Limpopo kultivarevaluasie besproeiing Polokwane 2013

Bedryfsdienste • Industry Services
Kultivarproef onder besproeiing op
Polokwane (Pietersburg) in die
Limpopo produksiegebied
Artikel: René Carlson, Albert Boneschans en Johan Holtzhausen, Aartappels Suid-Afrika
Die proef is onder besproeiing geplant op Kareebosch, die plaas
van mnr. Frans Brits op Polokwane in die Limpopo produksiegebied.
Die plant- en oesdatum was onderskeidelik 31 Julie 2012
en 1Desember 2012. As gevolg van komplikasies tydens die
plantseisoen is die proef effens laat aangeplant. Die kultivars
Valor, Kikko, SS-1, 98-F, Labadia, Mondial, Marvel, Elodi,
Everest, Chellah, Sifra, Bafana, Lanorma, Divaa, Eos, Markies,
Page 52 • CHIPS • Januarie / Februarie • January / February 2013
Fianna, Eurostar, Savanna, Almera, Evora en Marimba is
geëvalueer. Dit is belangrik om daarop te let dat groeiperiodes
die opbrengs van kultivars beïnvloed (Tabel 1). Die fisiologiese
ouderdom van moere, stand en halmtellings word ook in Tabel
1 getoon. Die bemestingsprogram het bestaan uit 250 kg/ha
stikstof, 81 kg/ha fosfaat en 128 kg/ha kalium en die grondontleding
is aangetoon in Tabel 2. Die proef is geplant in ’n ewekan-

Tabel 1. Groeiperiode, fisiologiese ouderdom, stand en halmtellings.
Kultivar Groeiperiode (dae) 1 Fisiologiese ouderdom
van moere 2
Bedryfsdienste • Industry Services
Stand (%) Halms per plant
Valor 100 3 100 3
Kikko 90-110 4 98 5
SS-1 90-100 3 87 4
98-F 90-100 4 95 4
Labadia 100 3 92 4
Mondial 95-100 4 100 3
Marvel 100 3 95 4
Elodi 90-100 4 97 3
Everest 90-100 3 97 3
Chellah 110-120 3 98 2
Sifra 90-100 4 95 5
Bafana 95-100 3 97 5
Lanorma 80-90 3 77 3
Divaa 90 3 83 3
Eos 90-110 3 87 5
Markies 110 3 77 4
Fianna 112 3 82 4
Eurostar 100-110 3 100 5
Savanna 90-110 3 100 2
Almera 85 4 90 3
Evora 100 4 90 4
Marimba 85 4 70 4
1 Algemene riglyne
2 Fisiologiese ouderdom van moere
1 – Vars (ongespruit en ferm); 2 – Effens vars (apikaal gespruit); 3 – Plantgereed (gespruit en steeds ferm); 4 – Effens oud (alle ogies
gespruit en effens pap); 5 – Oud (gevorderde spruiting en pap knolle)
Tabel 2. Grondontleding
pH P mg/kg K mg/kg Ca mg/
kg
Mg mg/
kg
Na mg/
kg
K % Ca % Mg % Na %
7.1 152 377 955 290 53 12 57 28 2.76
sige blokontwerp met drie herhalings en is geoes wanneer al die
kultivars natuurlike loofafsterwing bereik het. Die ryspasiëring
was 0.8 m.
Weerdata vir die groeiseisoen word in Figuur 1 (reënval) en
Figuur 2 (temperatuur) aangetoon. Die reënval was hoër as die
langtermyngemiddeld vir September en Oktober. Proeftoestande
was goed en die opbrengs vir die standaard kultivar Mondial,
was normaal.
In Figuur 3 word die resultate ten opsigte van opbrengs aange-
dui. Die gemiddeld van al die kultivars word as 100% geneem.
Die opbrengs van die individuele kultivars word dan deur die
proefgemiddeld gedeel en elke kultivar se opbrengsprestasie
word as ’n persentasie van die proefgemiddeld uitgedruk.
Die kultivar Valor het die hoogste opbrengste behaal en was beduidend
hoër as al die ander kultivars, behalwe Kikko. Marimba
het in die laagste opbrengste-groep geval, maar het nie beduidend
van Evora verskil nie. Die plantestand van Marimba was
70 % wat die kultivar se prestasie in terme van opbrengs negatief
CHIPS • Januarie / Februarie • January / February 2013 • Page 53

