Download deel 2 - Textualscholarship.nl

derd spectatoriale tijdschriften. Het meest invloedrijke blad hier te lande was
Van Effens Hollandsche Spectator (i73 r-r 7 ; S). Wezel heeft gewezen op overeenkomsten
tussen de spectatoriale karakterschets – één van de vele literaire vormen
waarvan Van Effen cum suis zich bedienden – en Kneppelhouts typen.34
Het gaat om personages met een dominante karaktertrek, die niet als individu
optreden, maar als representant van een grotere groep mensen. Ook Kneppelhout
wilde geen individuele portretten, maar algemene karakters schetsen.
Door het `Voorberigt' van Studenten-Typen, waarin hij dit streven verwoordde,
te besluiten met een citaat van Van Effen, maakte hij duidelijk dat hij zich van
diens invloed bewust was.
Het studentenleven vormde voor veel spectatoriale geschriften een belangrijk
onderwerp. De Spectator der Studenten (1773-1774) was er zelfs geheel aan
gewijd. Volgens Luyt is er in die geschriften veel te vinden dat aan de Studentenschetsen
doet denken. Hij noemt inhoudelijke parallellen in het werk van Van
Effen –scherp observator van het studentenleven, met didactische ambities –
en constateert: `Klikspaans lievelingsdenkbeeld van opvoeding door vriendschap,
staat niet zoo ver van Van Effens gedachte af [...]'. Over de anoniem
verschenen Spectator der Studenten merkte Luyt op dat `de rijke en afwisselende
inhoud [...] vaak aan Klikspaan [doet] denken'.35 Kneppelhout heeft de
Spectator der Studenten zeker gekend: hij citeert er een aantal malen uit en bovendien
had hij er, net als van de Hollandsche Spectator, een exemplaar van in zijn
persoonlijke bibliotheek.36
I.5 KNEPPELHOUTS STUDENTENSCHETSEN ALS HISTORISCHE BRON
iteralre teksten,' aldus het themanummer 'Literatuuro als bron voo voorsoc sociale
geschiedenis' esc le ' van het a sc ^z t voo voor SocialeGeschiedenis,
bevatten niet alleen een massagegevens over het dagelijks leven – situationele details die
gg g l
de schrijver zijn in zijn verhaal opgenomen pg heeft om zijn zijnvoorstelling ger herkenbaar te maen maken
maar ook een rijkdom aan informatie over attitudes,gevoelens, denkwijzen en sociale ver-
houdingen. 37
rijkdom g ^ lzen
Voor Kneppelhouts Studentenschetsen gaat deze uitspraak zeker op. Naast een
schat aan gegevens over de dagindeling, vrijetijdsbesteding, financiële omstandigheden
enzovoorts van de toenmalige studenten, bieden ze ook inzicht in,
bijvoorbeeld, hun vaak moeizame omgang met hoogleraren of in hun houding
ten opzichte van de Leidse `ploerten' (pesterijen over en weer, uitlopend
34 Wezel, 'Heten ^ genre'.
3 5 Luyt, Y Klik ^aans
Studentenschetsen; de citaten op p. 8 en i a.
3 6 Catalogue g de la Bibliothèque 9 de eu M- I J. Kneppelhout. pp Den Haag, g 9 20 ,pp. en 116. [Van ^ Stockum's Antiquariaat] 9 ]
3 7 Het citaat is ontleend aan Stokvis en Mathijsen, `Literatuur en maatschappij'; pp l hierin meer over de proema
bl-
tiek van literatuur als historische bron.
16 INLEIDING