‘Florian werd rustiger. Ons
contact met hem verbeterde sterk. En
omdat we hem echt konden helpen,
werden we zelf ook rustiger.’ Maudy
vond het fijn dat ze de kinderfysiotherapeute
alles kon vragen. ‘Florian
lag bijvoorbeeld veel te kreunen. Zij
vertelde ons dat dit vaker voorkomt
Het STIPP-onderzoeksprogramma in Amsterdam is opgezet met financiële steun
van het Innovatiefonds Zorgverzekeraars. www.innovatiefondszorgverzekeraars.nl
bij te vroeg geboren kinderen en
hoe ik daar op kon inspelen.’
Florian
Foto: Chris Godthelp-Kortink
Weerbaar
Florian gaat nu naar de basisschool.
Toen de leerkracht zich zorgen over
hem maakte, zochten de ouders contact
met de ergotherapeut van STIPP.
Na observatie concludeerde die dat
Florian waarschijnlijk veel last had
van de drukte in de klas. Hij leerde de
ouders hoe ze hun zoontje weerbaarder
konden maken. Marco: ‘Florian
was voor veel dingen bang. Hij durfde
bijvoorbeeld niet op een klimrek te
klauteren. Elke nacht was hij een paar
keer wakker.’ De kinderergotherapeut
oefende met Florian om zijn angst te
overwinnen en zijn spieren beter te
gebruiken. ‘Florian slaapt nu ’s nachts
door en klautert op het hoogste klimrek,’
vertelt Marco. Jonge kinderen
leren nog heel makkelijk, zegt Maudy.
‘Daar moet je gebruik van maken. Wij
hebben veel baat bij deze begeleiding.
De ouders die deze niet krijgen,
missen iets heel belangrijks.’ (VH)
Chronisch Ziek 2009 63

Bij Disability
Studies gaat het om de
‘gehandicapte’ samenleving
Op het Openingscongres van de Week Chronisch Zieken presenteert
ZonMw tijdens een minisymposium een nieuw programma,
Disability Studies. Het is ontwikkeld in samenwerking met
Handicap + Studie en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk
Onderzoek (NWO), en gaat over de relatie tussen
handicap en samenleving. Jacqueline Kool, actief betrokken bij
de programmaontwikkeling, legt het waarom ervan uit.
Jacqueline Kool is ervaringsdeskundig
als het om de ‘gehandicapte’
samenleving gaat. Ze is geboren met
een spierziekte en zit in een rolstoel.
Dat is één reden waarom ze aan de
wieg van het nieuwe programma
staat. Maar ze vindt het vooral hoog
tijd dat ‘disability studies’ – een
goede vertaling is er nog niet voor –
in Nederland van de grond komen. In
andere landen bestaat dit studieterrein
soms al vijfentwintig jaar, maar
in Nederland niet. Toch is deze benadering
in onderzoek en onderwijs
nodig om een volwaardige positie
van mensen met een functiebeperking
in de samenleving te realiseren,
verklaart Kool. ‘De ziekte krijgt vorm
in de samenleving. Daarom gaat het
bij disability studies om alle aspecten
van het leven met een handicap in de
context van de samenleving.’
Inclusieve samenleving
Ze legt uit wat ze bedoelt. ‘Als je als
mens met een handicap een hooglaagbed
nodig hebt, krijg je een een-
64 Chronisch Ziek 2009
persoonsbed. De wetgeving en de
zorgverleners gaan er blijkbaar vanuit
dat je geen partner hebt. Als je
een tweepersoonsbed wilt moet je dat
zelf betalen, want jij bent “de
patiënt”, niet je partner. Of neem het
persoonsgebonden budget. Prachtig
dat het er is. Maar het staat bol van
de bureaucratie. In de praktijk houd
je maar weinig eigen regie over, wat
toch het doel is van het pgb. Je leven
vormgeven wordt zo erg ingewikkeld.
Wie schept hier dan de barrières voor
deelname aan de samenleving?’
De disability-benadering streeft naar
een omkering in het denken, gaat
Kool verder. Niet mensen met functiebeperkingen
zijn het ‘probleem’,
maar vooral de samenleving die hen
uitsluit. Pas wanneer beleidsmakers
en onderzoekers uitgaan van het
leven van mensen met beperkingen
en niet van het zorgaanbod en de
regelgeving, opent de samenleving
echt haar deuren voor mensen met
een functiebeperking. Dan wordt het,
Jacqueline Kool
zoals Kool het noemt, een inclusieve
samenleving.
Zichtbaar worden
‘Niets meer óver ons, zónder ons’ is
daarom een belangrijk motto van
disability studies. ‘Volgens de programmaopzet
komen er overal mensen
met een functiebeperking in te
zitten. Onderzoek en onderwijs zullen
er dus anders gaan uitzien. Wij willen
mensen met handicaps ook steunen
om als onderzoeker actief te worden
en zich meer te bemoeien met beleid
en onderwijs op dit terrein. Zodat
mensen met een handicap en hun
ervaringen vanzelfsprekend zichtbaar
worden, zonder alle bestaande clichés.’
Voor meer informatie ga naar
www.zonmw.nl/disabilitystudies

Woordzoeker
Zoek de gegeven woorden in het letterveld.
De woorden kunnen alle kanten
oplopen, zelfs van rechtsonder
naar linksboven. Wanneer u ze
allemaal in het letterveld hebt
weggestreept, vormen de letters
die overblijven in de leesrichting
de oplossing.
G T C S H S S D T E R R M O D
N N N I D S O R A E S O I I S
I D C E E I O O S B G I E H G
N M O R M P G T L E E H U R A
O U T U P E A E L E M N E R K
W S D U A U G IJ I A Z N N IJ C
E K S R R N K A A T S N L O P
I I O A A H E Z N O N E E O Z
T E N E E V D B V A K A O R Z
N T T D L E E E E N M C K W G
A E E K R B R L A A S F E A S
K N M F U G O G U O M M L E V
A N L B A R E X I O B B K E I
V E T N I O D B E A B S T U Z
Z T G S T R A N D T E N T E S
BIOSCOOP
BOULEVARD
CRUISE
DOUANEBEAMBTE
DRUKTE
GRENSOVERGANG
GRENZELOOS
KOELBOX
Stuur uw oplossing voor
16 november, per e-mail naar
woordzoeker@chronischziek.nl,
of naar Week Chronisch Zieken,
Postbus 23328, 3001 KH Rotterdam
MOGELIJKHEDEN
MUSKIETENNET
RESTAURANT
REIS
SEKS
STRANDTENT
STRESS
SUPPORT
TOEGANKELIJK
VAKANTIEGIDS
VAKANTIEWONING
ZELFMANAGEMENT
ZELFREDZAAMHEID
ZONNEBAD
ZWEMBAD
De oplossing van de woordzoeker in het magazine Chronisch
ziek 2008 is De juiste pil op het juiste moment.
