Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>DE</strong> <strong>PLATS</strong><br />
AFC.IFTE -IKAN 100H<br />
00S "Mij 1
egenre<br />
eck hout<br />
OGIAR & rirs SIROP<br />
IMMO TER STREEP<br />
£2 or<br />
C<br />
C C<br />
C CL<br />
L9 SL SZ/9LVO INSD - ZO St IS/6S0 meg lal -<br />
TE AROOM<br />
apuelsoo OOt8 - )5 snq Z Lnalcisiass!A<br />
oahtploutiA
D E 1» LATE V.Z.W.<br />
Het ISSN = 1373-0762<br />
TIJDSCHRIFT VAN <strong>DE</strong> OOSTENDSE HEEM- EN GESCHIEDKUNDIGE KRING "<strong>DE</strong> PLATE"<br />
Prijs Culturele Raad Oostende 1996<br />
Vormings- en ontwikkelingsorganisatie en Permanente Vorming<br />
Aangesloten bij de CULTURELE RAAD OOSTEN<strong>DE</strong> en het WESTVLAAMS VERBOND VAN<br />
KRINGEN VOOR HEEMKUN<strong>DE</strong><br />
Statuten gepubliceerd in de Bijlagen tot het Belgisch Staatsblad dd. 1-2 mei 1959, nr. 1931 en<br />
gewijzigd volgens de Bijlagen tot het Belgisch Staatsblad dd. 15 mei 1975 nr. 3395, de Bijlage tot<br />
het Belgisch Staatsblad van 4 december 1986 nr. 31023 en de Bijlage tot het Belgisch Staatsblad<br />
van 5 oktober 1989 nr. 13422.<br />
Alle medewerkers zijn verantwoordelijk voor de door hen getekende bijdragen en weerspiegelen<br />
niet noodzakelijk de opinie van de Kring.<br />
Tekstovername toegelaten na akkoord van auteur en mits vermelding van oorsprong.<br />
Ingezonden stukken mogen nog NIET gepubliceerd zijn.<br />
<strong>De</strong> auteurs worden er attent op gemaakt dat bij elke bijdrage een bronvermelding hoort.<br />
JAARGANG 31<br />
NUMMER 11 Prijs per los nummer : 1,50 E<br />
MAAND november 2002<br />
IN DIT NUMMER<br />
blz. 217: 1. VAN HYFTE: Maria Hendrika en Oostende.<br />
blz. 224: P. <strong>DE</strong>RMUL: <strong>De</strong> visie van een vastgoedman op het Oostends residentieel architecturaal<br />
patrimonium.<br />
blz. 232: E. SMISSAERT: Elixir d'Ostende, een heel vluchtig verschijnsel.<br />
blz. 235: N. HOSTYN: voor U gelezen.<br />
blz. 236: R. TIMMERMANS: Hoe was het weer ook weer?<br />
blz. 237: N. HOSTYN: voor U gelezen.<br />
blz. 238: A. SMISSAERT (+): Oostende tijdens de eerste wereldoorlog (56).<br />
2002 - 213
HEEM- EN GESCHIEDKUNDIGE KRING <strong>DE</strong> PLATE<br />
Correspondentieadres : Freddy HUBRECHTSEN, Gerststraat 35A, 8400 Oostende.<br />
Verantwoordelijke uitgever: Omer VILAIN, Rogierlaan 38/11, 8400 Oostende.<br />
Hoofdredacteur: Jean Pierre FALISE, Hendrik Serruyslaan 78/19, 8400 Oostende.<br />
Rekeningen : 380-0096662-24<br />
750-9109554-54<br />
000-0788241-19<br />
Het Bestuur<br />
Voorzitter :<br />
Omer VILAIN, Rogierlaan 38/11, 8400 Oostende, tel. 059709205.<br />
Ondervoorzitter :<br />
Walter MAJOR, Kastanjelaan 52, 8400 Oostende, tel. 059707131.<br />
Secretaris :<br />
Freddy HUBRECHTSEN, Gerststraat 35A, 8400 Oostende, tel. en fax 059507145.<br />
E-mail: de.plate@pandora.be.<br />
Penningmeester :<br />
Jean Pierre FALISE, Hendrik Serruyslaan 78/19, 8400 Oostende, tel. en fax 059708815.<br />
E-mail: falise.ipplanetinternet.be .<br />
Leden :<br />
Ferdinand GEVAERT, Duinenstraat 40, 8450 Bredene.<br />
August GOETHAELS, Stockholmstraat 21/10, 8400 Oostende.<br />
Simone MAES, Hendrik Serruyslaan 78/19, 8400 Oostende.<br />
Jan NUYTTEN, Karel Janssenslaan 33/13, 8400 Oostende.<br />
Emile SMISSAERT, Hendrik Serruyslaan 4/9, 8400 Oostende.<br />
Gilbert VERMEERSCH, Blauw Kasteelstraat 98/2, 8400 Oostende.<br />
Koen VERWAER<strong>DE</strong>, A. Chocqueelstraat 1, 8400 Oostende.<br />
Schreven in dit nummer:<br />
Ivan Van Hyfte, Kastanjelaan 58, 8400 Oostende.<br />
Pol <strong>De</strong>rmul, Oosthelling 11, 8400 Oostende.<br />
Emile Smissaert, Hendrik Serruyslaan 4/9, 8400 Oostende.<br />
Norbert Hostyn, Brusselstraat 18, 8400 Oostende.<br />
Roger Timmermans, Sint-Sebastiaanstraat 24, 8400 Oostende.<br />
2002 - 214
<strong>De</strong> Oostendse Heem- en Geschiedkundige Kring <strong>De</strong> <strong>Plate</strong> heeft de eer en het genoegen zijn leden<br />
en andere belangstellenden uit te nodigen tot de volgende activiteiten:<br />
1November ACTIVITEIT'<br />
Donderdag 28 November om 20 u<br />
Avondvoordracht in de conferentiezaal van de VVF Oostende, Dr.L.Colensstraat 6.<br />
Onderwerp: HET ZAAGMOLENPARK VAN BRE<strong>DE</strong>NE (1752 —<br />
<strong>De</strong>ze avond wordt verzorgd door dhr Ferdinand GEVAERT<br />
1824)<br />
Ons eminent bestuurslid Ferdinand GEVAERT nog voorstellen aan onze leden is bijna een<br />
belediging.<br />
Zijn veelvuldige schitterende artikels in ons tijdschrift en zijn talrijke uitstekend gedocumenteerde<br />
voordrachten, die hij reeds voor onze kring gehouden heeft in de loop der jaren, zijn sprekend<br />
genoeg om te stellen dat zeker in dit geval "goede wijn geen krans behoeft".<br />
Maar voor een aantal nieuwere leden willen wij toch even kwijt dat deze geboren en getogen<br />
Bredenaar jarenlang bestuurslid is geweest van de heemkring Ter Cuere uit Bredene, dat hij<br />
bestuurslid is van de Confrerie van 't Vinckx- en Woutermansambacht en dat wij hem sedert jaren<br />
op onze bestuursvergaderingen mogen verwelkomen.<br />
Een grote Oostendekenner en uiteraard een autoriteit wat de geschiedenis van Bredene betreft.<br />
Auteur en medeauteur van boeken en van artikels in een waaier van tijdschriften.<br />
<strong>De</strong> discussies over het windmolenpark aan zee met elektriciteitsverwekkende toestellen zijn nog<br />
steeds niet ten einde.....En wij mijmeren over Plassendale I-II-III-IV......<br />
<strong>De</strong>ze avond spreekt dhr GEVAERT echter over een 18 de-eeuws industriepark waar een<br />
aandelenvennootschap de "COMPAGNIE <strong>DE</strong>R ZAEGMOLENS" met zijn uiteindelijk 17 molens<br />
grote bloei kende.<br />
Dit park bracht werkgelegenheid en nieuwe bewoning met zich mee en er ontstond een nieuwe wijk<br />
"Molendorp" die een eigen kapel en later een kerk kreeg.<br />
<strong>De</strong> Franse tijd was voor Oostende en omgeving een periode van verval en dit was ook voor<br />
"Molendorp" het geval.<br />
Dhr GEVAERT doet ons dit alles perfect uit de doeken op de boeiende wijze die hem zo eigen is en<br />
met zijn grote documentatie over het onderwerp.<br />
Zoals steeds is de toegang vrij en kosteloos voor ALLE belangstellenden. Wij rekenen stellig op uw<br />
aanwezigheid. Men zegge het voort !!!<br />
2002 - 215
<strong>DE</strong>CEMBER I — ACTIVITEIT; Middagmaal en kleinkunstnamiddag<br />
Onze jaarlijkse maaltijd en kleinkunstgebeuren gaan dit jaar door op<br />
ZATERDAGMIDDAG 7 <strong>DE</strong>CEMBER 2002<br />
in de sfeervolle zaal van het restaurant BENNY, hoek Langestraat-Vlaanderenstraat.<br />
Op het menu staan:<br />
<strong>De</strong>gustatie: aperitiefhapjes volgens de Culinaire kunst<br />
Gebakken langoustine staartjes op een Indische wijze<br />
Koko's melk en een lichte curry toets<br />
YWY<br />
Eendenborst in een waaier versneden<br />
Drie vruchtencompotes en zijn herfstgarnituur<br />
Lookaardappelen met een notenkoekje<br />
Chocolade taartje met donkere en melkchocolade<br />
Vanille sabayon met gecarameliseerde nootjes<br />
Koffie<br />
Gezien het groot succes verleden jaar hebben wij opnieuw de heer Martin Vanderstraeten gevraagd<br />
om de muzikale omlijsting te verzorgen. Als uitstekend pianist zorgt hij, op het orgel gedurende de<br />
ganse middag, voor een medley van zeer gekende wijsjes en meezingers.<br />
<strong>De</strong> deelname in de kosten bedraagt 30 E. Hierin zijn begrepen: aperitief, maaltijd, de koffie en het<br />
optreden. Om de kosten niet te veel te doen stijgen wordt er geen wijn bij de maaltijd geschonken.<br />
Iedereen is vrij te drinken wat hij wil.<br />
<strong>De</strong> betaling gebeurt door storting op rekening 380-0096662-24 van <strong>De</strong> <strong>Plate</strong><br />
H. Serruyslaan 78/19<br />
Oostende<br />
Met vermelding "deelname aan maaltijd op 7 december met X personen" en dit vóór 4 december.<br />
Wij rekenen stellig op Uw aanwezigheid en brengt vrienden en kennissen mee.<br />
LET OP: HET GEBEUREN BEGINT OM 12 UUR dit op vraag van vele personen (men gaat 's<br />
avonds niet graag meer buiten — het eten bevalt beter 's middags, enz.).<br />
2002 - 216
!MARIA HENDRIKA en OOSTEN<strong>DE</strong>)<br />
door Ivan VAN HYFTE<br />
Het is precies honderd jaar geleden dat de echtgenote van Leopold II, Maria Hendrika, is overleden.<br />
Op 19 september 1902, om 19.35u, sterft de aartshertogin van Oostenrijk en koningin van België<br />
aan een hartziekte (zij leed ook aan een chronische bronchitis) in de Villa Marie Henriette, avenue<br />
du Marteau in Spa.<br />