Bedryfsdienste • Industry Services
Figuur 1. Totale reënval per maand.
Temperatuur (Grade Celsius)
120
100
80
60
40
20
0
2012 Langtermyn gemiddeld
Plant Oes
Julie Augustus September Oktober November Desember
Maand
Figuur 2. Minimum en maksimum temperatuur (° C).
Opbrengs as persentasie van die proefgemiddeld (%)
35
30
25
20
15
10
5
0
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
Maksimum 2012 Minimum 2012 Langtermyn maksimum Langtermyn minimum
Plant Oes
Julie Augustus September Oktober November Desember
Maand
167.4
a
159.9
a
128.2
b 122.1
b 115.5
bc 111.2
bcd
111.2
bcd 107.3
bcd
107.3 107.1
bcd bcd 102.2
bcde 96.8
bcde 94.8
bcde
86.4
cdef 84.5
cdef 81.2
cdef
Kultivar
Figuur 3. Totale opbrengs as persentasie van die proefgemiddeld. Waardes
gevolg deur dieselfde letter is nie beduidend verskillend van mekaar nie.
Page 54 • CHIPS • Januarie / Februarie • January / February 2013
81.2
cdef 77.6
def
68.0
ef
p < 0.001
KBV = 35.0
KV% = 25.5
67.7
ef
58.6
fg
28.3
g
beïnvloed het. Die kultivars Valor, Kikko, SS-1,
98-F, Labadia, Mondial, Marvel, Elodi, Everest
en Chellah het hoër opbrengste as die proefgemiddeld
(69.0 t/ha) behaal. In Figuur 4
word die grootteverspreiding van die opbrengs
van die onderskeie kultivars aangetoon.
Die fisiologiese ouderdom van sommige van die
kultivars was effens oud. In die meeste van die
gevalle is dit waarneembaar in terme van die
halmtellings aangesien fisiologiese ou moere ‘n
toename in die aantal halms tot gevolg het en
grootteverspreiding beïnvloed. Uit Figuur 4 is
dit duidelik dat heelwat minder groot gerealiseer
het. Die kultivars Marimba en Almera het
geen groot geproduseer nie terwyl Chellah die
meeste groot geproduseer het. Valor, Everest,
Chellah en Savanna was plantgereed en het
2 tot 3 halms per plant gevorm. Die effek van
plantgereedheid op díe kultivarsse grootteverspreiding
is sigbaar.
Ten einde die prestasie van die kultivars in
terme van opbrengs en kwaliteit te bepaal,
word die opbrengs, klas en grootteverspreiding
gebruik om teen die gemiddelde markpryse
vir die betrokke dag ‘n bemarkingsindeks te
bereken. Die opbrengs vermenigvuldig met prys
gee die bemarkingsindeks. In Figuur 5 word die
opbrengsdata, wat in Figuur 3 grafies geïllustreer
is, saam met die bemarkingsindeks aange-