De IRIS bonnen zijn gewonnen door:
P. Elffers uit Waddinxveen
W. Jaspers-Goossens uit Gennep en
Mevrouw De Wilde uit Utrecht.
Van harte gefeliciteerd met uw prijs!
Stichting Week Chronisch Zieken dankt de leden van Stichting
Loterijacties Volksgezondheid voor hun jarenlange steun.
Chronisch Ziek 2009 65

CrossOver
Chronisch ziek, maar vooral:
Chronisch
ambitieus!
Aanpakken, doorpakken en uitpakken
Bertien Koopman, Bart van der Harst
Het motto van het kabinet is: samen werken, samen leven. Zonder goede samenwerking bestaat
geen goed functionerende samenleving. Iedereen moet zoveel mogelijk meedoen, ook mensen met
een beperking of een chronische aandoening. Het gaat niet om wat iemand niet kan, maar wat wél.
En: wat men wil! Ambitie is absoluut een voorwaarde. Dat geldt ook voor CrossOver, hét kenniscentrum
voor het dynamische en uitdagende werkveld ‘jongeren-handicap-werk’. CrossOver werkt
graag mee aan de Week Chronisch Zieken. Het thema ‘tijd voor leven’ sluit goed aan bij de ambities
van CrossOver, jongeren met een beperking zo zelfstandig en (economisch) onafhankelijk mogelijk
te laten meedoen. Het gaat om de balans tussen ‘tijd voor leven’ en ‘tijd voor werk’. Aan ambities
en activiteiten is geen gebrek. Die worden duidelijk tijdens het minisymposium Chronisch Ambitieus.
En er is méér: het Botsboek, de installatie van CrossRidders, kennis verzamelen en delen, de dialoog
aangaan met alle partijen en verbinding zoeken.
Chronisch Ambitieus
Tijdens het openingscongres van de
Week Chronisch Zieken presenteert
CrossOver: Chronisch Ambitieus,
een sprankelend minisymposium.
Het programma vindt plaats op
6 november in Nieuwegein.
Aanmelden voor gratis deelname:
www.chronischziek.nl.
CrossOver maakt duidelijk dat leven
met een beperking niet betekent dat
je geen ambities kunt hebben.
Integendeel, blijkt vaak in de praktijk.
Maar bij het verwezenlijken van
die ambities staan obstakels in de
weg, niet op de laatste plaats in de
66 Chronisch Ziek 2009
wet- en regelgeving. Ook daarop wil
CrossOver de aandacht vestigen, door
inventariseren, aankaarten en oplossen
van knelpunten. CrossOver heeft
een aantal praktijksituaties gebundeld
in het BotsBoek dat is aangeboden
aan Minister Donner van Sociale
Zaken en Werkgelegenheid.
‘Cut The Crap, Get to Work’
Niet alleen in wet -en regelgeving zie
je hoe weerbarstig de praktijk soms
kan zijn. Jasper Wagteveld (27) kan er
over meepraten. Sinds zijn 18e jaar
heeft hij een Wajong status. En hij
heeft ambities. Die vat hij bondig
samen: ‘Cut The Crap, Get to Work’.
Botsboek – concrete ambities
Naar schatting 50.000 jonggehandicapten hebben te maken met tegenstrijdigheden
in regels en wetten. Dat kan anders. Het Botsboek geeft daartoe een
aanzet. Het inventariseert de knelpunten die voortkomen uit de complexe weten
regelgeving rond onder meer de Wajong. De uitvoering van deze wet komt
niet altijd overeen met de oorspronkelijke bedoeling. Het Botsboek beschrijft
16 schrijnende praktijkgevallen, maar draagt daar ook oplossingen voor aan.
Zo wil CrossOver het werkveld - beleidsmakers, ministeries, politici, het UWV
e.a. - laten zien dat een dynamische regelgeving mogelijk is en betere resultaten
geeft. Meer over het Botsboek: www.kcco.nl/projecten/botsboek

100 Wajongeren
Jasper Wagteveld is een van de vier Wajong ambassadeurs die zijn aangesteld
voor het project 100 Wajongeren. Dit ambitieuze project mikt erop om dit
jaar 100 Wajongeren aan een baan te helpen. De ambassadeurs hebben als
uitdaging om hiervoor werkgevers te strikken. ‘Ik heb al tien afspraken,’ meldt
Jasper, een week na de start van het project.’ Aan zijn ambities zal het niet
liggen. Meer info: www.100wajongeren.nl
Zijn autisme - de grondslag voor zijn
Wajong status - was in elk geval geen
belemmering voor een geslaagde
HBO opleiding Technische
Informatica. Maar een geschikte
baan vinden? Dat blijkt dan een
ander verhaal. Na zijn diplomering
belandt hij via het UWV in de re-integratiemolen.
‘Ik heb honderden
bedrijven benaderd, ik heb drie
Individuele Integratie Overeenkomsten
(IRO) achter de rug. Het schiet
niet echt op.’
Wat hem betreft mag de re-integratiemarkt
efficiënter. ‘De focus ligt te
veel op persoonlijke begeleiding.
Maar, vindt hij, Wajongeren hebben
ook zelf verantwoordelijkheid.
‘Persoonlijke motivatie - ambitie -
is ook een voorwaarde voor een
Foto: Bart van der Harst
kansrijke en duurzame integratie. Als
die motivatie ontbreekt moet je er
verder geen energie insteken, vind ik.
Cut the crap, get to work.’ Met andere
woorden: je mag ambities hebben,
dus pak ze ook.
De rol van werkgevers
Het is aan werkgevers om mensen
met een chronische ziekte of beperking
kansen op een baan te bieden.
Dat vergt vaak - en niet alleen voor
ondernemers - een omslag in het denken;
je moet over drempels durven
stappen. Je niet laten afschrikken
door het onbekende en door bureaucratie
en lastige wetten. Ambitie is
dus ook voor werkgevers een voorwaarde.
En er zijn inspirerende voorbeelden.
Bedrijven die Wajongeren
een kans bieden waar beide partijen
gelukkig mee zijn.
Zo werken bij cateraar Sodexo twee
Wajongeren op de locatie van het
ministerie van SZW. Ed de Boef, cateringmanager,
is mede verantwoordelijk
voor personeelszaken bij Sodexo;
hij is enthousiast en gemotiveerd. ‘Wij
vinden dat je ook deze mensen een
kans moet geven, waarom niet? Als je
hen taken aanbiedt die zij goed aankunnen,
functioneert het prima. Mijn
ervaringen zijn heel positief.’ Dat zouden
dus meer bedrijven moeten doen?
‘”Moeten”, dat klinkt zo dwingend,
maar ik beveel het zeker aan.’