Oostende verneemt het nieuws omstreeks 22 uur. Het bal in het Kursaal wordt onmiddellijk<br />
stilgelegd evenals het concert op het Wapenplein door de Philharmonie Ostendaise alsook de<br />
vertoning in het theater.<br />
<strong>De</strong> dag daarop hangen de vlaggen halfstok aan openbare gebouwen, op de staatsboten en aan heel<br />
wat particuliere huizen. Om 9 uur komt het Schepencollege in spoedzitting bijeen om een<br />
rouwaffiche op te stellen:".....La Royale Défunte qui fit en notre ville de longs séjours et vers<br />
laquelle se porte si spontanément l'affection de la population toute entière... ".<br />
Is "la lionne blessée" — zoals historicus Jo GERARD haar noemt — werkelijk zó vaak in Oostende<br />
geweest? Wie haar biografieën leest, weet dat ze sinds 1893 teruggetrokken leefde in Spa om er<br />
haar eigen (mislukte) leven te leiden met haar geliefde paarden en Engelse spelletjes. Historici zijn<br />
het er niet over eens waarom zij dit illustere kuuroord verkoos boven Oostende. Het is bekend dat<br />
ze niet echt hield van de zee en dat ze de zeelucht niet verdroeg. Wij weten dat deze "ville d'eau"<br />
met zijn bossen haar herinnerde aan haar geboorteland Oostenrijk. Spa was daarenboven ook een<br />
"ville de chevaux" (haar pony's waren haar leven... (1)). Ook zullen de bittere ontgoochelingen (de<br />
liaisons van Leopold) en de dramatische momenten (de dood van haar enige zoon/het drama<br />
Mayerling) de onmin in haar huwelijksleven verwekt hebben.<br />
Wanneer ze op 2 augustus 1891 om 19.25 u met haar jongste dochter Clementine naar Brussel<br />
terugkeert, na een verblijf van één maand aan zee, zal ze achteraf nooit meer te zien zijn op de<br />
Wellington, in het theater aan de Komedieplaats of langs de Mariakerkse dijk.<br />
Hoe vaak is ze dan wel in Oostende geweest? Een persoverzicht en een sfeerbeeld.<br />
30 augustus 1853:<br />
27 juni 1866:<br />
7 juli 1866:<br />
25 juli 1866:<br />
9 juli 1867:<br />
16 augustus 1867:<br />
- <strong>De</strong> 18-jarige prins Leopold en zijn 17-jarige Maria Hendrika brengen als<br />
pas gehuwd paar een bezoek aan Oostende (2).<br />
- Wens van burgemeester SERRUYS: "Madam, faites-nous l'honneur de<br />
venir souvent sur notre plage.<br />
- Ontvangen aan het station door de burgerlijke en militaire overheden.<br />
- Ingescheept aan boord van de "Belgique" voor het huwelijk in Windsor van<br />
prinses Hélène.<br />
- Terug om 18.30u uit Dover<br />
- <strong>De</strong> Blijde Intrede: eerste officieel bezoek van het koningspaar.<br />
- <strong>De</strong> koninklijke familie komt naar zee.<br />
- Groots diner op het Chalet. Gasten zijn ondermeer de hertog van Saksen-<br />
Weimar, de prins de REUSS, de graaf en gravin JICHY, de kamerheer van de<br />
2002 - 217
Franse Keizer, de directeur-generaal van Spoorwegen, Post en Telegraaf, de<br />
hofdames.....<br />
23 augustus 1867: - Over de middag wacht de vorst Maria Hendrika op aan het station om<br />
onmiddellijk met de hofwagen door te rijden naar het paleis.<br />
22 juni 1868: - In de gutsende regen gaan koning en koningin aan boord van de "Louise<br />
Marie" voor een militaire revue, vóór de rede van Oostende, van een<br />
Amerikaans eskader.<br />
1 of 2 augustus 1869: - Aangekomen"... pour y passer quelques jours....".<br />
24 juli 1874: - Al meer dan twee weken vertoeft hij alleen aan zee, tot hij zijn echtgenote<br />
en zijn 16-jarige dochter prinses Louise opwacht aan het station; beiden<br />
keren nog dezelfde avond terug naar Laken.<br />
17 juli 1877: - Leopold en Maria Hendrika komen per speciale trein aan om de Duitse<br />
erfprins Frederik-Willem van Pruisen met zijn gevolg op te zoeken.<br />
- Twee uur later zijn beiden al terug naar Laken vertrokken.<br />
7 augustus 1877: - Koning en Koningin voor twee uur aan zee.<br />
11 maart 1879: - Per speciale trein om 10.45 u aangekomen; na een kort onderhoud gaat het<br />
koninklijke echtpaar aan boord van de "Comte de Flandre" die 5 uur later in<br />
Dover aanmeert. Een trein brengt hen naar Windsor voor het huwelijk van de<br />
derde zoon van koningin Victoria, prins Arthur.<br />
31 maart 1879: - Terug. Veel volk aan de "débarcadère" om 18.30 u.<br />
24 juli 1880:<br />
25 juli 1880:<br />
26 juli 1880:<br />
- Koning en koningin, vergezeld van hun dochters Clementine en Stephanie<br />
worden door 5 hofwagens opgewacht aan het station.<br />
- <strong>De</strong> koningin bestuurt de eerste zelf (3) In de tweede zit Stephanie met haar<br />
Duitse verloofde kroonprins Rudolf van Oostenrijk.<br />
- Veel vlaggen en acclamaties wanneer het koninklijk gezelschap door de stad<br />
rijdt.<br />
- <strong>De</strong> 5 koninklijke gasten wonen de 9 uren Mis bij in de oude Sint<br />
Pieterskerk.<br />
- Moeder en dochters maken uitstapjes in open wagen of beoefenen de jacht,<br />
in de duinen.<br />
- Een commissie die de Naamse provincieraad vertegenwoordigt om de<br />
felicitaties aan te bieden n.a.v. de verloving van hun dochter, wordt op het<br />
chalet ontvangen.<br />
- Nadien wordt er gedejeuneerd met het gezelschap.<br />
29 juli 1880: - Groot diner op het Chalet ter ere van de zoon van de Duitse keizer.<br />
1 augustus 1880: - Maria Hendrika en Leopold verlaten Oostende, maar zijn al om 19.55 u<br />
terug.<br />
2002 - 218
2 augustus 1880: - Terwijl Leopold met zijn ordonnansofficier wandelt op het strand en het<br />
staketsel, toert de koningin met haar 4 kleine paardjes rond in de wijde<br />
omgeving van Oostende.<br />
9 augustus 1880: - Maria keert terug met de trein van 9.33 u samen met de secretaris van de<br />
koning, de ordonnansofficier en eredame gravin <strong>DE</strong> LIMBURG-STIRUM.<br />
- <strong>De</strong> koning keert later op zijn eentje terug en zal er blijven tot 20 september.<br />
29 juni 1884: - Leopld, Marie Henriette en dochter Clementine komen incognito aan voor<br />
hun zomerseizoen.<br />
Begin juli 1884: - <strong>De</strong> vorst is vaak op het strand te zien, terwijl zij rondrijdt met haar 4 pony's<br />
tot in Nieuwpoort, Blankenberge, Wijnendale.<br />
21 juli 1884: - Onderbreking van hun vakantie om samen in de hoofdstad een Te <strong>De</strong>um bij<br />
te wonen.<br />
- In de namiddag terug.<br />
27 juli 1884:<br />
2 augustus 1884:<br />
- Eerste dag van de Wellington-rennen. Voorzitter de STUERS is een<br />
gelukkig man want "... la tribune royale était très élégamment ornée... ".<br />
Vader, moeder en dochter genieten van de steeple-chase en de toejuichingen<br />
van de massa.<br />
- Marie Henriette drukt in Oostende-Station de hand van le duc d'Aumale.<br />
- 's Avonds zit ze voor een groot diner mee aan tafel met onder meer<br />
STANLEY die over zijn Kongo-missie vertelt.<br />
4 augustus 1884: - Ze wuiven hun oom uit aan het station.<br />
10 augustus 1884: - Voor een tweede maal op de Wellington. Hun twee uur lange aanwezigheid<br />
verhoogt de uitstraling van het hippodroom.<br />
23 augustus 1884: - <strong>De</strong> Duitse erfprins rijdt het station uit, nagewuifd door koning en koningin<br />
en veel Duitse toeristen.<br />
24 augustus 1884: - Met een "équipage á la Daumont" naar de Grand Prix d"Ostende, een<br />
handicap van 2400 m. <strong>De</strong> koningin en haar dochter krijgen bloemen.<br />
28 augustus 1884: - Het vorstenpaar wil — ondanks de regen — aanwezig zijn op het westerstrand<br />
voor "La fête des enfants". Traantjes, bloemen, valse start, een koninklijke<br />
handdruk. Leopold vindt dat het er allemaal bijhoort "au développement de<br />
l'enfance".<br />
31 augustus 1884: - <strong>De</strong> nieuwe vertegenwoordiger van de Verenigde Staten in Berlijn wordt in<br />
audiëntie ontvangen. Nadien volgt er een dejeuner terwijl de koningin prinses<br />
d'YSSENBOURG-BUEDINGEN op zoekt in het Grand Wel de<br />
1'Empereur.<br />
8 september 1884: - Allebei naar Brussel om aanwezig te zijn op de grote maneuvers.<br />
11 september 1884: - Met de trein van elven terug aan zee en dit voor de allerlaatste keer dit jaar.<br />
Het werd het (tot nu toe) allerlangste "saison ostendaise" want op 16<br />
2002 - 219
17 juni 1885:<br />
20 juni 1885:<br />
september verlaat de koninklijke familie na twee en een halve maand hun<br />
chalet.<br />
- Veel vroeger dan voorzien — het strand leek nog op een woestijn — komt<br />
Leopold met vrouw en jongste dochter aan om 9.56 u.<br />
- Burgemeester JANSSENS en plaatscommandant ORIANNE verwelkomen<br />
hen. <strong>De</strong> hofmaarschalk, 's konings secretaris, een ordonnansofficier, hun<br />
persoonlijke arts en een eredame rijden mee. Op het Kursaal zien ze de<br />
