bekijk site offline met pdf-reader - Hypnotherapie Delfin

Delfin EMDR en hypnotherapie http://www.hypnotherapiedelfin.nl 

Welkom op de site van Olivier C. Delfin 

De mensen lijden niet door de dingen 

maar door hun voorstellingen bij de dingen 

Epictetus - 50 NC 

Europe Approved EMDR-practitioner, hypnotherapeut, 

Beroepsbeoefenaar Europees geregistreerde psychotherapie / European 

Certificate of Psychotherapy (ECP)-houder 

Praktijk te Amsterdamse 

Op deze site vindt u uitgebreide informatie over: 

De behandeling van depressies, gebrek aan zelfvertrouwen/ 

eigenwaarde en angststoornissen, waaronder fobieën 

EMDR, Moderne hypnotherapie, hypnose en aanverwante therapieën 

als NLP, oplossingsgerichte en cognitieve (gedrags)therapie 

De zelfhulp CD 'Zelf - Vertrouwen' 

Daarnaast vindt u op deze site algemene informatie over de aard van 

diverse psychische klachten. 

Voor werkwijze, ervaring en achtergrond, zie INTRODUCTIE 

DOWNLOADEN PRAKTIJKFOLDER 

BEKIJK SITE OFFLINE MET ACROBAT 

All rights reserved by OC Delfin 2003-2009 – pictures by AMC Verhoogt


Lid van: 

READER 

SITEMAP 

BESTEL DE ZELFHULP CD "ZELF - 

VERTROUWEN" 

Nederlands Gilde Voor Health Counselling en Psychotherapie - sectie Nederlands Gilde van 

Hypnotherapeuten (NGVH), 

Kamer voor Europees Geregistreerde Psychotherapie, 

Vereniging EMDR Nederland, 

Belgisch Instituut voor Psychotraumatologie en EMDR (BIPE). 

Geregistreerd bij: 

Europeese Associatie voor Psychotherapie (EAP), 

Nederlandse Associatie voor Psychotherapie (NAP), 

Lidmaatschapnummers: 

NGVH: 96-06-0046-ECP 



registratienummer NAP: NL A26/A27 

CZ zorgverlenernummer: 026194 

SPECIALISATIE BEHANDELMETHODEN ACHTERGROND 

WAT U KUNT VERWACHTEN 

Introductie 

Na jarenlange ervaring blijft het voor mij boeiend en 

inspirerend om te zien hoe cliënten op een creatieve 

wijze hun problemen oplossen en zich persoonlijk 

ontwikkelen met behulp van hypnotherapie of EMDR. 

Specialisatie 

Mijn specialisatie is de behandeling van onzekerheidsproblematiek en 

klachten van depressieve aard. U kunt echter bij mij komen voor een 

breed scala aan klachten en problemen, zoals paniekstoornissen, fobieën, 

stressklachten, onverwerkte gebeurtenissen. 

Door ervaring heb ik geleerd dat de aard van de klacht waarmee u komt 

niet doorslaggevend is voor het succes van therapie. 

Wat uw problemen ook zijn, ongeacht hoe ontmoedigd u er door bent, u 

bent altijd veel meer dan uw problemen. 

Ernstige klachten zijn dan ook soms verrassend snel op te lossen, terwijl 

andere keren lichte(re) problemen langer werk vergen. 

Tal van factoren kunnen hierbij een rol spelen, zoals uw leefsituatie, uw 

achtergrond en uw persoonlijkheid. Bij effectieve therapie is dan ook het 

herkennen en gebruik maken van uw individualiteit altijd van 

doorslaggevend belang. 

In mijn visie is therapie dus meer dan het toepassen van technieken op 

klachten. Technieken zijn belangrijk, maar krijgen pas hun waarde en 

effectiviteit binnen een therapeutische, doelgerichte relatie. 

Een samenwerkingsrelatie waarin uw individualiteit, uw doelen en 

mogelijkheden het uitgangspunt zijn. 

Een samenwerkingsverband waarin u zich als cliënt begrepen, veilig en 

gerespecteerd weet. 

All rights reserved by OC Delfin 2003-2009 – pictures by AMC Verhoogt 

DISCLAIMER


Behandelmethoden 

Moderne HYPNOTHERAPIE combineer ik regelmatig met technieken 

van andere aan hypnotherapie verwante methoden, zoals SOLUTION- 

FOCUSED THERAPY (oplossingsgerichte therapie) en NLP. 

Naast, of in combinatie met hypnotherapie werk ik met EMDR. 

Kenmerken van mijn stijl zijn: diepgang, gerichtheid op uw eigen doelen, 

sterke kanten en mogelijkheden binnen een sfeer van samenwerking. 

Achtergrond 

Meest recentelijk heb ik de titel Europe Approved EMDR-Practitioner 

behaald. Dit is een vervolgtraject op de door mij eerder gevolgde EMDR 

level I en level II training. 

Lid ben ik van Vereniging EMDR Nederland en het Belgisch Instituut 

voor Psychotraumatologie en EMDR (BIPE), als EMDR-practitioner. 

Als Europees gecertificeerd beroepsbeoefenaar van psychotherapie ben ik 

houder van het European Certificate of Psychotherapy (ECP) en sta ik 

geregistreerd bij de Europeese Associatie voor Psychotherapie (EAP) te 

Wenen en de Nederlandse Associatie voor Psychotherapie (NAP), die de 

nationale afdeling daarvan is. 

Voor het behalen van het ECP heb ik, na mijn opleidingen hypnotherapie, 

een driejarige bijscholing (upgrading) gevolgd. 

Als hypnotherapeut ben ik lid van de sectie Nederlands Gilde van 

Hypnotherapeuten van het Nederlands Gilde voor Health Counselling en 

Psychotherapie (NGVH). 

Hypnotherapeutische opleidingen die ik onder andere heb gevolgd, zijn 

die van het Instituut voor Eclectische Psychologie (IEP) en het Instituut 

voor Toegepaste Hypnose (ITH); momenteel Nederlandse Academie voor 

Psychotherapie geheten. Vooropleiding: HBO-maatschappelijk werk. 

Om op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen en om mijn 

vaardigheden verder te vergroten neem ik, naast literatuurstudie, 

regelmatig deel aan congressen, workshops en trainingen (permanente 

educatie). 



Wat u kunt verwachten: 

Een gedegen en brede aanpak 

Een moderne werkwijze en benadering, met een focus op innerlijke 

kracht en (onbewuste) mogelijkheden 

Een pragmatische benadering 

Deskundigheid 

Jarenlange ervaring 

Gespecialiseerd in onzekerheidsproblematiek en klachten van 

depressieve aard 

Zorg en nazorg 

Persoonsgerichte werkwijze 

VOOR WIE DE OPZET MOGELIJKE CONTRA-INDICATIES 

DEMO BESTELLEN 

Zelfhulp CD 

'Zelf - vertrouwen' 

Voor wie 

U functioneert in het dagelijkse leven redelijk naar 

uw tevredenheid. Toch zijn er perioden, of 

terugkerende situaties waarin u zich onzeker voelt, 

aan uw zelf twijfelt, of een gebrek aan eigenwaarde ervaart. Mogelijk 

vindt u dat u zich te snel door anderen laat intimideren, of u voelt zich in 

gezelschap vaak geblokkeerd. 



Heeft u behoefte om uw zelfvertrouwen te vergroten, meer kracht uit te 

stralen, of om soepeler met anderen om te gaan? 

Wilt u zich assertiever opstellen? Wilt u leren om uzelf beter op moeilijke 

situaties en nieuwe uitdagingen voor te bereiden, zoals examens, of het 

geven van een presentatie? 

Vindt u het belangrijk om uw algemeen functioneren te verbeteren? Dan 

biedt deze CD u wellicht een heel goede gelegenheid om aan uw 

persoonlijke ontwikkeling te werken en gewenste veranderingen op gang 

te brengen. 

De opzet 

Met de gesproken tekst van deze CD wordt u in een toestand van 

ontspanning en rust geleid, ook wel 'een ontspannen trance' genoemd. 

Een 'ontspannen trance' wil zeggen dat u met uw aandacht sterker dan 

gewoonlijk opgaat in een ervaring van ontspanning en rust. U kunt altijd, 

ieder moment dat u dat maar wilt er mee stoppen en weer terugkomen. 

Precies hetzelfde als bij het lezen van een boeiend boek. Al gaat u er 

volledig met uw aandacht in op, u kunt er elk moment mee stoppen. 

Tijdens deze ontspanning leert u vervolgens uw denken op oplossingen 

en doelen te richten. 

U gaat daardoor nieuwe mogelijkheden ontdekken, die u in uw dagelijks 

leven voor uw doelen kunt benutten. Daarnaast ontwikkelt u innerlijke 

voorstellingen en ervaringen, die u helpen om een positief zelfbeeld te 

ontwikkelen. Vervolgens leert u uw vermogens en kwaliteiten gericht te 

gaan gebruiken. 

Mogelijke contra-indicaties 

Deze CD is vooral bedoeld als een vorm van zelfhulp voor persoonlijke 

ontwikkeling. Mocht u last hebben van zeer acute problemen, die uw 

functioneren in uw persoonlijk en maatschappelijk leven sterk 

belemmeren, dan raad ik u aan om in ieder geval ook op zoek te gaan 

naar een goede psychotherapeut of hypnotherapeut. 

Wanneer u lijdt aan (ernstige) psychische stoornissen dient u Deze CD 

alleen te gebruiken onder professionele begeleiding. De CD kan dan te 

lastig voor u zijn, of vervelende gevoelens oproepen. 

Voorbeelden van ernstige psychische stoornissen zijn: psychoses, of een 

ernstige depressieve stoornis, waarbij u regelmatig, obsessief of serieus 

denkt aan zelfdoding. ‘Gewone’ perioden van sombere gevoelens, of 

‘down’ zijn, zijn geen contra-indicatie, hierbij kan de CD u juist heel 

goed helpen. Bij twijfel kunt u altijd contact met uw huisarts opnemen. 



Demo 

Demo STEREO 

1.52 MB (mp3) 

Demo MONO 

625 KB (mp3) 

Zie voor een recensie de site: VAN BURNOUT NAAR BURNIN 

Kijk onderaan bij 'Beoordeling' 

Bestellingen 

De kosten voor de CD bedragen 18,50 euro. 

Bovenstaand bedrag is inclusief BTW, verzend- en administratiekosten. 

België: u kunt de CD ook bestellen als u in België woont. Er worden géén 

extra portokosten voor verzending naar België berekend. 

U kunt de CD bestellen door onderstaand formulier in te vullen. 

U maakt een keuze om al dan niet via PayPal te betalen. 

U geeft op het formulier uw keuze aan bij Vragen en/of opmerkingen door 

vermelding van: "ik wens contact over hoe ik de CD kan betalen," of "ik 

betaal de CD meteen via PayPal." 

Na het invullen van het formulier klikt u op de verzend button. 

Heeft u voor contact gekozen dan krijt u per e-mail bericht over hoe u mij 

kunt betalen. 

Zodra uw adresgegevens zijn ontvangen en het verschuldigde bedrag op 

mijn rekening is bijgeschreven, wordt de CD naar u toegestuurd. 

Tijdens vakantieperioden kan dit enige tijd duren, echter nooit langer dan 

drie weken na bijschrijving op mijn rekening. 

Betaalt u meteen via PayPal, klik dan op de Kopen NU knop van PayPal, 

die boven het formulier staat. 

Algemene informatie over PayPal kunt u vinden op: PayPal.nl 



Naam 

Adres 

Postcode 

Woonplaats 

E-mail 

Ik maak over € 

Vragen en/of 

opmerkingen 

Nederland 

België 

Verzend Wis 



TOEPASSINGEN TECHNIEKEN WETENSCHAPPELIJK 

ONDERZOEK 

Moderne hypnotherapie 

Moderne hypnotherapie - ook wel hypnopsychotherapie 

genoemd - is een prettige, effectieve, 

vaak kortdurende therapievorm. Moderne hypnotherapie 

omvat een rijke schakering aan methoden en technieken, 

waarbij hypnose (ook wel trance genoemd) als 

therapeutisch hulpmiddel wordt gebruikt. Technieken 

die zowel op bewuste als onbewuste processen een 

beroep doen. 

In de moderne hypnotherapie wordt er van uitgegaan, dat mensen over 

meer mogelijkheden en vermogens beschikken dan ze bewust beseffen. 

Een van de kenmerken van moderne hypnotherapie is dan ook de 

gerichtheid op innerlijke mogelijkheden - ook wel hulpbronnen genoemd 

- en het doelgericht gebruik ervan voor haalbare doelen. Uitgangspunt is 

om u – als cliënt(e) - te helpen met het zoeken naar hetgeen u ergens al 

weet, kunt, of inziet. U was echter nog niet in staat dit te gebruiken op het 

terrein van uw problemen. 

Zo leert u uzelf, uw problemen en mogelijkheden anders te gaan zien en 

anders te gaan ervaren. Met andere woorden, het gaat om een 

reorganisatie van levenservaring. Het opnieuw leggen van associatieve 

verbanden op zodanige wijze dat problemen geen problemen meer zijn. 

Toepassingen van moderne hypnotherapie 

Gedragsproblemen, zoals een gebrek aan assertiviteit. 

Dwangmatige problemen, zoals roken en andere ongewenste 

gewoonten. 

Stress, stressgevoelige (lichamelijke) klachten en chronische 

pijnklachten. 

Emotionele problemen, zoals verwerking van rouw en andere 

pijnlijke gebeurtenissen. 

Klachten van depressieve aard, depressies, onzekerheid, 



minderwaardigheidscomplexen, burnout. 

Angst en angsten, zoals faalangst, examenvrees, fobieën, 

paniekaanvallen, paniekstoornissen. 

Technieken in de hypnotherapie 

Eenmaal in hypnose wordt u begeleidt in het werken met diverse 

technieken. De keuze van de technieken is afhankelijk van uw 

individualiteit, problematiek en uw doelen. 

Zo kunt u bijvoorbeeld werken met zogenaamde 'opbouwende' 

(egoversterkende) technieken, die gericht zijn op het vinden en 

ontwikkelen van innerlijke kracht en andere hulpbronnen: gedragingen, 

gevoelens, inzichten die u nodig heeft om uw doelen te bereiken. Deze 

technieken zijn meer op het heden en de toekomst gericht. 

Ook kunt u werken met zogenaamde 'ontdekkende' technieken. Zoals het 

werken met conflicterende kanten van uzelf, ook wel 

'persoonlijkheidsdelen' genoemd. Met name wanneer u tot uw eigen 

verbazing steeds iets doet wat u eigenlijk niet wilt, of u doet juist iets niet 

wat u zichzelf steeds weer voorneemt. 

Ook de mogelijkheden tot het werken met beladen herinneringen, of aan 

een problematisch verleden vallen hieronder. 

Voorbeelden opbouwende, ego-versterkende technieken 

U kunt zich naar een probleemvrije toekomstige situatie verplaatsen, om 

vandaar' terug te kijken' naar wat belangrijk was in het bereiken van uw 

doelen. 

Ook kunt u imaginair contact maken met een adviserende, 'vitale oudere 

zelf', die al heel lang geleden uw huidige problemen heeft opgelost. 

U maakt al dan niet symbolisch, contact met uw innerlijke kracht, of 

inspiratie. U gaat op zoek naar positieve momenten in uw 

levensgeschiedenis, zoals momenten van creativiteit, eigenwaarde, durf. 

U beleeft ze opnieuw, waarbij u de positieve gevoelens met de daarbij 

behorende gedachten en gedragingen leert te versterken. 

Vervolgens leert u ze opnieuw te gebruiken tijdens lastige situaties in het 

heden. U leert een positiever zelfbeeld te ontwikkelen, om vervolgens 

van daaruit te handelen. 

Werken met het verleden 

Wanneer het nodig is om met pijnlijke jeugdervaringen te werken, zijn er 

ook hier diverse mogelijkheden. Zo kunt u vanuit een rustig, ontspannen 

gevoel, als een volwassen toeschouwer, terug kijken naar het kind dat u 

vroeger was. Een situatie waarin u als kind bijvoorbeeld voor het eerst 

belemmerende overtuigingen over uzelf ontwikkelde. 



Overtuigingen zoals: "er is iets mis met me, ik ben niet goed genoeg, ik 

ben machteloos, het heeft geen zin om voor mezelf op te komen". U kunt 

dan als volwassene alsnog het kind dat u vroeger was gaan helpen om tot 

een corrigerende ervaring te komen. 

Voor aanverwante methoden / technieken: LEES VERDER 

Wetenschappelijk onderzoek en hypnotherapie 

De Amerikaanse hoogleraar psychologie Kirsch, die hypnotherapie als 

psychotherapie in miniatuur ziet, doorbrak in 1990 als eerste de mythe 

dat alle vormen van psychotherapie ongeveer even goed werken. 

Uit aanvankelijk meta-analyse onderzoek kwam naar voren dat 

cognitieve therapie en hypnotherapie meestal werkzamer zijn dan 

andere benaderingen; en dat hypnotherapie vaak het meest effectief is. 

Echter in verdere onderzoeken in de VS werd hypnotherapie helaas niet 

meer meegenomen. 

Reden hiervoor was dat de American Psychological Association (APA) 

stelde dat hypnotherapie niet als een specifieke vorm van therapie zou 

bestaan. Dit vanwege een gebrek aan een eensluidend theoretisch model 

van psychopathologie (ziekteleer van de geest) en daaraan gerelateerde 

interventiestrategieën. 

Hypnose wordt door de APA dan ook gezien als een losstaand 

hulpmiddel, dat op veel verschillende wijzen is toe te passen. Schijnbaar 

heeft de APA zich hierbij meer door de verschillen dan door de 

overeenkomsten binnen de hypnotherapie laten leiden. In europa erkent 

de Europese Associatie van Psychotherapie (EAP) hypnotherapie echter 

wel als een specifieke vorm van psychotherapie. 

Verdere onderzoeken in de VS, naar de effectiviteit van erkende, reguliere 

behandelingen en therapieën wezen uit dat wanneer zij aangevuld werden 

met hypnose, de resultaten significant gunstiger waren dan wanneer 

dezelfde behandelingen zonder hypnose werden toegepast. 

Naast bovenstaande, getuigen vele verslagen en een enorme hoeveelheid 

vakliteratuur van de waarde van hypnotherapie bij het krachtiger maken 

en het succesvol behandelen van cliënten. 

Moderne hypnotherapie gebruikt een breed scala aan technieken, 

die zowel op bewuste als onbewuste processen een beroep doen. In 

de moderne hypnotherapie staat een sfeer van wederzijdse 

samenwerking centraal. 

De zogenaamde klassieke of traditionele hypnose daarentegen is 

vrij autoritair van karakter en enkel gericht op onbewuste 

processen. Zij kent enkel de techniek van directe suggesties 

(gericht op klachtvermindering). Klassieke of traditionele hypnose 



wordt nog maar heel weinig toegepast. 

Een wetenschappelijke analyse uit tientallen, soms honderden 

afzonderlijke onderzoeken die samengevoegd worden. 

Een therapie die het denken als invalshoek gebruikt. Zie de pagina 

COGNITIEVE THERAPIE! 

Auteursrecht O.C. Delfin, all rights reserved 2003- 2009 - pictures by 

AMC Verhoogt 

Hypnose 

VOORDELEN VAN THERAPEUTISCHE HYPNOSE 

Hypnose laat zich goed omschrijven als "een 

innerlijk, naar binnen gerichte aandacht, waarin 

u zover opgaat, dat u zich losmaakt van de 

omgeving en opgaat in een eigen innerlijke 

werkelijkheid". 

Doordat u uw aandacht op een ontspannen wijze naar binnen leert te 

richten, ervaart u de hypnose als een prettige ontspanning en rust. In de 

middeleeuwen werd het veel toepasselijker ‘fascinatie’ genoemd. 

Spontane hypnotische trancemomenten en verschijnselen komen 



regelmatig in het dagelijks leven voor, vaak zonder het op te merken. 

Iedereen kan dan ook hypnose ervaren en het doelgericht leren toepassen. 

Hypnose is niet, zoals veel mensen denken, een toestand van slaap, 

bewusteloosheid, of van helemaal weg zijn. 

Al bent u nog zo diep in hypnose, en gaat u nog zo intens in iets op; u 

weet tegelijkertijd wat er met u gebeurt en waar u in werkelijkheid bent. 

U kunt ieder moment wanneer u dat wilt weer uit de hypnose 

terugkomen. Net zoals bij het kijken naar een spannende film; u zit er 

helemaal in alsof u het zelf meemaakt. Toch blijft u zich ervan bewust dat 

u naar een film kijkt, waar u ieder moment mee kunt stoppen. 

Voordelen van therapeutische hypnose 

Tijdens de hypnose bent u niet enkel met uw ‘denken’ bezig, maar 

ook met hoe u innerlijk iets ervaart; hoe iets eruit ziet, klinkt en 

voelt. Dit geeft meer diepgang aan uw ervaringen. 

Door de ontspannen naar binnen gerichte aandacht heeft u een betere 

toegang tot uw probleemoplossende vermogens, ook wel innerlijke 

hulpbronnen genoemd. 

Elke herinnering of voorstelling, met de daarmee gepaard gaande 

gevoelens, gedachten, gedragingen en gezichtspunten, welke mee 

helpt aan een oplossing kan een hulpbron zijn. 

In hypnose heeft u toegang tot een groter gebied van uw innerlijk, 

zodat u veel beter kunt werken met wat onbewust in u leeft. 

In hypnose kunt u bepaalde aspecten van uw ervaring versterken of 

juist afzwakken. In feite beschikt u in hypnose over een grotere 

innerlijke controle dan gewoonlijk. 

Door de rust en de ontspanning tijdens de hypnose, bent u in een 

meer creatieve stemming en u staat meer open voor nieuwe 

mogelijkheden ideeën, en gezichtspunten. 

Het grootste voordeel van hypnose is het vermogen om toegang te krijgen 

tot - en het mobiliseren van - behulpzame bronnen en krachten in uzelf. 

Hulpbronnen die vaak grotendeels onerkend, ongebruikt of 

onderontwikkeld zijn. 

Hypnotherapie helpt om deze vermogens specifieker en gemakkelijker 



toegankelijk te maken. 

Voor meer informatie over hypnose en hypnotische fenomenen, zoals 

beschreven in het artikel 'Depressies en hypnotherapie,' kunt u 

klikken op: HYPNOSE. 

Auteursrecht O.C. Delfin, all rights reserved 2003 - 2009 - pictures by 

AMC Verhoogt 

Gebruik van aan hypnotherapie verwante 

methoden 

Naast (of in combinatie met) hypnotherapie werk 

ik met EMDR (Eye Movement Desensitization 

and Reprocessing) wanneer dit geïndiceerd is. 