Ambitie wijst de weg
Aanpakken, doorpakken en uitpakken,
dat is de spirit, waarbij CrossOver
breed inzet. Het motto Chronisch
Ambitieus geldt niet alleen voor het
minisymposium. Het is de leidraad en
strijdkreet voor de vele activiteiten en
inspirerende projecten van CrossOver.
Zoals het Botsboek, het in gesprek
gaan met partijen, kennis verzamelen
en delen. En: de introductie van de
CrossRidders. Dat is de geuzennaam
voor een groep werkgevers die goede
ervaringen hebben met medewerkers
met een beperking. In Rondetafel
Gesprekken gaan zij kennis en ervaringen
uitwisselen, om dit soort trajecten
nog beter te laten verlopen.
CrossRidders zullen ook als ambassadeurs
optreden en andere werkgevers
overtuigen en inspireren om jongeren
met een beperking duurzaam in het
arbeidsproces te laten meedoen. De
link tussen CrossRidders en
Kruisridders is duidelijk. Ook
CrossRidders trekken ten strijde om
de boodschap te verkondigen en nieuwe
wegen te banen. CrossOver vindt
dat het een gedeelde ambitie moet
zijn, voor alle betrokken partijen in
het veld. Goed voorbeeld, doet goed
volgen.
Chronisch Ziek 2009 67

Advertorial
‘Elkaar stimuleren weer aan de slag te gaan’
Veel chronisch zieken zijn onlangs herkeurd en vaak meer arbeidsgeschikt bevonden dan
voorheen. Voor sommigen betekent dat een vermindering van inkomen. UWV WERKbedrijf
steunt deze arbeidsgeschikten bij het zoeken naar een passende baan en voor werkgevers
zijn aantrekkelijke regelingen beschikbaar. UWV WERKbedrijf wil hiermee werkzoekenden
en werkgevers prikkelen om met elkaar in gesprek te gaan om elkaars mogelijkheden
te ontdekken.
Wie jarenlang in de Ziektewet zat en na herkeuring
voor 65% of meer arbeidsgeschikt is verklaard,
ontvangt nu een ‘gewone’ WW-uitkering. Dat is beslist
geen vetpot. Het nadenken over mogelijkheden om
betaald aan de slag te gaan, ligt daarom voor de hand.
De werkcoaches van UWV WERKbedrijf (voorheen CWI
en UWV) proberen op verschillende manieren deze
groep arbeidsgeschikten te motiveren, stimuleren en
versterken om over deze mogelijkheden na te denken.
Het leidend thema van de begeleiding is dan ook:
“Zullen we het over WERK hebben?”
Vanaf volgend jaar krijgen ook mensen met een
Wajong, WAO en WIA-uitkering begeleiding via
een werkplein. Op een Werkplein van zowel de
gemeente als UWV WERKbedrijf komen alle diensten
op het gebied van werk en inkomen samen.
Bindende factor
Lex Roovers, mentor van de werkcoaches in de
Schiedamse vestiging van UWV WERKbedrijf: “Wij
kiezen er bij het eerste intake-gesprek voor om deze
groep arbeidsgeschikten groepsgewijs uit te nodigen.
De achtergronden en redenen voor hun gedeeltelijke
arbeidsgeschiktheid lopen vaak sterk uiteen, maar één
bindende factor geldt voor alle aanwezigen. De
WW-uitkering, die ze ontvangen, is niet toereikend.”
Samen mogelijkheden ontdekken
De werkcoaches van UWV WERKbedrijf vertellen de
groep mensen alles wat zij moeten weten over de
beschikbare mogelijkheden, rechten en plichten voor
deze speciale groep werkzoekenden met een
WW-uitkering. Er zijn veel faciliteiten waar
werkzoekenden gebruik van kunnen maken.
“Onze klanten geven aan dat ze het prettig vinden om
in een groep deze informatie te krijgen. Er wordt
onderling overlegd over mogelijke opties, de één stelt
een vraag die voor anderen ook relevant is en er
heerst vaak een sfeer van onderlinge verbondenheid.
Deze werkwijze motiveert vaak ook mensen die
weerstand voelen tegen de zoektocht naar een baan.
Want als die rolstoeler met MS mogelijkheden ziet op
de arbeidsmarkt, waarom zou ik het dan niet proberen?”
Loyale werknemers
Voor werkgevers kan het heel aantrekkelijk zijn om
gedeeltelijk arbeidsgeschikten in dienst te nemen.
Lex Roovers: “UWV neemt allerlei risico’s en premies
compleet over. Bovendien betaalt UWV de
noodzakelijke aanpassingen aan een werkplek. Dat kan
variëren van een rolstoellift tot een brailleregel bij het
toetsenbord van blinde werknemers. Ook kunnen
werknemers met behoud van uitkering een aantal
maanden ‘proefdraaien’ in een nieuwe baan. Wanneer
gedeeltelijk arbeidsgeschikten en werkgevers met
elkaar in zee gaan, haalt het bedrijf hiermee vaak een
uiterst loyale medewerker binnen.”
In de Week van de Chronisch Zieken organiseert
UWV WERKbedrijf tussen 6 en 12 november 2009
in het hele land activiteiten voor gedeeltelijk
arbeidsgeschikten, jonggehandicapten en
werkgevers met als thema: “Zullen we het over
WERK hebben?” Informatie over de deelnemende
werkpleinen staat vanaf 1 september op www.
werk.nl. Bezoek hiervoor ook www.chronischziek.nl.
Op www.uwv.nl staat meer informatie over
aanpassingen op de werkplek, subsidieregelingen
of andere re-integratievoorzieningen.

Nieuwe interactieve
wegwijzers
Voortdurend vinden veranderingen
plaats in de manier waarop
chronisch zieken een tegemoetkoming
kunnen krijgen voor de extra kosten die zij
moeten maken. Bijvoorbeeld de Wet tegemoetkoming
chronisch ziekten en gehandicapten (Wtcg) die per
1 januari 2009 is ingegaan. De wet blijkt niet voor
iedereen goed nieuws te zijn. Wat verandert er voor u?
Krijgt u minder geld dan voorheen? Maar het hoeft
niet altijd om geld te gaan, u kunt ook op zoek zijn
naar een voorziening die bij u past. Er zijn zoveel
organisaties die zich met zorg bezighouden. Je ziet
soms door de bomen het bos niet meer.
Wél goed nieuws is dat er wegwijzers
zijn. Brochures, maar vooral interactieve
websites, die u snel op weg helpen
naar de informatie die u zoekt,
rekening houdend met uw specifieke
situatie en woonplaats. Op pagina
75 van dit magazine treft u een
overzicht aan van de websites van
relevante organisaties. Ook veel
patiënten- en consumentenorganisaties
(zie overzicht) informeren over
specifieke aandoeningen en regelingen.