nationale driekleur wapperen en....de Kongolese vlag.<br />
- <strong>De</strong> Infante Isabella van Spanje, zuster van koning Alfonso XII, is op<br />
bezoek.<br />
- Na het dejeuner maken '<strong>De</strong> prinses van Segovia" en onze koningin een ritje<br />
met de wagen.<br />
28 juni 1885: - Leopold en Marie Henriette per trein naar Antwerpen.<br />
- Terug om 18.00 u.<br />
03 juli 1885: - Bezoek van de Oostenrijkse aartshertog Karel Lodewijk en zijn dame.<br />
- In de namiddag brengt deze 52-jarige broer van de Oostenrijkse keizer en<br />
zijn derde vrouw Maria Theresia een bezoek aan het Kursaal. Samen met<br />
Marie Henriette komen ze onder de indruk van de grootsheid en tevens<br />
elegantie van het gebouw.<br />
- Vanop het buitenterras genieten de bezoekers van een fraai zeespektakel<br />
van stomers en vissersschuiten.<br />
- In gedachten zit Leopold bij wat anders: "...tirer de l'abandon un bois en<br />
miniature qui est désigné sous le nom de Bois de Boulogne, un bois de<br />
plaisance...". Maria Hendrika zal bij naam vereeuwigd worden in Oostende!<br />
(4).<br />
6 juli 1885: - Om 8.40 u wordt het anker gelicht van de "Prince Baudouin" waarmee het<br />
koninklijk gezelschap een tocht maakt naar Vlissingen.<br />
- Met de wagen worden Middelburg en Domburg bezocht, strikt incognito.<br />
7 juli 1885: - Alvoren 's anderendaags terug te keren wil de duc d'Aumale nog even<br />
Brugge zien; samen met de koning en de koningin neemt hij een kanaalboot.<br />
Op de terugweg varen ze langs de "Sport Nautique" waar net de laatste<br />
wedstrijd afgelopen is. Toejuichingen alom!<br />
8 juli 1885: - Voor een weekje ruilt de koninklijke familie Oostende voor Laken.<br />
15 juli 1885: - Terug samen met hun tante, de hertogin van Saksen Coburg, en haar zoon.<br />
19 juli 1885: - Ze maakt kennis met de oom van de koning, de hertog van Montpensier;<br />
wandeling op de dijk en bezoek aan het Kursaal.<br />
20 juli 1885: - Gala-avond in het theater met het stuk "1"Etudiant pauvre". Burgemeester<br />
JANSSENS ontvangt hen aan de hoofdtrap: de koningin, haar dochters<br />
Clementine en Louise en haar echtegenoot prins Filip van Saksen Coburg<br />
Gotha die daarna in de geïmproviseerde koninklijke loge plaats nemen.<br />
- Ze blijven tot het einde en bij een staande ovatie komen overal in de zaal<br />
wuivende zakdoekjes boven.<br />
2002 - 220
26 juli 1885: - Leopold en Marie Henriette aan boord van de "Prince Baudouin" die hen<br />
van Temse naar Antwerpen brengt.<br />
4 augustus 1885: - <strong>De</strong> koningin, prinses Clementine en een eredame naar Dover.<br />
9 augustus 1885: - 14.30 u Wellington-renbaan: tussen de veelkleurige zonneschermpjes van<br />
de highlife valt de koning, de in het zwart getoilleteerde koningin en het met<br />
geel gemengd paars van Clementine niet op in de augustuszon.<br />
13 augustus 1885: - Echo d'Ostende: "Le Roi se promène enormément; on le voit partout et<br />
souvent; Quant à S.M. la Reine, elle affectionne aussi les promenades à pied<br />
et l'excursion à Mariakerke est une de celles qu'elle préfère... ".<br />
18 augustus 1885: -Op het hippodroom is de groothertog en groothertogin van Mecklenburg<br />
uitgenodigd door het koningspaar om de Grote Steeple Chase bij te wonen.<br />
20 augustus 1885: - 's Avonds wonen Marie Henriette (groot toneelliefhebber), Clementine en<br />
de Mecklenburgs een voorstelling bij in het theater.<br />
13 september 1885: - Maria Hendrika voor de derde keer dit jaar op bezoek in Nieuwpoort-Bad<br />
nu met haar schoonzoon aartshertog Rudolf.<br />
14 september 1885: - Koning en koningin naar Antwerpen "par train gala spécial".<br />
22 september 1885: - 13.30 u: na een verblijf van bijna 3 maand keert de koninklijke familie terug<br />
naar Laken "en y laissant le plus agréable souvenir....".<br />
14 juli 1887: - Leopold met echtgenote en jongste dochter opnieuw aan zee: "...la famille<br />
royale fera, cette année, un long séjour à Ostende...".<br />
28 juli 1887: - <strong>De</strong> zestienjarige Clementine mag met haar ouders mee met een tram op de<br />
nieuwe lijn naar Blankenberge.<br />
7 augustus 1887: - Maria met man en dochter naar de renbaan voor de Prix de la Plage (2400<br />
m.), de Prix de la Mer (2800 m.) en de Prix des Sables (2500 m.).<br />
11 augustus 1887: - Leopold en Maria Hendrika maken hun opwachting aan het station voor de<br />
hertog van Aumale (s Konings oom) met wie de koningin 's avonds nog naar<br />
het theater gaat. Daar neemt haar uitgebreide suite de 2 grote centrale loges in<br />
voor een drie uur durend spektakel van de beroemde goochelaar DONATO.<br />
15 augustus 1887: - Leopold, Maria, de graaf van Vlaanderen en zijn zoon prins Boudewijn<br />
vertrekken met de trein naar Brugge om deel te nemen aan de feestelijkheden<br />
bij de onthulling van het standbeeld van Jan Breydel en Pieter de Coninck.<br />
21 augustus 1887: - Hoogdag voor alle paardenliefhebbers: de grote internationale Steeple<br />
Chase met een prijzenpot van 10.000 Fr. "Les dames avaient arboré leurs<br />
plus gracieux atours... ", ook Marie Henriette.<br />
13 september 1887: - Ze boek in het "Panorama" het panoramische zicht op Rio de Janeiro waar 2<br />
schilders, MEIRELLER en LANGHEROCK aan werken.<br />
2002 - 221
3 juli 1888: - Haar grote vakantie begint.<br />
4 juli 1888: - Terwijl Leopold de duinaanplantingen in <strong>De</strong> Haan van nabij bekijkt, is<br />
moeder en dochter op wandel.<br />
14 juli 1888: - <strong>De</strong> koningin is aanwezig op de opening van het nieuwe theaterseizoen.<br />
24 juli 1888: - Ze bezoekt de grote "Exposition d'Hygiène et de Sauvetage" in het<br />
Leopoldpark.<br />
27 juli 1888: - Meer en meer vindt het publiek de weg naar het theater, mede door de<br />
aanwezigheid van Marie Henriette, die telkenmale het sein geeft tot<br />
applaudisseren zoals vandaag voor de operette "Les Cent Vierges" van<br />
LECOQ.<br />
2 augustus 1888: - In het theater ondergaat ze de frivole geest van het Tweede Keizerrijk,<br />
weerspiegeld in "la Vie Parisienne".<br />
13 augustus 1888:<br />
9 september 1890:<br />
- Hij vertrekt naar Schotland, voor een 15 tal dagen; zij naar Laken vanwaar<br />
ze naar Oostenrijk zal gaan om er Stephanie te bezoeken. (ze droomt nog<br />
altijd van die keizerlijke kroon....).<br />
-Om 7.38 u met de trein vertrokken om het einde van de legermaneuvers bij<br />
te wonen: de koning "en petite tenue de commandant en chef de l'armée" en<br />
de koningin "en amazone".<br />
10 september 1890: - In de namiddag naar Middelkerke; te voet terug want... "ayant manqué le<br />
chemin de fer vicinal".<br />
15 september 1890: - Met baron WYKERSLOOTH naar Brussel voor de<br />
landbouwtentoonstelling van Kuregem en de opening van de Brusselse<br />
tentoonstelling voor Schone Kunsten.<br />
- Ook Clementine en haar moeder rijden mee; hun wel zeer korte<br />
zomervakantie zit erop.<br />
- Leopold 's avonds al terug op zijn chalet: hij wil zo lang mogelijk aan zee<br />
verblijven.<br />
1 juli 1891: - 9.30 u: aankomst van de koninklijke familie die wordt opgewacht door de<br />
burgemeester en de plaatscommandant.<br />
- <strong>De</strong> koningin en haar dochter rijden in open wagen door de Kapellestraat die<br />
voor de gelegenheid met vlaggen versierd is; hij, "le bon marcheur", gaat te<br />
voet.<br />
6 juli 1891:<br />
9 juli 1891:<br />
- Daags na de jaarlijkse zeewijding gaat het drietal naar Brugge voor de<br />
"Exposition d'horticulture" in de Hallen.<br />
- Al terug om half vijf.<br />
- "Grand diner": Marie Henriette ontmoet prins Alexander van Pruisen,<br />
generaal graaf de WINTERFELD en zijn echtgenote, graaf en gravin de<br />
BULOW, graaf d'AVENSLEVEN (gevolmachtigd minister van Duitsland),<br />
barones d'HOOGHVORST (eredame), burgemeester MONTANGIE,<br />
gouverneur baron RUZETTE, schepen PIETERS, plaatscommandant graaf<br />
VAN<strong>DE</strong>RSTEGEN de PUTTE, geniecommandant ROMMEL, chef van de<br />
2002 - 222
maalboten ECREVISSE, ingenieur van Bruggen en Wegen <strong>DE</strong>MEY, deken<br />
<strong>DE</strong>CANNIERE, en twee van zijn ordonnansofficieren SNOY en<br />
LIEBRECHTS.<br />
15 juli 1891: - "Soirée d'Ouverture" in het theater: Marie Henriette "... a donné le signal<br />
des applaudissements a plusieurs reprises....".<br />
20 juli 1891: - Ze verlaat Oostende voor de feestelijkheden ter gelegenheid van de<br />
nationale feestdag in de hoofdstad.<br />
23 juli 1891: - Gala-avond in het theater: de zangers in "Les Cloches de Corneville" waren<br />
