Kaapse Skiereilandse Universiteit van Tegnologie

More documents

Recommendations

Info

Foneemsegmentasie, byvoorbeeld b-a-k Foneemtelling, byvoorbeeld die woord bak bestaan uit drie foneme Foneemsamevoeging, byvoorbeeld: Kan die leerder foneme saamvoeg om ŉ woord te vorm? [b]…[œs]=bus Foneemweglating, byvoorbeeld sê mot, maar moenie die [m] sê nie = [ᴐt] en Foneemomkering, byvoorbeeld sê som, maar keer die foneme om, mos. Hierdie assesseringsaktiwiteite speel ’n belangrike rol in die bepaling van die leerder se vlak van ontwikkeling. Assessering van fonologiese bewustheid in die klaskamer kan help met die vroeë identifisering van risiko- leerders vir lees en spelling. Opvoeders behoort die belangrikheid van die ontwikkelingsvlak van fonologiese bewustheid by leerders in ag te neem tydens onderrig en leer. 2.7.4 Onderrig van fonologiese bewustheid Studies toon aan dat deeglike onderrig die vlak van fonologiese bewustheid kan verhoog (Bradley & Bryant, 1993; Gillam & van Kleeck, 1996; Lunburg, Frost & Petersen, 1988). Fonologiese bewussyn is die vermoë om klank- en taalsensitiwiteit aan te kweek en kan ’n lewenslange positiewe leesingesteldheid vorm. Klanksensitiwiteit en foneembewussyn kan bevorder word deur die kind te laat luister na talle rympies, stories, gediggies en liedjies, deur voorlees- en selflees-geleenthede tot drie keer per dag te organiseer. Sinvolle gesprekke met kleuters om goeie taalmodelle te voorsien deur die kleuter te omring met leesstof in alle vorme op verskillende leesvlakke kan ook ’n positiewe bydrae lewer. (Le Roux 1995: 3; Morrow 1997: 243). Ericson en Joliebö (2000: 8) stel sewe belangrike beginsels voor om in ag te neem wanneer fonologiese bewustheid onderrig word: Die vlak van kognitiewe taalkundige kompleksiteit van fonologiese bewustheid verskil by aktiwiteite, byvoorbeeld identifisering van rym is makliker as om rym self te skep (die uitken van pare woorde wat rym, of die verskaffing van rymwoorde) Taak op lettergreepvlak is makliker as die take op fonemiese vlak, byvoorbeeld leerders kan makliker boekrak in lettergrepe verdeel, maar dit is moeiliker om boek in foneme te verdeel Foneemisolasie-take is makliker as foneemsegmentasie-take, soos, die herkenning van individuele klanke en woorde, byvoorbeeld, “Sê die eerste klank in pot.” [p] (Foneemisolasie), teenoor [b]-[a]-[k] (foneemsegmentasie) Segmentasie of samevoegingstake is makliker met aanhoudende gebruik van foneme as nie-aanhoudende gebruik van foneme (om woorde of lettergrepe te kan verdeel en om te 28
kan onderskei tussen verskillende woorde in ’n sin) die manipulering van foneme (die identifisering van ’n woord nadat sekere klanke uitgelaat, bygevoeg of geskuif word) Segmentasie of samevoegingstake is makliker met beginkonsonante as eindkonsonante, byvoorbeeld, dit is makliker om woorde wat met [sl-], [vr-] begin te vorm as woorde wat eindig op [–ls], [-rk] Manipuleerders soos tellers, skyfies, diskette en kentekens kan help in foneemsegmentasie en manupileringstake, want dit dui duidelike skeiding in foneme aan en Fonologiese bewustheidsaktiwiteite het ŉ groter impak op leessukses wanneer dit saam met letter-klankkorrespondering onderrig word, byvoorbeeld wanneer die leerder ŉ [s] in son hoor, behoort die letterklank aan die leerder bekend gestel te word sodat die leerder in staat kan wees om assossiasies te kan maak. Griffeth, Klesius en Kromery (1992) het bevind dat die vlak van fonologiese bewustheid wat ŉ kind in die begin van graad 1 besit, belangriker is as die soort onderrig in tradisionele basale of heeltaalbenadering wat leerders ontvang. 