Só kan universiteite onregte help omkeer

Só kan universiteite onregte help omkeer
MAX PRICE: KAAPSTAD, SUID AFRIKA - Sep 17 2010 22:10
In sy artikel “Rassevoorskrifte laat apartheid voortleef” (D B, 07.09) het prof. Jonathan
Jansen, rektor van die Universiteit van die Vrystaat, verlede week ’n paar goeie punte gestel.
Hy het dit reg dat ons almal – veral universiteite – ’n verantwoordelikheid het om die onregte
van die verlede wat tot sulke dramatiese ongelykhede gelei het, te probeer omkeer.
Ek stem ook saam dat ras-etikettering ongewens is. Al lank voer ek aan dat “ras” uit ’n
biologiese oogpunt nie bestaan nie, maar dat rassisme “ras” geskep het as ’n sosiale
konstruksie wat aaklige gevolge vir ons samelewing gehad het en nog het. Die Universiteit
van Kaapstad (UK) se toelatingsbeleid stem verder saam dat klas – nie ras nie – die groot
verdeler is. As ’n universiteit streef ons ook die ideaal na dat studente ’n plek akademies
moet verdien.
Die UK-beleid herken egter tegelykertyd dat die ongelykhede wat deur apartheid geskep is ’n
verlammende uitwerking op leerders, veral swart leerders, gehad het en steeds het. Gekoppel
met ’n gebroke skoolsisteem wat ons geerf het, seëvier ongelykheid in geleenthede om
toegang tot goeie onderwys te bekom. Dit beroof mense van hul toekoms. Ons besef dat
leerders wat om toelating tot die UK aansoek doen, nie almal van dieselfde agtergrond kom
nie. Ons toelatingsbeleid maak toegewings vir dié historiese onregverdigheid en het
transformasie as ’n mikpunt.
Die UK-beleid erken – en ons het dit al talle kere gesê – dat dit nie ideaal is om ras te gebruik
nie.
Die vraag is: Hoe dan gemaak? Hoe keur ons op ’n regverdige manier? Hoe neem ons die
ongelykhede van die verlede in ag, en hoe verseker ons dat ons klasse ons samelewing
weerspieël?
Geen ander keuringsmetode tans beskikbaar gee ons dit wat die gebruik van “ras” ons gee
nie. Natuurlik is daar baie ander moontlike alternatiewe wat ondersoek moet word, en ons is
hard besig met die werk.
Baie stel voor dat ons die tipe skool, of ouers se opvoedingspeil, of toegang tot

opvoedingsgeriewe eerder as ras gebruik, dat ons meer universiteite bou. Ja, daarmee stem
ons saam. Maar dit is teoretiese oplossings op die oomblik, wat nie dadelik beskikbaar is of
toegepas kan word nie.
Ons navorsing sal nuwe aanwysers verfyn wat ons in die toekoms sal gebruik. “Ras” is die
beste wat ons nou het om te bereik waarna ons streef: diverse, verteenwoordigende klasse en
regverdigheid in keuring tesame met erkenning van historiese benadeling.
Jansen skryf die UK se mediese fakulteit “stel differensiële slaagsyfers vas vir Indiese
studente teenoor gekleurde studente teenoor swart studente”.
Dit is feitelik verkeerd. Hoewel ons ras in toelating gebruik – om die redes hierbo uiteengesit
– slaag alle student op meriete alleen. Hulle ding op die hoogste akademiese vlak mee. Daar
word geen toegewings gemaak nie.
Ek stem nie saam met Jansen se argument dat ’n swart middelklasstudent in ’n private skool
outomaties nie meer benadeel is nie.
Ons navorsing toon dat die meerderheid van hierdie studente steeds benadeel is.
Die UK wil in elk geval soveel moontlik goed voorbereide swart studente op ons kampus hê.
Dié studente vaar akademies goed, het nie bykomende hulp nodig nie en is om dié rede
uitstekende rolmodelle wat die stereotipiese opvatting teenwerk dat alle swart studente
sukkel.
Ek wil ook daarop wys dat UK-studente nie, soos deur Jansen aangevoer, meestal van private
skole in die nabyheid van die UK kom nie. Baie van ons studente kom uit baie arm
omstandighede en van buite Kaapstad.
Jansen noem die debat ’n storm wat losgebars het. Ek wil dit in konteks plaas. Debat voer is
deel van die UK. Oor die toelatingsbeleid word al lank gedebatteer en sal nog lank
gedebatteer word. Ons leer hieruit. Ons verskil, deel ons menings, kom tot nuwe insigte en
debatteer dan verder. Dit is deel daarvan om universiteit te wees.
Die UK se toelatingsbeleid is nie ideaal nie, maar dit maak ’n verskil. Leerders wat uit die
mees uiteenlopende omstandighede kom, verlaat die universiteit – nadat hulle op verdienste
met mekaar meegeding het – as gegradueerdes met gelyke vooruitsigte in die toekoms.
Dr. Price is die rektor van die UK. Dawie, die gereelde skrywer in dié ruimte, is volgende
Saterdag weer op sy pos.