"electrisés" door de aanwezigheid van de koningin en haar dochter.<br />
31 juli 1891: - Marie Henriette en Clementine wonen in het theater een "opéra comique"<br />
bij.<br />
1 augustus 1891: - 's Avonds is er een "Grand Cortège aux Lumières" georganiseerd door de<br />
Oostendse verenigingen; aan de voet van het chalet bekijkt Leopold met<br />
vrouw en dochter het sprookjesachtig gebeuren.<br />
2 augustus 1891: - Moeder en dochter om 19.25 u naar Brussel.<br />
3 augustus 1891:<br />
4 augustus 1891:<br />
Noten<br />
- 's Avonds loopt het gerucht in Oostende dat Marie Henriette zwaar ziek is,<br />
misschien wel overleden.<br />
- Leopold krijgt van Clementine een telegram "fort inquiétante".<br />
- Hij beslist de internationale trein van middernacht te nemen die<br />
uitzonderlijk halt houdt in Laken om 2.15 u.<br />
- <strong>De</strong> koningin heeft het sacrament der stervenden ontvangen...<br />
- <strong>De</strong> situatie is zè onwaarschijnlijk verbeterd dat Leopold al 's anderendaags<br />
om 11 u terug in Oostende is, terwijl zijn vrouw naar Spa is vertrokken. <strong>De</strong><br />
gekwetste maar fiere leeuwin zal de meest gerenommeerde badplaats van<br />
Europa — dank zij haar man — nooit meer terugzien...<br />
(1) Pierre DAYE: "Léopold II". Edit. A. Fayard et Cie. Parijs , 1934, p. 249. "... Elle s'acharnait à<br />
conduire son pony-chaise attelé de petits chevaux hongrois de couleur isabelle....".<br />
(2) Ivan VAN HYFTE: 30 augustus 1853. Aartshertogin Maria Hendrika ziet voor het eerst<br />
Oostende, in: "<strong>De</strong> <strong>Plate</strong>", febr. 1996, p. 54-56.<br />
(3) Net als Leopold was Maria Hendrika verzot op wagens. Ook in Oostende zat ze soms achter<br />
het stuur. Bij de eerste autorace Brussel-Spa zegt ze tegen Clementine: "Je prèfére mes<br />
chevaux, mais je me sans assez tentée par ces machines-là" in: Jo GERARD "La lionne<br />
blessée": Marie Henriette, Reine des Belges", p. 234.<br />
(4) Op 7 juni 1892 besloot de gemeenteraad het nieuwe openbare park, naar de plannen van<br />
architect KEILIG, "Maria-Hendrikapark" te noemen.<br />
N.B. Ook de stedelijke basisschool in de Ieperstraat, die in 1985 als autonome school werd<br />
afgeschaft, droeg haar naam.<br />
2002 - 223
<strong>DE</strong> VISIE VAN EEN VASTGOEDMAN OP HET<br />
OOSTENDS RESI<strong>DE</strong>NTIEEL ARCHITECTURAAL PATRIMONIUM<br />
door Pol <strong>DE</strong>RMUL<br />
Ongeveer niemand is gelukkig met de manier waarop onze Belgische kust werd ge urbaniseerd en<br />
bebouwd. Wanneer we nu het resultaat bekijken is er meer reden om te huilen dan om te lachen.<br />
Wat is er verkeerd gelopen? Wie is voor die gang van zaken verantwoordelijk? Hoe had het beter<br />
gekund? Heeft men het op andere plaatsen, bijvoorbeeld in de badplaatsen van onze buurlanden,<br />
Nederland en Frankrijk, zoveel beter gedaan? Is er nog iets te redden? Kunnen we uit de fouten van<br />
het verleden iets leren dat nog bruikbaar is voor de toekomst?<br />
<strong>De</strong> bedoeling van dit artikel is een antwoord te zoeken op die vragen en is tevens een synthese van<br />
een voordracht die ik voor de heemkring heb gehouden.<br />
<strong>De</strong> poging die ik deze avond onderneem is niet zonder risico's. <strong>De</strong> <strong>Plate</strong> is een Heem- en<br />
Geschiedkundige Kring die in de eerste plaats belangstelling heeft voor de getuigenissen uit het<br />
verleden en daarom liefst zoveel mogelijk van die getuigenissen uit dat verleden bewaard wil zien.<br />
Als vastgoedman zit ik in het hol van de leeuw. Er is inderdaad zeer veel verkeerd gegaan. Zeker<br />
wanneer wij ons beperken tot het onderzoeken van wat sinds de oorlog op urbanistisch en<br />
architecturaal gebied aan onze kust en te Oostende in het bijzonder is gebeurd.<br />
Zeer vaak worden de vastgoedsector en in de eerste plaats de bouwpromotoren, aangewezen als "de<br />
daders", de verantwoordelijken voor wat verkeerd is gegaan.<br />
Als verweermiddel kan ik om te beginnen zeggen dat daar waar men de private sector volledig<br />
alleen haar gang heeft laten gaan de urbanisatie en bebouwing wel geslaagd mag genoemd worden .<br />
Ik bedoel dan de verkaveling en bebouwing van Het Zoute en <strong>De</strong> Haan (het centraal oud deel van<br />
<strong>De</strong> Haan, die de Concessie genoemd wordt). Die twee urbanisaties worden in de vakliteratuur vaak<br />
gecomplimenteerd omwille van hun aantrekkelijkheid, hun harmonie en geslaagde integratie in het<br />
landschap.<br />
Het is evenwel een illusie te denken dat men hetzelfde over de hele kust had kunnen doen. Het<br />
Zoute en <strong>De</strong> Haan is een elitaire, een luxe optie geweest, die bovendien geconcipieerd zijn<br />
vooraleer er van democratisering van het toerisme sprake was.<br />
<strong>De</strong> percelen villagrond met de bijhorende verplichting een villa te bouwen in een bepaalde stijl<br />
konden slechts verkocht worden aan een kapitaalkrachtig cliënteel. Bovendien vraagt die optie veel<br />
plaats omwille van de open bebouwing op vaak ruime percelen. Onze kustlijn is veel te kort om op<br />
die manier de circa 30 miljoen bewoners van het hinterland dat op onze kust aangewezen is voor het<br />
huren of kopen van een vakantieverblijf of een tweede verblijf op te vangen.<br />
In badplaatsen, zoals Blankenberge, Wenduine en Westende bv. heeft men al vroeg gekozen voor<br />
het aantrekken van een veel democratischer cliënteel. Men heeft er daarom gekozen voor gesloten<br />
bebouwing, zeker op de Zeedijk en de aanpalende straten om zoveel mogelijk mensen toe te laten<br />
van de onmiddellijke nabijheid van het strand en de zee direct te genieten, liefst met zeezicht dus.<br />
Dat kan slechts wanneer men opteert voor gesloten bebouwing met zoveel mogelijk hoogbouw. <strong>De</strong><br />
bouwkosten van een appartement bedragen slechts een fractie van de bouwkosten van een villa.<br />
2002 - 224
U moet er ook rekening mee houden dat men minder geld wil besteden aan een tweede verblijf dan<br />
aan het hoofdverblijf. En: alleen zeer rijke mensen hoeven niet te rekenen.<br />
Het onderhouden van een villa met bijhorende tuin kost een veelvoud van de onderhoudskosten van<br />
een appartement. Bovendien is het veel eenvoudiger eigenaar te zijn van een appartement dan van<br />
een villa. In een appartementsgebouw worden de belangrijkste delen (de gevel, het dak, de inkom,<br />
de trapzaal, de verwarmingsinstallatie, enz.) collectief onderhouden onder de leiding van de<br />
syndicus. Tot voor 20 à 30 jaar waren er bovendien in alle grote gebouwen ook nog conciërges die<br />
zorgden door onderhoud, verwarming en toezicht. Ook dat was een groot gemak en in die tijd nog<br />
betaalbaar.<br />
Maar urbanistisch is het een bijna onmogelijke opgave een geheel van moderne aaneengesloten<br />
hoge gebouwen te creëren, dat harmonisch oogt en dat mooi is, ook aan de achterzijde. Ik ken<br />
weinig of geen voorbeelden van waar dat wel gelukt is.<br />
Vroeger kwamen e r wel harmonieuze agglomeraties tot stand. Ik bedoel in de middeleeuwen toen<br />
de steden organisch groeiden. Ik ben geen historicus, ik weet niet of er in die tijd door de gemeenten<br />
urbanistische regels werden opgelegd, maar in elk geval kan men van die middeleeuwse steden en<br />
gemeenten zeggen dat ze een harmonisch geheel vormden. Wanneer we in die oude steden en<br />
gemeenten rond lopen voelen we er ons goed. En dat is belangrijk.<br />
Nu lukt dat niet meer. Om dat te weten volstaat het bv. om de nieuwe steden in Nederland te<br />
bezoeken. Ik bedoel bv. de steden die gebouwd werden op de drooggelegde Zuiderzee. Daar heeft<br />
men de gloednieuwe steden LELYSTAD en ALMERE gebouwd die bestemd zijn om<br />
tienduizenden, en in ALMERE zelfs meer dan 100.000 mensen te huisvesten. Het zijn<br />
satellietsteden van Amsterdam die, zoals Oostende aan het water liggen, aan de Zuiderzee.<br />
<strong>De</strong> randen van die nieuwe steden zijn wel mooi met veel waterpartijen en golfbanen, met<br />
aansluitende natuurparken en jachthavens. Maar het centrum van die steden is onleefbaar. Men<br />
slaagt er zelfs niet in een aangenaam gezellig plein te creëren. Ik raad u allen aan eens te gaan<br />
kijken. Die steden liggen dus vlak bij Amsterdam. Je moet het gezien hebben om te weten hoe het<br />
NIET moet! En dat is een land, Nederland, dat nochtans bekend staat om de sterkte van haar<br />
administratie - de regelgeving is er nog veel groter dan bij ons — en die geen gebrek heeft aan goede<br />
architecten.<br />
