Download deel 2 - Textualscholarship.nl

9
Of Kneppelhout speciaal deze gebeurtenis voor ogen had toen hij `De hoveling'
schreef, valt niet uit te maken. Zeker is dat het gaat om een exemplarisch
geval: botsingen tussen Van Assen en studenten kwamen meer voor, zo blijkt
uit een brief van Conrad Busken Huet aan zijn oom Daniël:
Nu de zaak van Van Assen. Dat zat zo. In de maand december 1846 kwam een tiental studenten
[...] (om een mij onbekende reden) op de gedachte de ruiten te gaan ingooien bij
professor Van A., die de rechtenstudenten nooit hebben kunnen luchten of zien.i'
De opmerkelijke gelijkenis, vooral qua kapsel, tussen het portret van `de echte'
Van Assen (afbeelding 41 hierachter) en dat van zijn fictieve alter ego (afbeelding
4 3) vormt een extra argument voor de identificatie Schol-Van Assen. Een
gedééltelijke identificatie, want het personage heeft ook aspecten die verwijzen
naar een andere hoogleraar rechten uit die tijd. De vakken die Schol doceert –
natuurrecht en strafrecht –werden toentertijd namelijk niet door Van Assen,
maar door Henricus Cock (1794-1866) gegeven. De naam van het personage
(anders dan de figuranten werden de hoofdpersonen niet met hun eigen, maar
met een verzonnen naam aangeduid) bevat bovendien een verborgen toespeling
op Cock: een `kok' is namelijk een grote schar, die net als de `schol'
behoort tot de familie der platvissen.
De Studentenschetsen bevatten talloze van dergelijke signalen, die heden ten
dage gebrekkig functioneren of zelfs niet meer als zodanig herkend worden.
De wel herkende en thuisgebrachte hints maken echter voldoende duidelijk
dat Kneppelhouts bewering dat hij geen portretten schreef, enigszins genuanceerd
moet worden. Zijn werkwijze leidde –althans in een aantal gevallen –
tot `composietportretten' en `montagesituaties', waarbij overigens de generaliserende
strekking intact bleef.
I.3 KNEPPELHOUTS IDEALISME
Toen Everhardus Johannes Potgieter in 1841 in een geruchtmakende recensie
de Camera obscura (r 8 39) van Hildebrand (pseudoniem van Nicolaas Beets) veroordeelde
als `Kopijeerlust van het Dagelijksche Leven' (in zijn ogen de `laagste
trap der kunst') en in dit genre een onomwonden voorkeur uitsprak voor
de Studenten-Typen, deed hij dat in de eerste plaats vanwege Kneppelhouts
`idealisme'. Z Anders dan Beets beperkte Kneppelhout zich namelijk niet tot
een nauwgezette weergave van de werkelijkheid, maar liet hij die vergezeld
gaan van kritische en vaak ook moraliserende beschouwingen.
I1 Conrad Busken Huet aan Daniël Huet, 14 1juli 184 9; in: Busken Huet, Brieven, dl. ,, p. pz4.
De brief is oors
pronkelijk 1 in het Frans geschreven. g
I2 [Potgieter], g `Camera obscura van Hildebrand. [] Studenten-Ten; door Klikspaan ... '.
Studenten-Typen; p []
INLEIDING