EMDR is zeer effectieve methode om negatief beladen herinneringen snel 

en grondig te verwerken. 

In mijn benadering van hypnotherapie integreer ik regelmatig ‘solutionfocused 

therapy’, in Nederland ook wel oplossingsgerichte therapie 

genoemd. Met name maak ik er in de voor en nagesprekken gebruik van. 

Dit is een therapeutische benadering, die zich door middel van specifieke 

vragen, richt op de aard van de oplossingen. 

Moderne hypnotherapie heeft veel verwantschap met Neuro Linguïstisch 

Programmeren (NLP). In mijn werkwijze zijn dan ook NLP technieken 

terug te vinden. 

Tevens heeft moderne hypnotherapie een aantal overeenkomsten met de 

cognitieve therapie. 

Aandacht voor cognities, in de vorm van interne zelf-spraak, 

overtuigingen, manieren van interpreteren, denkstijlen, en dergelijke 

nemen dan ook een belangrijke plaats binnen mijn werkwijze in. 

Alle bovenstaande benaderingen hebben in meerdere of mindere mate 

overeenkomsten met hypnotherapie. 

Allemaal hebben ze tot doel om ongewenste patronen van voelen, denken 

en gedrag te onderbreken en u als cliënt voor te bereiden om iets anders 

te gaan doen; om beter met problemen en mensen om te gaan. 




AMC Verhoogt 

PTSS DE TECHNIEK THEORIEËN ALGEMENE 

WERKWIJZE 

EMDR EEN WONDERMIDDEL? EGO VERSTERKEND 

WERKEN 

EMDR 

Eye movement desensitisation 

and reprocessing 

EMDR blijkt een zeer effectieve methode te zijn 

om negatief beladen herinneringen snel en 

grondig te verwerken. Naast - of in combinatie 

met hypnotherapie, maak ik veel gebruik van EMDR in mijn praktijk. 

EMDR laat zich gemakkelijk integreren met hypnotherapie. 

Na het volgen van enige EMDR workshops, heb ik de officiële, 

internationaal erkende "EMDR level I en level II" training gevolgd 

(volgens de richtlijnen van - en erkend door Francine Shapiro, 

grondlegger van EMDR). 

Meest recentelijk heb ik - volgens de EMDR Europe Association 

geldende criteria - de titel Approved EMDR-Practitioner behaald. Zie: 

ACHTERGROND. 

EMDR, PTSS en wetenschappelijk onderzoek 

EMDR is een nog jonge, veelbelovende therapeutische methode waarmee 

snel en diepgaand beladen herinneringen en trauma’s verwerkt kunnen 

worden. 

Het gaat hier om een therapeutische methode die eind jaren tachtig bij 

toeval in de VS door Francine Shapiro ontdekt is. 

In de begindagen werd EMDR vooral gebruikt bij de behandeling van 

POSTTRAUMATISCHE STRESS STOORNISSEN (PTSS). 

Op het gebied van traumaverwerking is er geen methode waarover in zo 

een korte tijd zoveel wetenschappelijk onderzoek is gepubliceerd als 

EMDR. 

Naast onderzoek naar de therapeutische effecten van EMDR is er ook 



veel interessant neurologisch onderzoek gedaan. 

Met SPECT Scans (Single Photon Emission Computed Topografy) werd 

er gekeken naar de opslag van trauma’s en de verwerking ervan met 

behulp van EMDR. 

Bij behandeling van PTSS wordt in steeds meer landen EMDR als een 

eerste keuze behandeling beschouwd. 

Naast de behandeling van PTSS, heeft EMDR een steeds groter 

toepassingsgebied gekregen; onder meer bij stressklachten, gestagneerde 

rouw, verslavingen en angststoornissen zoals fobieën. 

De EMDR-techniek 

De therapeut laat de cliënt in gedachten kijken naar, of denken aan het 

meest beladen beeld van een traumatische gebeurtenis, of beladen 

herinnering. 

Het huidige negatieve affect (gevoel) wat dat oproept wordt op een schaal 

van nul tot tien ingeschaald. 

De cliënt zoekt met behulp van de therapeut naar een bijpassende 

negatieve cognitie (NC), bijvoorbeeld: “ik ben in gevaar,” “machteloos,” 

“slecht,” ”dom.” 

Tevens wordt er een gewenste positieve cognitie (PC) gezocht voor 

wanneer het trauma verwerkt is, bijvoorbeeld: “het is voorbij, ik ben nu 

veilig,” “als volwassene kan ik nu zelf kiezen,” “ik ben een goed iemand, 

in orde, oké.” 

De mate van geloofwaardigheid van de positieve cognitie wordt tevens 

ingeschaald. 

De cliënt probeert dan zoveel mogelijk bij het beeld en het negatieve 

affect te blijven en aan de negatieve cognitie te denken, terwijl hij of zij 

tegelijkertijd met geopende ogen de ritmische bewegingen volgt die de 

therapeut met zijn of haar hand maakt. 

Een set oogbewegingen bestaat meestal uit ongeveer 25 bewegingen. 

Hierna pauzeert de cliënt voor een paar momenten. 

De cliënt vertelt kort wat er vanzelf in hem of haar opkomt qua beeld, 

gevoel, gedachte of lichamelijke sensaties. 

Dat wat de cliënt vanzelf krijgt. Wat het ook is dat er door hem of haar 

heengaat, of opkomt. 

De therapeut zal hierop in haken en een volgende set oogbewegingen 

toepassen. "Blijf daar maar bij, houd dat maar vast en volg met je ogen 

mijn vingers." 

Na een of twee sets ontstaan er meestal spontaan allerlei veranderingen. 

Het beeld kan vager worden, verder weg komen te staan, of andere 

aspecten van de gebeurtenis, of hieraan gerelateerde herinneringen of 



associaties komen meer op de voorgrond. 

Vaak krijgen cliënten stromen van nieuwe, positieve inzichten over 

zichzelf, de gebeurtenis, hun eigen rol erin, hoe het nu anders kan, en 

dergelijke (zonder dat hier ook maar een suggestie voor wordt gegeven 

door de therapeut). 

Het negatieve affect wordt tijdens een EMDR-sessie per set neutraler, of 

verandert eerst van kwaliteit. 

Zo kan een oorspronkelijke gevoel van bijvoorbeeld angst, veranderen in 

verdriet, dan in woede om vervolgens neutraal, of zelfs positief te 

worden. 

Tijdens het EMDR-proces worden de aanvankelijke beladen, negatieve 

gevoelens waar de cliënt mee begint niet alleen vanzelf neutraal, maar 

heel vaak ook zelfs positief! 

Is het affect eenmaal neutraal of positief dan laat de therapeut de cliënt 

opnieuw terugdenken (of kijken) naar de oorspronkelijke (traumatische) 

gebeurtenis. 

Soms is en blijft het dan neutraal. 

Vaker komt er echter een nieuw kanaal (associatiereeks) van gevoelens of 

gedachten naar boven. 

In EMDR werkt men zo een tweede, of derde kanaal op dezelfde wijze af, 

totdat de oorspronkelijke (traumatische) gebeurtenis geen enkel negatieve 

reactie meer kan oproepen. 

In het algemeen duurt een tweede of derde kanaal veel korter. 

Blijft de oorspronkelijke gebeurtenis neutraal of positief, dan wordt de 

cliënt gevraagd of de positieve cognitie (PC) nog wel past en in welke 

mate hij geloofwaardig aanvoelt. 

Indien nodig wordt de PC gewijzigd en met sets oogbewegingen net 

zolang versterkt, totdat de PC voor de cliënt gevoelsmatig helemaal waar, 

helemaal geloofwaardig is. 

Vervolgens wordt de cliënt uitgenodigd om een zogenaamde body scan te 

doen. 

De cliënt denkt dan aan de oorspronkelijke gebeurtenis, de positieve 

cognitie en gaat daarbij tegelijkertijd met zijn of haar aandacht, van 

boven naar beneden, het lichaam af. 

Dit om na te gaan of het proces voldoende afgerond is, of dat er nog meer 

“beladen materiaal” is dat associatief aan de herinnering, het probleem of 

thema verweven is. 

Wanneer de cliënt hierbij een prettige, of neutrale lichamelijke reactie 

ervaart, kan de sessie worden beëindigd. 

Naast oogbewegingen kan de therapeut ook auditieve of kinesthetische 

bilaterale (een afwisselend stimuleren van de rechter en linker 

hersenhelft) stimulatie toepassen. 

Bijvoorbeeld door middel van alternerende toontjes in een koptelefoontje, 

of door het afwisselend links en rechts trillen van trilplaatjes die in de 



handen worden vastgehouden. 

Interweaves 

Soms kan het proces vastlopen, op schuldgevoelens, angst om te 

veranderen of andere redenen. 

De therapeut gaat zich dan proactief met het proces bezighouden. 

De therapeut kan dan gebruik maken van zogenaamde interweaves: “Als 

uw dochter hetzelfde zou overkomen, vindt u dan dat zij zich schuldig 

moet voelen?” 

Als de cliënte met “nee” antwoordt: “denk daar aan,” en een nieuwe set 

wordt gestart (een zogenaamde cognitieve interweave). 

Vaak maakt de therapeut daarbij gebruik van de interne en externe 

hulpbronnen uit het verleden of heden van de cliënt. 

Voorbeelden hiervan zijn: 

Een beschermende oma van vroeger: "Zou zij ook zeggen dat je 

helemaal niks kan, voor niets deugt?" 

Het volwassen zelf van de cliënt: “wat moet het kind van toen weten 

dat hij / zij toen niet wist, maar wat u nu wel weet?” 

Een imaginair gevestigde innerlijke raadgever / raadgeefster , of een 

imaginaire vitale oudere zelf, die deze problemen al heel lang 

geleden heeft opgelost (imaginaire interweaves): "Wat zou hij / zij 

zeggen van....?" 

De functie van interweaves is het introduceren van nieuwe informatie, 

een nieuw gezichtspunt, of informatie waar de cliënt al over beschikt, 

maar waar hij of zij geen toegang toe heeft in de bewustzijnstoestand die 

geactiveerd is (bijvoorbeeld de beperkte kijk op de wereld van een 

angstig kind dat alles op zichzelf betrekt). 

Bij in de jeugd ernstig getraumatiseerde cliënten zien we vaak een 

procesmatige verschuiving van schuldgevoelens “ik had wat moeten 

doen,” “het is mijn schuld” (nadat de schuld en 

verantwoordelijkheidskwesties zijn opgelost en verwerkt komt er vaak 

woede vrij) naar veiligheidskwesties, om te eindigen met 

controlekwesties. 

De bijkomende positieve cognities zijn dan bijvoorbeeld: “ik deed het 

beste wat ik kon, ik ben een goed iemand,” “het is voorbij, ik ben nu 

veilig,” “als volwassene kan ik nu zelf kiezen.” (F. Shapiro, 1995). 

Hoewel EMDR qua techniek op zich simpel lijkt, vereist een juist en 

effectief toepassen van EMDR uitgebreide training en algemene 

therapeutische vaardigheden en inzichten. 

Het leggen van verbanden tussen ervaringen en huidige klachten of 



problemen van de cliënt, de timing en de keuze van de te behandelen 

herinneringen maken EMDR tot een kunde en een kust. 

Theorieën over de werking van EMDR 

Bewezen is dat EMDR werkt, hoe het werkt is echter nog niet helemaal 

duidelijk. Er bestaan verschillende theorieën over het 

werkingsmechanisme van EMDR. 

De bekendste zijn: 

EMDR als een vorm van kunstmatig dromen. 

Een theorie is dat tijdens dromen onze ervaringen op een natuurlijke 

manier worden verwerkt. Wanneer het stressniveau te hoog is, loopt dit 

verwerkingsmechanisme echter als het ware vast en krijgen wij 

nachtmerries waaruit we wakker worden. 

De EMDR oogbewegingen lijken veel op die van de REM slaapfase (de 

fase waarin we dromen en onwillekeurige oogbewegingen maken). 

Ze zouden het vastgelopen verwerkingsproces kunstmatig weer op gang 

zetten en de negatieve en positieve cognitie zorgen hierbij voor meer 

sturing en richting. 

De relaxatieresponstheorie. 

Volgens sommigen is het mogelijk dat de oogbewegingen een aangeboren 

ontspanningsreactie in de hersenen activeren. De gebruikelijke vluchtvecht 

reactie, die we als mens bij stress of heftige emoties ervaren, wordt 

dan even onderbroken. 

De ontspanningsreactie zou dan een soort van afremmende werking 

hebben op vervelende emoties, zoals angst. 

Hierdoor ontstaat er ruimte voor nieuwe gezichtspunten, inzichten en 

nieuwe gevoelens over de gebeurtenis en het probleem. 

Het duale bewustzijn. 

Tijdens EMDR is er sprake van een dubbel bewustzijn, namelijk die van 

het trauma en die van het hier en nu van de oogbewegingen, wat op zich 

al neutraliserend (desensitiserend) werkt. 

De oriëntatieresponstheorie. (Lipke, 2000) 

Wanneer zoogdieren en mensen onverwachte, nieuwe prikkels toegediend 

krijgen worden de gebruikelijke, automatische mechanismen van 

waarnemen en functioneren tijdelijk even onderbroken. 

Een onderbreking, die de oriëntatierespons wordt genoemd, en nodig is 

om de prikkels te kunnen interpreteren en na te gaan of de omgeving wel 

veilig is. 

Wanneer de prikkel en de omgeving vervolgens als veilig worden 

geïnterpreteerd, zou er een ontspanningsreactie volgen. 

Bilaterale stimulatie, zoals oogbewegingen, roepen ook een 



oriëntatiereactie op. 

Mensen hebben de neiging om als een automatische reactie bij 

problemen, of onmiddellijk nare gevoelens te ervaren, of het denken 

eraan te vermijden. 

De oriëntatiereactie die de oogbewegingen oproept, onderbreekt echter 

deze automatische reactie (en geeft daarbij wellicht ook nog een 

ontspanningsreactie). 

Door deze onderbreking kan het aangeboren probleemoplossend 

vermogen van de cliënt zich gaan verbinden met de problematiek waarop 

de cliënt zich focust. 

Hoe het ook zij, neurologisch onderzoek heeft aangetoond dat EMDR 

leidt tot een veel betere integratie van de linker en rechter hersenhelft. 

Kleinere en grotere trauma’s hebben de neiging om in brokstukken van 

gevoelens, beelden en geluiden - vaak met een tijdloos ervaren karakter - 

in het zenuwgestel opgeslagen te worden. Met name in de rechter 

hersenhelft. 

Ze zijn dan geïsoleerd (gedissocieerd) geraakt van de rest van iemands 

inzichten en volwassen vermogens. 

Wanneer ze ‘getriggerd’ (geactiveerd) worden overspoelen ze de persoon 

in kwestie en is hij of zij zijn of haar volwassen vermogens kwijt. 

Wanneer de persoon in kwestie er zich later weer van hersteld heeft, 

verbaast hij of zij zich vaak over zijn of haar eigen reacties. 

EMDR lijkt niet alleen de geïsoleerde (traumatische) beelden en 

gevoelens lost te trekken, maar ook tegelijkertijd het vermogen te 

herstellen om een gebeurtenis volledig te verwerken. 

Met andere woorden, de problematische, opgeslagen informatie kan weer 

communiceren met de volwassen (en aangeboren) probleemoplossende 

vermogens en inzichten van de cliënt. 

Het basisprincipe van EMDR is dan ook dat er in iedereen een 

basisgezondheid huist, dat iedereen een aangeboren vermogen heeft dat 

streeft naar herstel en een nieuw gezond, psychisch evenwicht. 

Algemene werkwijze bij EMDR 

De eerste fase van een EMDR behandeling bestaat uit een uitgebreide 

anamnese, diagnose en het opstellen van een behandelingsplan. 

In de tweede fase wordt de cliënt door middel van het geven van 

informatie voorbereid op het eigenlijke EMDR-werk. 

Stabilisatie van de klachten en het leren omgaan met emoties kan soms 

een noodzakelijk onderdeel van deze fase zijn (zie "ego versterkend 

werken met EMDR") 



In de derde assessment fase wordt de te verwerken herinnering gekozen. 

Een beeld dat het meest nare moment weergeeft van de gebeurtenis wordt 

bepaald, samen met een negatieve en positieve cognitie. 

Op een schaal van 1 tot 7 wordt ingeschaald hoe geloofwaardig de 

positieve cognitie voelt. 

De mate van spanning die het beeld oproept wordt ingeschaald op een 

schaal van 0 tot 10. 

Hierna begint de eigenlijke techniek qua verwerking. 

EMDR gaat er van uit dat vroegere ervaringen in de jeugd, vaak de 

grondslag hebben gelegd voor huidige problemen en klachten. 

Indien er sprake is meerdere traumatische ervaringen die tot de huidige 

problematiek hebben geleid, wordt er eerst gewerkt met de vroegere 

ervaringen van de cliënt 

Vervolgens krijgen, in zo verre dat nog nodig is, recentelijke ervaringen 

en huidige situaties of triggers de aandacht. 

Tenslotte wordt er (zoals veelal bij fobieën) geëindigd met het maken 

toekomstscenario’s (futur templates), die nodig zijn voor passende 

toekomstige acties en gedragingen. 

Men ziet zichzelf op een gewenste wijze gedragen. 

Situaties die voorheen met angst werden doorstaan, of die vermeden 

werden. 

EMDR een wondermiddel? 

Cliënten geven vaak te kennen dat een paar sessies EMDR veel meer 

doen, dan wat een paar jaar traditionele praattherapie voorafgaande aan 

de EMDR deden. Sommigen noemen EMDR dan ook een power 

therapie. 

Toch werkt EMDR - net zoals voor elk andere, denkbare therapie geldt - 

nooit los van de inzet van de cliënt, van wat hij of zij zelf doet in zijn of 

haar leven. 

Hoewel EMDR mijns inziens zonder meer een grote therapeutische 

verrijking is, is het geen wondermiddel - in de zin van dat het altijd en bij 

iedereen, voor alle mogelijke klachten toegepast kan worden. 

Zo bestaan er bepaalde contra-indicaties voor EMDR en ook voor lang 

niet iedereen zijn slecht een paar sessies voldoende, zoals succesverhalen 

vaak suggereren. 

In het algemeen kan men stellen, dat EMDR met name erg goed werkt 

wanneer de problemen of klachten trauma-gerelateerd zijn. Dat wil 

zeggen, wanneer de klachten ontstaan (of verergerd) zijn na aanleiding 

van nare, emotioneel beladen of schokkende ervaringen. 

Bij 'losstaande" (opzichzelfstaande) trauma's, zoals een auto-ongeluk - 



waarna men bijvoorbeeld niet meer in de auto durft te stappen, werkt 

EMDR meestal razendsnel. Eén tot drie sessies zijn dan vaak voldoende. 

Veel en veel meer tijd is echter nodig voor cliënten die in hun jeugd 

herhaaldelijk en langdurig seksueel, verbaal of fysiek misbruikt zijn 

geweest, of die een geschiedenis emotionele verwaarlozing hebben 

gekend. 

Een dergelijke geschiedenis leidt vaak mede tot een onvermogen om op 

gezonde manieren met emoties om te gaan (denk bijvoorbeeld aan 

automutilatie). 

Bij bovenstaande cliënten is meestal een langere voorbereidingsfase (van 

soms maanden) noodzakelijk, voordat er überhaupt met EMDR 

ervaringen verwerkt kunnen worden. 

Een fase waarin de klachten gestabiliseerd worden en de cliënt leert om 

gemakkelijker met gevoelens en emoties om te gaan. 

EMDR is veel meer dan enkel een techniek. De therapeutische relatie 

waarbinnen EMDR wordt toegepast blijft, net zoals in alle vormen van 

therapie, belangrijk. 

Des te meer omdat tijdens EMDR zich emoties kunnen voordoen, soms 

sterker dan gewoonlijk. Hoewel dergelijke emoties zich meestal snel 

neutraliseren, dient de cliënt zich begrepen te voelen en vertrouwen te 

hebben in de therapeut om dergelijke gevoelens toe te kunnen laten. 

Ego-versterkend werken en hulpbroninstallatie met EMDR 

Voor cliënten die in hun jeugd meervoudig, langdurig en ernstig 

getraumatiseerd zijn geweest en over een lage ego-sterkte 

beschikken, kan in eerste instantie het werken met louter egoversterkende 

technieken te prefereren, of noodzakelijk zijn. 

Eerst moet er meer stabiliteit zijn, omdat het werken met het verleden met 

EMDR teveel in een keer kan oproepen. 

Binnen de EMDR-methodiek bestaan er ook ego-versterkende 

werkwijzen. 

De cliënt richt zich dan op beelden van positieve momenten in het heden 

en het recente verleden. 

Beelden van wat de cliënt al goed kan, graag doet, of beelden van 

activiteiten waarbij de cliënt even zijn of haar problemen vergeet en 

helemaal zichzelf voelt. 

Bij deze beelden worden vervolgens korte en langzame sets van 

oogbewegingen (of andere vormen van bilaterale stimulatie) gegeven. 

Dit heeft meestal een versterkend effect op het positieve gevoel en de 

positieve gedachten die met beelden samengaan. 

Bovenstaande leidt onder andere tot een positiever en sterker 

identiteitsbesef en zelfbeeld. 



Deze manier van werken staat als hulpbroninstallatie bekend en lijkt sterk 

op binnen de HYPNOTHERAPIE en NLP gebruikelijke principes en 

werkwijzen. 

Het louter werken met positieve momenten kan al voldoende zijn om een 

bepaald probleem - tijdelijk- op te lossen, of beter hanteerbaar te maken. 

Denk hierbij aan problemen die in een specifieke situatie spelen. 

Bijvoorbeeld angst voor het geven van een presentatie. 

De therapeut laat de cliënt dan zoeken naar positieve momenten die een 

voorbeeld zijn van de gevoelens, kwaliteiten die deze persoon nodig heeft 

in de probleemsituatie. 

Met de oogbewegingen (of andere vormen van bilaterale stimulatie) 

worden deze momenten versterkt en vervolgens met een positieve 

cognitie (gewenste uitspraak over zichzelf) gekoppeld aan 

probleemsituatie(s). 

Nuttige vaardigheden, die de cliënt leert en zolang kan gebruiken, totdat 

de onderliggende traumatische ervaringen met EMDR verwerkt zijn. 

Hulpbroninstallatie wordt dus meestal alleen tijdelijk toegepast als 

voorbereiding op de verwerkingsfase van EMDR. 

Want het uiteindelijke doel van EMDR is de blijvende en volledige 

oplossing van alle mogelijke belemmerende angsten, gevoelens en 

gedachten met betrekking tot het gepresenteerde probleem. 