<strong>De</strong> hedendaagse urbanisten en architecten hebben gefaald. Ze zijn er niet in geslaagd nieuwe<br />
leefbare stedelijke agglomeraties te creëren. Ik ben daar voor het eerst van bewust geweest, nu meer<br />
dan 30 jaar geleden, bij een bezoek aan BRAZILIA, de nieuwe hoofdstad van Brazilië die in het<br />
centrum van dat land, vanuit het niets, werd opgericht. In BRAZILIA vindt je veel mooie<br />
gebouwen, maar het geheel is compleet onleefbaar. Men heeft er niet gebouwd naar de maat van de<br />
mens.<br />
Dat is evengoed waar voor de satellietsteden die men in Frankrijk, Engeland en Nederland gebouwd<br />
heeft. Ik heb er verschillende bezocht. Op al die plaatsen heeft men niet meer gebouwd naar de<br />
maat van de mens.<br />
Ik wil nu eerst terugkeren naar Oostende. In Oostende was men er in de belle époque-tijd wel in<br />
geslaagd een aantal aantrekkelijke straten en buurten, gelegen rond de parken en boulevards<br />
ontworpen door de urbanisten van Leopold II, te bebouwen met een aaneengesloten bebouwing.<br />
2002 - 225
Het is de stelling van mijn vriend, Jan NUYTTEN, dat burgemeester SERRUYS na de oorlog een<br />
grote vergissing heeft begaan. Jan zegt: SERRUYS had moeten opteren voor het benouden en waar<br />
nodig het herbouwen van Oostende als een belle-époque stad.<br />
Ik meen dat die stelling van Jan ingegeven is door nostalgie en bovendien economisch en sociaal<br />
onhaalbaar was. Na de oorlog bestond geen economisch en democratisch draagvlak voor die optie.<br />
Toen het nieuwe stadhuis van Oostende werd geconcipieerd stelde burgemeester VAN<br />
GLABBEKE dat we een stadhuis moesten bouwen voor een stad van 100.000 inwoners. Oostende<br />
telt vandaag ongeveer 67.500 permanente inwoners. <strong>De</strong> ambities van VAN GLABBEKE gingen<br />
dus veel verder. <strong>De</strong> Oostende bevolking ging daarmee akkoord. Zelfs toen jaren later burgemeester<br />
Jan PIERS de Oostendenaars het hoogste gebouw aan de Atlantische kust beloofde, wat het<br />
"Europacentrum" moest worden, was er zeer weinig oppositie. Het overgrote deel van de bevolking<br />
was gelukkig en fier met die optie, zelfs al moest daarvoor haar belle époque theater afgebroken<br />
worden en het toen nog mooie Casino gemutileerd worden door en bovenop die afschuwelijke<br />
toneeltoren te bouwen. Tussen haakjes gezegd: die afschuwelijke opbouw op het dak van het<br />
Casino was niet eens nodig. Door de restauratie van het Casino dat nu aan de gang is wordt<br />
bewezen dat het ook anders kon, aangezien de toneeltoren zal afgebroken worden. Dat kan,<br />
eenvoudig door de scène te laten zakken. Dat illustreert hoe lichtzinnig en ondoordacht men toen te<br />
werk is gegaan.<br />
Om nog even bij de stelling van Jan NUYTTEN te blijven, een stelling die waarschijnlijk door veel<br />
leden van <strong>De</strong> <strong>Plate</strong> wordt gedeeld, vraag ik u met mij samen na te denken over de haalbaarheid van<br />
die optie.<br />
<strong>De</strong> hotels op de zeedijk waren tijdens de oorlog grotendeels vernietigd. Zelfs indien de hoteliers,<br />
met hun oorlogsschade, hun hotels in de vooroorlogse stijl zouden herbouwd hebben, beweer ik dat<br />
die hotels in de na-oorlogse economische omstandigheden niet meer leefbaar zouden geweest zijn.<br />
Het kapitaalkrachtig cliënteel zou er niet meer in voldoende mate geweest zijn. Bovendien zou het<br />
onderhoud en de verwarming van dat soort hotels onbetaalbaar geworden zijn. Men is er zelfs niet<br />
meer in geslaagd na de oorlog het Thermenhotel op een rendabele manier te exploiteren. <strong>De</strong><br />
uitbaters hebben er nooit geen geld meer verdiend. Integendeel!<br />
Bovendien beweer ik dat de stielmannen die zo'n soort gebouwen kunnen onderhouden niet meer in<br />
voldoende aantallen aanwezig zijn. Om van hun betaalbaarheid nog niet te spreken.<br />
Wat waar is voor de hotels is even waar voor de honderden mooie villa's (en met villa's bedoel ik<br />
dan de aaneengesloten huizen die ook villa's genoemd werden) die onze stad aan de zeedijk en in<br />
het centrum van de stad rijk was.<br />
Die villa's waren bijna stuk voor stuk parels waar de architecten hun fantasie hadden kunnen op<br />
botvieren in alle soorten versieringen in dure materialen (kunstig smeedwerk, prachtige houten<br />
loggia's, porseleinen tegels en ornamenten, torentjes, dakkapellen, lambriseringen, gekleurd en<br />
versierd glas, prachtige vloeren in een fantasie-parket of kleurrijke gebakken tegels, rijk versierde<br />
plafonds, enz.). Het waren grote huizen met een bewoonbare half verzonken kelderverdieping, een<br />
bel-étage en meestal nog 3 verdiepingen bovenop, met bijhorende annexes. Even hoog als een<br />
hedendaags modern gebouw met zes bouwlagen.<br />
Dat soort villa's diende vóór de oorlog vaak als vakantiewoning voor één enkele familie die er de<br />
ganse zomerperiode kwam wonen met het huispersoneel. Dat personeel had in die tijd nog geen<br />
recht op betaald verlof. Ze vergezelden hun patrons naar de villa aan zee. Ze werkten in de keuken<br />
en wasplaatsen in de kelderverdieping (downstairs) en sliepen op de zolderkamers. <strong>De</strong> eigenaars<br />
2002 - 226
ewoonden zelf de rest van het huis op een comfortabele manier, dank zij de hulp van dat<br />
huispersoneel. We weten allen dat inwonend huispersoneel na de oorlog onbetaalbaar en<br />
onvindbaar is geworden.<br />
Een ander deel van die villa's werd bewoond door de Oostendenaars zelf die vaak hun woning ook<br />
als een beleggingsobject exploiteerden door zich tijdens de zomer in de sous-sols terug te trekken<br />
om de mooie verdiepingen als vakantiewoningen te kunnen verhuren. <strong>De</strong> vrouwen bleven het hele<br />
voorjaar thuis, om de grote kuis te doen en hun eigendom in gereedheid te brengen voor het<br />
seizoen. Ze bleven ook thuis om de kandidaten-huurders op te vangen. In die tijd waren<br />
verhuurkantoren bijna onbestaande. <strong>De</strong> eigenaars verhuurden rechtstreeks aan de mensen die een<br />
vakantiewoning kwamen opzoeken. Dat soort dames, die niet buitenhuis gingen werken en<br />
investeerden in het zo intensief mogelijk verhuren van hun woning, zijn ook verdwenen. Er blijven<br />
er nog enkele over (o.a. in de Kemmelbergstraat).<br />
Toen in 1972/73 (dat is intussen 30 jaar geleden) de eerste energiecrisis uitbrak en de prijs van de<br />
stookolie op korte tijd steeg van 2 fr. en centiemen per liter naar 17 fr. en centiemen werd het<br />
bewonen van die grote huizen sterk ontmoedigd. Het verwarmen van de woonruimten met hoge<br />
plafonds en enkel glas in de ramen werd onbetaalbaar. Die spectaculair gestegen<br />
verwarmingskosten, bovenop de reeds hoogoplopende herstellings- en onderhoudskosten voor zo'n<br />
soort woningen, hebben veel families gedwongen hun retrohuis te ruilen voor een modern<br />
appartement met lage plafonds, met overal dubbel glas, modern sanitair en veel eenvoudiger<br />
onderhoud.<br />
<strong>De</strong> aanwezigheid van een lift in elk appartementsgebouw, terwijl men in een retrohuis veel trappen<br />
moet doen, is ook een factor geweest die de ietwat ouder wordende mensen aangezet heeft hun<br />
retro- villa te ruilen voor een appartement. <strong>De</strong> families die de retrohuizen konden en wilden blijven<br />
bewonen werden grote uitzonderingen. Er waren er nog wel, ook vandaag nog, maar in<br />
onvoldoende mate.<br />
Na de tweede energiecrisis kostte een liter stookolie circa 17 fr. Vandaag is dat nog altijd zo. <strong>De</strong><br />
prijs van de stookolie is dus sindsdien gemiddeld genomen niet meer gestegen. <strong>De</strong> index is<br />
nochtans sinds de eerste energiecrisis in '73 verdriedubbeld en sinds de tweede energiecrisis in '77<br />
verdubbeld. Dat wil zeggen dat de prijs van die stookolie toen twee à driemaal zo zwaar woog op<br />
een familiebudget, vergeleken met vandaag. Het was voor die mensen uit de 70-jaren alsof de<br />
stookolie vandaag 40 à 50 fr. per liter zou kosten. Niet te verwonderen dat de mensen in die tijd<br />
bezeten werden door de zorg voor energiebesparing. Zij zijn in die tijd in massa valse plafonds gaan<br />
plaatsen in hun mooie grote hoge woonruimtes.<br />
Terzelfder tijd werd er in massa zoveel mogelijk dubbel glas en zelfs triple glas in de ramen<br />
geplaatst. In een retro-woning was het een bijna onmogelijke opgave overal dubbel glas te plaatsen.<br />
<strong>De</strong> ramen waren daarvoor niet gemaakt en te veel in klein glas verdeeld.<br />
Wij hebben toen geprobeerd om een nieuw cliënteel naar dat soort huizen aan te trekken door ze op<br />