Drie algemene nieuwe websites
en een meldpunt van de CG-raad
voor mensen die buiten de nieuwe
regels vallen, noemen we hier apart:
Veranderingenindezorg.nl
Ook de overheid beseft dat het voor
betrokkenen niet eenvoudig is alle
regels en wetten te kennen. Daarom
biedt deze site informatie over de
belangrijkste veranderingen in uw
zorgverzekering en de AWBZ, over
de nieuwe Wet tegemoetkoming
chronisch zieken en gehandicapten
en over andere onderwerpen.
www.veranderingenindezorg.nl.
Berekenuwrecht.nl
Uit onderzoek blijkt, dat veel mensen
niet weten waar ze allemaal
recht op hebben. Dit is voor het
Nibud en Stimulansz reden geweest
om deze site te ontwikkelen. Met
het (uiteraard anoniem) invullen
van uw inkomensgegevens kunt u
snel zien waar u recht op heeft.
www.berekenuwrecht.nl.
Meldpunt
De CG-Raad opent in het najaar van
2009 een meldpunt voor mensen
die volgens de ‘Wtcg-test’ van het
ministerie van VWS geen tegemoetkoming
zullen krijgen. Ondanks het
feit dat zij wel aantoonbaar meerkosten
maken door hun ziekte of
handicap. Met de gegevens van het
meldpunt kan de CG-Raad het
ministerie adviseren om de criteria
uit te breiden.
Kijk op de site van de CG-raad voor
meer info. www.cg-raad.nl.
Regelhulp.nl
Regelhulp is een soort routeplanner
(webloket) voor chronisch zieken,
gehandicapten en ouderen. Regelhulp
geeft een overzicht van zorg, hulp en
financiële ondersteuning. Het gaat
om voorzieningen en ondersteuning
van verschillende organisaties, zoals
de gemeente, het CIZ, UWV en UWV
WERKbedrijf. U kunt in Regelhulp
voorzieningen aanvragen of u aanmelden
voor een gesprek over
ondersteuning. Met één formulier,
bij verschillende instanties tegelijk.
www.regelhulp.nl
Chronisch Ziek 2009 69

Patiëntenorganisaties Alfabetisch op aandoening
Organisatie Telefoon E-mail Website
A
ADCA Vereniging Nederland 0346 56 39 13 info@ataxie.nl www.ataxie.nl
Addison en Cushing Patiënten, Nederlandse Vereniging voor 0800 682 27 65 bestuur@nvacp.nl www.nvacp.nl
AD(H)D en aanverwante stoornissen, Impuls, 030 225 50 50 info@impulsdigitaal.nl www.impulsdigitaal.nl
Afasie Vereniging Nederland 026 351 25 12 avn@afasie.nl www.afasie.nl
Afweerstoornissen, Stichting voor 0162 51 72 10 info@stichtingvoorafweerstoornssen.nl www.stichtingvoorafweerstoornissen.nl
Allergiepatiënten, Vereniging van 026 351 41 60 info@allergievereniging.nl www.allergievereniging.nl
Alopecia Androgenetica Patiënten Vereniging 0416 343 190 info@vaap.nl www.vaap.nl
Alopecia Areata Patiëntenvereniging 033 247 10 45 bureauaapv@kpnmail.nl www.aapv.nl
Alvleeskliervereniging 033 463 32 90 info@alvleeskliervereniging.nl www.alvleeskliervereniging.nl
Alzheimer Nederland 030 659 69 00 info@alzheimer-nederland.nl www.alzheimer-nederland.nl
Angst Dwang en Fobie Stichting 0900 200 87 11 info@adfstichting.nl www.adfstichting.nl
Anorexia en Boulimia Nervosa, Stichting 0900 821 24 33 info@sabn.nl www.sabn.nl
Anosmievereniging 0575 51 56 80 anosmie@zonnet.nl www.ruikenenproeven.nl
Antistollingspat. Ned., St. Zelfmanagement Orale (STIZAN) 0900 250 5 250 info@stizan.nl www.stizan.nl
Antroposana, Patiëntenver. antroposofische gezondheidszorg 033 422 65 42 www.antroposana.nl
Anusatresie, Vereniging 035 523 37 82 info@anusatresie.nl www.anusatresie.nl
Artrose en Reuma Stichting 020 330 63 00 info@reuma-stichting.nl www.reuma-stichting.nl
Astma Fonds, Vereniging het Nederlands 033 434 12 12 info@astmafonds.nl www.astmafonds.nl
Astma Patiënten Vereniging VBBA / LCP 033 461 87 58 schipper503@zonnet.nl www.astmapatientenvereniging.nl
Autisme, Nederlandse Vereniging voor 030 229 98 00 info@autisme-nva.nl www.autisme.nl
B
Bechterew 033 461 63 64 info@reumabond.nl www.reumabond.nl
Beckwith-Wiedemann, Belangenvereniging Syndroom 0318 62 51 10 info@bwsnl.nl www.bwsnl.nl
Beenmergtransplantaties, Contactgroep 0513 529 218 secretaris@contactgroepsct.nl www.sct.nfk.nl
Bekkenbodem Patiënten, Stichting 0900 111 19 99 info@bekkenbodem.net www.bekkenbodem.net
Bekkenproblemen, Stichting voor info@janmens.nl www.bekkenproblemen.nl
Blinden en Slechtzienden, Nederlandse Vereniging van 030 293 11 41 bureau@nvbs.nl www.nvbs.nl
Bloedlink, Stichting 023 567 99 33 info@bloedlink.nl www.bloedlink.nl
Borderline, Stichting 030 276 70 72 stichting@stichtingborderline.nl www.stichtingborderline.nl
Borstkankervereniging Nederland 030 291 72 22 info@borstkankervereniging.nl www.borstkanker.nl
Brandwonden Stichting, Nederlandse 0900 044 00 44 info@brandwonden.nl www.brandwonden.nl
Brandwonden, Vereniging van Mensen met 0628 924 494 info@brandwondenvereniging.nl www.brandwondenvereniging.nl
C
Caleidoscoop 023 527 16 34 caleidoscoop@caleidoscoop.nl www.caleidoscoop.nl
Candidiasis Stichting Nederland 0181 41 15 65 www.candidiasis-stichting.nl
Cerebraal, Vereniging 030 296 44 69 helpdesk@cerebraal.nl www.cerebraal.nl
Coeliakie Vereniging, Nederlandse 033 247 10 40 info@glutenvrij.nl www.glutenvrij.nl
Contactgroep GIST/Life Raft Group info@contactgroepgist.nl www.contactgroepgist.nl
