Download deel 2 - Textualscholarship.nl

I
7
op vechtpartijen). De Schetsen werpen licht op de romantische vriendschapsbetrekkingen
tussen jonge mannen, die in hedendaagse ogen geëxalteerde vormen
aan konden nemen, of op de hardvochtigheid waarmee de welgestelde
Kneppelhout en zijn vrienden spraken over de vele hongerende Leidenaars
die van de bedeling leefden. De vraag is echter hoe betrouwbaar deze informatie
is. Is er, naast alle natuurgetrouwheid, niet ook sprake van een zekere
mate van literaire vervorming van de werkelijkheid, van overdrijving of juist
van het tegenovergestelde? Daarbij moet een onderscheid worden gemaakt
tussen de beelden of feitelijke informatie enerzijds en Kneppelhouts denkbeelden
over die feiten anderzijds. In het eerste geval moet worden nagegaan
of de geboden informatie betrouwbaar is, in het tweede geval gaat het om de
vraag of Kneppelhouts perceptie van de werkelijkheid al dan niet overeenstemt
met die van anderen.
De annotaties bij de Studentenschetsen geven vooral antwoord op de vraag
naar de betrouwbaarheid van Kneppelhouts beelden. Daartoe zijn de plaatsen
waar hij lijkt te refereren aan de realiteit, zoveel mogelijk getoetst aan andere
bronnen. Deze werkwijze maakt het ook mogelijk conclusies te trekken over
de werkwijze van Kneppelhout – waar had hij zijn stof vandaan en hoe verwerkte
hij die? – en over de manier waarop zijn medestudenten zijn verbeelding
van hun werkelijkheid gelezen zullen hebben.
Bij die toetsing deed zich een probleem voor. Wanneer men bijvoorbeeld
het Woordenboek der Nederlandsche Taal opslaat om de betekenis van een bepaalde
studententerm op te zoeken, vindt men nogal eens de Studentenschetsen als
enige bron. En wie de Studentenschetsen goed kent, komt in de secundaire literatuur
over het studentenleven geregeld parafrases van Kneppelhouts werk
tegen, al dan niet voorzien van bronvermelding. Gebruikmaking van dit soort
bronnen zou leiden tot een vicieuze cirkel met rondzingende begrippen en
inhouden, zonder dat dit iets verheldert. Om dit te doorbreken was het noodzakelijk
contemporaine primaire bronnen te raadplegen, zowel (semi-)openbare
als particuliere. Bij het onderzoek is daarom veelvuldig gebruik gemaakt
van onder meer kranten en studentenalmanakken, de wetgeving op het hoger
onderwijs, notulen van Burgemeester en Wethouders en van de Gemeenteraad,
notaris- en belastingarchieven en het archief van het Leids Studenten
Corps. Van groot belang waren egodocumenten –brieven en dagboeken –, die
door de vrijmoedigheid die dit type bronnen eigen is, feiten en achtergronden
aan het licht hebben gebracht die anders verloren zouden zijn gegaan.3 8 De
resultaten van het onderzoek –gepresenteerd in hoofdstuk 4 – tonen overtuigend
aan dat de Studentenschetsen niet alleen een gereputeerd literair werk zijn,
maar ook een betrouwbare historische bron.39
3 8 Zie hierover ook mijn 1 artikel `Onbekende brieven aan Kneppelhout pp over zijn zij Studentenschetsen'.
Zie ookara p graaf 3.4 voor de verantwoording gvan de wijze wijz van annoteren.