Overvloed - Sjoerd van Tuinen
Overvloed - Sjoerd van Tuinen
Overvloed - Sjoerd van Tuinen
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
onreflectief. Hoewel nieuwe media het ritme <strong>van</strong> ons leven transformeren, vormen ze toch een<br />
voortzetting <strong>van</strong> onze inherent gebrekkige autonomie. Ze worden geïnternaliseerd tot een<br />
natuurrecht, het middel wordt tot doel, het medium de boodschap. Op de golven <strong>van</strong><br />
overvloedige datastromen, nieuwsfeiten en Facebook vrienden rollen we zo <strong>van</strong> het ene gebrek<br />
in het andere. Sloterdijk spreekt <strong>van</strong> miserabilisme , Oosterling <strong>van</strong> de paradox <strong>van</strong><br />
overvloedige schaarste (Oosterling 2010). Een mediologische vergeetachtigheid (Oosterling<br />
2007a: 371) garandeert de systematische recycling <strong>van</strong> schaarste op nieuwe niveaus, zonder dat<br />
de cyclische reproductie <strong>van</strong> de overvloed ooit als zodanig verschijnt. We blijven maar zoeken<br />
naar schijnbare problemen <strong>van</strong> schaarste, omdat we menen die te kunnen oplossen. Zo worden<br />
mediamieke excessen geëxternaliseerd en gecorrigeerd via de markt in de vorm <strong>van</strong> een<br />
aflaateconomie gebaseerd op emissierechten en verwijderingsbijdragen. Ons slechte<br />
ecologische geweten vormt slechts de zoveelste bevestiging dat ook de natuur een schaars<br />
product is.<br />
Met zijn concept <strong>van</strong> interesse streeft Oosterling daarentegen een tactische inzet <strong>van</strong> deze<br />
paradox <strong>van</strong> overvloedige schaarste na. Immers, [a]ls de paradox alleen maar cynisch blijft<br />
doorzeuren, wordt de communicatie oeverloos en het handelen stuurloos (Oosterling 2009a:<br />
254). Wanneer we inzien dat onze autonomie niet ligt in de individuele claim op vrijheid maar in<br />
de reflectieve verstandhouding met onze media en netwerken, dan kunnen we leren ons op een<br />
niet-pathologische manier tot de schizofrenie <strong>van</strong> de overvloedige schaarste te verhouden. Net<br />
als in de boeddhistische filosofie <strong>van</strong> budo blijkt de leegte <strong>van</strong> het inter slechts een andere<br />
naam voor volheid. (Oosterling 2011b) De paradox biedt zo zicht op alternatieve<br />
waarderingsbronnen<br />
bronnen <strong>van</strong> een alternatieve energie verspillen<br />
(Oosterling 2010) en<br />
een nieuw vrijheidsbegrip voorbij schuld en schaamte. De openheid <strong>van</strong> onze meervoudige<br />
mediaties ondergraaft immers de schaarste-ideologie, die is gebaseerd op een nieuwe verdeling<br />
tussen behoeften, middelen en doelen. Waar we onze behoeften nog relatief maslowiaans,<br />
d.w.z. hiërarchisch, lijken te kunnen benoemen, blijkt dit wat onze middelen en doelen betreft al<br />
niet meer op te gaan. De piramide moet daarom worden ver<strong>van</strong>gen door horizontale, open<br />
netwerken die in elkaar haken en over elkaar heen schuiven om zo het maatschappelijk weefsel<br />
te verbeelden (Oosterling 2009c: 8) . De 1% is niets zonder de 99%. Maar afgezien <strong>van</strong> onze<br />
meest elementaire lichamelijke noden, worden ook onze basisbehoeften in onderlinge<br />
afhankelijkheid tussen mensen en media bepaald. In plaats <strong>van</strong> behoeften is het daarom<br />
interessanter te spreken over capaciteiten en verantwoordelijkheden. Deze verschuiving is even
Change language