Relevante literatuur 

Shapiro R. (2005) EMDR Solutions: pathways to healing. New York: 

Norton 

Shapiro, F.& Forrest, M. S. (1997). EMDR: the breakthrough therapy 

for overcoming anxiety, stress, and trauma. New York: Harper 

Collins Publischers. 

Shapiro, F. (1995) Eye Movement Desensitization and Reprocessing: 

basic principles, protocols, and procedures. New York: The Guilford 

Press. 

Grand, D. (2001). Emotional Healing at Warp Speed: the power of 

EMDR. New York: Harmony books. 

Lipke, H. (2000). EMDR and Psychotherapy Integration: theoretical 

and clinical suggestions with focus on traumatic stress. Boca Raton: 

CRC Press. 

Hartung, J.G. & Galvin, M. D. (2003). Energy Psychology and 



EMDR: combining forces to optimize treatment. New York: Norton. 

Phillips, M. (2000). Finding The Energy To Heal: How EMDR, 

hypnosis, imagery, and body-focused therapy can help restore 

mindbody health. New York:Norton. 

Parnell, L. (1997). Transforming Trauma: EMDR. New York: 

Norton. 

Parnell, L. (1999). EMDR in the Treatment of Adults Abused as 

Children. New York: Norton. 

Baldé, P. (2001) Met andere ogen bekeken: EMDR, een nieuwe 

doeltreffende therapie voor het genezen van emotionele problemen. 

Rijswijk: Elmar B.V. 

Innerlijke raadgever of raadgeefster staat voor een (vaak 

onbewust) aspect van de persoonlijkheid van de cliënt dat 

wijsheid weergeeft en een gebalanceerd perspectief biedt. 

Imaginair kan de cliënt in een omgeving zijn of haar raadgever 

of raadgeefster ontmoeten, als een aspect van hem of haarzelf 

dat wijsheid en begeleiding biedt. 

Een trigger is datgene wat iemand ziet, hoort, of voelt dat 

automatisch een probleem, of ongewenst gevoel oproept. 

Een lage ego-sterkte kenmerkt zich o.a. door heftig 

schommelende gevoelens, een zeer wankel zelfbeeld, een 

gebrek aan impulscontrole en grote moeite met het erkennen 

en het onder de ogen zien van de realiteit (vluchtgedrag). 




AMC Verhoogt 

Solution-focused therapy 

Oplossingsgerichte therapie 

INLEIDING OPLOSSINGSGERICHTE THERAPIE 

PROBLEMEN EN GEWOONTEVORMING ANDERE 

UITGANGSPUNTEN 

THERAPIEVRAGEN HUISWERKOPDRACHTEN 

OVEREENKOMSTEN 

In mijn hypnotherapeutische werkwijze integreer 

ik regelmatig ‘solution-focused therapy’, in 

Nederland ook wel oplossingsgerichte therapie 

genoemd. Oplossingsgerichte therapie is een gesprekstherapie, die 

gebruik maakt van een aantal aan de hypnotherapie verwante principes. 

Zij is een therapeutische benadering, die zich door middel van specifieke 

vragen, richt op de aard van de oplossingen. Met name in de voor- en 

nagesprekken maak ik er gebruik van. 

Inleiding 

Houden andere therapieën zich bezig met de aard van het probleem, 

solution-focused therapy (oplossingsgerichte therapie) houdt zich bezig 

met de aard van de oplossing. Oplossingsgerichte therapie richt zich 

vooral op wat de cliënt al goed doet, en op wat er anders is wanneer zijn 

of haar probleem zich even niet voordoet, minder erg is, of wanneer het al 



opgelost zou zijn. 

Oplossingsgerichte therapie is niet geïnteresseerd in psychopathologie, de 

mogelijke oorzaken van de klachten en problemen, of het verleden. Zij is 

alleen geïnteresseerd in het verleden in zoverre het de successen van de 

cliënt of het gezin betreft. 

Oplossingsgerichte therapie stelt veel belang in de interne en externe 

hulpbronnen van de cliënt. 

De therapeut is geïnteresseerd in wie of wat een positief, gewenst effect 

op de cliënt heeft, waar hij of zij goed in is, wat hij of zij graag doet, zijn 

of haar hobby’s, en dergelijke. Oplossingsgerichte therapie gaat er van uit 

dat de cliënt niet gerepareerd hoeft te worden, geen communicatie of 

assertiviteitstraining nodig heeft. Zij gaat ervan uit dat de cliënt alle 

hulpbronnen voor verandering al in huis heeft. 

Oplossingsgerichte therapie en het sociaal constructionisme 

Oplossingsgerichte therapie is in zijn ontstaansgeschiedenis sterk 

beïnvloed geweest door de brief therapy (kortdurende therapie) van het 

Mental Research Institute (MRI) in Palo Alto te Californie (V.S.). 

Voor zowel het MRI als de oplossingsgerichte therapie was Milton 

Erickson (de grondlegger van de moderne hypnotherapie) een belangrijke 

inspiratiebron. Zo is bij de oplossingsgerichte therapie de veelgebruikte 

‘wondervraag’ (lees verderop) rechtstreeks afgeleid van Erickson’s 

‘pseudo-oriëntatie in de tijd’. Dit laatste is een techniek waarbij men zich 

in hypnose verplaatst naar een probleemvrije toekomst. 

Toch is oplossingsgerichte therapie niet echt vanuit een theorie 

ontwikkeld (zoals zoveel andere therapieën), maar vooral ontstaan vanuit 

een inductieve, empirische invalshoek. Dat wil zeggen door goed te 

observeren, te kijken naar wat in therapie echt helpt. 

Zowel het MRI als de oplossingsgerichte therapie heeft als filosofische 

basis het sociaal constructionisme. Deze stroming stelt dat er niet zoiets 

bestaat als een absolute waarheid of werkelijkheid, die men steeds dichter 

zou kunnen benaderen. Volgens het constructionisme bestaan er vele 

werkelijkheden / waarheden naast elkaar die niet zozeer ontdekt, maar 

gecreëerd worden door middel van taal. Taal representeert dan ook niet 

zozeer de werkelijkheid, maar creëert juist de werkelijkheid. 

De enige ware oorzaak, of de werkelijke achterliggende gezinsstructuur, 

bij bepaalde symptomen / klachten kan dus nooit (objectief/vaststaand) 

bepaald worden. Ook empirici en statistici hebben ons al lang verteld dat 

wij nooit een theorie kunnen ‘bewijzen’, we kunnen het alleen 

weerleggen. 

Wanneer een therapeutisch model werkt, in de zin dat je er 

voorspellingen mee kunt doen, betekent dat niet dat een heel ander model 

minder waar zou zijn. 

Oplossingsgerichte therapie kiest hierbij voor het zgn. scheermes(model) 



van de middeleeuwse filosoof William Occam, die stelde dat het 

simpelste model dat het grootste aantal verschijnselen verklaart het beste 

is. Vuistregels in de oplossingsgerichte therapie zijn dan ook: houd het 

simpel, als het werkt repareer het dan niet en als het niet werkt, doe dan 

iets anders. 

Problemen en gewoontevorming 

Problemen zijn volgens de oplossingsgerichte therapie niets anders dan 

goed bedoelde, niet-succesvolle pogingen om alledaagse moeilijkheden 

op te lossen. 

Verkeerde manieren van omgaan met moeilijkheden kunnen te maken 

hebben met het niet doen van iets wat gedaan had moeten worden 

(probleemontkenning) of juist, vanuit het streven naar utopische 

oplossingen, het doen van iets wat niet gedaan had moeten. Daarbij zijn 

mensen gewoontedieren. Gewoontevorming heeft als functie om de 

illusie van stabiliteit in een steeds veranderende wereld in stand te 

houden. 

Niet werkzame oplossingen worden steeds maar herhaald (self - 

reinforcing patterns of action and thought) en leiden zo tot steeds grotere 

problemen. 

Een vader die zijn dochter in de puberteit tracht te controleren drijft haar 

tot steeds verdere rebellie, wat weer verdere pogingen tot controle 

oproept (zogenaamde ‘circulaire causaliteit’). Iemand met 

slaapproblemen probeert harder en harder te slapen, terwijl dat alleen 

spontaan kan gebeuren. 

Vaak komen cliënten met de mededeling dat ze al alles hebben 

geprobeerd. Bij nader doorvragen blijkt het meestal om 

oplossingen/gedragingen te gaan van een zelfde soort of klasse. 

Bijvoorbeeld ouders die hun bedplassende kind op steeds weer andere 

manieren proberen te straffen voor dit gedrag. De gepoogde oplossingen 

blijven dan echter beperkt tot de klasse van bestraffing. 

Wat therapie betreft gaat het volgens de oplossingsgerichte therapie erom, 

om in ieder geval minder te doen van wat niet werkt en meer te doen van 

hetgeen anders is (“doe iets anders”). Nog beter is, om meer te doen van 

wat helpt, namelijk datgene wat iemand doet als het probleem er tegen de 

verwachting in even niet is, of wanneer het al opgelost zou zijn. 

Andere uitgangspunten 

Circulaire causaliteit 

Marie heeft geen zin in seks omdat Peter afstandelijk doet en Peter doet 

afstandelijk omdat Marie geen zin heeft in seks. 

De één beïnvloedt de ander en omgekeerd. Je kunt niet stellen wat er 

eerder (als oorzaak) is: ‘de kip of het ei.’ 



Zowel Marie als Peter kunnen in het bovenstaande voorbeeld als ingang 

dienen voor verandering, waarbij verandering van de één tot verandering 

van de ander zal leiden. Volgens de oplossingsgerichte therapie is het dus 

mogelijk om een gezinssysteem te veranderen via een gezinslid. 

Slecht een kleine verandering is nodig 

Wanneer cliënten kleine veranderingen (verandering is onvermijdelijk) 

beginnen op te merken en te waarderen, gaan zij verdere verandering 

verwachten. 

Het is niet nodig om veel over het probleem te weten om het te kunnen 

oplossen 

Traditioneel gaat men bij problemen uit van de vooronderstelling dat we 

eerst de oorzaken moeten kennen (het medisch model), voordat we een 

probleem kunnen oplossen. 

De oplossingsgerichte therapie laat echter zien dat er vaak weinig sprake 

is van een relatie tussen de ‘oorzaken’ en de oplossing van een probleem. 

Geen enkel probleem is er altijd en de therapeut moet onderzoeken wat 

de cliënt anders doet of denkt wanneer het er even niet is. 

De cliënt definieert de behandelingsdoelen en is de expert 

De therapeut is een hulpbron voor de cliënt. De therapeut en de cliënt 

onderhandelen samen over problemen en het ontwikkelen van 

oplossingen. 

Weerstand is een onbruikbaar begrip en samenwerking is onvermijdelijk 

De therapeut staat niet los van de cliënt, of het cliëntsysteem (alle 

betrokkenen bij gezinstherapie) en hij of zij dient zich vanuit een 

samenwerkingspositie aan te passen aan de manier van samenwerken van 

de cliënt. 

Is de cliënt bijvoorbeeld pessimistisch over zijn of haar vermogen om te 

veranderen, dan reageert de therapeut even pessimistisch. Echter een 

pessimisme binnen een veranderingskader. 

Bijvoorbeeld een pessimisme over de snelheid van de veranderingen, of 

een onderkenning van het belang om niet te snel te gaan. Is de cliënt erg 

vaag en blijft hij of zij vaag na pogingen tot verduidelijking, dan geeft de 

therapeut een heel vage, open opdracht. De therapeut vraagt de cliënt 

bijvoorbeeld om te observeren wat er de komende week in zijn of haar 

leven gebeurt, waarvan hij of zij wilt dat het blijft gebeuren. Opvallend is 

dat cliënten hier vaak op reageren met het vermelden van heel concrete 

gebeurtenissen of ervaringen, wanneer ze de volgende keer voor een 

consult terugkomen. 

Kenmerkende oplossingsgerichte therapievragen 

Doelformuleringsvragen 

”Wat zou dit gesprek voor u de moeite waard maken?” De wondervraag 



(met zijn vele variaties): “Wanneer er een wonder tijdens uw slaap zou 

plaatsvinden, en alle problemen waarvoor u hier bent zijn de volgende 

morgen opgelost, wat zou er dan de volgende morgen anders zijn?..en 

verder? Hoe voelt u zich dan anders, wat doet u dan anders? Hoe denkt u 

dan anders, of wat zegt u dan tegen uzelf dat anders is? Hoe zal uw 

partner/uw kinderen dat merken? Wanneer ze dat merken wat zullen zij 

dan anders doen? Wat voor een verschil zal dat voor u maken in de relatie 

die u met hen heeft?” 

Wanneer het wonder wordt afgeschilderd als alleen de 

verantwoordelijkheid van de ander, alleen de ander doet anders, stelt de 

therapeut vragen die betrekking hebben op de waarnemingspositie van de 

ander: “ Dus als uw vrouw meer . . . .doet, hoe doet u dan anders? Als zij 

hier was, wat zou zij zeggen dat u anders doet?” Wanneer de cliënt het 

wonder alleen in gevoelstermen beschrijft, zonder gedrag of cognities, 

stelt de therapeut de zogenaamde video-positie-vragen: “Als ik daar een 

videofilm van had wat zou ik u daarop zien doen, wat zou ik u horen 

zeggen?” 

Vanuit de wondervraag kan een doel geformuleerd worden. Om van een 

werkzaam doel te kunnen spreken moet het een doel zijn dat: 

Concreet is: 

Het gaat om specifiek gedrag. 

Klein is: 

Wat is het allereerste/kleinste teken waaraan u zou merken dat het iets 

beter of anders is geworden?” 

Interactioneel geformuleerd kan worden: 

"Waaraan zullen de anderen merken dat het wonder gebeurd is?"/p> 

De aanwezigheid vertegenwoordigt van iets: 

“Wanneer u na het wonder geen ruzie meer maakt, wat doet u dan 

daarvoor in de plaats? ” 

Het begin is van iets in plaats van een einde 

Wanneer het wonder bijvoorbeeld twintig kilo minder wegen is: “Wat zal 

er dan anders zijn wanneer u de eerste twee kilo’s verliest? Wat verder?” 

Uitzonderingsvragen 

Zijn er al momenten die een beetje op het wonder lijken? “Wat is er dan 

anders? Wat doet u, denkt u dan, dat anders is? Hoe doet u dat?” Wanneer 

dat niet het geval is en/of de cliënt geen duidelijk doel kan verwoorden 

vraagt men naar de momenten waarop het probleem zich niet voordoet of 

minder ernstig is. 

Met de uitzonderingen kan men vervolgens bruggen bouwen: “Als u 

doorgaat met die dingen, denkt u dat u goed op weg bent naar uw 

therapiedoel? Hoe houdt u dit aan de gang? Hoe voorspelt u dat u 

hiermee doorgaat? Hoe zullen anderen merken dat u hiermee doorgaat?” 



Huiswerkopdrachten 

Bovenstaande vragen zijn niet zozeer bedoeld voor het verkrijgen van 

informatie, hoewel ze dat wel geven, maar ze zijn bedoelt om de cliënt op 

zijn of haar eigen goede spoor te krijgen. Op zichzelf zijn deze vragen al 

een therapeutische interventie. 

Aan de hand van de antwoorden kunnen bepaalde observatie, of ‘doe’ 

taken worden gegeven. Hierbij laat de therapeut zich mede leiden door de 

relatievorm die de cliënt met de therapeut aangaat. 

Zo onderscheidt de oplossingsgerichte therapie cliënten die een 

bezoekers-, klaag-, of klantrelatie aangaan. Bezoekers zijn cliënten die 

door anderen zoals de partner, of justitie gestuurd worden. Zij worden 

met lof en begrip voor hun frustraties overladen en krijgen geen 

opdrachten mee. De zogenaamde klagers zijn cliënten die wel informatie 

over hun problemen geven, maar hun probleem en de oplossing ervan 

nog buiten zichzelf, bij anderen plaatsen en zich nog niet actief willen 

inzetten voor verandering. Ze krijgen alleen observatie opdrachten mee. 

Alleen bij cliënten die een klantrelatie aangaan en zich willen inzetten, 

worden er doe-opdrachten meegegeven. 

Overeenkomsten tussen oplossingsgerichte therapie en 

hypnotherapie 

Hoewel oplossingsgerichte therapie een gesprekstherapie is en geen 

gebruik maakt van hypnose, maakt zij wel gebruik van een aantal aan de 

hypnotherapie verwante principes. Zoals al eerder in dit stuk vermeld is, 

is de wondervraag rechtstreeks afgeleidt de hypnotherapeutische techniek 

‘pseudo-oriëntatie in de tijd’: een zich in hypnose verplaatsen naar een 

probleemvrije toekomst. 

Net zoals Milton Erickson (een van de belangrijkste grondleggers van de 

moderne hypnotherapie) gaat de oplossingsgerichte therapie er van uit dat 

als je een grote verandering wilt, je het beste kan beginnen met een kleine 

verandering. 

Beide modaliteiten stellen dat verandering snel kan gaan. Beiden richten 

zich op de hulpbronnen van de cliënt. Beiden stellen dat wat je als 

therapeut zoekt ook vindt. Zoek je als therapeut naar pathologie 

(psychische ziekten, stoornissen) dan vind je die bij vrijwel iedereen. 

Zoek je naar hulpbronnen dan vind je die; ook bij de moeilijkste cliënt. 

Net zoals in de hypnotherapie stemt de therapeut zich af op de beleving 

van de cliënt. De therapeut verplaatst zich in- en erkent de realiteit van de 

cliënt. Zo ontstaat er voor de cliënt een ervaring van overeenstemming, 

die in de hypnotherapie de yes-set wordt genoemd. Vervolgens verruimd 

de therapeut de beleving van de cliënt door iets nieuws te introduceren, 



zoals een nieuw gezichtspunt, of het stellen van de wondervraag. 

In het taalgebruik van een oplossingsgerichte therapeut zijn ook veel 

hypnotische taalpatronen te herkennen. Zo stelt de therapeut niet de vraag 

óf de cliënt zal veranderen, maar wat hij of zij doet wannéér hij of zij 

veranderd is, waarbij verandering geïmpliceerd wordt. 

Last but not least kunnen er ook momenten van spontane hypnotische 

trance zich tijdens de sessies voordoen. Momenten van spontane trance 

komen zowel in het dagelijkse leven als ook in bijna alle vormen van 

therapie voor. 

De ervaren oplossingsgerichte therapeut roept dit vaak bewust op door 

tegen het einde van een sessie zich voor een minuut of vijf à tien terug te 

trekken. De therapeut geeft de cliënt dan te kennen behoefte te hebben 

om even alleen na te denken, over wat de cliënt gezegd heeft en over wat 

de eventuele opdrachten zouden kunnen zijn. 

De cliënt raakt dan vaak zo gefixeerd met zijn of haar aandacht op wat de 

therapeut straks gaat zeggen, dat deze gefixeerde aandacht tot een 

spontane trancetoestand leidt. De cliënt staat dan meer open voor wat de 

therapeut zegt. De feedback van de therapeut dringt dieper door en heeft 

zo een grotere impact op de cliënt. 

Auteursrecht O.C.Delfin, all rights reserved 2003 - 2009 - pictures by 

AMC Verhoogt 

Cognitieve therapie 

DE THEORIE DE PRAKTIJK OVEREENKOMSTEN 

Naast een paar grote verschillen heeft de moderne 

hypnotherapie veel overeenkomsten met de 

cognitieve therapie. 

Aandacht voor cognities, in de vorm van interne 

zelf-spraak, overtuigingen, manieren van 



interpreteren, denkstijlen, en dergelijke nemen dan ook een belangrijke 

plaats in, binnen mijn hypnotherapeutische werkwijze. 

De theorie 

Cognitieve therapie gaat ervan uit dat wat en hoe we denken, ons gedrag 

en emoties significant beïnvloedt. Hoe we ons voelen en ons gedragen 

wordt bepaald door hoe we denken, waarnemen en onze ervaring 

structureren. 

Psychische problemen ontstaan door fout denken, incorrecte afleidingen 

op basis van inadequate informatie en een onvermogen om fantasie van 

werkelijkheid te onderscheiden. 

De meest directe manier om gevoel en gedrag te veranderen is door het 

denken te veranderen. Een aantal kernbegrippen in de cognitieve therapie 

zijn: 

Schema's 

Dit is een centraal begrip in de cognitieve therapie. Schema’s zijn als het 

ware de mallen met behulp waarvan we als mens informatie verwerken. 

Het zijn de cognitieve structuren die we gebruiken voor het organiseren, 

vormgeven, evalueren en opslaan van binnenkomende informatie. Zo 

onderscheiden sommige cognitieve therapeuten de volgende schema’s: 

Schema's over de realiteit, bijvoorbeeld: "Anderen zijn er op uit je te 

pakken, het is een vijandige wereld." 

Schema's over onszelf, bijvoorbeeld: "Ik ben kwetsbaar." 

Schema's voor het functioneren in de wereld, bijvoorbeeld: "Raak 

niet betrokken bij anderen." 

De schema’s over onszelf zijn vaak naar aanleiding van ervaringen op 

jonge, soms preverbale, leeftijd ontstaan. De schema’s voor het 

functioneren in de wereld ontstaan uit de interactie tussen de schema’s 

over onszelf en de realiteit. 

Cognitieve vervorming 

Dit zijn bepaalde denkstijlen: 

zwart-wit (dychotoon) denken: "Alles wat ik doe is helemaal goed of 

helemaal fout. Als ik geen volledige steun van iedereen krijg, voel ik 

me afgewezen." 

Overgeneralisatie: "Dit overkomt mij altijd. Mannen (vrouwen) zijn 



niet te vertrouwen, ik word nooit meer verliefd." 

Willekeurige afleidingen ('gedachten lezen'): "Zij zingt in huis om 

mij te irriteren." "Hij zegt zo weinig omdat hij kwaad op me is." 

Emotioneel redeneren: “Omdat ik me ongeliefd voel, weet ik zeker 

dat niemand van mij houdt. Omdat ik me zo angstig voel, moet ik wel 

in groot gevaar zijn.” 

Centrale kwesties 

Klachten van cliënten spelen zich vaak af rond een centraal thema. Met 

name rond de volgende thema’s / kwesties: 

Acceptatie. Een thema dat vaak samengaat met een zich 

ongemakkelijk voelen in sociale situaties en angst om verlaten te 

worden: “Afwijzing is het ergste dat me kan overkomen. Ik moet 

anderen altijd plezieren.” 

Controle. Een overdreven behoefte aan, en angst voor verlies aan 

controle: “Als ik iemand te dicht bij me laat komen, gaat hij of zij me 

controleren. Ik kan niet iemand om hulp vragen.” 

Competentie. Bijvoorbeeld enerzijds overtuigd zijn niets nuttigs te 

kunnen, incompetent te zijn en anderzijds streven naar steeds grotere 

perfectie en grotere prestaties om zichzelf en anderen te bewijzen dat 

het niet zo is: “Falen is het einde van de wereld. Ik ben wat ik 

presteer.” 