te splitsen in verschillende verdiepingen die apart verkocht werden. Er werd dus een basisakte<br />
gemaakt zoals voor een appartementsgebouw. <strong>De</strong> leidingen voor de nutsvoorzieningen moesten per<br />
appartement worden opgesplitst, opdat iedereen afzonderlijke meters zou hebben. Hoogstens moest<br />
hier en daar een toilet of een douchecel bijgebouwd worden, maar voor de rest werden de<br />
restauratie- en herstellingswerken overgelaten aan de kopers, die meestal doe-het-zelvers waren.<br />
<strong>De</strong> verdiepingen werden aan zeer democratische prijzen verkocht. Dat gebeurde dus in de<br />
zeventiger en in de loop van de tachtiger jaren en het begin van de jaren '90. Vaak werd de<br />
kelderverdieping verkocht voor circa 500.000 fr. <strong>De</strong> mooiste verdiepingen werden verkocht voor<br />
2002 - 227
prijzen tussen één en anderhalf miljoen. <strong>De</strong> kopers investeerden zelf in de renovatiewerken van hun<br />
privatieve delen. Sommigen spreidden dat over enkele jaren. Dat bleef voor hen betaalbaar: ze<br />
konden de dure daguren uitsparen omdat ze veel zelf deden.<br />
Op die manier zijn aan de kust enkele honderden retro-huizen opgesplitst in 3, 4, 5 of 6<br />
afzonderlijke eenheden. Achteraf ontstonden vaak moeilijkheden in die gebouwen omdat dit soort<br />
mensen niet gewoon was in mede-eigendom te leven en de koopkracht van de meest bescheiden<br />
kopers onder hen niet groot genoeg was om zonder al te grote moeite hun aandeel te betalen in de<br />
kosten van onderhoud en de noodzakelijke herstellingen aan gevel, dak, inkomhall, trapzalen en<br />
andere gemeenschappelijke delen. Wanneer bv. één eigenaar niet kon meebetalen zaten ze<br />
geblokkeerd. Wat aanleiding gaf tot spanningen, soms ruzies.<br />
Intussen hebben de gemeenten nieuwe stedenbouwkundige reglementen ingevoerd. Er is nu een<br />
toelating vereist voor zo'n splitsing. <strong>De</strong> Vlaamse Wooncode heeft het nu bijna onmogelijk gemaakt<br />
dat soort huizen op te splitsen in afzonderlijke wooneenheden, tenzij zeer beperkt en na dure<br />
verbouwingswerken.<br />
Tot voor kort werd dat soort huizen bijna nooit geklasseerd. <strong>De</strong> villa MARITZA is één van de<br />
weinige uitzonderingen en werd ten andere enkele keren gedeclasseerd vooraleer, gelukkig maar,<br />
definitief geklasseerd te worden.<br />
Onder het beleid van de burgemeesters SERRUYS, VAN GLABBEKE, PIERS en GOEKINT<br />
werden ongeveer geen woongebouwen geklasseerd. Het is nu eerst, sinds Jean VAN <strong>DE</strong><br />
CASTEELE burgemeester werd, dat werk werd gemaakt van het klasseren van de enkele nog<br />
waardevolle villa's die nog niet afgebroken werden. Voor het eerst werd nu duidelijkheid en<br />
doorzichtigheid geschapen. Nu weet elke eigenaar precies of zijn eigendom al dan niet voor<br />
klassering in aanmerking komt. Tot voor een paar jaar was dat helemaal niet zo.<br />
U, leden van <strong>De</strong> <strong>Plate</strong>, had waarschijnlijk graag gezien dat vele tientallen, zelfs honderden retrohuizen<br />
geklasseerd zouden zijn. Ik beweer dat dit geen haalbare optie was. <strong>De</strong> klassering van zoveel<br />
huizen zou meteen de verkrotting betekend hebben van veel huizen omdat te weinig families in<br />
staat waren zo'n soort woning te bewonen en te onderhouden.<br />
Het zou bovendien de democratisering van het toerisme sterk afgeremd hebben. Maar ik neem aan<br />
dat velen onder U, gedreven door nostalgie en elitarisme, lak hebben aan dat<br />
democratiseringsproces.<br />
Het zou volgens mij wel wenselijk en haalbaar geweest zijn de mooiste villa's te klasseren. Liefst<br />
telkens in enkele groepjes van woningen om een sfeerbeeld te kunnen blijven behouden en om op<br />
die manier een aantal getuigenissen uit het belle époque verleden van Oostende voor de toekomst te<br />
bewaren. Ook die minimale optie is niet gerealiseerd. Nu het te laat is probeert men te redden wat<br />
nog te redden valt. Dat wil zeggen nog een half dozijn villa's op de zeedijk en enkele geïsoleerde<br />
huizen in de Kemmelbergstraat en de Ijzerstraat bv. Wat men nog wel zou kunnen is enkele delen<br />
van straten, zoals de Peter Benoitstraat, de Francois Musinstraat en enkele andere delen van straten<br />
als geheel te klasseren omdat ze beeldbepalend zijn voor wat Oostende in de belle époquetijd ooit<br />
geweest is.<br />
Dat voor wat betreft mijn verhaal over de teloorgang van de zogenaamde retro-villa's als<br />
hedendaagse woongelegenheden voor permanente bewoning of als vakantiewoning.<br />
Nu wil ik even blijven stilstaan bij de bouwpromotie aan de kust en in Oostende in het bijzonder.<br />
2002 - 228
Vooraleer dat te doen wil ik zeggen dat de bouwpromotoren zo breed, zo diep en zo hoog hebben<br />
gebouwd als wat hen opgelegd werd door de stedenbouwkundige overheid. Dat is in de eerste plaats<br />
de gemeente, de stad.<br />
Architecten die van de bouwvoorschriften een beetje wilden afwijken om wat creatiever te kunnen<br />
zijn, om soms ietwat speelser te kunnen omgaan met loggia's, in- en uitsprongen, al dat niet<br />
overdekte terrassen, veranda's enz. ... moesten een gevecht aangaan met de administratie die zeer<br />
moeilijk te bewegen was tot het afwijken van de strikte regels die in de bijzondere plannen van<br />
aanleg waren ingeschreven. Een gevecht dat ze meestal verloren.<br />
Hier en daar zijn wel bouwovertredingen gebeurd, bv. doordat de bouwpromotor zijn liftcabine<br />
bovenop het dak plaatste, waar het niet mocht. <strong>De</strong> meest agressieve bouwpromotoren durfden<br />
hoogstens ergens enkele centimeters dieper of hoger bouwen dan wat mocht. Ergere<br />
bouwovertredingen waren echt de grote uitzondering en werden, of konden in elk geval, door de<br />
overheid financieel gesanctioneerd worden.<br />
Het is dus de stad die de plannen van aanleg en de stedenbouwkundige voorschriften heeft<br />
opgesteld. <strong>De</strong> ambitie van de stad was zoveel mogelijk appartementen op te richten aan de Zeedijk<br />
en de aanpalende straten en later ten andere bijna over de ganse stad.<br />
Wat heeft onze beleidsmensen er toe gebracht de bouwhoogten overal op te drijven?<br />
Het zou iets te maken kunnen hebben met het feit dat elke burgemeester en schepen liefst het<br />
inwonersaantal van zijn stad sterk ziet groeien, omdat dit ook zijn burgemeestersloon, of<br />
schepenvergoeding, kan opdrijven. Misschien gedragen zij zich als bedrijfsleiders die liefst hun<br />
bedrijf (hun gemeente) en de bijhorende omzetcijfers zo snel en sterk mogelijk zien groeien.<br />
Misschien heeft het niets met hun vergoeding te maken maar alles met hun ego.<br />
Het zou volgens mij ook te maken hebben met het feit dat elk appartement dat bijgebouwd wordt<br />
voor de stadskas een rente betekent. Elk doorsnee appartement betaalt circa 50.000 fr.<br />
stadsbelastingen per jaar, onder de vorm van onroerende voorheffing, taks op tweede verblijf en<br />
andere stadstaksen.<br />
Het heeft mijn inziens vooral te maken met de tijdsgeest. Onmiddellijk na de oorlog wilde men zo<br />
snel mogelijk en zoveel mogelijk herbouwen. Tijdens de golden sixties leefden we in de sfeer van<br />
"only the sky is the limit". <strong>De</strong> ambities waren ongeveer grenzeloos. Men had weinig of geen<br />
eerbied voor het verleden. Alles moest nieuw zijn, moest modern zijn.<br />
Het is nu eerst dat men de resultaten ziet van de ravages die aangericht werden. Dat men beseft dat<br />
men vooral te hoog heeft gebouwd. Tien verdiepingen en meer op de Zeedijk is teveel. In de maand<br />
augustus moet men tot vier uur in de namiddag wachten vooraleer de terrassen nog bezond worden.<br />
Hoge gebouwen zoals een Europacentrum, de Mast en de Royal Palace worden nu als storend<br />
ervaren. Nu eerst beseft men dat die hoge gebouwen de zon van velen afnemen en bij hevige wind<br />
de mensen die zich in de nabijheid van die gebouwen wagen, omver kunnen blazen. Door die<br />
"courant d'airs" zijn zelfs veel ruiten in tegenoverliggende gebouwen gesneuveld. Wel moet gezegd<br />
worden dat de mensen die in die hoge gebouwen wonen meestal wel zeer tevreden zijn. Hun<br />
uitzicht is prachtig, vaak spectaculair.<br />
Pas nu beseft men dat zes verdiepingen hoog bouwen (gelijkvloers + 6) in bepaalde straten en zelfs<br />
in de invalswegen, zoals een Torhout-of Nieuwpoortsesteenweg, zorgt voor een trechter-effect dat<br />
onaangenaam is om door te wandelen, dat licht en zon afneemt van de achterliggende panden.<br />