2.8 Fonemiese bewustheid 2.8.1 Die belangrikheid van fonemiese bewustheid Die term foneem word deur taalkundiges gebruik wanneer daar verwys word na die kleinste eenheid van spraak wat ŉ sein na ŉ luisteraar stuur wat die verskil in die betekenis van die taal ken (sien Glossarium li). Om te onderskei tussen foneme, gebruik ŉ spreker kategorieë wat in die brein opgestel is wanneer ŉ taal bemeester word. Wanneer daar onderskeid tussen klanke getref word, word fisiese eienskappe van spraak geïdentifiseer. Foneme mag klanke insluit, alhoewel klanke in fonemiese kategorieë verskil in uitspraak en eienskappe, ontvang die spreker/luisteraar dit as dieselfde foneem. Die beginklank in ‘stop’ en ‘skop’ word verskillend uitgespreek, dit is twee verskillende klanke (Linnea, Ehri & Simone, Nunes, 2004). Volgens Ehri (1995: 356) sluit fonemiese bewustheid die verdeling van ’n woord in sy samestellende klanke, die samevoeging van afsonderlik geartikuleerde klanke om woorde te vorm en die weglating of vervanging van klanke in woorde in. Foneembewussyn kan dus omskryf word as die bewussyn dat woorde uit klanke saamgestel is (Lazo et al. 1997: 87; Reiner, 1998: 70). Scarborough, 1998: 84 Ehri, Nunes, Willows, Schuster, Yaghoub-Zad en Shanahan, (2001: 250) verwys na fonemiese bewustheid as die vermoë om op foneme in gesproke taal te fokus en dit te manipuleer. Volgens Yopp en Yopp (2001: 130) is fonemiese bewustheid “a sensitivity to and control over phonemes”. Die onderrig in fonemiese bewustheid impliseer dus nie net onderrig in foneemgrafeem-verbande nie, maar dit is ook ’n bewusmaking van taal- en klankstrukture (Snider, 1995: 443). 29
Page 1 and 2: Die belangrikheid van fonologiese e
Page 3 and 4: Abstrak In hierdie studie word daar
Page 5 and 6: Dankbetuigings Hiermee wil ek my op
Page 7 and 8: Inhoudsopgawe Verklaring ..........
Page 9 and 10: Hoofstuk 1 1.1 Inleiding Leespresta
Page 11 and 12: Ouers werk gedurende die dag en kom
Page 13 and 14: 1.5 Navorsingsvrae In die studie wo
Page 15 and 16: ŉ Oorsig is gedoen, uitgebrei en g
Page 17 and 18: Hoofstuk 2 Literatuurstudie 2.1 Inl
Page 19 and 20: Daar is slegs een verskil: Die asse
Page 21 and 22: Die ontwikkeling van die voorskools
Page 23 and 24: word. Die organisering van inligtin
Page 25 and 26: die opsê van rympies, storievertel
Page 27 and 28: groter sukses behaal met konsepte s
Page 29 and 30: Alexander (2006: 3) stem saam en no
Page 31 and 32: 2.6 Perspektiewe ten opsigte van vo
Page 33 and 34: Mesmer & Griffeth (2005) bevind dat
Page 35: vaardighede op ’n vroeë ouderdom
Page 39 and 40: Stanovich (1994: 281) beklemtoon ve
Page 41 and 42: Bogenoemde geselekteerde woorde, te
Page 43 and 44: Foneemidentifisering: Die herkennin