Contrastmiddelen, Nederlandse Vereniging Slachtoffers 058 267 21 89 bestuur@nvsmc.nl www.nvsmc.nl
Couveusekinderen, Vereniging van Ouders van 070 386 25 35 info@couveuseouders.nl www.couveuseouders.nl
CPLD Vereniging Ons Licht 06 526 80 869 petergerrist@chello.nl www.cpld-vereniging-ons-licht.nl
Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging Nederland 0348 42 07 80 info@crohn-colitis.nl www.crohn-colitis.nl
CVA Vereniging Samen Verder, De Nederlandse 088 383 83 00 secretariaat@cva-vereniging.nl www.cva-vereniging.nl
Cystic Fybrosis Stichting, Nederlandse 035 647 92 57 info@ncfs.nl www.ncfs.nl
D
Darmkanker (Erfelijke), Vereniging HNPCC / Lynch 0800 022 66 22 secretariaat@vereniginghnpcc.nl www.hnpcc.nfk.nl
Debra Nederland, Vereniging voor Epidermolysis Bullosa 035 601 89 77 info@debra.nl www.debra.nl
DES Centrum, Stichting 030 251 83 39 des@descentrum.nl www.descentrum.nl
Diabetesvereniging Nederland 033 463 05 66 info@dvn.nl www.dvn.nl
Dove Kinderen, Nederlande Federatie van Ouders van 030 290 03 60 info@fodok.nl www.fodok.nl
Dovenschap 030 297 08 00 info@dovenschap.nl www.dovenschap.nl
Downsyndroom, Stichting 0522 28 13 37 info@downsyndroom.nl www.downsyndroom.nl
Druggebruikers MDHG, Belangenvereniging 020 624 47 75 info@mdhg.nl www.mdhg.nl
Druggebruikers, Landelijke Stichting Ouders en Verwanten van 0900 515 22 44 info@lsovd.nl www.lsovd.nl
Duchenne Parent Project, Stichting 020 627 50 62 dpp@euronet.nl www.duchenne.nl
Dwarslaesie Organisatie Nederland 0900 202 12 29 info@dwarslaesie.nl www.dwarslaesie.nl
70 Chronisch Ziek 2009

Patiëntenorganisaties Alfabetisch op aandoening
Dyslexie, vereniging Woortblind 033 422 65 47 info@woortblind.nl www.woortblind.nl
Dystonie Patiënten, Nederlandse Vereniging van 076 514 07 65 dystonie.vereniging@planet.nl www.dystonievereniging.nl
E
Eczeem, Vereniging voor Mensen met Constitutioneel 033 247 10 44 info@vmce.nl www.vmce.nl
Ehlers-Danlos Patiënten, Vereniging van 0900 463 68 33 info@ehlers-danlos.nl www.ehlers-danlos.nl
Endometriose Stichting 0900 040 04 81 secretariaat@endometriose.nl www.endometriose.nl
Epilepsie Vereniging Nederland 0318 67 27 72 info@epilepsievereniging.nl www.epilepsievereniging.nl
EPP Vereniging dannyderoode@tiscali.nl www.epp.info
Erbse Parese Vereniging Nederland 06 534 49 407 info@epvn.nl www.epvn.nl
Erfelijkheidsvraagstukken, VSOP 035 603 40 40 vsop@vsop.nl www.vsop.nl
ERFO-centrum 0348 43 76 90 info@erfocentrum.nl www.erfelijkheid.nl
F
Fabry Support & Informatie Groep Nederland 0625 488 090 fsign@fabry.nl www.fabry.nl
Fibromyalgiepatiënten, Nationale Vereniging voor 020 6862152 fes@fesinfo.nl www.fesinfo.nl
Friederich Wegener Stichting 072 509 0909 fws.info@vasculitis.nl www.vasculitis.nl
G
Galactosemie Vereniging Nederland 0499 47 75 09 secretaris@galactosemievereniging.nl www.galactosemievereniging.nl
Gaucher Vereniging Nederland 030 637 44 17 contact@gaucher.nl www.gaucher.nl
Geamputeerden, Landelijke Vereniging van 033 2535681 secretaris@lvvg.nl www.lvvg.nl
Gehandicapten Organisatie, Algemene Nederlandse (ANGO) 033 465 43 43 info@ango.nl www.ango.nl
Gilles de la Tourette, Stichting 0900 776 65 54 info@tourette.nl www.tourette.nl
Glaucoom Patiënten, Nederlands Vereniging van 030-294 5444 info@glaucoomvereniging.nl www.glaucoomvereniging.nl
Graves Patiënten, Nederlandse Vereniging van 0900 202 00 73 secretariaat@graves-patienten.nl www.graves-patienten.nl
H
Hartafwijkingen, Patiëntenvereniging Aangeboren 088 006 36 00 info@aangeborenhartafwijking.nl www.aangeborenhartafwijking.nl
Hart & Vaatgroep 030 659 46 57 info@hartenvaatgroep.nl www.hartenvaatgroep.nl
HELPP Syndroom, Stichting 0529 42 70 00 info@stghellpsyndroom.nl www.hellp.nl
Hemochromatose Vereniging Nederland 088 002 08 00 info@hemochromatose.nl www.hemochromatose.nl
Hemofilie-Patiënten, Nederlandse Vereniging van 020 659 90 21 nvhp@nvhp.nl www.nvhp.nl
Hereditair Angio-oedeem en Quincke´s oedeem, Vereniging 0645 962 105 info@hae-qe.nl www.hae-qe.nl
Hernia Diafragmatica, Stichting 0174 24 40 11 reacties@chd.vuurwerk.nl www.chd.vuurwerk.nl
Herpes & Informatie Support Organisatie, Stichting www.hiso.nl
Heupafwijkingen, Vereniging Aangeboren 0900 438 73 97 info@heupafwijkingen.nl www.heupafwijkingen.nl
Hidradenitis Patiëntenvereniging www.hidradenitis.nl
Hirschsprung, Vereniging Ziekte van m.hulsbergen@hetnet.nl www.hirschsprung.nl
HIV Vereniging Nederland 020 689 25 77 info@hivnet.org www.hivnet.org
HME/MO Lotgenoten Contactgroep 0516 45 17 60 hme@patientenbelangen.nl www.hme-mo.nl
Hoofdpijnpatiënten, Nederlandse Vereniging van 0900 202 05 90 info@hoofdpijnpatienten.nl www.hoofdpijnpatienten.nl
HPU Patiëntenvereniging info@hpupatientenvereniging.nl www.hpupatientenvereniging.nl
Huidfederatie 026 443 53 00 secr@huidfederatie.nl www.huidfederatie.nl
Huntington, Vereniging van 070 314 88 88 info@huntington.nl www.huntington.nl
Hyperventilatie Stichting, Nederlandse 020 662 88 76 nhs.hyperventilatie@wxs.nl www.hyperventilatie.org