Attributiestijlen 

Het begrip attributiestijl is afkomstig uit de aan de cognitieve therapie 

verwante school van de learned helplessness (aangeleerde hulpeloosheid). 

Het zijn onderscheidingen in de betekenis die we toekennen aan 

gebeurtenissen en gedrag van anderen. Het zijn de karakteristieke 

manieren waarop we de gebeurtenissen in ons leven verklaren. 

De attributiestijlen, die men in paren onderscheidt, zijn: 

Een interne attributiestijl. Wanneer we denken, of het gevoel hebben 

dat alles wat er gebeurt, met onszelf te maken heeft, onze fout is 

(onpersoonlijke zaken persoonlijk nemen), versus: 

Een externe attributiestijl. Wanneer we de oorzaken als buiten ons 



liggend ervaren. 

Een stabiele attributiestijl. Hierbij gaan we ervan uit dat de huidige 

ellende (problemen) zich onveranderd in de toekomst blijven 

voortzetten, versus: 

Een labiele attributiestijl. We zien dat de huidige situatie een 

potentieel tot verandering heeft, dat dingen weer veranderen. 

Een globale attributie. Dit staat voor het geloof dat hetgeen we in een 

specifieke situatie ervaren, alle andere gebieden van ons leven en 

onze ervaring beïnvloedt; bijvoorbeeld na een stressvol 

sollicitatiegesprek: “Ik ben een mislukkeling.” , versus: 

Een specifieke attributiestijl. We beperken hierbij onze conclusies tot 

de aanwezige situatie: “Ik ben niet zo goed in solliciteren als ik zou 

willen.” 

Iemand geeft blijk van een interne, stabiele en globale attributiestijl bij 

uitspraken als: “ Ik ben depressief omdat ik er niet goed in ben om een 

nieuw leven (carrière, relatie) op te bouwen. Ik ben altijd depressief 

geweest, dus ik zal altijd wel depressief blijven. Ik ben een totale 

mislukking.” 

Het combineren van een interne attributiestijl samen met een stabiele en 

globale attributiestijl geeft als kenmerkend effect het ontstaan van 

depressies. In het Engels spreekt men hierbij van de drie P’s. De P’s van 

personalization, permanance en pervasiveness. 

Doel is dan om een meer externe (het hoeft niet aan onszelf te liggen), 

labiele (het hoeft en zal niet altijd zo zijn), en specifieke (het hoeft niet 

noodzakelijkerwijs alles wat we doen te beïnvloeden) attributiestijl te 

ontwikkelen. 

De praktijk 

De cliënt wordt, onder andere door middel van huiswerkopdrachten, 

gestimuleerd om zich bewust te worden van zijn of haar automatische 

gedachten en beelden in (voor de cliënt) problematische situaties. De 

cliënt wordt geleerd deze gedachten kritisch te onderzoeken en zonodig te 

testen. 

Zo zou bijvoorbeeld iemand met een sociale fobie (angst voor sociale 

situaties), die voor een feestje uitgenodigd is, kunnen denken: “Dat kan ik 

echt niet aan.” Een cognitieve therapeut zal dan geneigd zijn om haar of 



hem aan te raden om er laat naar toe te gaan, in gezelschap van een 

vriend en om alleen met die vriend te praten. Zo kan de cliënt op een 

veilige manier gaan testen of hij of zij het echt niet aan kan. 

De cliënt leert zijn of haar gedachten op vervormingen te onderzoeken en 

ze vervolgens te vervangen met meer gebalanceerde, meer constructieve 

gedachten. Hij of zij wordt gestimuleerd om nieuwe conclusies te trekken 

over zichzelf en zijn of haar mogelijkheden. De cliënt leert plannen te 

maken voor toekomstige nieuwe gedachten en gedragspatronen. Dit 

laatste wordt vaak in een rollenspel uitgespeeld. Ook wordt hierbij 

veelvuldig gebruik gemaakt van visualisaties (cognitive imagery / 

behavioral rehearsals). 

Veel voorkomende vragen van een cognitieve therapeut zijn: 

Hoe weet u dat zo zeker? 

Wat is het bewijs voor of tegen dit idee? 

Waar is de logica? 

Wat zou een objectieve toeschouwer hierover zeggen? 

Wat heeft u te verliezen, te winnen door…? 

Wat zou u kunnen leren van deze ervaring? 

Welke alternatieve verklaringen zijn er voor het gedrag van uw chef, 

uw vrouw, uw man……? 

Overeenkomsten tussen cognitieve therapie en hypnotherapie 

Een eerste overeenkomst tussen beide therapievormen ligt op het vlak 

van visualisaties / imaginaties. De cognitieve therapie leunt hier sterk op. 

Bij deze visualisaties stelt de cliënt zich bijvoorbeeld levendig voor dat 

hij of zij op een gewenste wijze omgaat met een voor hem of haar 

problematische situatie. 

Deze methodologie is in wezen hypnotisch van aard. 

Men stapt hierbij namelijk uit zijn gebruikelijke (door gewoonte 

gevormde) wijze van ervaren, denken en waarnemen en gaat daardoor op 

in de ervaring van een wat gewijzigde werkelijkheid. 

Dit is op zich hypnotisch. Wanneer de cognitieve therapeut vervolgens 

suggereert dat de cliënt zich in een voor hem of haar moeilijke situatie 

bevindt, maar daar nu effectief mee kan omgaan door . . . . ., gebruikt de 



therapeut de klassieke structuur van posthypnotische suggesties . 

Hypnotherapie en cognitieve therapie hebben veel overeenkomsten. 

Beiden streven naar dezelfde veranderingen. Wanneer de cognitieve 

therapie spreekt van schema’s, heeft de hypnotherapie het over mentale 

kaarten, het referentiekader, of het wereldmodel. 

Beide benaderingen stellen dat er adaptieve (zelfbekrachtigende) 

overtuigingen zijn, die men kan gebruiken bij het veranderen van 

disfunctionele (belemmerende) overtuigingen. 

Aaron Beck, de grondlegger van de cognitieve therapie stelt dat zelfs de 

moeilijkste patiënt ‘krachten’ heeft die men kan gebruiken. Milton 

Erickson (grondlegger van de moderne hypnotherapie) stelde dat iedere 

cliënt over voldoende hulpbronnen beschikt om zijn of haar problemen 

op te lossen. 

Er zijn echter ook grote verschillen tussen beide therapieën. De 

cognitieve therapie is een hoogst rationele, empirische benadering die 

zicht focust op bewuste processen in het hier en nu, terwijl hypnotherapie 

zowel met bewuste als onbewuste processen werkt; zowel met het heden 

als het verleden. 

Suggesties (tijdens hypnose) voor het doen plaatsvinden van een 

bepaald gewenst gedrag, manier van waarnemen en voelen in een 

toekomstige situatie. 

Auteursrecht O.C.Delfin, all rights reserved 2003 - 2009 - pictures 

A.M.C. Verhoogt 

INLEIDING OVEREENKOMSTEN UITGANGSPUNTEN 

BELANGRIJKE ONDERSCHEIDINGEN BINNEN DE NLP 

Neuro-linguistisch programmeren (NLP) 

Moderne hypnotherapie en Neuro Linguïstisch 

Programmeren(NLP) hebben veel verwantschap 

met elkaar. 

In mijn hypnotherapeutische werkwijze integreer 

ik dan ook van tijd tot tijd NLP-technieken. 



Inleiding 

NLP is in de zeventiger jaren in Amerika ontstaan. Men onderzocht 

destijds een aantal, zeer succesvolle psychotherapeuten. 

Men wilde achterhalen wat het precies was in hun werkwijze en 

communicatie dat hen zo succesvol maakten. 

Ook wilde men weten hoe dit gemakkelijker overdraagbaar was te 

maken, zodat andere therapeuten ook succesvoller konden gaan werken 

met hun cliënten. 

NLP wordt meestal omschreven als een veranderings en 

communicatiemodel voor degenen die met mensen werken. Het wordt 

niet alleen toegepast bij psychotherapie, maar ook bij opleidingen, 

bedrijven (management training). 

NLP richt zich op de verwerking van informatie in onze hersenen 

(neurologisch) en het ordenen van deze informatie door middel van taal 

( linguïstisch). 

NLP wordt ook wel omschreven als een model dat zich met de structuur 

van de subjectieve ervaring bezighoudt. Het tracht verschillende 

elementen te onderscheiden die tot een bepaald subjectief ervaren leiden, 

zoals verliefdheid, inspiratie, het vermogen om onszelf tot iets te 

motiveren. 

Men zoekt naar patronen, en hoe de verschillende elementen een 

samenhangend systeem vormen. 

Overeenkomsten tussen NLP en hypnotherapie 

Met name Milton Erickson, die de hypnotherapie grondig 

gemoderniseerd heeft, heeft veel invloed op NLP gehad. In NLP zijn dan 

ook veel hypnotherapeutische invloeden terug te vinden. 

Zo hebben beiden dezelfde opvattingen over het ‘onbewuste’ en 

onbewuste processen. Net zoals in de hypnotherapie, neemt het begrip 

innerlijke hulpbronnen (herinneringen, beelden, inzichten, mentale 

manieren van functioneren die tot oplossingen van problemen leiden) ook 

een centrale plaats in binnen NLP. Veel NLP-technieken roepen spontaan 

een hypnotische trance, of trancefenomenen op, zoals bijvoorbeeld 

‘leeftijdsregressie .’ 

Future pacing (afstemmen op de toekomst), een bij bijna alle NLPtechnieken 

belangrijk onderdeel, staat in de hypnotherapie bekend als 

tijdsprogressie en posthypnotische suggesties . NLP wordt dan 

ook vaak gezien als een vorm van informele hypnose. 

Informele hypnose wil zeggen het oproepen en werken met hypnose en 

hypnotische fenomenen zonder het als dusdanig te benoemen, terwijl bij 

formele hypnose de cliënt verteld wordt “sluit uw ogen maar”, “we gaan 



nu hypnose doen.” 

Uitgangspunten 

Evenals andere moderne therapieën, zoals de cognitieve en de 

probleemoplossende therapie, stelt NLP dat er een verschil is tussen de 

buitenwereld en hoe we die ervaren. 

Mensen maken van de binnenkomende zintuiglijke indrukken een 

mentale weergave door middel van generalisaties, weglatingen en 

vervormingen. Perceptie (waarnemen) is neurologisch gezien (op zich al) 

geen passief, maar een actief proces, dat per definitie nooit vrij is van 

vervormingen. 

In plaats van mentale weergaven spreekt men ook wel van mentale 

kaarten, of het persoonlijk wereldmodel. Ongemerkt reageren we niet 

zozeer op de wereld, maar primair op het model dat we ervan in ons 

hoofd hebben. 

Een ander uitgangspunt is dat we de weergaven van de wereld in 

zintuiglijke kwaliteiten vormen en opslaan. 

Wanneer een vrouw aan haar partner denkt, kan het zijn dat zij hem in 

gedachten hoort praten (auditieve weergave), maar het kan ook zijn dat 

zij een bepaald beeld heeft van haar partner (visuele weergave), of dat zij 

het gevoel terughaalt dat hij bij haar oproept (kinesthetische weergave). 

Het kan zijn dat zij teruggaat naar een moment dat zij samen met haar 

partner was en dat weer helemaal met gevoel opnieuw beleeft. 

Dit wordt een geassocieerde beleving genoemd. Het kan ook zijn dat zij 

juist op een afstand, zonder veel gevoel kijkt naar zo’n moment, wat een 

gedissocieerde beleving wordt genoemd. Misschien geeft zij ook zichzelf 

met haar innerlijke stem commentaar bij deze beelden. 

In NLP spreekt men over een ‘mentaal programma’ of ‘strategie’ wanneer 

iemand in een bepaalde volgorde en combinaties van bovenstaande 

weergaven denkt en wanneer deze leiden tot een bepaald(e) 

gemoedstoestand en gedrag. 

Door wijzingen in de volgorde en in de vorm aan te brengen 

(bijvoorbeeld van een gedissocieerde naar een geassocieerde weergave te 

gaan), krijgen we een andere uitkomst, een andere ervaring met andere 

mogelijkheden. NLP’ ers werken hier veel mee. 

Submodaliteiten 

Per zintuigmodaliteit - horen, zien, voelen, (proeven, ruiken)- maakt NLP 

verdere, fijnere onderscheidingen, submodaliteiten genoemd. 

Zo kan het zijn dat het beeld dat de vrouw van haar partner heeft een 

zwart-wit en stilstaand beeld is, of misschien is het juist in kleur en met 

beweging, alsof het een film is. Het kan scherp, helder zijn, of vaag en 

mistig. Zij kan het als ver wegstaand, of juist als heel dichtbij ervaren. 

NLP werkt vaak met het veranderen van deze submodaliteiten. 

Zo kan een NLP’ er een cliënt helpen om zich bewust te worden van de 



submodaliteiten van iets waarover hij of zij zeker is. De cliënt is er 

bijvoorbeeld zeker van dat hij of zij kan autorijden. 

Vervolgens helpt de NLP’er de cliënt om met dezelfde submodaliteiten te 

gaan denken aan iets waar hij of zij minder zeker van is, maar dat wel zou 

willen zijn, zodat de cliënt op dat gebied meer zekerheid gaat ervaren. 

Bijvoorbeeld zijn of haar vermogen om een goede presentatie te geven, of 

om dat te kunnen leren. 

Belangrijke onderscheidingen binnen de NLP 

Criteria of waarden 

Criteria of waarden zijn datgene wat voor iemand belangrijk is, datgene 

waar iets aan moet voldoen. Is eerlijkheid heel belangrijk voor iemand, 

dan beoordeelt hij of zij anderen positief of negatief al naar gelang van 

hoe eerlijk hij of zij ze vindt. 

Wanneer openheid heel belangrijk voor een organisatieadviseur is, zal dat 

een belangrijke maatstaf zijn, waarop hij of zij organisaties beoordeelt. 

Aangezien we als mens bewust of onbewust letten op wat we belangrijk 

vinden, bepalen criteria hoe we iets of iemand waarnemen. Criteria / 

waarden bepalen ook mede hoe we ons voelen en of we iets gaat 

ondernemen. 

Wanneer ‘perfectie’ de allerbelangrijkste waarde in iemands leven (op 

alle levensgebieden) is, kan dat tot obsessief gedrag leiden. Hij of zij zal 

zich dan onvermijdelijk ontevreden voelen, aangezien niets perfect is in 

het leven. Als mens voelen we ons meestal goed als onze criteria vervuld 

worden en niet goed als ze niet vervuld worden. 

Ons ‘gevoel’ werkt hierbij als soort mechanisme, waarmee we checken of 

onze criteria al dan niet gehaald zijn. Werken met en gebruik maken van 

criteria neemt dan ook een belangrijke plaats in binnen NLP. 

Metaprogramma’s 

Dit zijn te onderscheiden ‘denkstijlen’: de één denkt in uitgangspunten en 

principes; de ander aan concrete, praktische toepassingen. De één zoekt 

naar mogelijkheden (opties); de ander naar een stappenplan (procedures). 

De één zoekt naar wat klopt (matching); de ander naar wat niet klopt 

(mismatching). 

Iemand kan vanuit zijn eigen criteria/normen reageren (interne 

referentie), of juist zijn gedrag of prestaties evalueren vanuit de 

normen/criteria van anderen (externe referentie). Volgens NLP gaat het er 

dan om, om de juiste metaprogramma’s, voor het juiste doel, in de juiste 

situatie te gebruiken. 

Overtuigingen 

Overtuigingen kunnen we zien als datgene wat men bewust of onbewust, 

zonder ruimte voor twijfels of andere interpretaties, gelooft. Zo hebben 

we als mens overtuigingen over wie we zijn (onze identiteit), de wereld 



om ons heen, onze (on)mogelijkheden, en oorzaak en gevolgrelaties 

“ziekte is een straf van God,” “is een gevolg van stress.” 

Overtuigingen worden wel gezien als de steunpilaren onder iemands 

wereldmodel. Overtuigingen kunnen bekrachtigend zijn “als ik 

gemotiveerd ben, en ik weet hoe, kan ik alles leren”, versus belemmerend 

“ik ben te dom om iets nieuws te leren”. 

NLP’ ers streven naar een transformatie van belemmerende overtuigingen 

in bekrachtigende overtuigingen. 

De logische niveaus 

NLP onderscheidt zogenaamde logische niveaus, zoals: spiritualiteit 

(bezieling), identiteit (missie), overtuiging (motivatie en waarden), 

vermogen (richting), gedrag (actie) en omgeving (reactie). 

De hogere niveaus hebben een grote invloed op de lagere. Omgekeerd is 

de invloed van de lagere niveaus op die van de hogere minder. 

Zo zal een verandering op het niveau van iemands overtuigingen, of 

identiteitsbesef een veel grotere invloed op de onderliggende niveaus en 

op zijn of haar hele leven hebben, dan wanneer hij of zij enkel een 

specifieke gedraging verandert. 

Leeftijdsregressie zien we bijvoorbeeld bij de veelgebruikte NLPtechniek 

‘veranderen van de persoonlijke geschiedenis.’ 

Er wordt gesproken van het trancefenomeen leeftijdsregressie 

wanneer iemand zo opgaat in een herinnering uit zijn of haar jeugd 

zodat hij of zij, in meerdere of mindere mate, weer begint waar te 

nemen, te voelen en zich te gedragen als het kind dat hij of zij 

destijds was. 

Andere bekende trancefenomenen zijn: positieve en negatieve 

hallucinaties, analgesie en anesthesie, tijdsvervorming, sensore 

vervorming, tijdsprogressie en dissociatie. 

Het zich (in hypnose) verplaatsen naar een toekomstige situatie, 

waar iemand zijn of haar doelen al bereikt heeft. 

Suggesties (tijdens hypnose) voor het doen plaatsvinden van een 

bepaald gewenst gedrag, manier van waarnemen en voelen in een 

toekomstige situatie. 



Auteursrecht O.C.Delfin, all rights reserved 2003 - 2009 - pictures by 

AMC Verhoogt 

Praktische informatie 

Het eerste consult is een intake gesprek, waarin 

uw problemen en doelen worden verduidelijkt. 

U krijgt informatie over de mogelijke werkwijze 

en wat u kan verwachten. 

Het benodigde aantal consulten varieert 

gemiddeld tussen de vier à twaalf keer. 

Een consult duurt ongeveer vijf kwartier à anderhalf uur en vindt meestal 

in het begin een maal per week plaats. 

Desgewenst kunnen, na verloop van tijd, de consulten met langere 

tussenpozen plaatsvinden. 

De kosten (indien u bij Menzis en Anderzorg verzekerd bent, lees dan 

ook hieronder) per januari 2009 bedragen 85,- euro per consult. 

Vergoedingen 

Er zijn zowel vergoedingsmogelijkheden vanuit de basisverzekering, als 

vanuit de aanvullende verzekering. 

Vanuit de basisverzekering 

Eerstelijnsvergoedingen 

Bent u verzekerd bij Menzis, of Anderzorg? 

Hiermee heb ik een contract afgesloten. 

U komt dus in dat geval in aanmerking voor vergoeding vanuit de 

basisverzekering, in het kader van een individueel eerstelijns 

psychologisch consult. 

De door Mensiz en Anderzorg vastgelegde vergoeding bedraagt 82,60 

euro voor een consult van 45 minuten. 



Hier zijn echter wel voorwaarden aan verbonden. 

Zo dient u door uw huisarts verwezen te worden en uw problematiek mag 

niet al te gecompliceerd zijn. 

In de eerste lijn krijgt u standaart acht consulten vergoed. 

Indien u tevens aanvullend verzekerd bent, kan dit aantal met nog eens 

acht consulten (bij de hoogste aanvullende verzekering 'Extra Verzorg 4') 

uitgebreid worden. 

U betaalt 10,- euro aan eigen bijdrage per consult. 

Andere verzekeraars vergoeden vaak ook eerstelijnsconsulten vanuit de 

basisverzekering, soms voor een lager bedrag. 

Een zogenaamde restitutienota. 

Houdt er rekening mee dat uw eigen risico van 150,- per jaar bij ook bij 

eerstelijnsbehandelingen geldt! 

Tweedelijnsvergoedingen. 

De tweede lijn is bedoeld voor mensen met complexe problemen, die 

langdurende therapie nodig hebben. 

Hiervoor wordt er een DBC (diagnosebehandelingscombinatie) geopend. 

Indien geïndiceerd, kunt u mogelijk hiervoor aanmerking komen. De 

voor vergoeding benodigde DBC wordt via de landelijke GGZ-instelling 

EUROPSYCHE, geopend. 

Het merendeel van de verzekeraars wordt via EuroPsyche vergoed. 

U betaald 15,60 per consult en u kunt net zoveel consulten volgen als u 

nodig heeft. 

Voor de tweede lijn is een verwijzing van de huisarts verreist! 

Aanvullende verzekeringen 

Hypnotherapie wordt vaak door zorgverzekeraars (geheel of gedeeltelijk) 

vergoed. 

Bij vergoeding vanuit de aanvullende verzekering geldt het eigen risico 

van 150,- euro per jaar niet, ook heeft u geen verwijzing van uw huisarts 

nodig. 

Zorgverzekeraars die - afhankelijk van de afgesloten aanvullende polis - 

geheel of gedeeltelijk vergoeden, zijn (onder onder voorbehoud): 

Agis 

De Amersfoortse 

CZ Zorgverzekeringen 

FBTO 



Fortis ASR 

Goudse Verzekeringen 

Groene Land 

Menzis 

OHRA 

OZ Zorgverzekeringen 

UVIT groep (Univé, VGZ, IZA, 

TRIAS) 

PWZ Achmea 

VGZ 

Zilveren Kruis Achmea 

Bovenstaande gegevens hebben betrekking op de situatie van begin 2009 

en veranderen regelmatig. 

U kunt dan ook het beste contact opnemen met uw eigen zorgverzekeraar. 

Vermeld dat het om een therapeut gaat die lid is van het NGVH en 

geregistreerd is bij de NAP! 

Meer informatie over de vergoedingsmogelijkheden, in de aanvullende 

verzekeringssfeer, van de diverse verzekeraars kunt u vinden op de 

website van de NGVH beroepsvereniging: NGVH - VERZEKERINGEN 

pictures by AMC Verhoogt 



Ladogameerhof 277 

1060 RG Amsterdam 

Telefoon: 020 684 71 39 

E-MAIL CONTACT 

Praktijkadres 

Beweeg de cursor over de kaart voor meer details 

Routebeschriving 

Ladogameerhof is gelegen in de Amsterdamse wijk De Aker en is zowel 

met eigen als met openbaar vervoer gemakkelijk en snel bereikbaar. 