Page 45 and 46: 2.10 Strategieë om lae-inkomste ou
Page 47 and 48: 2.11 Leerstyle Joubert et al. (2006
Page 49 and 50: Volgens Joubert et al. (2006: 90) v
Page 51 and 52: 2.12.2.2 Die klankmetode Die klankm
Page 53 and 54: dan geskryf. Die woord word op die
Page 55 and 56: leerders se vormende geletterdheid,
Page 57 and 58: single best predictor of first-year
Page 59 and 60: 3.2.1 Aksienavorsing Henning, Van R
Page 61 and 62: Henning et al. (2007: 82) beskryf o
Page 63 and 64: Tydens die ontwikkeling van die int
Page 65 and 66: Onafhanklike Veranderlikes Die onaf
Page 67 and 68: observasie gebruik gemaak vir data-
Page 69 and 70: Hoofstuk 4 Die intervensieprogram 4
Page 71 and 72: Klippertjie, klappertjie Klap, klap
Page 73 and 74: Waarneming/Refleksie Les 2 Woordgeh
Page 75 and 76: Les 4: Tema: Somer Datum: 3 Maart 2
Page 77 and 78: Les 6: Tema: Diere Datum: 12 Maart
Page 79 and 80: Die resultate ten opsigte van die w
Page 81 and 82: Les 2 Datum: 30 Maart 2009 Vasleggi
Page 83 and 84: Waarneming/Refleksie Les 3 Dit is d
Page 85 and 86: ŉ Klankkaart met prente van woorde
Page 87 and 88:
Les 8 Datum: 23 April 2009 Letter -
Page 89 and 90:
Waarneming/Refleksie Les 9 Leerders
Page 91 and 92:
tydens die toets toon nie, maar dat
Page 93 and 94:
Begin, middel en eindklank: Proefpe
Page 95 and 96:
Die werkvel in les ses wat die kons
Page 97 and 98:
5 4 3 2 1 0 0 1 10 20 30 40 50 60 7
Page 99 and 100:
2. Ouditiewe Woordgeheue (verwante
Page 101 and 102:
100.0% 80.0% 60.0% 40.0% 20.0% 0.0%
Page 103 and 104:
5.2.4 Die vergelyking van die voort
Page 105 and 106:
Identifisering van die [k]- klank:
Page 107 and 108:
TOETSTELLING AANTAL PROEFPERSONE 10
Page 109 and 110:
Hoofstuk 6 Bevindinge en aanbevelin
Page 111 and 112:
aktiwiteite word eers prakties uitg
Page 113 and 114:
word eerste, laaste en in die midde
Page 115 and 116:
6.2.6 Aanbevelings ten opsigte van
Page 117 and 118:
Die rol van ouerbetrokkenheid in di
Page 119 and 120:
Bibliografie Adams, M.J. 1990. Begi
Page 121 and 122:
Bradley, L. & Bryant, P. E. 1983. C
Page 123 and 124:
Davies, A. & Ritchie, D. 2003. THRA
Page 125 and 126:
Ehri, L.C.1999. Phases of developme
Page 127 and 128:
Hatcher, P.J., Hulme, C. & Snowling
Page 129 and 130:
Latsky, S. 1998. Die verband tussen
Page 131 and 132:
McKee, P. 1934. Reading and literat
Page 133 and 134:
Phillips, B.M., Menchetti, J.C. & L
Page 135 and 136:
Snow, C.E., Burns, M.S. & Griffen,
Page 137 and 138:
Westheimer, M. 1997. Ready or not:
Page 139 and 140:
Bylaag A: Etiese verklaring - Toest
Page 141 and 142:
Bylaag B: Voortoets / Natoets vir F
Page 143 and 144:
Bylae C: Die Yopp-Singertoets vir F
Page 145 and 146:
9. weg 20. by 10.die 21. bo 11. vet
Page 147 and 148:
Bylae D: Werkvel 2 - Woordegeheue x
Page 149 and 150:
Bylae D: Werkvel 4 - Ouditiewe Gehe
Page 151 and 152:
Bylae E Werkvelle: Intervensieprogr
Page 153 and 154:
xlii
Page 155 and 156:
xliv
Page 157 and 158:
xlvi
Page 159 and 160:
xlviii
Page 162 and 163:
Glossarium Fonologie Du Toit (1982:
Page 164:
Rym Daar kan na rym verwys word as
show all

Kaapse Skiereilandse Universiteit van Tegnologie

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?