Download deel 2 - Textualscholarship.nl

I.4 GENRE
Hiermee sloot hij aan bij zijn opvattingen, zoals hij die in 183 5 had verwoord
in het essay L'Éducation par l'amitié. Hij was van mening dat de maatschappij
alleen verbeterd kon worden wanneer de opvoeding van jonge mannen zou
worden toevertrouwd aan liefhebbende oudere vrienden. 22 In de Studentenschetsen
kon hij, aan de hand van concrete voorbeelden, demonstreren hoe hij
zich zijn ideaal in de praktijk voorstelde. In `Promotie' (Leven iv) bijvoorbeeld
komt een `jong medicusje' voor (in wie trekken van Alexander Ver Huell te
herkennen zijn), dat bij zijn aankomst in Leiden was toevertrouwd aan de
goede zorgen van de promovendus. Tijdens het promotiediner – een wanordelijke
schrans- en vooral zwelgpartij, die uitloopt op een complete chaos – zit
hij naast `de philosooph', een personage dat sterk aan Kneppelhout doet denken.
Deze houdt te midden van het gebral een diepzinnig betoog, waarbij hij
ook de naam van Plato laat vallen, wiens Symposium een belangrijke inspiratiebron
voor L'Éducation par l'amitié was geweest. Als de andere feestgangers `het
medicusje' dronken proberen te voeren, neemt `de philosooph' hem in
bescherming. Aan het eind van het diner draagt de jonge doctor, die Leiden
gaat verlaten, zijn zorg voor de jonge student over aan `de philosooph'. `En
deze nacht', aldus Kneppelhout, legde den band tot eene reine, ware,
Academische boezemvriendschap'.23
De Studentenschetsen worden algemeen gerekend tot het genre van de literaire
fysiologie: prozateksten, waarin een karakteristiek wordt gegeven van een
bepaalde sector van de samenleving door middel van deelkarakteristieken. De
term `fysiologie' was afkomstig uit de natuurwetenschappen en had daar
betrekking op de studie van de levensverschijnselen van mensen, dieren en
planten. Later ging men de term ook gebruiken voor de studie van niet-levende
objecten, zoals geografische, sociale of beroepsgroepen, die zich door
bepaalde kenmerken onderscheidden van andere, soortgelijke groepen. In
Frankrijk ontwikkelde zich vervolgens de literaire fysiologie. In 1826 verscheen
daar Physiologie du gout van Anthelme Brillat-Savarin, in I820-I830
gevolgd door de geruchtmakende Physiologie du manage van Honoré de Balzac.
Van daaruit verspreidde het genre zich over heel West-Europa, waar het een
korte en hevige bloeiperiode kende. Ook Nederland deed mee aan de
`Schetsen-of Typesmanie'. 24 In dezelfde periode als de Studentenschetsen verschenen
bijvoorbeeld De Nederlanden (1841), Nederlanders door Nederlanders
z Meer over Kne ppelhouts ideeën over vriendschap p en de achtergronden g daarvan in de inleiding g 1bij Opvoeding ^ 8
door vriendschap, p ed. Mathijsen en Ligtvoet.
23 Leven iv, `Promotie', 1671-1672.
24ot [P ieter g , `Camera ] obscura van Hildebrand. [ Studenten-Typen, p door Klikspaan p [. p . 447 .
I2 INLEIDING