Met openbaar vervoer 

Tramlijn 1 stopt praktisch voor de deur: halte Inaristraat. 

Vanaf het Leidseplein tussen de 23 en 29 minuten met tramlijn 1 

Vanaf station Lelylaan tussen de 11 en 13 minuten met tramlijn 1 



Vanaf NS Centraalstation ongeveer 30 minuten (met sneltram/trein 

naar station Lelylaan en vervolgens tramlijn 1) 

Met eigen vervoer vanaf de A9 

Op de A9 neemt u afslag nummer 7 Badhoevedorp, Lijnden, 

Amsterdam-Osdorp. 

U volgt de S 106 richting Lijnden - Amsterdam-Osdorp. 

Na twee rotonden (nadat u over de ringvaart bent gereden) verlaat u 

de S 106, door rechts af de straat De Alpen in te slaan (S 107). 

Na 940 meter (de vijfde straat links) slaat u links af de Inaristraat in 

en vervolgens de eerste straat rechts af het Ladogameerhof in. 

Met eigen vervoer vanaf de A10 

U kunt op de A10 zowel afslag S 106 als S 107 

nemen. 

Afslag S 106 

U volgt de S 106 richting Osdorp (Cornelis Lelylaan) totdat u bij 

Meer en Vaart komt (bij de Sloterplas). 

Hier slaat u links de Meer en Vaart op om vervolgens na 300 meter 

rechts af de Pieter Calandlaan in te slaan. 

Na 2 kilometer (na het winkelcentrum De Dukaat op het Ecuplein 

aan uw rechterhand) - u zit inmiddels op de S 107 - slaat u rechts af 

de Inaristraat in en vervolgens meteen de eerste straat rechts, het 

Ladogameerhof in. 

Afslag S 107 

U volgt de S 107. Wanneer u op de Pieter Calandlaan rijdt, passeert u 

aan uw rechterhand het tuincentrum Intratuin en even later het 

winkelcentrum De Dukaat op het Ecuplein. 



Na het winkelcentrum slaat u rechts af de Inaristraat in en vervolgens 

meteen de eerste straat rechts, het Ladogameerhof in. 

Bij het appartementencomplex verlaat u de straat en loopt u links van 

het complex het looppad - dat door een plantsoen in de richting van 

het water loopt – af. 

Na ongeveer 30 meter ziet u rechts van u de deur van nummer 277. 

Gratis en voldoende parkeergelegenheid voor de deur! 

Voor meer info: WWW.ROUTENET.NL 

ALGEMENE KENMERKEN MOGELIJKE OORZAKEN 

PSYCHISCHE KLACHTEN EN HYPNOTHERAPIE 

Psychische klachten en symptomen 

Op deze pagina ga ik in op algemene kenmerken 

van psychische klachten om te eindigen met 

mijn visie op psychische klachten benaderd 

vanuit de hypnotherapie. 

ANGSTSTOORNISSEN: ANGST EN FOBIEËN 

POST TRAUMATISCHE STRESS STOORNIS (PTSS) 

ONZEKERHEID EN ZELFVERTROUWEN 

DEPRESSIE EN HYPNOTHERAPIE / HYPNO-PSYCHOTHERAPIE 

ANTIDEPRESSIVA OF PSYCHOTHERAPIE 

Algemene kenmerken van psychische klachten en symptomen 

Psychische klachten of symptomen kenmerken zich met name door het 

ervaren van ongewenste emoties of gevoelens, waar we meestal maar 

weinig controle over hebben. Daarnaast is er vaak sprake van min of 

meer oncontroleerbaar gedrag, zoals dwanggedachten en handelingen, 

niet te stoppen piekeren, verslavingsgedrag, vermijdinggedrag. 

Psychische klachten kennen we allemaal in meer of mindere mate. 

Iedereen maakt wel eens momenten of perioden van angst, paniek, 

onzekerheid, of depressiviteit mee. Meestal gaan dit na verloop van tijd 



vanzelf weer over. 

Wanneer ze echter niet overgaan en worden ervaren als een ernstig lijden 

en/of ons maatschappelijk, sociaal functioneren in sterke mate beperken, 

spreekt men van psychische stoornissen. 

Psychische klachten variëren in zwaarte. Hoe vaker, intenser, schadelijker 

(mate van economische en sociale schade) en hoe langer de duur (van 

bijvoorbeeld een paniekaanval), hoe zwaarder. 

Klachten kunnen daarnaast ook variëren in de mate van complicatie. 

Minder gecompliceerd is het wanneer we doorgaans probleemloos door 

het leven gingen, totdat we een verkeersongeluk meemaakten waarop we 

reageerden met een fobische angst voor auto’s. 

Gecompliceerd is het wanneer een dergelijke klacht samengaat met vele 

belemmerende opvattingen over onszelf, grote twijfels over ons 

vermogen om te veranderen, tegengestelde innerlijke behoeften of 

conflicten en een verleden van langdurig, herhaaldelijk fysiek of 

psychisch misbruik. 

Klachten die zwaarder zijn, kunnen soms verrassend snel met therapie 

worden opgelost en omgekeerd kan een schijnbaar lichter probleem door 

zijn complexiteit soms veel psychotherapeutisch werk vereisen. 

Mogelijke oorzaken van psychische klachten 

Er bestaan vele ideeën en theorieën over de oorzaken van psychische 

klachten. Om er slechts enkelen te noemen: 

Psychische klachten ontstaan door bezetenheid of hekserij (derde 

wereld) 

Ze zijn het gevolg van onverwerkte vorige levens (new-age, 

reïncarnatietherapie). 

Klachten ontstaan door herinneringen die ons energieveld verstoren 

(energetische psychologie). 

Klachten ontstaan door foutieve leer- of conditioneringsprocessen 

(gedragstherapie). 

Psychische symptomen zijn symbolen voor diepe innerlijke 

conflicten, die hun wortels hebben in de vroege jeugd 

(psychodynamisch therapie). 

Klachten ontstaan door verwarring binnen de hiërarchieën in 

gezinnen. Ze hebben een symbolische betekenis en worden als 



machtsmiddel in relaties gebruikt. (strategische therapie). 

Klachten zijn het gevolg van verkeerde denkprocessen (cognitieve 

therapie). 

Problemen ontstaan door het onvermogen om innerlijke hulpbronnen 

te vinden (NLP). 

Veel psychotherapeutische scholen gaan ervan uit dat psychische klachten 

mede in stand worden gehouden door secundaire winst: de klacht heeft 

bijvoorbeeld als bijeffect het voordeel dat we er aandacht van onze 

partner door krijgen; of het voorkomt bijvoorbeeld dat we 

verantwoording moeten nemen om grenzen stellen en confrontaties aan te 

gaan. 

De Oplossingsgerichte therapie ziet daarentegen weer helemaal niets in 

de theorie van de secundaire winst. Zij stelt dat klachten simpelweg 

ontstaan doordat mensen steeds dezelfde manier van oplossen kiezen. Als 

dat niet werkt gaan ze het nog harder proberen; kortom steeds meer van 

hetzelfde doen wat niet werkt (steeds harder proberen te slapen, bij 

slapeloosheid). 

Wat moeten we met het bovenstaande? Wat moeten we geloven, wat is 

waarheid? 

Psychische klachten en hypnotherapie 

Toen ik me in de hypnotherapie begon te scholen heb ik me sterk laten 

beïnvloeden door de wijlen Amerikaanse psychiater Milton Erickson. Hij 

wordt gezien als één van de belangrijkste grondleggers van de moderne 

hypnotherapie. 

Hij stond bekend om zijn fabelachtig succes bij hopeloos moeilijke 

cliënten waar niemand wat mee kon. Door velen wordt hij dan ook als de 

beste therapeut van de vorige eeuw gezien. 

Erickson stelde dat mensen zo uniek en gecompliceerd zijn dat de echte 

oorzaak nooit met zekerheid te vinden is. Een ander motto van hem was: 

‘voor iedere cliënt een nieuwe theorie en een nieuwe therapie.’ 

Zonder Erickson hier helemaal in te willen volgen, zie ik veel in zijn 

relativerende en pragmatische benadering. 

Alle theorieën en zienswijzen kunnen hun waarde hebben. De waarde 

ervan wordt mijns inziens bepaald door wat je er therapeutisch mee kunt 

doen bij een specifieke cliënt met zijn specifieke aard en klachten. 



Bij het kijken naar de klachten van cliënten laat ik me vooral leiden door 

onderstaande zienswijzen: 

Een algemeen uitgangspunt binnen de hypnotherapie is dat het bij 

problemen niet om de externe werkelijkheid zelf gaat, maar om de 

innerlijke kijk op onszelf en de wereld, die bepaalt wat we ervaren en 

hoe we op de dingen reageren. 

Klachten houden dus verband met hoe we denken en waarnemen. Zo 

kunnen we te snel conclusies trekken, de dingen te zwart wit zien, 

van het ergste uitgaan, uitgaan van te algemene aannames, of 

belemmerende overtuigingen (‘niemand is te vertrouwen’). Vaak is er 

sprake van beladen levensthema’s die tot bepaalde symptomen 

leiden. Zo kunnen er thema’s spelen op het gebied van competentie 

(‘’ben ik wel goed genoeg’), acceptatie (‘mag/kan ik wel zijn wie ik 

ben’) en controle (‘ben ik niet hulploos overgeleverd aan anderen, als 

ik niet over alles de controle heb’). 

Leren constructiever te denken en waar te nemen is hier de 

boodschap. Zie COGNITIEVE THERAPIE 

Vaak zien we bij klachten dat mensen steeds meer van hetzelfde doen 

dat niet helpt. Leren dingen anders te doen en vooral meer te doen 

van wat al (een beetje) helpt is hier de remedie. Zie SOLUTION- 

FOCUSED THERAPY 

Hypnotherapie gaat ervan uit dat wat we ons in woord en beeld 

voorhouden ons psychisch en lichamelijk beïnvloedt. Vaak zijn 

klachten en met name DEPRESSIES te zien als een vorm van 

negatieve zelfhypnose. We ‘zeggen’ dan continu de meest 

afschuwelijke dingen tegen onszelf (negatieve zelfsuggesties). 

De negatieve hypnose onderbreken en omzetting in een 

therapeutische hypnose is hier het eerste doel. 

Last but not least: net als in de EMDR, worden in hypnotherapie 

ongewenste vormen van dissociatie (ontkoppeling) als één van de 

grote boosdoeners gezien. 

Problematische of emotionele ervaringen hebben namelijk de neiging 

om, door de stresshormonen die tijdens zulke ervaringen vrijkomen, 

gedissocieerd (geïsoleerd) in ons zenuwgestel opgeslagen te worden. 

Ze communiceren dan niet meer met onze aangeboren en 

aangeleerde, volwassen probleemoplossende inzichten en vermogens. 

Iedere keer dat ze getriggerd worden (door iets wat er associatief op 

lijkt) worden we dan overrompeld door sterke reacties. Reacties waar 

we ons achteraf, wanneer we er weer van bijgekomen zijn, vaak over 

verbazen. 



Moeilijke ervaringen hebben dus de neiging om vast te gaan zitten en 

leiden vaak tot belemmerende opvattingen over onszelf en de wereld. 

Met hypnotherapie leren we nieuwe associatieve kanalen te leggen tussen 

onze problemen en onze probleemoplossende vermogens. 

Hypnotherapie kenmerkt zich daarbij door positivisme: aandacht voor 

innerlijke kracht en hulpbronnen (elke gedachte, herinnering, voorstelling 

die helpt bij probleemoplossing) voor haalbare doelen. Door het beroep 

dat moderne hypnotherapie doet op onze vaak onbewuste, vitale, 

probleemoplossende vermogens wordt het in het algemeen als een 

prettige en effectieve therapie ervaren. 

Angst 

Auteursrecht O.C. Delfin, all rights reserved 2005-2009 - pictures by 

AMC Verhoogt 

PANIEKAANVALLEN ANGSTSTOORNISSEN FOBIEËN 

SPECIFIEKE FOBIEËN SOCIALE FOBIE AGORAFOBIE 

BEHANDELING 

Een artikel van Olivier Delfin, 



De mensen lijden niet door de dingen, 

maar door hun voorstellingen bij de dingen 

Epictetus – 50 NC 

Angst is een normaal verschijnsel, dat net als pijn bij het leven hoort. Pijn 



is een nuttig signaal dat ons vertelt dat er iets mis is en ons dwingt om 

aandacht en rust te geven aan bijvoorbeeld verwondingen. Zonder het 

vermogen om pijn te ervaren zouden we niet erg lang leven. 

Angst is ook een signaal. Een signaal dat iets wat we als belangrijk in ons 

leven ervaren, bedreigd wordt, of dat we dat in ieder geval denken. Angst 

motiveert ons de bedreiging te vermijden of met gerichte actie aan te 

pakken. 

Problematisch wordt het echter wanneer we gevaren zien waar die niet 

zijn, of wanneer we bepaalde risico’s enorm gaan overdrijven. 

We zien dan onmiddellijk allerlei rampen in de toekomst opdoemen. 

Rampzalige verwachtingen waarop we gefixeerd raken. 

Moeten we bijvoorbeeld een presentatie op het werk gaan geven, dan 

verwachten we niet alleen dat het niet goed zal gaan, maar zien we als 

consequentie daarvan ons al ontslagen worden en in de goot eindigen. 

We vergeten dan onze eigen vermogens die we hebben om in te grijpen, 

dat er anderen zijn die ons kunnen helpen en dat tussen het geven van een 

presentatie en een in ‘de goot belanden’ er een oneindig aantal 

keuzemomenten liggen. Keuzemomenten waarop we invloed kunnen 

uitoefenen op de loop van de gebeurtenissen in ons leven. 

Paniekaanvallen en de menselijke evolutie 

Angst kan tot een paniekaanval leiden. 

Een paniekaanval kenmerkt zich onder andere door hartkloppingen, 

transpireren, trillen of beven, duizeligheid, benauwdheid, angst om gek te 

worden of de controle te verliezen. Héél onaangenaam! 

Bij paniekaanvallen spelen onze evolutionair bepaalde primaire reacties 

een rol. 

Wanneer onze hersenen iets interpreteren als gevaarlijk of 

levensbedreigend, komen er stresshormonen in ons lichaam vrij. 

Hormonen die het lichaam gereed maken om onmiddellijk te vluchten of 

te vechten. 

Schatten onze hersenen in dat we sterker zijn dan vechten we. Is de 

inschatting dat de bedreiging sterker is dan vluchten we. 

In de tijd dat we als mensheid nog op de savannes leefden en regelmatig 

geconfronteerd werden met een gevaarlijk dieren, was dit een nuttige 

reactie. Naast een vlucht of vecht reactie, kunnen we ook reageren met 

een zogenaamde freeze (verstijven van angst) reactie. 

Onze hersenen schatten in dat geval in, dat elke vorm van actie (vluchten 

of vechten) onwenselijk is en de situatie alleen maar erger maakt. 

Wegrennen voor een beer die je achterna komt, stimuleert alleen maar het 

jachtinstinct van het dier en je wint het met rennen nooit. 

Doen alsof je dood bent, lijkt dan de beste oplossing. De bloeddruk daalt, 

waardoor we kunnen flauwvallen. Zouden we al gewond zijn en bloed 



verliezen, dan kan een lagere bloeddruk onze overlevingkansen 

vergroten. We verliezen dan immers minder bloed. 

Een probleem is echter dat onze hersenen onschuldige situaties vaak ten 

onrechte als levensbedreigend interpreteren. De hersenen maken als het 

ware een interpretatiefout. We zien dan beren, waar ze er niet zijn! 

Als we bijvoorbeeld ons bloed laten prikken en onze hersenen reageren 

alsof we een gapende wond hebben - waar het bloed uitstroomt - krijgen 

we een freeze reactie waarbij de bloeddruk daalt. Resultaat: we vallen 

flauw. 

Zijn we bang dat een volgende keer wanneer we geprikt moeten worden, 

hetzelfde zich gaat herhalen, dan kunnen we een zogenaamde injectie of 

prikfobie ontwikkelen. 

De lichamelijke effecten van onze ingebouwde vecht-vlucht of freeze 

reactie, hebben de neiging om de gemaakte foute interpretatie verder te 

versterken: We interpreteren iets als bedreigend, onze hersenen activeren 

onze vecht-vlucht reactie, we krijgen allerlei lichamelijke verschijnselen, 

zoals een verhoogde hartslag, toegenomen spierspanning. 

Vervolgens zien we deze lichamelijke reacties/gevoelens als bewijs dat 

we wel echt in gevaar moeten zijn, waarmee de hele keten opnieuw 

verder versterkt wordt. Een zich zelfversterkende spiraal, die vaak lastig 

te onderbereken is. 

Angststoornissen 

Als mens kunnen we allerlei angststoornissen ontwikkelen. Angst gaat 

dan ons leven beheersen en beperken. 

De meest bekende, onderscheidde angststoornissen zijn: 

Gegeneraliseerde angststoornis: van muggen olifanten maken, 

buitensporig zorgen maken over allerlei zaken. 

Paniekstoornis zonder agorafobie: regelmatig voorkomende 

paniekaanvallen. Zich grote zorgen maken en bang zijn voor een 

mogelijke volgende aanval. 

Paniekstoornis met agorafobie: regelmatige paniekaanvallen, samen 

met de aanwezigheid van agorafobie (zie voor AGORAFOBIE 

verderop in dit stuk). 

POSTTRAUMATISCHE STRESS STOORNIS (PTTS): 

herhaaldelijke herbelevingen, grote prikkelbaarheid of 

gevoelsafstomping en vermijdend gedrag naar aanleiding van een 

schokkende, traumatische ervaring. De symptomen zijn langer dan 



één maand na de gebeurtenis aanwezig. 

Acute stressstoornis: ongeveer hetzelfde als bij posttraumatische 

stresstoornis, maar de symptomen zijn niet langer aanwezig dan één 

maand na een traumatische gebeurtenis. 

Obsessieve-compulsieve stoornis: dwanggedachten en 

dwanghandelingen, angst om besmet te raken, e.d. 

FOBIEËN: zie hieronder. 

Fobieën 

Fobieën zijn bij het grote publiek een van de meest bekende vormen van 

angststoornissen. 

Kenmerkend voor fobieën is dat we hierbij de situaties (triggers) die de 

fobische reactie oproepen, hardnekkig vermijden. Fobieën zijn geen 

volstrekt irreële angsten, zoals men tot voor kort dacht. 

Bij fobieën zijn we dan ook niet zo zeer bang voor de objecten of 

situaties zelf, maar voor de consequenties die ze vertegenwoordigen. 

Een tunnel kan instorten, een vliegtuig kan gekaapt worden, honden 

kunnen bijten, in water kan je verdrinken! 

Allemaal zaken die kunnen gebeuren, maar waarop de kans dat het 

gebeurd meestal heel klein is. Bij fobieën worden de risico’s dan veel te 

groot gezien en als zeer reëel ervaren. 

Verschillende soorten van fobieën 

Men onderscheidt specifieke fobieën (ook wel enkelvoudige fobieën 

genoemd), naast de zogenaamde sociale fobie en de agorafobie (met of 

zonder paniekstoornis in de voorgeschiedenis). 

Specifieke fobieën 

Bij specifieke fobieën reageren we met heftige angst bij bepaalde 

concrete objecten of situaties. 

Denk bijvoorbeeld aan de volgende fobieën: spinnenfobie, hydrofobie 

(waterfobie), bruggenfobie, tunnelfobie, vliegfobie (vliegangst), 

claustrofobie (angst voor kleine ruimten). 

Eigenlijk kunnen we in principe voor van alles en nog wat een specifieke 

fobie ontwikkelen. Angst voor de dood speelt hierbij een achterliggende 

rol. 



Mogelijke oorzaken: 

Erfelijke gevoeligheden lijken een rol te kunnen spelen bij het ontstaan 

van fobieën. Zo ontwikkelt de een door bepaalde levenservaringen sneller 

een depressieve stoornis, en de ander een angststoornis of een 

somatisatiestoornis (lichamelijke klachten die geen – noemenswaardige - 

medische oorzaak hebben). Net zoals de een sneller hoofdpijn en de 

ander maagpijn bij spanningen krijgt. 

Alleen een erfelijke gevoeligheid leidt (hoogstwaarschijnlijk) niet tot het 

ontstaan van fobieën. Bepaalde levenservaringen, al dan niet in 

combinatie met dergelijke gevoeligheden, kunnen wel tot het ontstaan 

van fobieën leiden. 

Kijken we naar een specifieke fobie, dan zien we vaak dat er een 

eenmalige emotioneel beladen (leer)ervaring of traumatische gebeurtenis 

er aan ten grondslag ligt. 

Bijvoorbeeld: 

Een vrouw werd fobisch voor auto’s na een auto ongeluk te hebben 

meegemaakt. 

Een vrouw was, toe ze acht jaar was, getuige van hoe een man door 

de bliksem dodelijk getroffen werd. Hierna ontwikkelde zij een 

ernstige fobische angst voor onweer. Het zien van donker wordende 

wolken was al voldoende om angstig te worden. 

Een man met vliegangst, had als kind het volgende meegemaakt: 

toen hij aan het spelen was op een afvalplaats kroop een vriendje van 

hem in een oude koelkast die vervolgens omviel, waardoor zijn 

vriendje er niet meer uit kon. Toen hij later, ontdaan (hij had zich 

geïdentificeerd met de paniek van zijn vriendje) thuiskwam en het 

voorval vertelde, reageerde zijn vader met “laat dat een goede les 

voor je zijn, ga nooit ergens in waar je niet meer uit kunt!” 

Leerervaringen die op jonge leeftijd zijn ontstaan hebben vaak te maken 

met gevaar voor fysieke verwondingen en de dood. Angst voor honden, 

duisternis, storm, water, vreemden zijn dan ook typerende angsten voor 

kinderen onder de zes jaar. 

Pas bij de wat oudere kinderen gaat angst voor sociale verwondingen 

(afwijzing) een rol spelen. Angsten die aanleiding kunnen geven voor het 

ontwikkelen van een sociale fobie (voor sociale fobieën zie verdop). 

Het is ook mogelijk dat dergelijke specifieke leerervaringen of trauma’s 

niet te vinden zijn. Het lijkt dan alsof we op een of andere manier in een 

kinderfase zijn blijven steken. 

Angst voor honden, vreemden, onweer zijn hele normale reacties bij 

kinderen. Wanneer we ouder worden en onze vermogens en inzichten 

groeien, overwinnen we normaliter deze angsten. Werd echter het 



ontwikkelen van ons zelfvertrouwen weinig gestimuleerd, gedroegen 

onze ouders zich als voorbeeldfiguren (sociale modellering) erg angstig, 

vermijdend of verbeschermend, dan kan dit aanleiding geven tot latere 

angststoornissen. 