2002 - 229
In de Adolf Buylstraat mag men 7 bouwlagen bouwen (winkel + 6 verdiepingen bovenop). Er staan<br />
zo'n hoge gebouwen, maar stel u voor dat de ganse straat op die hoogte gebouwd werd. Men zou er<br />
zich niet meer lekker voelen. <strong>De</strong> Adolf Buylstraat zou als winkel- wandelstraat veel van haar<br />
commerciële waarde verloren hebben.<br />
<strong>De</strong> Lippenslaan te Knokke, die nochtans heel wat breder is dan de Adolf Buylstraat, heeft ook veel<br />
van haar charme als winkelstraat verloren doordat men er nu het éne na het andere hoog gebouw<br />
heeft opgetrokken.<br />
Nu hebben de stedenbouwkundige overheden beslist het aantal toegelaten bouwlagen op sommige<br />
plaatsen te reduceren. Ook te Oostende.<br />
Een zeer spijtige evolutie is het feit dan men steeds banaler is gaan bouwen.<br />
Naar mijn gevoel werden de mooiste woongebouwen ontworpen in de tijd van de art deco en de art<br />
nouveau. Na de oorlog werd de bouwstijl strenger en uniformer, geïnspireerd door de regels van LE<br />
CORBUSIER. Het werden blokken dozen opgetrokken in goedkope materialen, liefst zo groot<br />
mogelijk, zonder enige fantasie. Het is vervelende architectuur. In het binnenland bouwden<br />
"Etrimo" en "Amelynckx" honderden zo'n banale gebouwen met tienduizenden appartementen.<br />
In Oostende was onmiddellijk na de oorlog de belangrijkste architect van de bouwpromotie Georges<br />
BOUTELIER. Hij was een architect die nog echt kon tekenen en creatief zijn. Hij was een rustige<br />
man met stijl, charmant en voornaam. Hij bouwde ruim met gevels in franse steen, met ruime<br />
gemene delen en inkomhalls met enige allure.<br />
Georges BOUTELIER was zelf ook bouwpromotor maar hij was geen echte zakenman. Hij was<br />
nooit gehaast en leefde royaal maar werd nooit rijk. Hij is een paar jaar geleden te Parijs overleden.<br />
Hij werd nooit echt financieel solide en beschikte niet over de nodige kapitalen om zich op de<br />
vastgoedmarkt op te dringen. Het was voor hem aanvankelijk allemaal een beetje te gemakkelijk<br />
gegaan. <strong>De</strong> opdrachten werden na de oorlog in zijn schoot geworpen. Zo kon hij tientallen grote<br />
appartementsgebouwen te Oostende oprichten die nog altijd aantrekkelijk zijn. Ik denk aan de<br />
"Beau Site", de "Majestic", de "Monte Carlo", de "Grenoble", aan de "Neuilly", aan de "Monaco",<br />
de "Imperial" en vele andere gebouwen die nog altijd zeer goed in de markt liggen.<br />
Toen Robert VAN BIERVLIET op de markt kwam met goedkope en banale gebouwen smolt het<br />
marktaandeel van BOUTELIER weg als sneeuw voor de zon.<br />
Vader VAN BIERVLIET was een correctie zakenman, maar kende eigenlijk niets van architectuur.<br />
Zijn goedkope appartementen verkochten als broodjes. Hij vergaarde veel cash en kon het ene<br />
afbraakpand na het andere kopen en afgooien. <strong>De</strong> architecten op wie hij beroep deed hadden geen<br />
niveau. Het was de tijd van snelle meerwaarden. Hij kon het overgrote deel van zijn appartementen<br />
op plan verkopen aan beleggers en speculanten.<br />
Toen na zijn dood zijn zoon Jean-Claude VAN BIERVLIET de zaak van zijn vader verder zette,<br />
opteerde die voor prefab. Hij bouwde daarvoor een fabriek. Hij verwerkte die prefab elementen in<br />
gebouwen zoals de "Aldis". Die architectuur was stukken beter dan wat zijn vader had laten<br />
bouwen, maar prefab laat weinig of geen fantasie toe. Prefab werkt de eentonigheid in de hand.<br />
Tussendoor opereerden toch nog enkele bouwers zoals de aannemers VEREECKE, VAN HUELE<br />
en RAYEE die bouwden voor een ietwat meer eisend cliënteel. Ook Marcel FRIE<strong>DE</strong>RICH heeft in<br />
die tijd enkele grote gebouwen gezet die nog altijd mogen gezien zijn, zoals de "Melinda"<br />
bijvoorbeeld en "Ostend House" met het "Ter Streep" hotel aan de Leopoldlaan en vooral het zeer<br />
2002 - 230
groot complex dat aanleunt bij het "Andromedahotel". Zijn architect was Jacques VERGRACHT<br />
die vooral nadien nog mooie en elegante gebouwen ontworpen heeft, bv. voor bouwpromotor<br />
"Sofra".<br />
Intussen was "Immo Ostendia" op de markt gekomen. Joost <strong>DE</strong>BUCQUOY durfde ongeveer alles.<br />
Hij startte te Oostende maar bouwde als snel over de ganse kust. Hij omringde zich met hardsellers<br />
en gebruikte verkoopmethodes die in die sector voorheen totaal niet bestonden."Immo Ostendia"<br />
bouwde vooral zeer klein en werd de grootste speler op de markt. Zijn concurrenten konden<br />
moeilijk anders dan ook kleiner te bouwen, om concurrentieel te blijven.<br />
Dat dit mogelijk is geweest heeft te maken met de hele democratisering van het kusttoerisme (niet<br />
in Knokke!) en het feit dat wij te Oostende geen kapitaalkrachtige kopers meer konden aantrekken.<br />
Wij hadden intussen het pleit verloren tegen Knokke, <strong>De</strong> Haan en sommige delen van<br />
Oostduinkerke en Koksijde.<br />
Dat Oostende onder het beleid van PIERS en GOEKINT verloederde en het uitzicht kreeg van een<br />
versleten stad, heeft het bijna onmogelijk gemaakt nog kapitaalkrachtige kopers aan te trekken. Dat<br />
men te Knokke en te Koksijde geen gemeentelijke opcentiemen moest betalen op de<br />
personenbelastingen heeft dat fenomeen nog versterkt.<br />
Sinds enkele jaren gaat het nu beter. Burgemeester VAN<strong>DE</strong>CASTEELE, sterk geholpen door Johan<br />
VAN<strong>DE</strong> LANOTTE, die het geld vanuit Brussel naar Oostende kan draineren, is erin geslaagd het<br />
tijd te keren. Jean VAN<strong>DE</strong>CASTEELE zegt dat hij Oostende haar kroon zal teruggeven. En hij<br />
schijnt daarin te zullen lukken. <strong>De</strong> stad wordt nu in snel tempo vernieuwd en wordt opnieuw een<br />
aantrekkelijke stad, zowel voor vakantie als voor permanente bewoning.<br />
Eenmaal het Casino gerestaureerd zal zijn, eenmaal het "Mercurius-project" zal gerealiseerd zijn,<br />
het postgebouw een nieuwe bestemming zal gekregen hebben, het Feestpaleis met ons museum zal<br />
aangepakt zijn, zal Oostende op 10 à 15 jaar omgetoverd zijn tot een stad waarin het bijzonder<br />
aangenaam is te leven of tijdelijk te vertoeven. Uit de belle -époquetijd blijft nog weinig over, maar<br />
toch voldoende om van Oostende de meest aantrekkelijke woonstad op de Atlantische kunst te<br />
maken.<br />
Want ik heb veel gereisd en ik zou nergens anders willen wonen dan te Oostende.<br />
Tentoonstelling "Oostende à la carte. Oostende in historische kaarten (1560 -1914)"<br />
Van 26 oktober tot en met 17 november 2002 vindt in de Venetiaanse Gaanderijen op de Zeedijk<br />
een tentoonstelling plaats met een 120-tal originele plannen, kaarten en prenten uit de collecties van<br />
het Stadsarchief. U vindt er een chronologisch overzicht van de ontwikkeling van Oostende en een<br />
groot aantal andere kaarten die op bijzondere wijze de geschiedenis van Oostende illustreren. <strong>De</strong><br />
tentoonstelling is open tijdens de weekends van 14.00-17.00 uur (op zondag ook van 10.00-12.00<br />
uur) en tijdens de herfstvakantie van 14.00-17.00 uur. <strong>De</strong> toegang is gratis<br />
2002 - 231<br />
• ;,<br />
Claudia VERMAUT<br />
Stadsarchivaris
"ELIXIR D'OSTEN<strong>DE</strong>": EEN HEEL VLUCHTIG VERSCHIJNSEL<br />
door Emile SMISSAERT<br />
<strong>De</strong> aanleiding voor deze notitie was het opmerken van een aankondiging die als volgt luidde (1):<br />
"Vraagt overal het "Elixir d'Ostende", depot Then-Bergh's Wine Store, Leopold II-galerij" (2).<br />
Was het werkelijk een nieuwe variante van likeur? Of ging het om een "handigheidje"? , d.w.z. een<br />
etiket geplakt op een reeds bestaand, in de handel voorkomend merk van likeur, te Oostende,<br />
seizoenstad bij uitstek, naar voren geschoven en gepousseerd. Wie zal het zeggen, daar waar<br />
meerdere likeuren in de annoncen van die tijd voorkwamen, likeuren die sindsdien al lang het<br />
tijdelijke met het eeuwige gewisseld hebben. Vruchteloos zochten wij andere sporen betreffende dat<br />
mysterieus "Oostends likeur". Maar vergeefse moeite.<br />
Wel vonden wij: "(... ) <strong>De</strong> heren THEN-BERGH en JANZSEN, Cirkelstraat 23 (en in het bezit van<br />
telefoon), zijn depothouders van de bieren Pale Ale en Extra Stout van Bass en Compagnie, "de la<br />
Pilsen imperiale de Beek et Compagnie", evenals van de onvergelijkbare mineraalwaters van<br />
Roisdorf. Men bestelt ten huize" (3).<br />
Volop te Oostende, toen in bloei en glorie als gerenommeerde badstad bij uitstek vóór<br />
Wereldoorlog I, kwam het "Elixir de Spa", met typerende flesvorm voor, een lekker likeur dat nu<br />