Hypofyse Stichting, Nederlandse 0900 497 63 97 info@hypofyse.nl www.hypofyse.nl
I/J
Interstitiële Cystitis Patiëntenvereniging 030 296 29 65 info@icpatienten.nl www.icpatienten.nl
Jongeren en Kanker, Stichting 030 291 60 95 bestuur@jongerenenkanker.nl www.jongerenenkanker.nl
Jopla, Platform van Jongeren met een Handicap 030 297 00 33 info@jopla.nl www.jopla.nl
K
Kahler en Waldenström Patiënten, Contactgroep (CKP) info@kahler.nl www.kahler.nl
Kanker aan het spijsverteringsstelsel, Stichting DOORGANG 0800 022 66 22 secretariaat@stichtingdoorgang.nl www.doorgang.nfk.nl
Kanker, Vereniging Ouders Kinderen en 030 242 29 44 bureau@vokk.nl www.vokk.nl
Kind en Ziekenhuis, Landelijke Vereniging 078 614 63 61 info@kindenziekenhuis.nl www.kindenziekenhuis.nl
Kinderen met Voedselweigering en/of Sondevoeding,
Vereniging Nee-eten!, Ouders van 026 389 02 83 info@nee-eten.nl www.nee-eten.nl
Klankbord, Stichting 030 291 60 91 www.stichtingklankbord.nl
Kleine Mensen, Belangenvereniging Van 076 593 33 07 info@bvkm.nl www.bvkm.nl
Chronisch Ziek 2009 71

Patiëntenorganisaties Alfabetisch op aandoening
Klinefelter Vereniging, Nederlandse 033 422 65 40 nkv@klinefelter.nl www.klinefelter.nl
Klippel Trenaunay Nederland, Stichting info@sktn.eu www.sktn.eu
L
Labyrint-In Perspectief, Stichting 0900 254 66 74 secretariaat@labyrint-in-perspectief.nl www.labyrint-in-perspectief.nl
Lange Mensen, Klub 0900 526 48 48 info@klublangemensen.nl www.klublangemensen.nl
Langerhans Cell Histiocytose, Stichting 06 411 12 084 secretariaat@histio.nl www.histio.nl
Lupus-, sclerodermie en MCTD-patiënten, NVLE ver. voor 030 656 96 30 info@nvle.org www.nvle.org
Leukemie, Stichting Contactgroep 030 291 60 90 secretariaat@leukemie.nfk.nl www.leukemie.nfk.nl
Leverpatiënten Vereniging, Nederlandse 033 461 22 31 info@leverpatientenvereniging.nl www.leverpatientenvereniging.nl
Lohuizen Syndroom, Vereniging Mensen met het secretariat@cmtc.nl www.cmtc.nl
Longfibrose Patiënten Nederland, Belangenvereniging 043 361 92 66 longfibrosevereniging@home.nl www.longfibrose.nl
Longkanker, Contactgroep van- en voor longkankerpat., St. 030 291 60 90 secretariaat@stichtinglongkanker.nl www.longkanker.nfk.nl
Lupus Patiënten Groep (SLE) 0180 611010 info@lupuspatientengroep.nl www.lupuspatientengroep.nl
Lymepatiënten, Nederlandse Vereniging voor 0900 210 00 22 secretaris@lymevereniging.nl www.lymevereniging.nl
LymfklierkankerVereniging Nederland 033 453 25 81 info@lymfklierkanker.nl www.lymfklierkanker.nl
M
M.E.N, Belangengroep 088 002 97 20 info@belangengroepmen.nl www.men.nfk.nl
Maculadegeneratie Vereniging Nederland 030 298 07 07 mdvereniging@viziris.nl www.mdvereniging.nl
Manisch Depressieven en Betrokkenen, Vereniging voor 030 280 30 30 bureau@vmdb.nl www.vmdb.nl
Marfan Nederland, Contactgroep 030 659 46 55 info@marfansyndroom.nl www.contactgroepmarfan.nl
ME/CVS Stichting Nederland 035 621 12 90 www.me-cvs-stichting.nl
Melanoom, Stichting 088 002 97 46 secretariaat@stichtingmelanoom.nl www.melanoom.nfk.nl
Menierepatiënten, Nederlandse Stichting voor 036 536 05 90
Meningitis Stichting, Nederlandse 035 588 00 72 info@meningitis-stichting.nl www.meningitis-stichting.nl
Minder Validen, Algemene Landelijke Federatie 0599 67 15 40
Motorisch Gehandicapten en hun Ouders, BOSK 030 245 90 90 info@bosk.nl www.bosk.nl
Multiple Sclerose Vereniging Nederland 070 374 77 77 info@msvn.nl www.msvereniging.nl
N
Najjar Najjar Fonds, Het 035 691 83 04 secretariaat@najjar.nl www.najjar.nl
Narcolepsie, Nederlandse Vereniging voor 0900 686 46 30 www.narcolepsie.nl
Neurofibromatose Vereniging Nederland 0180 627268 info@neurofibromatose.nl www.neurofibromatose.nl
Neurostimulatie, Patiëntenvereniging voor 036 522 01 75 secretariaatpvvn@gmail.com www.pvvn.nl
Nierpatiëntenvereniging Vereniging Nederland 035 691 21 28 pd@nvn.nl www.nvn.nl
O
Obesitas Vereniging, Nederlandse 0900 99 88 998 informatie@obesitasvereniging.nl www.obesitasvereniging.nl
Olijf, Stichting 033 463 32 99 olijf@olijf.nl www.olijf.nl
Organo-Psychosyndroom, Vereniging 0519 58 97 85 vereniging.ops@chello.nl www.verenigingops.nl
Osteogenesis Imperfecta, Vereniging 023 535 99 46 oivereniging@oivereniging.nl www.oivereniging.nl
Osteoporose Stichting info@osteoporosestichting.nl www.osteoporosestichting.nl
P
Paget, Nederlandse Paget patiënten vereniging 0412 45 57 10 info@paget.nl www.paget.nl
Pandora 020 685 11 71 info@stichtingpandora.nl www.stichtingpandora.nl
Parkinson Patiënten Vereniging 030 656 13 69 info@parkinson-vereniging.nl www.parkinson-vereniging.nl
Perthes, Stichting Ziekte van secretariaat@perthes.nl www.perthes.nl
Phenylketonurie Vereniging, Nederlandse 0622 509 503 info@pkuvereniging.nl www.pkuvereniging.nl
Pijn-Hoop, Stichting 072 511 96 85 www.pijn-hoop.nl
Plotsdoven, Stichting 030 695 87 19 info@stichtingplotsdoven.nl www.stichtingplotsdoven.nl
Posttraumatische Dystrofie Patiënten, Vereniging van 013 455 49 51 http://pdver.atcomputing.nl