Wat de mogelijke oorzaken ook mogen zijn, vermijding van de gevreesde 

situaties of objecten versterkt en houdt de fobie in stand. 

Sociale fobie 

Bij een sociale fobie, reageren we met paniek in talrijke sociale situaties. 

Situaties die we daarom gaan vermijden. 

Kenmerkend is de angst om in sociale situaties negatief beoordeeld te 

worden. We zijn dan ook bij een sociale fobie erg op de buitenwereld 

gericht, op signalen die op goed of afkeuring wijzen. 

De angst om belachelijk gemaakt te worden, niet geaccepteerd te worden 

en sociaal uitgesloten te worden, vormt de basis van deze fobie. 

Negatieve opvattingen over ons zelf spelen hierbij een rol. We geloven 

ergens dat we ‘dom, raar of niet goed genoeg zijn.’ 

Agorafobie (plein of straatvrees) 

Bij agorafobie ervaren we heftige paniekgevoelens zodra we zonder 

(veilige) bekenden van huis zijn. 

Zowel ruimtes waar we niet kunnen vluchten (in de rij voor de kassa in 

de supermarkt) als ook open, wijde vlaktes zijn met name moeilijk. 

De paniek die we ervaren - wanneer we een agorafobie hebben - doet 

sterk denken aan de paniek die een kind ervaart, wanneer het zijn of haar 

ouders op het strand of in de stad is kwijtgeraakt. 

Vaak is bij agorafobie sprake van een voorgeschiedenis in de jeugd van 

separaties (ouders die plotseling wegvielen). 

Bij een agorafobie zijn we - in tegenstelling tot een sociale fobie - vooral 

innerlijk gericht. Een gerichtheid op mogelijke, dreigende interne 

signalen die op rampen duiden, zoals hartaanvallen, flauwvallen, gek 

worden. We vrezen met name de controle over onszelf te verliezen. “Ik 

kan mezelf niet vertrouwen” is dan ook een veel gehoorde uitspraak bij 

deze fobie. 

Meestal gaat een periode van stress, zelftwijfel en onzekerheid aan het 

ontstaan van deze fobie vooraf. 

Stress, die nieuwe situaties en ervaringen oproepen. Bijvoorbeeld 

wanneer we voor het eerst in ons leven gaan werken of voor het eerst 



moeder of vader worden. 

Behandeling van fobieën 

Paniekstoornissen en fobieën zijn onaangenaam en kunnen zeer 

beperkend zijn. Gelukkig zijn ze meestal goed te behandelen met 

psychotherapie. 

In het reguliere circuit is, naast medicatie, de COGNITIEVE THERAPIE 

de gebruikelijke behandelingstherapie. 

Bij fobieën maak ik, naast HYPNOTHERAPIE regelmatig gebruik van 

EMDR. 

Specifieke fobieën zijn meestal het gemakkelijkst te behandelen. 

Afhankelijk van diverse factoren zijn vaak 4 à 8 sessies voldoende. Soms 

zijn 2 sessies al voldoende. Agora en sociale fobieën vergen meer tijd en 

werk. 

De effecten van een sociale of agorafobie op ons dagelijks leven zijn 

meestal vele alen groter dan die van een specifieke fobie, zoals water of 

hoogtevrees (zolang we water of bergen weten te vermijden, is er niets 

aan de hand met ons leven). 

In plaats van iets wat we hebben - bijvoorbeeld de vrees voor water – lijkt 

het alsof ons leven helemaal vervlochten is met onze problemen. Alsof 

we zelf het probleem zijn. 

Ontdekken dat we veel en veel meer zijn dan onze symptomen, controle 

leren ontwikkelen over onze klachten en het veranderen van de 

onderliggende belemmerende opvattingen over onszelf kost bij deze 

fobieën een bepaalde tijd. Daarnaast leren we bij een sociale fobie vaak in 

eerste instantie niet zo snel, doordat we een lange geschiedenis hebben 

van het vermijden van tal van sociale situaties. Kan het overwinnen van 

een specifieke fobie dus vaak relatief snel en plotseling gaan, bij agora en 

sociale fobieën is er meestal sprake van een meer stapsgewijs proces van 

verdergaande verbeteringen. 

Auteursrecht: Olivier C. Delfin, all rights reserved 2005-2009 



SYMPTOMEN VERLOOP EFFECTEN PSYCHOTHERAPIE 

EN PTTS 

Posttraumatische stressstoornis/PTTS 




Traumatische gebeurtenissen – het woord trauma wil zeggen 

‘verwonding' - laten vaak langdurige psychische sporen achter. 

Met name wanneer zulke gebeurtenissen een feitelijke of dreigende dood 

of ernstige verwonding met zich meebrengen, of een bedreiging vormen 

voor de fysieke integriteit van onszelf of de andere aanwezigen. 

Denk bijvoorbeeld aan het meemaken van aardbevingen, ernstige 

ongelukken, verkrachtingen, folteringen, criminele of 

oorlogshandelingen. 

Gebeurtenissen die vaak intense gevoelens van afschuw, angst, walging, 

machteloosheid en onmacht oproepen en aanleiding kunnen zijn voor het 

ontwikkelen van een zogenaamde post traumatische stress stoornis 

(PTSS). 

Posttraumatische stressstoornis/PTSS symptomen 

Om van een PTSS te kunnen spreken, moet één maand na een 

traumatische gebeurtenis te hebben meegemaakt, er sprake zijn van de 

volgende symptomen: 

Regelmatige herbelevingen van de gebeurtenis, zoals beelden die 

zich opdringen, nachtmerries, of flashbacks. 

Bij flashbacks wordt het trauma zo sterk herbeleefd dat we het besef 

van het ‘hier en nu' gedeeltelijk of helemaal kwijt raken. 

Het lijkt alsof het weer helemaal opnieuw gebeurt. We ervaren 

daarbij weer dezelfde fysieke gewaarwordingen (en fysieke pijn) als 

tijdens het trauma. 



Verhoogde prikkelbaarheid. Zo hebben we moeite met inslapen. We 

hebben overdreven schrikreacties, een slechte concentratie en zijn 

overmatig waakzaam. Het lijkt alsof onze alarmbellen bij het minste 

geringste gaan rinkelen. 

Het vermijden van prikkels (triggers) die aan het trauma doen 

denken, of een algemeen gevoel van afstomping en emotionele 

vervlakking. We vermijden gedachten, gesprekken en gevoelens rond 

het trauma. 

Vaak raken we vervreemd van anderen, we hebben nergens meer 

belangstelling voor en we zijn in een depressieve stemming. 

Bij PTSS kunnen we dus heftig geprikkeld zijn of juist lijden aan een 

gevoel van afgestompt zijn. Beide affectieve toestanden kunnen zich ook 

regelmatig afwisselen. 

Het verloop van PTSS 

Het goede nieuws is dat bij het merendeel van de mensen PTSS vanzelf 

na verloop van tijd overgaat. 

Het slechte nieuws is dat (zonder therapie) 15 à 25% zijn of haar verdere 

leven er last van blijft houden. Daarbij komt dat 60 % van de mensen een 

traumatisch gebeurtenis in hun leven meemaken en 25 % ervaren 

meerdere traumatische gebeurtenissen. 

Traumatisering op zowel jonge als ook op oude leeftijd, voorafgaande 

belastende ervaringen (moeilijke kindertijd, oorlogservaringen) en 

voorafgaande psychische stoornissen, geven een verhoogt risico op het 

ontwikkelen van PTSS na een traumatische gebeurtenis. 

Een religieus georiënteerd zijn, een gezond zelfbewustzijn en sterke 

sociale ondersteuning, verlagen daarentegen het risico van PTSS. 

Effecten van trauma's 

Een traumatische gebeurtenis is bijna altijd onverwacht en plotseling van 

aard. Het onderbreekt onze dagelijkse verwachtingen en aannames (zoals 

het weer zien van onze vrienden/geliefden nadat we van ons werk 

thuiskomen). 

Het verstoort ruw ons gevoel van basisveiligheid, onze opvattingen over 

het leven, de mensen en onszelf. 

Geen wonder dus dat dergelijke gebeurtenissen aanleiding kunnen geven 



tot heel wat symptomen. 

Tijdens een traumatische gebeurtenis komen er in hoge mate 

stresshormonen vrij. 

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat dit hoge niveau van 

stresshormonen, kan leiden tot een (langdurige) verstoring van het 

normaal functioneren van onze hersenen. De traumatische ervaring wordt 

hierdoor geïsoleerd en in brokstukken (van gevoelens, beelden, geluiden 

en sensaties) opgeslagen in onze hersenen. 

Het communiceert dan niet met onze aangeboren herstellende en 

probleemoplossende vermogens. Het wordt niet verwerkt tot een 

afgerond onderdeel van ons levensverhaal. Ook kunnen we er vaak maar 

moeilijk over praten. 

Door de geïsoleerde en verbrokkelde opslag in onze hersenen blijft ons 

gevoel ons zeggen dat we in gevaar zijn, terwijl we verstandelijk weten 

dat we (weer) veilig zijn. 

Psychotherapie en PTSS 

Wanneer de effecten van een trauma na verloop van tijd niet afnemen of 

voldoende verdwijnen, kan therapie uitkomst bieden. 

Met name EYE MOVEMENT DESENSITIZATION AND 

REPROCESSING (EMDR) is dé aangewezen therapie bij PTSS. 

Deze therapie zorgt ervoor dat het trauma als het ware uit zijn geïsoleerde 

toestand wordt losgetrokken, zodat het zich weer verbindt en kan 

communiceren met onze aangeboren herstellende en probleemoplossende 

vermogens. 

Er is geen therapie, waar zoveel onderzoek naar gedaan is en die zo 

gunstig te voorschijn komt bij PTSS, als EMDR. 

Andere therapieën kunnen echter ook werkzaam zijn, zoals 

HYPNOTHERAPIE (vooral de technieken die leren om afstand te 

ontwikkelen ten opzichte van het trauma) en COGNITIEVE 

GEDRAGSTHERAPIE. 

Wat de therapie van keuze dan ook mag zijn, eerst dient men te beginnen 

met een zogenaamde stabilisatiefase. 

Voordat we kunnen verwerken, moeten eerst de scherpe kantjes van onze 

klachten af en moet ons vertrouwen in onze herstellende vermogens 

hersteld en versterkt worden. 

Psycho-educatie kan hierbij een rol spelen, zoals het besef dat onze 

reacties volstrekt normale reacties zijn op een heel abnormale situatie. 

Daarnaast zijn technieken die ons leren om controle over onze 

symptomen uit te oefenen van belang. 

Bij de verwerkingsfase, kan het verwerken van een losstaand, eenmalig 



trauma (bijvoorbeeld een auto-ongeluk) - zeker met EMDR - snel gaan. 

Een à drie sessies EMDR zijn vaak voldoende. 

Dingen kunnen echter ook tegen zitten: zijn we bijvoorbeeld net 

ontslagen, hebben we geen bevredigende sociale contacten, zijn we heel 

erg gedemoraliseerd geraakt door onze symptomen, of waren we voor het 

trauma altijd al erg onzeker of zwaar op de hand, dan is er meer werk aan 

de winkel. 

Zijn we als kind langdurend en herhaaldelijk getraumatiseerd geweest, 

dan is een lang durende stabilisatiefase (waarin onze klachten afnemen en 

ons zelfvertrouwen verder groeit) meestal onontbeerlijk, voordat we 

überhaupt kunnen overgaan tot directe verwerking. 


CHRONISCHE ONZEKERHEID PATRONEN TIPS 

Onzekerheid en zelfvertrouwen 




Iedereen voelt zich wel eens onzeker. Onzekerheid over hoe we 

overkomen, over onze visie (of we de dingen wel goed zien), over onze 

beslissingen, of over onze kwaliteiten. 

Momenten of perioden van onzekerheid zijn niet alleen heel menselijk, 

het kan ook zijn positieve kanten hebben: het stimuleert ons om naar 

onszelf, onze kwaliteiten, of levenssituatie te kijken. 



Tijdelijke onzekerheid kan zo leiden tot nieuwe inzichten, keuzen en een 

hernieuwd of vergroot zelfvertrouwen. 

Chronische onzekerheid en gebrek aan eigenwaarde 

Vervelend wordt het echter, wanneer we erin blijven hangen, onze 

onzekerheid chronisch wordt en zich over steeds meer levensgebieden 

begint uit te breiden. 

Vaak hebben we in dan ergens het idee we eigelijk niet deugen, slecht, 

dom, of zwak zijn. 

We zijn dan niet alleen tijdelijk onzeker over bepaalde keuzen of 

vaardigheden, maar we hebben een algemeen gebrek aan eigenwaarde: 

het lijkt alsof we ons geboorterecht, om er onvoorwaardelijk te mogen 

zijn, hebben verloren. 

Geloven we dat we niet goed genoeg zijn - of dat de ander altijd 

belangrijker is, of dat we alleen waardevol zijn in zo verre we anderen 

helpen - dan verliezen we onszelf. 

Door een té sterk gericht zijn op de ander – wat de ander zou kunnen 

vinden of denken - vergeten we onze eigen kwaliteiten en zijn we ons niet 

meer bewust van wat we zelf willen, wat we zelf van iets vinden. 

Hebben we eenmaal een negatief zelfbeeld, dan proberen we vaak dit te 

compenseren door positieve bevestiging te zoeken. 

Acceptatie door anderen wordt dan té belangrijk. Zo belangrijk dat we 

geen onderscheid maken door wie, met wat en ten koste van wat we 

geaccepteerd willen worden. 

We vergeten onze kritische vermogens te gebruiken. Iedereen moet en zal 

ons aardig of goed vinden! 

Een valkuil waarbij we onze eigen waarden en grenzen inleveren om 

maar kost wat kost geaccepteerd te worden. 

Acceptatie die echter nooit echt bevredigend is, omdat anderen niet 

reageren op de echte persoon die we zijn en vanwege de hekel die we aan 

onszelf krijgen. Een hekel aan onszelf die ontstaat doordat we onze eigen 

waarden hebben uitverkocht. 

Wanneer acceptatie een té belangrijk, negatief beladen, centraal staand 

onderwerp in ons leven wordt, kunnen we een zogenaamde SOCIALE 

FOBIE ontwikkelen. 

In dat geval gaan we steeds meer sociale situaties vermijden uit angst 

voor negatieve beoordelingen en vanwege de paniekgevoelens die dat 

met zich meebrengt. 

Patronen bij een gebrek aan eigenwaarde 

Naast negatieve opvattingen over onszelf, zien we bij een gebrek aan 



eigenwaarde of chronische onzekerheid onder ander de volgende 

patronen: 

We blijven niet bij onszelf (wat we zelf van de dingen en de ander 

vinden). 

Om te bepalen of we iets goed hebben gedaan, gaan we uit van de 

criteria van anderen (alleen als de ander zegt dat het goed is, is het 

goed) en vergeten onze eigen maatstaven. 

We zijn te vaak en te veel bezig met wat de ander aan negatiefs over 

onszelf zou kunnen denken of vinden (gedachtelezen.) 

Zwart-wit denken: iets is helemaal goed of helemaal fout, zonder iets 

er tussenin. We zijn of op alle gebieden 100 % succesvol, of we zijn 

een totale mislukkeling. 

Perfectionisme (wat samengaat met zwart-wit denken): alles moet 

altijd 100 % goed of succesvol zijn wat we doen, of het is helemaal 

fout. We denken daarbij vaak dat het rampzalig is om fouten te 

maken. Meestal proberen we met ons streven naar perfectie om 

kritiek of teleurstelling van anderen te voorkomen. Vaak streven we 

bij perfectie niet zozeer onze eigen normen en idealen na, maar de 

waarden en normen van anderen, die we onbewust of kritiekloos 

hebben overgenomen. 

Een constant vergelijken met anderen: er is altijd wel iemand te 

vinden die iets beter kan dan wij. 

Een negatieve focus: een eenzijdige focus op wat we nog niet kunnen 

of bereikt hebben, in plaats van een focus op wat we wel kunnen en 

al bereikt is. 

Tips voor vergroting van zelfvertrouwen 

Bij lichtere vormen van onzekerheid kan tevens DE ZELFHULP CD 

"ZELF - VERTROUWEN" uitkomst bieden. 

Bewustwording van bovenstaande opvattingen en patronen, zonder – 

en dat is van essentieel belang – uzelf hierover te veroordelen, leidt 

vaak al vanzelf tot verandering. 

Train uzelf in een extern, naar buiten gericht gebruiken van uw 

zintuigen. Stop met gedachtelezen: u weet niet wat de ander zou 

kunnen denken. Vraag uzelf regelmatig af “wat valt mij op aan de 

ander, wat vind ik zelf van de ander of van de dingen, wat zijn mijn 



eigen maatstaven, wat wil ik zelf bereiken”? 

Vergelijk uzelf met uzelf: kijk regelmatig naar wat u al in uw leven 

hebt bereikt, of wat al beter gaat dan verleden week of verleden 

maand, om pas daarna te kijken naar wat nog beter in de toekomst 

kan. Probeer niet iemand anders te worden, maar ontwikkel het beste 

wat u in u heeft. 

Zet vraagtekens bij het niet-reële ideaal van perfectionisme: niet 

haalbaar, buiten de menselijke maat, is eigenlijk maar saai, geeft 

alleen maar onnodige stress. Maak opzettelijk zo nu en dan kleine 

(onschuldige) fouten. Vraag uzelf af of u uw eigen of andermans 

maatstaven voor succes volgt. Volg uw eigen maatstaven! 


DEPRESSIES KENMERKENDE PATRONEN 

DEPRESSIES EN ZELFHYPNOSE HYPNOTHERAPIE EN 

DEPRESSIES 

LITERATUUR 

Depressies, hypnose 

en hypno-psychotherapie/hypnotherapie 






Inleiding 

Tijdens de tachtiger jaren, vroeg ik me voor het eerst af of hypnose en 

hypnotherapie – tegenwoordig steeds vaker hypno-psychotherapie 

genoemd - een effectief alternatief kon zijn voor de gebruikelijke 

behandeling van depressies. 

Destijds was er nog relatief weinig bekend over dit onderwerp. De 

opvattingen die hierover leefden, werden nog sterk gekleurd door de 

psychoanalytische theorieën van Freud. 

Gelukkig is er tegenwoordig heel wat meer bekend over dit onderwerp en 

valt er veel zinnigs over te zeggen over: 

Hypnotherapie en de toepassing ervan bij depressies. 

De vraag of hypnotherapie al dan niet een contra-indicatie is bij de 

behandeling van depressies, zoals men vroeger vaak dacht. 

De mogelijke meerwaarde van hypnotherapie bij depressies. 

Hoe men vanuit de hypnotherapie kan kijken naar het verschijnsel 

depressie. Is depressie bijvoorbeeld te beschouwen als een vorm van 

negatieve zelfhypnose? 

In dit artikel heb ik, naast mijn eigen inzichten en ervaringen, me vooral 

laten leiden en inspirerendoor de Amerikaanse psychotherapeut Michael 

Yapko. 

Yapko is een van de grootste autoriteiten op het gebied van depressie, 

hypnose en hypnotherapie. Hij is auteur van vele boeken en artikelen 

over deze onderwerpen, zoals het gedeelte over depressie in de 

Encyclopia Britannica, Hij heeft buitengewoon veel bijgedragen aan 

nieuwe, rake inzichten op deze gebieden. 

Laat we beginnen met depressies en de kenmerkende patronen die we 

daarbij kunnen onderscheiden. 

Depressies 

Als mens maken we allemaal van tijd tot tijd perioden mee, waarin we 

ons gedeprimeerd en somber voelen. Onze interesse en het plezier in de 

dingen lijken we verloren te hebben. 

Wanneer zo’n periode echter na een paar dagen of weken nog niet voorbij 

is, ontwikkelen we een zogenaamde stemmingsstoornis; een depressie. In 

de psychopathologie heet dit een depressieve stoornis. 



In 1999 sloeg de World Health Organisation (WHO) alarm over de 

wereldwijde toename van depressie. Het is momenteel de vierde 

menselijke ondermijnende conditie of kwaal, na hartkwalen, kanker en 

verkeersongelukken. 

De WHO voorspelde tevens dat in 2020 depressies zo zullen zijn 

toegenomen (ondanks het in het westen enorm toegenomen gebruik van 

antidepressiva) dat het de tweede algemene oorzaak van menselijk lijden 

zal zijn. 

Een depressieve stoornis is een uiterst nare, ondermijnende conditie. 

Kenmerken van depressie zijn onder andere: een zich verdrietig of leeg 

voelen, een zich waardeloos voelen, een gebrek aan plezier en interesse in 

de dingen, slaapproblemen, concentratieproblemen, terugkerende 

gedachten aan de dood. Depressies zijn niet alleen naar, ze geven ook op 

vele gebieden schade. 

Naast persoonlijke, emotionele schade - in de vorm van wanhoop, stress, 

verdriet en apathie - leidt het ook tot economische schade. Denk 

bijvoorbeeld aan verloren werkdagen, verminderde productiviteit en 

psychotherapeutische kosten. 

Niet te verwaarlozen is ook de sociale schade, zoals gezinsconflicten, 

verstoorde relaties, partners die het ‘niet meer aankunnen,’ verwaarlozing 

van kinderen, drugs en alcohol gebruik als een vorm van ‘zelfmedicatie.’ 

De laatste tijd komt de lichamelijke schade bij depressies, zoals een 

verminderde werking van het immuunsysteem, een minder snel herstellen 

van operaties en ziekten en een grotere kans op herhaling van 

hartinfarcten, ook steeds meer in de picture. 

Kenmerkende patronen van depressies 

Laten we eens gaan kijken naar welke essentiële patronen we bij 

depressies kunnen onderscheiden. 

Depressies en patronen 

De cognitieve gedragstherapie (die het denken als ingang gebruikt om tot 

verandering te komen) heeft naar mijn mening zowel psychotherapeuten, 

als ook hypnotherapeuten veel geleerd over de structuur en de 

kenmerkende patronen van depressies. Een psychologische “bril” die veel 

helderheid verschaft! 

Zo ziet Aaron Beck, de grondlegger van de cognitieve therapie, depressie 

vooral als een reactie op verlies, waarbij hij het over “negatieve 

verwachtingen” heeft als de hoeksteen van depressies. 

Men denkt - al dan niet terecht - dat men iets verloren heeft, wat als 

essentieel voor zijn of haar leven en welzijn wordt gezien. 

Zo loopt bijvoorbeeld een traditioneel opgevoede man, die als hoogste 



waarden in het leven werk, carrière en presteren heeft, een verhoogde 

kans op depressie bij ontslag, langdurende ziekte of de WAO. Een 

traditioneel opgevoede vrouw, die als hoogste waarde het hebben van 

goede relaties en harmonie heeft, loopt daarentegen weer meer risico op 

depressie na een echtscheiding. Eenzijdigheid maakt dus altijd kwetsbaar. 