toon. Die data is weereens as persentasie van
die proefgemiddeld uitgedruk. Die kultivar Valor
het die hoogste bemarkingsindeks behaal. Vir
die kultivars wat ‘n laer bemarkingsindeks as
opbrengs behaal het, word dit toegeskryf aan
die lae persentasie groot wat deur die kultivar
gerealiseer is.
Die kook- en prosesseringseienskappe word in
Tabel 3 aangetoon, die inwendige voorkoms en
defekte in Tabel 4 en die uitwendige voorkoms
en agronomiese eienskappe in Tabel 5. In
terme van verwerkingseienskappe het Eurostar,
Fianna, Markies en Marvel potensiaal getoon.
Fianna het die hoogste soortlike gewig behaal.
Geen holhart het in die proef voorgekom
nie, maar die kultivar Everest het tekens van
bruinvlek getoon. Hoewel alle kultivars ‘n mate
van stingelent-induiking getoon het, was Divaa
en Kikko die ergste geaffekteer. Uit Tabel 4 is
dit duidelik dat meeste van die kultivars kleur
verloor het. Klimatologiese toestande rondom
oestyd was warm en plantgereedheid oor die
algemeen was nie optimaal nie. Ouer moere
lewer gewoonlik hoër opbrengs maar kleur
word benadeel, veral in die geval van aanplanting
wat toegelaat word om uit te groei. C
Grootteverspreiding (ton/ha)
140
120
100
80
60
40
20
0
Tabel 4. Grootteverspreiding
Opbrengs en bemarkingsindeks as persentasie van die
proefgemiddeld (%)
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
Bedryfsdienste • Industry Services
Baby Klein Medium Groot medium Groot
Kultivar
Opbrengs Bemarkingsindeks
Kultivar
5. Opbrengs en bemarkingsindeks is uitgedruk as persentasie van die proefgemiddeld.
CHIPS • Januarie / Februarie • January / February 2013 • Page 55

Bedryfsdienste • Industry Services
Tabel 3. Kook en prosesseringseienskappe (Uitgevoer deur LNR-Roodeplaat).
Kultivar Kooktipe 1 Vleeskleur Papkook Verkleur Skyfiekleur 2 SG 3
98 - F EM Wit Styf Effens 44.8 1.040
Almera EM Geel Styf Geen 59.9 1.052
Bafana EM Wit Styf Geen 47.6 1.061
Divaa EM Room Styf Geen 58.2 1.069
Elodi EM Geel Styf Effens 47.6 1.055
Eos EM Room Styf Effens 58.9 1.056
Eurostar EM Room Styf Geen 55.9 1.070
Everest EM Geel Styf Geen 56.4 1.052
Evora EM Room Styf Effens 58.9 1.055
Fianna M Room Medium Effens 48.2 1.078
Kikko M Geel Medium Geen 54.6 1.062
Labadia EM Geel Styf Geen 53.7 1.061
Lanorma EM Room Styf Effens 41.1 1.062
Marimba EM Geel Styf Effens 57.6 1.052
Markies M Geel Medium Geen 54.9 1.070
Marvel M Geel Medium Geen 54.6 1.075
Mondial EM Room Styf Geen 48.9 1.054
Savanna EM Room Styf Geen 52.4 1.049
Chellah M Room Medium Geen 52.7 1.068
Sifra EM Room Styf Geen 50.1 1.060
SS - 1 M Geel Medium Effens 53.9 1.056
Valor M Room Medium Geen 51.3 1.064
1 BM – Baie melerig tot losse tekstuur;
M – Melerig, krummelrige tot los aartappel;
EM – Effens melerige, vry ferm aartappel met fyn tot taamlike fyn tekstuur
NM – Nie-melerige, ferm aartappel met ‘n fyn tekstuur
2 Skyfiekleur met waarde>50 en sonder defekte is aanvaarbaar vir die droëskyfiebedryf.
3 Soortlike gewig van>1.075 is aanvaarbaar vir die prosesseringsbedryf.
Page 56 • CHIPS • Januarie / Februarie • January / February 2013

Tabel 4. Inwendige voorkoms en defekte (Uitgevoer deur LNR-Roodeplaat).
Bedryfsdienste • Industry Services
Kultivar Inwendige voorkoms Vaatbundeverkleuring Bruinvlek Holhart
98 - F Onegalig Geen Geen Geen
Almera Onegalig Geen Geen Geen
Bafana Onegalig Geen Geen Geen
Divaa Onegalig Geen Geen Geen
Elodi Onegalig Geen Geen Geen
Eos Onegalig Geen