Prikkelbare Darm Syndroom Belangenvereniging 088 737 46 66 info@pdsb.nl www.pdsb.nl
Primaire Cyliaire Dyskinesie Belangengroep, Stichting info@p-c-d.org www.p-c-d.org
Prostaatkanker, Stichting contactgroep 088 002 97 70 secretariaat@scp.nfkpv.nl www.scp.nfk.nl
Psoriasis Federatie Nederland 0592 859 249 info@psoriasis-fn.nl www.psoriasis-fn.nl
Psychotische en Schizofrene Mensen, Anoiksis Vereniging van 030 254 61 13 anoiksis@anoiksis.nl www.anoiksis.nl
Pulmonale hypertensie, Stichting PHA Nederland 030 656 96 31 info@pha-nl.nl www.pha-nl.nl
72 Chronisch Ziek 2009

Patiëntenorganisaties Alfabetisch op aandoening
R
Restless Legs, Stichting 0900 757 46 36 jjalgera@stichting-restless-legs.org www.stichting-restless-legs.org
Retina Nederland 030 298 06 97 secretariaat@retinanederland.nl www.retinanederland.nl
Reumapatiëntenbond 0900 203 0300 info@reumabond.nl www.reumabond.nl
RSI-Patiëntenvereniging 033 247 10 43 postbus@rsi-vereniging.nl www.rsi-vereniging.nl
Rubinstein-Taybi Syndroom, Stichting 06 51 16 62 40 stephanhulleman@hotmail.com www.rtsyndroom.nl
Rugpatiënten, de Wervelkolom, Nederlandse Vereniging van 0900 784 46 36 info@nvvr.nl www.ruginfo.nl
S
Sarcoidose Belangenvereniging Nederland 020 444 32 04 info@sarcoidose.nl www.sarcoidose.nl
Schedel en Aangezichtsafwijkingen, Vereniging voor 075 621 53 43 info@laposa.nl www.laposa.nl
Schildklierstichting Nederland 0900 899 88 66 www.schildklier.nl
Schizofrenie of een psychose, Ypsilon, Vereniging 088 000 21 20 adviesdienst@ypsilon.org www.ypsilon.org
Sikkelcel & Thalassemie, Oscar Nederland Stichting 030 656 96 34 info@sikkelcel.nl www.oscarnederland.nl
Sjögrenpatiënten, Nationale Vereniging 0900 202 00 30 info@nvsp.nl www.nvsp.nl
Slaap Apneu Patiënten, Nederlandse Vereniging 0900 202 06 75 info@apneuvereniging.nl www.apneuvereniging.nl
Slechthorende Jongeren, Organisatie van 030 232 86 82 info@shjo.nl www.shjo.nl
Slechthorenden, Nederlandse Vereniging voor 030 261 76 16 info@nvvs.nl www.nvvs.nl
Slokdarmafsluiting, Vereniging Ouderen en Kinderen met een info@voks.nl www.voks.nl
Spierziekten Nederland, Vereniging 0900 548 04 80 vsn@vsn.nl www.vsn.nl
Stembandlozen, Patiëntenvereniging voor 030 232 14 83 nsvg@planet.nl www.nsvg.nfk.nl
Stickler Syndroom Contactgroep Nederland 020 692 30 11 annelieshes@hotmail.com
Stofwisselingsziekten, Volwassenen, Kinderen en 038 420 17 64 info@stofwisselingsziekten.nl www.stofwisselingsziekten.nl
Stomavereniging, Nederlandse 0346 26 22 86 info@stomavereniging.nl www.stomavereniging.nl
Stottervereniging Demosthenes, Nederlandse 030 233 33 36 nfs@stotteren.nl www.demosthenes.nl
Streptokokkenpatiënten, Stichting Ouders van secretariaat@ogbs.nl www.ogbs.nl
Sturge Weber Vereniging, Nederlandse 0316 28 08 04 nswvsecretariaat@hotmail.com www.nswv.nl
T
Thuisvoeding, Vereniging voor Patiënten met Parenterale 088 84 84 787 www.vppt.info
Toxische Encephalopathie, Patiënten Vereniging van 0320 28 07 77
Tranplantatie Nu!, Stichting 035 691 26 68 info@stnu.nl www.stnu.nl
Tubereuze Sclerosis Nederland, Stichting 030 707 05 54 info@stsn.nl www.stsn.nl
Turner Contact, Vereniging 033 422 40 38 info@turnercontact.nl www.turnercontact.nl
V
Veteranenziekte, Stichting 0575 52 82 87 secretariaat@legionellaziekte.nl www.legionellaziekte.nl
Vitiligopatiënten, Landelijke Vereniging www.lvvp.nl
Von Hippel-Lindau Belangenvereniging 0182 51 50 58 info@vonhippellindau.nl www.vonhippellindau.nl
Vruchtbaarheidsproblemen, Freya vereniging voor mensen met 024 645 10 88 secretariaat@freya.nl www.freya.nl
W
Weerklank, Stichting 0612 46 55 05 secretariaat@stemmenhoren.nl www.stemmenhoren.nl
Whiplash Stichting Nederland 030 656 50 00 info@whiplashstichting.nl www.whiplashstichting.nl
Winterdepressiepatiënten, Informatiepunt voor 0900 044 10 59 www.lightsystems.nl/IvWN.html
XYZ
XYY, Vereniging info@xyy.nl www.xyy.nl
Chronisch Ziek 2009 73

u?
Wat vindt
Veel mensen geven ons hun mening over de Week Chronisch Zieken
en het magazine Chronisch Ziek. Reageer op info@chronischziek.nl
en maak ook kans op een IRIS-waardebon van € 50,-
Ik vind het een geweldige vooruitgang
dat heel veel mensen hulpmiddelen
verstrekt krijgen en daardoor
mobieler worden. Wat mij als mantelzorger
opvalt is dat er na de verstrekking
geen of te weinig nacontrole is.
Op markten zie ik regelmatig rollators
en rolstoelen te koop, waarop de
sticker van de hulpverlenende instantie
nog aanwezig is. M.i. kunnen die
worden teruggenomen en opgeknapt.
Hergebruik hier te lande of elders is
altijd beter dan terechtkomen in de
2e hands handel. J.B.
Als huisarts in opleiding merk ik
vaak dat mensen niet weten wat ze
slikken. Het is moeilijk om te weten
of ze echt therapietrouw zijn, terwijl
dit heel belangrijk is. Het is een goed
idee dat er iemand (apotheker/nurse
practioner/huisarts) met hen om de
74 Chronisch Ziek 2009
tafel gaat zitten. Ik mis in het tijdschrift
de rol van de huisarts. Patiënten
zijn vaak erg gefocused op hun
specialist. Dat is ook heel belangrijk!