Kenmerkend bij depressies is de zogenaamde ‘depressieve triade’: een 

negatief zelfbeeld, een negatieve interpretatiestijl van gebeurtenissen, en 

een zeer somber toekomstbeeld. 

In het Engels spreekt men ook wel van de drie P’s: Permanence (alles 

blijft altijd zo), Pervasiveness (een negatieve ervaring of gebeurtenis 

beïnvloedt alles in mijn leven, op elk levensgebied) en Personalization 

(negatieve ervaringen en gebeurtenissen liggen aan mijzelf). 

Martin Seligman heeft veel onderzoek gedaan naar de beleving van 

controle en invloed op het eigen leven en de relatie hiermee met 

depressies. 

Onderzoeken die aantoonden dat oorspronkelijke blootstelling aan 

aversieve ervaringen waarop men geen controle kan uitoefenen, leidt tot 

een later gebrek aan controle uitoefen in situaties waar dat wel heel goed 

mogelijk en wenselijk is. 

Hij spreekt dan ook van depressie als een aangeleerde vorm van 

hulpeloosheid. 

Men denkt ten ontechtte onmachtig te zijn in het veranderen van zijn of 

haar situatie. 

Interessant zijn met name de diverse attributiestijlen die Seligman 

onderscheidt. Attributiestijlen staan voor de verschillende manieren 

waarmee wij betekenis toekennen aan gebeurtenissen. 

Zo staat een stabiele attributiestijl voor de verwachting dat niets zal 

veranderen in de toekomst. Alles blijft altijd hetzelfde, de huidige ellende 

gaat nooit meer over! Een labiele attributiestijl staat daarentegen voor de 

verwachting dat dingen weer gaan veranderen, dat de huidige ellende 

slechts tijdelijk van aard is. 

De stabiele attributiestijl of negatieve toekomstverwachting is een van de 

meest opvallende en essentiële patronen bij depressies. 

Het zal u dan ook niet verwonderen dat depressieve cliënten vaak weinig 

motivatie hebben om zich ergens voor in te zetten. “Het heeft toch geen 

zin,” zo redeneert de depressieve cliënt. “Anderen kunnen misschien wel 

veranderen, maar mijn depressie is zo erg; ik heb het gewoon niet in me 

om te kunnen veranderen; ik ben altijd al zo zwak geweest.” 

Depressieve mensen zoeken dan ook vaak geen hulp, vanwege hun 

attributiestijl en als ze dat wel doen, doen ze dat met heel weinig 

verwachtingen. 

Meteen een grote mate van zelfwerkzaamheid verwachten, zoals 

sommige therapeuten van hun cliënten eisen, zal dan ook snel resulteren 

in een afhaken van de cliënt. 



Alleen maar uitgebreid praten over alles wat er mis is (gegaan) bij een 

eerste consult of intake, zal een depressieve cliënt alleen maar nog 

depressiever maken. Dit versterkt immers allen maar zijn of haar stabiele 

attributiestijl en geeft de cliënt niet de ervaring dat er hoop is op 

verandering. 

Andere veel voorkomende patronen die we vaak bij depressieve mensen 

of depressieve cliënten tegenkomen, zijn: 

worst case scenario’s: Bij problemen gaat de cliënt uit van het meest 

sombere, zwarts mogelijke scenario’s, of te wel: dikke lagen van 

pessimisme houden de cliënt van zijn of haar doelen af. 

Constante zelfkritiek. De cliënt maakt zichzelf constant 

zelfverwijten. Soms in een zo sterke mate dat er sprake is van pure 

zelfhaat. Hierbij kunnen we aan Freud denken, die depressie vooral 

als een naar binnen gerichte agressie zag. 

Onevenwichtigheden op het gebied van verantwoordelijkheid. De 

cliënt heeft of een veel te sterk besef van verantwoordelijkheid (met 

de daarbij behorende schuldgevoelens en stress), of de cliënt neemt 

juist helemaal geen verantwoording op die gebieden waarop hij of zij 

wel controle heeft of invloed op kan uitoefenen (de positie van een 

hulpeloos slachtoffer). 

Als copingstijl (stijl van omgaan met dagelijkse problemen) gebruikt 

de depressieve cliënt vaak het ‘denken,’ in plaats van meer actieve 

copingstijlen waarbij er gerichte actie wordt ondernomen. Vaak 

ontaardt deze stijl in een eindeloos analyseren en piekeren, met 

daarmee samengaande slaapproblemen. 

Een tijdsoriëntatie op het verleden, samen met een grote gerichtheid 

op – en opgaan in - negatieve gevoelens. 

Een gepreoccupeerd zijn met zichzelf. Met andere woorden een 

sterke interne focus of innerlijk gerichte aandacht. Dit ziet men ook 

vaak bij zwaar getraumatiseerde mensen. 

Door de interne focus ziet de cliënt bepaalde externe signalen niet 

meer. Hij of zij ziet niet dat bijvoorbeeld iemand niet te vertrouwen 

is, of niet in staat is te geven wat hij of zij bij de ander zoekt. 

Een zogenaamde “global thinking” cognitieve (denk)stijl. 

Bij globaal denken ziet men het bos, maar niet de afzonderlijke 

bomen waaruit het bos bestaat. Men ziet het geheel, maar niet de 

delen waaruit het geheel is opgebouwd. 

De cliënt ziet alle problemen tegelijkertijd, zonder een lineair 

onderscheid te maken, of onderverdelingen te maken. Er worden 



geen prioriteiten gesteld. Hij of zij ziet niet wat het eerste gedaan 

moet worden, of wat het belangrijkste is. De persoon in kwestie raakt 

overweldigd en gedemotiveerd en gaat als zelfbescherming steeds 

meer dingen uitstellen. 

Globaal denken gaat samen met zwart-wit (dychotoon) denken: iets 

is helemaal goed of helemaal fout, zonder dat er iets tussenin ligt. 

Zwart-wit denken heeft op zijn beurt weer alles te maken met 

perfectionisme: “of ik ben altijd overal succesvol in of ik ben een 

mislukkeling.” Het gaat samen met een one fit it all benadering van 

het leven: een één en dezelfde aanpak op alle levensgebieden (“nooit, 

nergens en bij niemand je gevoelens tonen; altijd doorgaan”). Het 

leidt tot een lage frustratietolerantie, irritaties en een gebrek aan 

acceptatie van zichzelf en anderen. 

Wat al deze patronen in overeenkomst hebben is onevenwichtigheid. De 

balans is zoek, ze zijn té sterk, té eenzijdig, of ze worden in de verkeerde 

context gebruik. 

Zo help een global thinking stijl in de context van de bioscoop om op te 

gaan in een film en er van te genieten, maar in de context van financiële 

investeringen kan het rampzalig zijn. 

Voor succesvolle therapie is het dan ook essentieel dat deze patronen 

herkend worden en in een nieuw evenwicht worden gebracht. 

Daarnaast ziet de hypnotherapeut nog een andere belangrijk verschijnsel 

bij depressies, namelijk ongewenste zelfhypnose! 

Depressies en zelfhypnose 

Hypnotherapeuten of hypno-psychotherapeuten nemen waar dat de 

depressieve mens constant in een negatieve vorm van zelfhypnose is. 

Om dit te verduidelijken, eerst in het kort iets over hypnose en 

hypnotische fenomenen. 

Hypnose 

Hypnose, ook wel trance of hypnotische trance genoemd, laat zich goed 

beschrijven als een zo opgaan in een innerlijk gerichte aandacht dat men 

zich losmaakt (dissocieert) van de externe omgeving en opgaat in een 

eigen innerlijke, subjectieve werkelijkheid. 

Hypnotische trance is een natuurlijk voorkomend verschijnsel, dat ook 

bewust kan worden opgewekt en gericht kan worden gebruikt, zoals in de 

hypno-psychotherapie het geval is. 

Doordat we tijdens hypnose langer dan gewoonlijk aandacht kunnen 

hebben voor een idee of ervaring, heeft het een versterkend effect op wat 

we ervaren en verhoogt het ons leervermogen. 



Hypnose en trancefenomenen 

Interessant zijn de diverse hypnotische fenomenen, ook wel 

trancefenomenen genoemd, die tijdens hypnose op te roepen zijn of zich 

spontaan kunnen voordoen. 

Trancefenomenen worden door veel hypnotherapeuten (Steve en Carol 

Lankton; 1983) gezien als de bouwstenen van het menselijk 

leervermogen. Het gaat om de volgende fenomenen: 

Leeftijdsregressie: wanneer iemand zo opgaat in een 

jeugdherinnering dat hij of zij - in meerdere of mindere mate - weer 

begint waar te nemen, te voelen en zich te gedragen als het kind dat 

hij of zij destijds was. 

Tijdsprogressie: zich zo levendig verplaatsen in een toekomstige 

situatie, dat het lijkt alsof het nu al gebeurt. 

Tijdsvervorming: de subjectief ervaren tijd kruipt of vliegt voorbij. 

Sensorische vervorming: het lichaam (of delen daarvan) voelen 

anders dan gewoonlijk aan. Bijvoorbeeld lichter, groter, kleiner, 

zwaarder, lomer, meer ontspannen. 

Analgesie en Anesthesie: bepaalde lichaamsdelen kunnen tijdelijk in 

mindere of meerdere mate ongevoelig worden voor pijnprikkels. 

Amnesie: wanneer men snel uit een diepe hypnose terugkomt, zonder 

een overgang in te bouwen, kunnen bepaalde delen van de ervaring 

vergeten raken, totdat men weer in hypnose teruggaat. 

Positieve hallucinaties: het ervaren van levendige voorstellingen, 

beelden; of het zien van dingen die anderen niet zien, wanneer de 

ogen in diepe hypnose geopend worden. 

Negatieve hallucinaties: het omgekeerde van het bovenstaande. Men 

ziet iets niet wat de rest van de aanwezigen wel zien. 

Dissociatie: het verschijnsel waarbij delen van een geheel ontkoppeld 

worden en waarbij de ontkoppelde delen min of meer autonoom (los 

van invloed op elkaar) functioneren. Dit is de ruggengraat van 

hypnose. 

Zo dissocieert men zich van de omgeving tijdens hypnose. Ervaart 

men regressie dan dissocieert men zich niet alleen van de omgeving, 

maar vooral ook van het heden. 



Positieve hallucinaties zijn weer te zien als het vermogen om te 

dromen, dat gedissocieerd is van zijn gebruikelijke context, namelijk 

slapen, enz. 

Van deze fenomenen wordt druk gebruik gemaakt in de hypnopsychotherapie/hypnotherapie. 

Zo gebruikt men bijvoorbeeld 

tijdsprogressie om de cliënt te laten verplaatsen naar een probleemvrije 

toekomst, regressie voor het verwerken van jeugdtrauma’s of het 

herbeleven van positieve referentie ervaringen, dissociatie voor het 

scheppen van afstand bij verwarrende en moeilijke situaties, sensore 

vervorming en analgesie bij pijnbeheersing. 

Depressie als een vorm van zelfhypnose 

Hoe verhoud bovenstaande zich nu met depressies? 

Hypnose is op zich een neutraal verschijnsel. Wat je op een positieve 

manier kan gebruiken, kun je echter ook op een negatieve manier 

gebruiken, zoals bij depressies. 

Depressies zijn heel goed te zien als een ongewenste, negatieve vorm van 

zelfhypnose. De depressieve mens geeft immers blijk van een grote, 

hypnotisch, innerlijk gerichte aandacht. 

Een aandacht die, in tegenstelling tot de therapeutisch aandacht bij 

hypnotherapie, sterk gericht is op negatieve gevoelens. Zoals op 

gevoelens van verlies en falen. Een aandachtsfocus die samengaat met 

een innerlijke stem (zelfspraak), die de hele dag de meest nare en 

vreselijke dingen zegt (zelfsuggesties). 

Iemand die depressief is, geeft ook blijk van dissociatie. Hij of zij 

dissocieert zich van de omgeving en van het heden. Meestal is er ook 

sprake van dissociatie van prettige herinneringen. 

Vaak zijn alle andere trancefenomenen aanwezig, zoals: 

Regressie (levendige herinneringen en herbelevingen van momenten 

van afwijzing, vernedering en gemaakte fouten) 

Amnesie (voor succes en positieve feedback); 

Positieve hallucinaties (het zien van afwijzing waar die niet is); 

Negatieve hallucinaties (het niet zien of horen van positieve 

feedback); 

Sensore vervorming (vage lichamelijke klachten/gevoelens); 

Tijdsvervorming (een depressieve ochtend lijkt eindeloos te duren); 



Tijdsprogressie (de huidige ellende wordt in de toekomst 

geprojecteerd als een eeuwig doorgaande toestand). 

Bij deze negatieve vorm van zelfhypnose, ook wel symptomatische 

trance genoemd, zien we dus fixatie op negativiteit en verstarring. 

Therapeutische trance of hypnose kenmerkt zich daarentegen door 

beweging, variatie, creativiteit en het vermogen om dingen vanuit 

verschillende perspectieven te zien. 

In de hypnotherapie, zal de hypnotherapeut het dan ook als eerste taak 

zien om deze symptomatische trance te onderbreken en te vervangen met 

een therapeutische trance. 

Hiermee zijn we dan aangeland bij de praktijk van de hypnotherapie. 

Laat ik hierbij eerst ingaan op het (oude) vooroordeel dat hypnose een 

contra-indicatie zou zijn bij de behandeling van depressies. 

Hypnotherapie (hypno-psychotherapie) en depressies 

Hypnotherapie en contra-indicaties 

Toen ik halverwege de tachtiger jaren me in de hypnotherapie begon te 

scholen, stelden mijn docenten zich tot mijn verwondering uiterst 

terughoudend op over de mogelijkheden van de toepassing van 

hypnotherapie bij depressies. “Pas op, gevaarlijk!” zeiden ze. Daarnaast 

zouden depressieve cliënten bovendien moeilijk of niet te induceren 

(hypnotiseren) zijn. 

Destijds was er ook in de vakliteratuur bijna niets te vinden over hypnose 

of hypnotherapie bij de behandeling van depressies. 

Opvallend was dat de weinige auteurs die het hier wel over hadden, bijna 

allemaal negatief in hun oordeel waren. Slechts een uitzondering vormde 

Milton Erickson. Een Amerikaanse psychiater die momenteel gezien 

wordt als dé belangrijkste grondlegger van de moderne hypnotherapie. 

De meeste auteurs stelden echter dat hypnotherapie niet zou werken, of 

alleen tijdelijk bij hele lichte reactieve depressies (depressies naar 

aanleiding van duidelijke aanwijsbare stressvolle gebeurtenissen). Erger 

nog, volgens sommige auteurs zou hypnose een afbraak van de 

afweermechanismen in de hand werken, wat onherroepelijk zou 

leiden tot psychoses en suïcidale gedachten. 

Tot mijn genoegen toonde (de Ericksoniaan) Michael Yapko in 1992 

echter overtuigend aan dat deze misvattingen - die nooit met enig 



concrete informatie onderbouwd werden - het gevolg waren van niet 

bewezen, vage theorieën uit de psychoanalyse. 

Terecht stelt Yapko dat hypnose op zich nooit het probleem is. Hypnose is 

niet goed of slecht. Hypnose werkt! Hoe het werkt is een kwestie van hoe 

het wordt gebruikt. 

Yapko benadrukt dat hypnose altijd afhankelijk is van de context waarin 

het wordt toegepast: wie doet wat met wie, waar, waarom, met welk doel 

en op welke manier? 

Alles wat therapeutisch kracht bezit, kan zowel positief als negatief 

worden gebruikt. Een hypnotherapeutische benadering die vanuit vage 

psychoanalytische theorieën wordt toegepast, help de depressieve cliënt 

niet, omdat deze zich niet bezig houdt met de essentie van depressie (zie 

het kopje ‘kenmerkende patronen van depressie’). 

Een benadering die uitsluitend wordt gebruikt om gevoelens van 

kwaadheid of verlies te versterken, of om pijnlijke trauma’s her te 

beleven, leidt hoogstwaarschijnlijk tot negatieve resultaten. Zeker 

wanneer er niet eerst een positieve toekomstverwachting bij de cliënt is 

gevestigd. Dergelijke benaderingen kunnen dan ook als onwenselijk 

worden beschouwd. 

Yapko definieert hypnose als een beïnvloedende vorm van communicatie, 

waarbij de cliënt gestimuleerd wordt tot het leggen van nieuwe 

associatieve verbanden. Aangezien dit voor alle vormen van 

psychotherapie geldt, zijn er dan ook geen contra-indicaties voor het 

gebruik van hypnose, behalve wanneer de therapeut schadelijke, 

negatieve associatieve verbanden van de cliënt verder gaat versterken. De 

vraag is dan ook niet of men hypnose bij depressies kan gebruiken, maar 

hoe men hypnose het beste daarbij kan gebruiken. 

Aandachtspunten voor de toepassing van hypnotherapie bij 

depressies 

Als eerste is het van essentieel belang dat de negatieve 

toekomstverwachting van de cliënt wordt doorbroken. Het vertrouwen 

dat dingen kunnen en gaan veranderen moet als eerste hersteld worden. 

Daarnaast is het van belang om uit te gaan van de meest opvallende 

patronen van de cliënt. Patronen die op onevenwichtigheden duiden! 

Gebruikt een cliënt te veel andermans maatstaven om te bepalen of hij of 

zij iets goed heeft gedaan, dan is het doel de cliënt te leren om zijn/ haar 

eigen maatstaven meer te gaan gebruiken. 

Gaat iemand té sterk op in zijn/haar eigen gevoelens, dan zijn technieken 

om afstand te nemen en overzicht te hebben op zijn plaats. 

Voelt de cliënt zich voor iedereen en alles verantwoordelijk, met de 

daarbij samengaande stress en schuldgevoelens, dan moet de cliënt leren 

waar de grenzen liggen van zijn of haar verantwoordelijkheid. 

Denkt een cliënt aan alle problemen tegelijkertijd, dan is het leren van 



prioriteiten stellen, hoofdzaken van bijzaken onderscheiden, en de dingen 

meer stap voor stap te benaderen van belang. 

Werken met het verleden dient in het begin, zeker wanneer er nog sprake 

is van een min of meer negatieve toekomstverwachting, vermeden te 

worden. 

Zijn er op een gegeven moment al resultaten, is er al meer stabiliteit en 

sprake van een gevestigde positieve toekomstverwachting bij de cliënt, 

dan kan het extra versterkend werken om met belangrijke 

jeugdervaringen te werken. Ervaringen die aanleiding gaven tot 

belemmerende overtuigingen over de eigen identiteit, mogelijkheden en 

de wereld. Mits dit ingebed blijft binnen een positieve 

toekomstverwachting. 

Het therapeutisch potentieel van hypnotherapie bij depressies 

Als we naar de voordelen van hypnotherapie kijken bij depressies, valt 

als eerste op dat bij zowel hypnose als depressies de subjectieve beleving 

van de mens centraal staat. 

Hypnose wordt immers beschreven als een opgaan in een ‘eigen 

subjectieve werkelijkheid’ en bij depressies houden we onze eigen 

subjectieve voorstellingen van falen, uitzichtloosheid en waardeloosheid 

voor een absolute, onveranderlijke waarheid en werkelijkheid. Niet voor 

niets wordt depressie gezien als dé stoornis van de subjectiviteit. Hypnose 

en depressie vormen dus een een mooie match! De therapeutische sleutel 

past perfect in het subjectieve slot. 

Niet alleen kan men in hypnose gerichter contact maken met zijn of haar 

subjectief ervaren werkelijkheid, men kan in hypnose ook veel beter dan 

gewoonlijk - door de gerichte aandacht ervan - bepaalde aspecten van de 

subjectieve ervaring versterken of juist verzwakken. 

Hypnose nodigt ons uit om onze subjectiviteit op een andere, nieuwe 

manier te gaan ervaren. Onze dagelijkse gewoontepatronen met zijn 

gerichtheid op de buitenwereld, aannames en verwachtingen worden 

tijdens hypnose even onderbroken. 

Een vorm van ‘anders doen’ die leidt tot één van de meest unieke 

vermogens van hypnose, namelijk het vermogen om toegang te krijgen 

tot - en het mobiliseren van - behulpzame bronnen en krachten in onszelf. 

Hulpbronnen die we in het dagelijks leven vaak over het hoofd zien en 

daardoor verzuimen te gebruiken of te ontwikkelen. 

Hypnotherapie helpt om van deze vermogens bewust te worden en om ze 

toegankelijker te maken. Hypnotherapie is daarbij toepasbaar op alle 

gebieden van het menselijk bestaan en functioneren. Gebieden zoals 

gedrag, lichamelijke gewaarwordingen, denken en zelfspraak, gevoelens 

en emoties, symboliek en dromen. 



De ervaring leert dat hypnotherapie niet alleen leidt tot 

symptoomvermindering en verkorting van de therapieduur bij depressies, 

maar tevens het algemeen functioneren en de flexibiliteit van de cliënt 

vergroot. 

Een grotere flexibiliteit in het omgaan met de onvermijdelijke problemen 

van het dagelijkse leven, vergroot de mogelijkheden voor een creatiever 

en succesvoller leven. De beste preventie tegen een mogelijke latere 

terugval in depressie! 

Zijn er echter ook harde wetenschappelijke bewijzen voor de effectiviteit 

van hypnotherapie bij depressies? 

Wetenschappelijk onderzoek en hypnotherapie 

De Amerikaanse hoogleraar psychologie Kirsch, die hypnotherapie als 

psychotherapie in miniatuur ziet, doorbraak in 1990 als eerste de mythe 

dat alle vormen van psychotherapie ongeveer even goed werken. 

Uit meta-analyse onderzoek kwam aanvankelijk naar voren dat 

cognitieve therapie als ook hypnotherapie meestal superieur zijn aan 

andere benaderingen en dat hypnotherapie vaak het meest effectief is. 

Echter in verdere onderzoeken werd hypnotherapie niet meer 

meegenomen. Reden hiervoor was dat onder meer de American 

Psychological Association (APA) stelde dat hypnotherapie niet als een 

specifieke vorm van therapie bestaat. 

Dit vanwege een gebrek. 

Hypnose wordt door de APA gezien dan ook gezien als een losstaand 

hulpmiddel, dat in principe op veel verschillende wijzen is toe te passen. 

Schijnbaar heeft de APA zich hierbij meer door de verschillen dan door 

de overeenkomsten binnen de hypnotherapie laten leiden. 

In Europa erkent de Europese Associatie van Psychotherapie 

hypnotherapie echter wel als een specifieke vorm van psychotherapie. 

