Download deel 2 - Textualscholarship.nl

lei dagen n later ate sc schreef hr Ver VeHuell
terug:
Van de M Manege n e gheb
ik niets met zekerheid kunnen te weten komen: de on j elui ggg zeggen
dath Y geld e d van de stad ontfangt, t l h zelf m laatst al vloekende verteld heeft dat h
g g^ ^Y Y Y Y
niets kreeg r g en e ook niet met de Regeering g wilde te maken hebben. Zeven slechte paarden
g p
heeft eetyp h op stal staan en dan nog g drie andere die vryvr goed zyn y doch alleen in de Manege g
gebruikt worden.3°
Kennelijk vond Kneppelhout dit antwoord onvoldoende, hij beperkte zich tot
een tussenzinnetje in Leven viii (`– zeven magere knollen! –') en liet de zaak
verder rusten. Onvoldoende kennis van zaken is ook de reden dat enkele van
de voorgenomen afleveringen van De studenten en hun bijloop ongeschreven zijn
gebleven. Kneppelhout vertrouwde, toen hij zijn plannen voor dit deel bekend
maakte, op de medewerking van anderen (meer hierover in paragraaf 2.2),
maar toen die uitbleef, koos hij voor een minder ambitieuze opzet.31
Humor en maatschappijkritiek – vaste bestanddelen van de literaire fysiologie
– komen ook in de Studentenschetsen voor. Naarmate de Schetsen vorderden,
kreeg Kneppelhouts ambitie om academische wantoestanden tekeer te gaan,
steeds meer de overhand. Het aandeel van de beschouwende, vaak moraliserende
passages groeide ten koste van de handeling en de dialoog. In de laatste
aflevering van Leven, `Omgang', komen zelfs helemaal geen sprekende of
handelende personages meer voor. Het is een ellenlange tirade over `dien
gevaarvollen, morsigen poel [...], zoo rijk aan drekstof en draaikolken',32
waarin jonge studenten in niet mis te verstane bewoordingen gewaarschuwd
worden voor de gevaren van ledigheid, dronkenschap en hoererij. Kneppelhout
was zich van deze ontwikkeling bewust; in december 1843 constateerde
hij in de laatste Bijlage van Bijloop:
Het zedelijker bestanddeel bekwam van lieverlede meer de overhand; Klikspaans schetsen
helden allengs van de schilderij tot het betoog over; naar de bron van den ernst zwol
droogde de ader op van de boert [...].33
De steeds nadrukkelijker geformuleerde tendens, die de Schetsen onderscheidt
van de standaardfysiologieën, wijst in de richting van een andere inspiratiebron:
de achttiende-eeuwse spectatoriale geschriften. In iii-1 7 12 verscheen
in Engeland The Spectator van Joseph Addison en Richard Steele, met daarin
relativerend-moraliserende bespiegelingen over het maatschappelijke en culturele
leven van die dagen. Dit voorbeeld vond internationaal veel navolging.
Alleen al in Nederland verschenen er gedurende de achttiende eeuw zo'n hon-
3° Ver Huell, Brie wisselin g p. p,
i o3.
3 `Kliks paan
tot den lezer', i-35.
3 2 Leven xii, `Omgang', 3 - 5.
I INLEIDING
5
33 `Aan de commissie voor de redactie van den Studenten-Almanak', 8o- 8z.