Ik zou graag zien dat de begeleidende
rol bij het ziekteproces door de huisarts
wordt belicht. Met medicatie en
oefentherapie is veel te winnen, maar
het accepteren van een chronische
ziekte kan een bittere kluif zijn. L.S.-H.
Ik ben erg blij met het blad en alle
goede tips en adviezen. Als ik bij de
apotheek kom om mijn medicatie te
halen, kijk ik vast of er alweer een
nieuw blad is. Ook mijn dochter van
dertien leest het graag en gebruikt de
verhalen voor school, de plaatjes worden
er dan uitgeknipt en geplakt.
S.R. en dochter K.R.
De diversiteit van de artikelen
spreekt mij aan. Ik zou verheugd zijn
als er niet alleen ‘succesverhalen’ in
zouden staan. Er zijn legio chronisch
zieken die niet altijd positief in het
leven kunnen staan, niet kunnen
re-integreren en soms ‘doodziek’
worden van hun afhankelijkheid.
(H)erkenning van deze gevoelens zal
veel chronisch zieken steunen. Door
het verlies van je gezondheid kom je
terecht in een rouwproces, met verschillende
fases, waar je ook door
altijd positief te blijven niet onderuit
komt. M.I.
Graag zou ik een artikel zien over
het nieuwe fenomeen ‘alles vertellen
aan de huisarts-assistent’. Deze
‘poortwachters’ beslissen bij voorbaat
of en hoelang ik de arts mag
spreken. Zelf ben ik een epileptische
patiënte, en omdat ik goed ingesteld
ben, zou ik eigenlijk weg willen bij
de neuroloog en alleen nog af en
toe bij de huisarts willen langsgaan
voor een gesprek. Overal om mij
heen hoor ik dezelfde geluiden.
De assistentes hebben een enorme
rol gekregen. E.v.d.P., Wijhe
De Week Chronisch Zieken is ieder jaar opnieuw weer mogelijk door de inzet en medewerking van talloze organisaties en
individuen die ervan overtuigd zijn dat je door actief te zijn je positie kunt verbeteren. In het Magazine Chronisch Ziek komen
dan ook vooral mensen en projecten aan bod die dat aantonen. Actieve chronisch zieken die zich door hun beperkingen niet laten
buitensluiten, levenskunstenaars, die - en terecht - bewonderd worden door hun omgeving. Toch is dit beeld niet volledig.
Er zijn ook mensen met een chronische aandoening die dit optimisme niet kunnen opbrengen. Omdat ze het eenvoudigweg
te zwaar hebben, te ziek zijn. Of te boos. Wie er zo aan toe is zal zich misschien zelfs ergeren aan de positieve toon van het
magazine Chronisch Ziek. Ook deze mensen hebben er recht op gehoord te worden. Herkent u zich hierin? Reageert u op
info@chronischziek.nl. In het volgende magazine Chronisch Ziek komt dit onderwerp dan zeker aan bod.

Infolijnen
ZIEKTESPECIFIEK
Aids Soa Infolijn 0900 204 2040
Alzheimertelefoon 030 656 7511
Astmafonds Advieslijn 0900 2272596
Cystic Fibrosis Stichting 035 647 9257
Depressie lotgenoten (Pandora) 0900 612 0909
Diabetes Informatielijn 033 463 0566
Epilepsie Informatielijn 0900 821 2411
Hart- en vaatziekten Informatielijn 0900 3000 300
Hepatitis Centrum 033 422 0988
Huidinfolijn, Nationaal Huidfonds 026 351 4160
KWF Kanker Infolijn 0800 022 6622
MaagLeverDarm St., Maaginfolijn 0900 202 5625
Manisch Depressieven en Betrokkenen VMDB 0900 5 123456
MS-telefoon 0900 821 2108
Nierziekten Informatielijn 0800 388 0000
Websites
ALGEMEEN
www.chronischziek.nl
www.ango.nl
www.leefwijzer.nl
www.korrelatie.nl
PATIENTENORGANISATIES
www.npcf.nl
www.cg-raad.nl
www.zorgbelang-nederland.nl
www.loc-lpr.nl
Cliëntenraden in de gezondheidszorg
BEWEGEN MET EEN BEPERKING
www.gezondbewegen.nl
www.sportiefbewegen.nl
www.gehandicaptensport.nl
www.nisb.nl
www.30minutenbewegen.nl
WERK, INKOMEN EN VERZEKERING
www.arbonieuwestijl.nl
www.ehbw.nl
over werk, ziekte en arbeidsintegratie
www.werk.nl
UWV WERKbedrijf
www.socialezekerheid.nl
www.waobank.nl
WAO’ers die een baan zoeken
www.waocafe.nl
informatie over de WAO
www.handicap-studie.nl
www.werken-naar-vermogen.nl
over de WSW
www.aanhetwerkmetdewsw.nl
www.gekniptvoordejuistebaan.nl
www.vanwajongnaarwerk.nl
www.aanstellingskeuringen.nl
ZORG
www.apotheek.nl
www.dokterdokter.nl
voor gezondheidsvragen
www.health.nl
www.netdokter.nl
site voor jongeren
www.donorvoorlichting.nl
www.kiesbeter.nl
alles over uw zorginstellingen
www.mezzo.nl
over mantelzorg
Pandora Helpdesk 0900 726 3672
PDS Informatielijn 088 737 4636
Psoriasis Infolijn 070 383 80 03
Reumalijn 0900 203 0300
Spierziekten Informatielijn 0900 548 0480
Donorregister 045 567 92 22
ALGEMEEN
Expertisecentrum Handicap en Studie 030 275 3300
Informatie en advies over studeren
met een chronische ziekte
Welder 0900 4800 300
Onafhankelijk kenniscentrum voor uitkeringen
en verzekeringen in relatie tot gezondheid en handicap
Korrelatie 0900 1450
Eerste hulp bij al uw vragen, met informatie
over ruim 25.000 organisaties
Mantelzorglijn 0900 20 20 496
Voor vragen over mantelzorg
www.weldergroep.nl
Het verzekeringsdeel van de website van
de Weldergroep is sterk uitgebreid. Er is
veel meer informatie beschikbaar over
regels die gelden voor verzekeraars als je
ziek of gehandicapt bent en een verzekering
wilt afsluiten. Praktische tips en praktijkvoorbeelden
zijn toegevoegd.
Extra magazine? Luisterversie?
Wilt u een extra magazine ontvangen?
Bel met Korrelatie telefoon
0900- 1450 of stuur een e-mail
info@chronischziek.nl.
Dit magazine is ook in gesproken
vorm verkrijgbaar op Daisy cd-rom.
U kunt de cd aanvragen bij Dedicon
via telefoonnummer 0486 486 486
of per e-mail abonnee@dedicon.nl
met vermelding van de titel.
Chronisch Ziek 2009 75