Verdere onderzoeken in de VS, waarbij bestaande, erkende 

behandelingen en therapieën aangevuld werden met hypnose, wezen uit 

dat de resultaten significant gunstiger waren dan wanneer dezelfde 

behandelingen zonder hypnose werden toegepast (Kirsch and Sapirstein 

1995/Lynn, Kirsch, Barabasz, Cardena and Patterson 2000). 

Specifiek empirisch onderzoek naar depressie waarbij hypnose of 

hypnotherapie werd toegepast, heeft echter voor zover mij bekend is nog 

niet plaatsgevonden. Hoewel specifiek wetenschappelijk onderzoek 

hiernaar zeker wenselijk is, heeft het echter ook zijn beperkingen. 

Er zijn diverse kantekeningen bij het gangbare wetenschappelijk 

onderzoek naar de effectiviteit van psychotherapie in het algemeen, en 

hypnotherapie in het bijzonder, te plaatsen: 

Bij ‘gecontroleerd’ wetenschappelijk onderzoek worden de 



proefpersonen geselecteerd op één enkele diagnostische categorie, 

bijvoorbeeld een sociale fobie. 

In de werkelijkheid van de dagelijkse praktijk komen de 

‘ongecontroleerde’ cliënten echter meestal met een veelheid aan 

verschillend te diagnosticeren klachten bij hun therapeut. 

Iemand met een depressieve stoornis, heeft bijvoorbeeld ook een 

ontwijkende of afhankelijke persoonlijkheidsstoornis, samen met 

verslavingsproblematiek en relatieproblemen. 

Bij onderzoek wordt een standaard techniek toegepast, die bij alle 

proefpersonen steeds op dezelfde wijze wordt uitgevoerd. De 

effectiviteit van hypnotherapie daarentegen, valt of staat bij het 

benutten van de spontane reacties van de cliënten en bij het flexibel 

kunnen overgaan van de ene techniek naar de andere. 

De therapeutische relatie wordt in het onderzoek niet meegenomen, 

men kijkt alleen naar het effect van de desbetreffende techniek. Dit is 

wellicht een van de grootste missers. 

Het ligt immers voor de hand dat wederzijdse verwachtingen en 

gedeelde overtuigingen van cliënt en therapeut het therapeutische 

proces altijd in sterke mate zullen beïnvloeden en bepalen. 

Andere onderzoeken op het gebied van de dagelijkse praktijk van de 

psychotherapie, tonen aan dat een goede therapeutische relatie op 

zijn minst een essentiële voorwaarde (volgens sommigen zelfs dé 

doorslaggevende factor) voor succes is, bij ongeacht welke vorm van 

psychotherapie dan ook. 

Psychotherapie zal altijd, naast een toegepaste wetenschap, een vorm 

van kust blijven. Er zijn geen vervangingen voor zaken als 

therapeutisch oordeel, therapeutische inschatting, therapeutische 

spontaniteit, ervaring en intuïtie. Dit verklaart mede waarom er 

zoveel grote verschillen blijken te bestaan in het succespercentage 

tussen de diverse individuele cognitieve therapeuten, terwijl de 

cognitieve therapie een van de meest empirische (wetenschappelijk) 

evidence based therapieën is. 

Misschien zou het dan ook wel zinvoller zijn om therapeuten in plaats 

van technieken wetenschappelijk te gaan onderzoeken, zoals Yapko 

voorstelt. Wellicht zou het ook een goed idee zijn, wanneer individuele 

therapeuten de eigen successcore bij de diverse problemen en stoornissen 

van hun cliënten - samen met het aantal benodigde consulten – bij gaan 

houden. Bij nieuwe cliënten kan deze informatie dan standaard 

meegegeven worden. 

Hoewel er dus (nog) geen harde, wetenschappelijke onderzoekgegevens 



zijn over de effectiviteit van de toepassing van hypnotherapie bij de 

depressies, maken wel vele verslagen melding van vermindering van 

depressie als bijeffect van hypnotherapie bij andere (hoofd)klachten, 

zoals angst en pijn. 

Een verstoorde stemming bij een depressie staat niet op zich zelf. 

Depressies bestaan uit diverse samengestelde, te onderscheiden patronen 

(en symptomen) die zich voordoen op alle menselijke gebieden: 

Denken (zwart-wit denken, piekeren, pessimisme, negatieve 

zelfevaluatie). 

Gevoel (gevoelens van verdriet, verlies of schuld). 

Gedrag (perfectionisme, vermijding van uitdagingen, ‘opgeef’ 

gedrag). 

Relaties (hyperkritisch zijn naar de ander of juist zelfopoffering, 

sociale vermijding en isolatie). 

Fysiologie (slaapproblemen, vermoeidheid, eetlustverstoringen). 

Symboliek (destructieve fantasieën en beelden, nachtmerries). 

Veel van deze patronen werden afzonderlijk succesvol behandeld met 

hypnose of hypnotherapie (Kirsch, 1966; Lynn et al., 2000; 

Schoenberger, 2000). 

Daarnaast getuigen steeds meer verslagen in de vakliteratuur van de 

waarde van de toepassing van hypnotherapie bij depressies. 

Concluderend kunnen we dan ook voorlopig stellen, dat er vele 

overtuigende aanwijzingen zijn dat hypnotherapie een waardevol en 

effectief alternatief - of aanvulling - kan zijn voor de reguliere 

behandeling van depressies. 


Beck, A.T. (1976). Gognitive therapy and the emotional disorders. 

New York: Penguin books. 

Beck, A.T., Rush, A.J., Shaw, B.F. & Emery, G. (1979). Cognitive 

therapy of depression. New York: Guilford. 

Benson, B. & Gafner, G. (2003). Hypnotic techniques: for standard 



psychotherapy and fornal hypnosis. New York: Norton. 

Burton, J. & Bodenhamer B.G. (2000). Hypnotic language: its 

structure and use. Bancyfelin, Carmarthen: Crown House Publishing. 

Cladder, J.M. (1994). Korte psychotherapie met hypnose en NLP. 

Lisse: Swets en Zeitlinger. 

Corey, G. (1996). Theory and practice of counseling and 

psychotherapy. Pacific Grove, Ca: Brooks/Cole publishing Company. 

Duncan, L. B. & Miller, S. D. (2000). The Heroic client: doing 

client-directed, outcome-informed therapy. San Francisco: Jossy- 

Bass Inc. 

Hall, L.M., Bodenhamer, B.G., Bolstad, R & Hamblett, M (2003). 

The structure of personality: modeling “personality” using NLP and 

Neuro-Semantics. Bancyfelin, Carmarthen: Crown House 

Publishing. 

Kirsch, I. (1990). Changing expactations: a key to effective 

psychotherapy. Belmont: Brooks/Cole Brooks/Cole. 

Lankton S.R. & Lankton C.H. (1983). The answer within: a clinical 

framework of Ericksonian hypnotherapy. New York: Brunner/Mazel. 

Seligman, M. (1990). Learned optimism. New York: Alfred A. 

Knopf. 

Yapko M.D. (2001).Treating depression with hypnosis: integrating 

cognitive-behavioral and startegic approaches. Philadelphia: 

Brunner-Routledge. 

Yapko M.D. (1992). Hypnosis and the treatment of depressions: 

stategies for change. New York: Brunner/Mazel. 

Yapko M.D. (1997). Breaking the patterns of depression. New York: 

Doubelday. 

Yapko M.D. (1988). When living hurts: directives for treating 

depression. New York: Brunner/Mazel. 

Yapko M.D. (1990). Trancework: an introduction to the practice of 



clinical hypnosis. New York: Brunner/Mazel. 

De termen hypnotherapie en hypno-psychotherapie worden in dit 

artikel afwisselend gebruikt, er is geen wezenlijk verschil tussen 

beiden. 

Wanneer ik het in dit artikel spreek over depressies, gaat het hier 

alleen over de zogenaamde unipolaire depressieve stoornissen. 

De Bipolaire stoornissen laat ik buiten beschouwing. Bij 

bipolaire stoornissen (manische depressies), wisselen perioden 

van neerslachtigheid zich af met perioden waarin sprake is van 

een abnormaal verhoogde, expansieve stemmig, vaak 

samengaand met grootheidsideeën en wanen. 

Afweermechanismen: een begrip uit de psychoanalyse/ 

psychodynamische psychotherapie. Deze mechanismen zoals 

verdringing, projectie, verplaatsing zouden er voor zorgen dat we 

(ons ego) niet overspoeld raken door onacceptabele, onbewuste 

impulsen. 

Een wetenschappelijke analyse uit tientallen, soms honderden 

afzonderlijke onderzoeken die samengevoegd worden. 

Auteursrechten Olivier Delfin, all rights reserved 2005-2009 

BIOCHEMIE EN ERVARING 

ANTIDEPRESSIVA: WERKEN ZE WEL ZO GOED? 



ANTIDEPRESSIVA EN PSYCHOTHERAPIE RELEVANTE 

LITERATUUR 

Antidepressiva of psychotherapie: 

een kwestie van biologie of ervaring? 




Wellicht is het u niet ontgaan dat de laatste tijd steeds meer wordt 

gesproken over depressies als dat het een ziekte is, een hersenziekte, of 

een erfelijk bepaalde ziekte. Een zienswijze die als het biologische model 

bekend staat. 

Volgens dit model zou het niveau van bepaalde neurotransmitters 

(chemische overdrachtsstoffen tussen de hersencellen), zoals serotonine 

te laag zijn in de hersenen. Logischerwijs denkt men dan aan medicijnen 

als therapie. 

De nieuwe generatie SSRI (selective serotin reuptake inhibers) 

antidepressiva, zoals proxac, seroxat en zoloft zouden dit niveau nog 

beter en veiliger verhogen dan de oudere tricyclische antidepressiva. 

Het gebruik van antidepressiva heeft de laatste jaren een gigantisch 

vlucht genomen. Zo blijkt seroxat in Nederland één van de vier meest 

algemeen voorgeschreven medicijnen te zijn. 

Ondanks dit toegenomen gebruik (of is het juist dankzij zoals sommige 

critici beweren), nemen depressies echter alleen maar verder toe. 

Biochemie en ervaring: een eenrichtingsweg? 

Als het bij depressies louter om een hersenziekte gaat, heeft 

psychotherapie dan überhaupt noch wel enige zin? 

Psychotherapie blijkt echter wel degelijk zin te hebben. Het populaire 

idee dat het enkel en alleen een biochemische abnormaliteit is die altijd 

onvermijdelijk tot depressie leidt, blijkt niet te kloppen. Chemicaliën in 

de hersenen veroorzaken namelijk niet als een eenrichtingsweg 

emotionele stoornissen! 

Zo stelt de Amerikaanse psychotherapeut en autoriteit op het gebied van 

depressies Michael Yapko (1992, 2001), dat te vaak vergeten wordt dat 

elke willekeurige emotionele toestand (denk bijvoorbeeld aan 

verliefdheid) altijd correleert met een bepaalde chemische balans in de 

hersenen. Een correlatie is uiteraard iets anders dan een veroorzaking! 



Veel recent wetenschappelijk onderzoek toont aan (bijvoorbeeld door 

SPECT hersenscans) dat geslaagde psychotherapie de biochemie in de 

hersenen op haar beurt ook blijvend verandert. 

De relatie tussen biochemie en ervaring is niet een eenrichtingsweg, maar 

een tweerichtingsweg. 

Ervaring en omgevingsprikkels beïnvloeden dus op zijn minst de 

biochemie even sterk, als de biochemie de ervaring beïnvloedt. 

Een veel gebruikte verklaring voor het disfunctioneren van de hersenen 

en depressies is dat het ‘in de genen zit.’ 

Uit onderzoek (Dubovsky, 1997; Siever en Frucht, 1997) blijkt echter, dat 

er niet alleen geen ‘depressie-gen’ te vinden is, maar dat zo’n gen ook 

nooit gevonden zal worden. 

In plaats van een bepaald gen, kunnen wel kleine variaties in multiple 

genen een bijdrage leveren aan een verstoring van een normaal, gezond 

functioneren van het brein. 

Genetische kwetsbaarheid en predispositie kunnen dus voorkomen, maar 

zij operen altijd in combinatie met omgevingsfactoren. De genetische 

bijdrage blijkt mild te zijn, waarbij de sociale en psychologische 

omgevingsfactoren een grotere, doorslaggevende invloed op het ontstaan 

ervan blijken te hebben (Kaelber, Moul, en Farmer, 1995). 

Daarnaast zijn er ook steeds meer aanwijzingen dat depressies een 

multicausaal fenomeen zijn. Niet één oorzaak is de boosdoener, maar 

vele! 

Michael Yapko (1992) merkt tevens op dat de enorme toename van 

depressie sinds de tweede wereldoorlog moeilijk vanuit een biologisch 

model te verklaren is. Genetische veranderingen kunnen zich immers niet 

in zo’n korte periode voordoen. 

Sociaal-maatschappelijk oorzaken liggen dan ook veel meer voor de 

hand. Zoals de toegenomen prestatiedruk, anonimiteit en individualisatie 

in de westerse wereld. 

Technologische ontwikkelingen dragen waarschijnlijk ook bij aan het 

ontstaan van depressies. Deze ontwikkelingen hebben geleid tot een grote 

nadruk op snelheid en gemak; belangrijke maatschappelijk waarden, die 

vaak doorgeneraliseerd worden naar alle levensgebieden. 

We moeten meteen een intieme relatie hebben, of een complexe situatie 

moet meteen worden opgelost en waar geen onmiddellijk succes is, is er 

een onmiddellijk falen! 

Het jachtige westerse leven, waarin binnen steeds minder tijd steeds meer 

moet gebeuren, laat zonder meer zijn sporen achter! 

Veel mensen raken daarnaast ook gewoon depressief van onophoudelijke 

vermoeidheid. Vermoeid van een voortdurend gevoel met alles achter te 

lopen, altijd te veel te doen te hebben en nooit tijd genoeg te hebben, in 

een regelmaat die van slaap en plezier ontbeerd is. 



Geen enkele hoeveelheid medicatie helpt mensen te leren om het ‘kalmer 

aan te doen’, en te genieten van de kleine dingen van het leven. Zoals het 

luisteren naar de zingende vogels, en het zien en ruiken van de bloemen 

in de ochtenddauw. 

Antidepressiva: werken ze wel zo goed? 

Irving Kirsch (1999), hoogleraar aan de universiteit van Connecticut, 

beweert dat de resultaten van zijn meta-analyse studie naar de effecten 

van antidepressiva aantonen dat het merendeel van het therapeutisch 

effect niet het gevolg is van de actieve eigenschappen van het middel, 

maar eerder het gevolg is van placebo effecten (iets helpt omdat je denkt 

dat het helpt). 

Kirsch gelooft dus dat patiënten er voordeel van kunnen hebben door het 

simpel te verwachten. 

Barry Duncan en Scott Miller (2000), stichters en codirecteuren van het 

Institute for the Study of Therapeutic Change in Chicago stelden vast dat 

de farmaceutische industrie het gebruik van antidepressiva enorm 

propageert. 

Veel conferenties over psychiatrie en psychotherapie en publicaties die 

het nut van medicatie aantonen, blijken gesponsord te worden door de 

farmaceutische industrie. Zo werd er in de VS in 2001 voor 8,5 miljard 

dollar aan reclame voor antidepressiva uitgegeven. 

Maar werken die nieuwe ‘wonderpillen’ wel zo goed als er geclaimd 

wordt, vroegen Duncan en Miller zich af. 

Het aanvankelijke succes van bijvoorbeeld Proxac in 75-80 % bleek bij 

herhaald onderzoek te zakken tot 50 %, waarvan liefst 32 % even goed op 

de placebo (een neppil, zonder werkzame bestanddelen) reageerde. 

Duncan en Miller stelden vast dat bij studies die het succes van 

antidepressiva aantonen, vaak verzuimd wordt om bij de controlegroep 

een placebo met dezelfde bijwerkingen te geven. 

Daarnaast worden de successcores van de clinici gebruikt, in plaats van 

die van de cliënten zelf, en het onderzoek stopt op een voor het 

onderzoek gunstig tijdstip. 

Bij het gebruik van SSRI’s bij paniekstoornissen (daar zou de nieuwe 

generatie antidepressiva ook wonderbaarlijk goed bij helpen), claimden 

de onderzoekers dat na vier weken de klachten verdwenen waren. 

Echter, bij herhaald onderzoek waarbij de tijdsduur werd verlengd, 

bleken na deze vier weken de klachten weer terug te komen om daarna in 

heftigheid toe te nemen. Na acht weken bleek het oorspronkelijk ‘succes’ 

geheel te niet gedaan te zijn. 

Ook het modieuze idee dat de combinatie van pillen en praten altijd de 

beste weg zou zijn, wordt volgens hen door geen enkel onderzoek 



aangetoond. 

Wel blijft volgens hen één ding duidelijk uit al het onderzoek naar de 

behandeling van depressie: de langetermijneffecten van psychotherapie 

zijn gunstiger dan die van psychofarmaca. 

Duncan en Miller stellen dan ook dat de populariteit van medicijnen niet 

stoelt op de wetenschap maar op geldelijk gewin. 

Antidepressiva en psychotherapie: voor- en nadelen 

Toch wil ik niet helemaal in bovenstaande kritiek meegaan. Ondanks de 

nadelen, overdrijving van de positieve effecten ervan (en eventuele nog 

onbekende gevaren, qua langer termijn gebruik), blijken antidepressiva 

ook degelijk effect te kunnen hebben. 

Ongeacht of ze nu werken door de geclaimde werkzame bestanddelen, of 

door de placebo effecten - zoals Kirsch beweert - blijken mensen er vaak 

van op te knappen. 

Wanneer ze aanslaan (wat vaak een grote ‘als’ blijft), blijken 

antidepressiva in vergelijking met psychotherapie, als voordeel te hebben 

dat ze in het algemeen wat sneller de symptomen doen verminderen. 

Daarbij gaat het met name om de vegetatieve symptomen, zoals 

verstoringen in de slaap- en eetlustpatronen. 

Antidepressiva zijn ook gemakkelijker en vragen minder van de cliënt 

dan psychotherapie. Psychotherapie vereist immers altijd een bepaalde 

inzet en openheid van de cliënt, waar lang niet iedere cliënt toe bereid, of 

toe in staat is. 

Een nadeel is dat antidepressiva snel leiden tot een versterking van het 

slachtoffergevoel door de geïmpliceerde boodschap, dat men het 

slachtoffer is van zijn of haar eigen, oncontroleerbare biochemie. 

Eén van de algemene kenmerken van depressie is immers het gevoel de 

controle over zichzelf en het leven verloren te hebben. 

Een versterking van dit slachtoffergevoel helpt natuurlijk niet mee aan 

verder herstel, of aan de mogelijkheden om succesvol te kunnen leven. 

Het grootste nadeel van een uitsluitend gebruik van antidepressiva is 

mijns inziens echter, dat de cliënt daarbij niet gestimuleerd wordt tot het 

maken van nieuwe (preventieve) leerervaringen. 

Iedereen maakt immers in zijn of haar leven episodes van teleurstelling, 

mislukkingen, afwijzing en vernedering mee. Wanneer depressie de 

typerende reactie is op zulke episoden, is het voorspelbaar dat depressies 

met dezelfde regelmaat van zulke levenservaringen zullen terugkeren. We 

kunnen depressies dan ook heel goed zien als een aangeleerde levensstijl. 

Iemand helpen zich ‘chemisch’ aan zulke negatieve levensepisodes aan te 

passen, garandeert dan ook latere terugvallen. De cliënt leren om zijn of 

haar risicofactoren te identificeren en te reduceren geeft een groter 



potentieel om ze te verminderen. 

Onderzoek in de VS ondersteunt dit. Cliënten die psychotherapie (al dan 

niet in combinatie met pillen) deden, blijken een veel kleinere 

terugvalscore te hebben, dan cliënten die enkel pillen slikten. 

Het gebruik van antidepressiva kan dus zijn nut hebben, maar dan liefst 

tijdelijk en in combinatie met psychotherapie. Daarbij kan het gebruik 

ervan zelfs noodzakelijk zijn bij chronische, ernstige of zware depressies, 

zeker als de cliënt daarbij geen enkele motivatie heeft voor 

psychotherapie. 

In het algemeen echter, heeft psychotherapie – zeker op de wat langere 

termijn – veel meer te bieden. 

Single Photon Emission ComputedTypografy: met behulp van 

radioactieve stoffen worden receptoren van bepaalde hersencellen, 

evenals de hersendoorbloeding in de hersenen zichtbaar gemaakt. 

Hierdoor kan een beeld van het functioneren van de hersenen 

verkregen worden. 


Dubovsky, S. (1997). Mind-body deceptions: the psychosomatics of 

everyday life. New York: Norton. 

Duncan, L. B. & Miller, S. D. (2000). The Heroic client: doing 

client-directed, outcome-informed therapy. San Francisco: Jossy- 

Bass Inc. 

Kirsch, I., & Sapirstein, G. (1999). Listening to Prozac but hearing 

placebo: a meta-analysis of antidepressant medication. In I. Kirsch 

(Ed.), How expectancies shape behavior. Washington, DC: American 

Psychological Association. 

Kaelber, W, Moul, D., & Farmer, M. (1995). Epidemiology of 

depression. In E. Beckham & W. Leber (Eds.), Handbook of 

depression. New York: Guilford. 

Yapko M.D. (2001).Treating depression with hypnosis: integrating 

cognitive-behavioral and startegic approaches. Philadelphia: 

Brunner-Routledge. 

Yapko M.D. (1992). Hypnosis and the treatment of depressions: 



Links 

stategies for change. New York: Brunner/Mazel. 

NGVH (Nederlands 

Gilde Voor Health 

Counselling en 

Psychotherapie - 

Nederlands Gilde Van 

Hypnotherapeuten) 

EAP (Europese 

Associatie voor 

Psychotherapie) 

NAP (Nederlandse 

Associatie voor 

Psychotherapie) 

Auteursrechten: O.C. Delfin, all rights reserved 2005-2009 

WWW.NGVH.NL 

WWW.EUROPSYCHE.ORG 

WWW.NAP- 

PSYCHOTHERAPIE.COM 



BIPE (Belgisch Instituut voor 

Psychotraumatologie en EMDR) 

EAHP (European Association for 

Hypno Psychotherapy) 

WWW.BIPE.BE 

WWW.HYPNO- 

PSYCHOTHERAPY.COM 

Vereniging EMDR Nederland WWW.EMDR.NL 

Euro Psyche WWW.EUROPSYCHE.NL 

Info site over burnout www.BURNIN.NL 

Burnout-begeleiding HTTP://BURNOUT- 

BEGELEIDING.PAGINA.NL 

Milton Erickson Foundation WWW.ERICKSON- 

FOUNDATION.ORG 



European Association for Neuro- 

Liguistic Psychotherapy 

WWW.EANLPT.ORG 

OVERIGE LINKS

bekijk site offline met pdf-reader - Hypnotherapie Delfin

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?