nog bestaat. In de streek van Spa, befaamd en geliefd kuuroord, zorgde vanaf 1858 een lokale<br />
stokerij "Schaltin, Pierry en Cie" voor de productie van de "aangenaamste van de likeuren,<br />
bekroond met vele grote prijzen op de tentoonstellingen" (4), "de enige grote prijs van Brussel<br />
1897" (5). Notabene te Oostende prees het "Elixir de Spa", dat waarschijnlijk een goede afzet had<br />
bij ons, zichzelf als volgt aan: "Na het (zee)bad, drinkt een glas "Elixir de Spa" (6) en enkele dagen<br />
later: "Na de maaltijd, schenkt een glas "Elixir de Spa" in" (7). Het is nog door haar likeurnaam dat<br />
het stadje Spa, alwaar de toenmalige koningin Maria-Hendrika zo graag verbleef, zoveel en zo<br />
dikwijls voorkwam in de Oostendse kranten van die tijd! "Medailles op alle expo's sedert 1860. —<br />
Enige erediploma voor België, behaald te Antwerpen in 1894. — Agentschappen in het buitenland:<br />
te Frankfurt am Main, te Bordeaux en te Parijs, in Tilburg (Nederland) en te Melbourne (Australië),<br />
in Góteborg (Zweden) en in Valparaiso (Chili) (8). Wat een palmares!<br />
Veel veel later, in 1956, werd dit eens zo bloeiende likeurbedrijf — ook gekend en gewaardeerd om<br />
zijn digestieve eigenschappen en dat het oudste brevet uit 1869 in België had als "Hofleverancier" —<br />
overgekocht door F.X. <strong>De</strong> Beukelaer uit Antwerpen. Een stokerij die beter bekend is onder zijn<br />
benaming van "Elixir d'Anvers", een product dat dateert uit 19 maart 1863, nu nog geapprecieerd<br />
omwille van zijn opmerkelijke digestieve en weldoende eigenschappen. Bekroond met tientallen<br />
gouden medailles en erediploma's, heden nog op handen gedragen door een trouw cliënteel, eertijds<br />
bekend als middeltje tegen allerlei kwaaltjes zoals maagpijn of buikpijn, anderzijds — zei mijn<br />
grootmoeder — als "het" middel tegen kolieken bij paarden. Sinds 1863 bereid op basis van 32<br />
planten en kruiden uit alle hoeken van de wereld, daar waar het "Elixir de Spa" samengesteld was<br />
op basis van meer dan 40 planten en kruiden, afkomstig uit de streek van Spa, gemeente in de<br />
provincie Luik (arr. Verviers), thans internationaal bekend om zijn mireraalwaterbronnen.<br />
"Elixir d'Anvers", "Elixir de Spa", - maar what about dat "Elixir d'Ostende"?<br />
Zoals reeds aangehaald, een zeer voorbijgaand, een bijna niet op te merken "fait divers". Het is<br />
raden, het is onmogelijk nog te gissen hoe, toén, de vork juist aan de steel zat. Een vergeefse<br />
poging, al of niet gedurfd of gekortwiekt? Of een etiket dat, misschien ongeoorloofd, zomaar<br />
geplakt werd op een reeds bestaand likeurmerk? Met de naam van de befaamde badstad, en er<br />
waren meerdere likeuren in die tijd die om de gunst van het publiek wierven.<br />
2002 - 232
Niettemin én een feit: een klein en vluchtig spoor kwam voor in de seizoenkrant "La Saison<br />
d'Ostende" van 1893 (9). Had het de smaak en de saveur mee van het "Elixir d'Anvers" (met haar<br />
kenmerkende bottelvorm en etiket) en van het "Elixir de Spa" die beide en heden nog gedistilleerd<br />
worden door de Antwerpse firma F.X. <strong>De</strong> Beukelaer, Haantjeslei 132, 2018 Antwerpen? <strong>De</strong>ze<br />
handelszaak was te bezichtigen in Open Bedrijvendag 2002.<br />
Noten<br />
(1) La Saison d'Ostende: krant; nr. 17, 22 juli 1893, p. 2 (c).<br />
(2) Vroegere benaming voor de James Ensorgalerij.<br />
(3) Saison d'Ostende; nr. 6, 1 juli 1894, p. 2 (d).<br />
(4) Ibidem; nr. 8, 11 juni 1899, p. 2 (e).<br />
Ibidem; nr. 69, 15 september 1899. Met afbeelding van de vorm van de fles d.m.v. een<br />
tekening.<br />
(5) Ibidem; nr. 13, 1 1 juli 1900, p. 2 (c, d).<br />
(6) Ibidem; nr. 5, 30 juni 1898, p. 2 (b).<br />
(7) Ibidem; nr. 6, 3 juli 1898, p. 2 (b).<br />
(8) Ibidem; nr. 3, 20 juni 1897, p. 3 (c).<br />
(9) Zie voetnota nr. (1).<br />
LIDGELD 2003<br />
Het lidgeld voor het lidmaatschap bij de Oostendse Heem- en Geschiedkundige Kring <strong>De</strong> <strong>Plate</strong> is<br />
voor het jaar 2003 als volgt vastgesteld:<br />
Aangesloten lid: 11 Euro<br />
Steunende lid: 15 Euro<br />
Beschermend lid: vanaf 25 Euro<br />
Alleen diegenen die tot nu toe niet gestort hebben (laatste storting ontvangen op 30 oktober) vinden<br />
hierbij een stortingsbulletin.<br />
2002 - 233<br />
Jean Pierre FALISE<br />
Penningmeester
WIE HERKENT WIE?<br />
<strong>De</strong>ze foto werd gemaakt circa 1910.<br />
Wie herkent deze Oostendse bemanningsleden? Op welk schip vaarden zij?<br />
<strong>De</strong> tweede persoon van links in de achtergrond is Pieter <strong>DE</strong>PREE. In 1909 zou hij gevaren hebben<br />
als schipper van de 0.47 Euphrosine" van reder August HAMMAN. Hij verdronk op zee ca. 1911-<br />
1912. Hij was gehuwd met Honorina LAUWEREYNS (bijnaam: Riene Karre) en had één zoon<br />
Eduard.<br />
Graaf uw inlichtingen aan onze secretaris F. HUBRECHTSEN, telefoon en fax 059/50.71.45, e-mail:<br />
deplate@pandora.be.<br />
2002 -234
VOOR U GELEZEN<br />
Andries <strong>DE</strong> GRYSE, Archiefbeelden Oostende deel II. Mariakerke (Briscombe Port Stroud:<br />
Tempus Publishing, 2002). 128 blz. ISBN 90-76684-25-1. (Internet: www.tempus-belgium.com ,<br />
www. agorabooks. com).<br />
Kijkboeken over steden en dorpen en hun bewoners in een niet meer zo recente tijd blijken nog<br />
steeds goed in de markt te liggen. Zo twijfelen we ook niet aan het succes van het zopas verschenen<br />
kijkboek over Mariakerke.<br />
Het boek was al lang aangekondigd en verscheen nu uiteindelijk onder de titel "Mariakerke"in de<br />
reeks "Archiefbeelden" als "Oostende deel II". Daarbij staat "deel I" voor het Oostende-boek van<br />
Omer VILAIN uit 1999 (nog te koop).<br />
Dit is niet het eerste kijkboek over Mariakerke: R. PIERLOOT' s "Het vroegere Mariakerke en<br />
Raversijde" (Nieuwerkerken-Waas; het Streekboek; 1987) was tot nu toe het referentiewerk.<br />
Vergeten wij ook de rijk geïllustreerde monografie over het Duinenkerkje van Freddy DUFAIT<br />
(1998) niet.<br />
Ook in de twee kijkboeken van Yvonne VYNCKE (onlangs nog heruitgegeven) en de vijf<br />
boekdelen van André VAN CAILLIE staat tenslotte heel wat Mariakerke-materiaal, alsook in de<br />
diverse trampublicaties van Raymond VANCRAEYNEST.<br />
<strong>DE</strong> GRYSE brengt 12 hoofdstukken: vroege geschiedenis van Mariakerke, museum Stracké, de<br />
fusie met Oostende, urbanisatie van Leopold II, Kolonel North, politie, kerken, ontspanning,<br />
straten, strand en zee, de hotels, verenigingsleven.....<br />
Elk hoofdstuk krijgt wat méér tekst mee dan louter duiding bij de foto's, wat een positieve zaak is.<br />
Echt veel nieuw (lees ongezien) fotomateriaal brengt het boek op iconografisch gebied niet aan.<br />
Maar het is een welgekomen vervanger voor de allang uitgeputte boeken van PIERLOOT en VAN<br />
CAILLIE.<br />
Wat toch relatief ongezien is zijn de foto's over het tennisterrein Oswherlu (67-72), de eerste<br />
residentiegebouwen (85, 86, 87), het sociaal toerisme (108-112). <strong>De</strong> recentere periode dus.<br />
Wanneer wij er van uit gaan dat veel verzamelaars van "Mariakerkiana" hun collecties hebben<br />
samen gelegd om dit boek samen te stellen, dan valt op dat er eigenlijk weinig materiaal bestaat uit<br />
de tijd juist vóór de grote expansie van Mariakerke: detailopnamen van hoevetjes, vissershuisje, het<br />
gehucht Albertus, de molen. Ook van het Albertpark bv. is er weinig te zien.<br />
<strong>De</strong> bronnenopgave achteraan op p. 127 is wel erg summier. Spijtig dat "Vlietinck" "Vlieting"<br />
geworden is en "<strong>De</strong> <strong>Plate</strong>" "<strong>De</strong> Plaete".<br />
Het boek kost 18euro en is te verkrijgen in de lokale boekhandels alsook bij de auteur, Perzikenlaan<br />
28, 8400 Oostende.<br />
2002 - 235<br />
Norbert HOSTYN
HOE WAS HET WEER OOK WEER?<br />
door Roger TIMMERMANS<br />
Het weer vormt een bij uitstek dankbaar, populair en onuitputtelijk gespreksonderwerp. Nu eens is<br />
het te warm of te koud, dan te winderig, te nat of te droog. Altijd is er wel iets om over te<br />
mopperen. Aan de kust zou het, in de zomer, steeds zonnig en droog moeten zijn, terwijl de<br />
landbouwers in dezelfde periode soms smeken om wat regen voor de op het land staande gewassen.<br />
Voor de weergoden is het dan ook een onmogelijke taak om het iedereen naar de zin te maken.<br />
Maar weer zoals we vorige zomer gekend hebben komt, gelukkig, niet ieder jaar voor. Al is het nu<br />
ook niet eenmalig. 25 jaar geleden werd de zomervakantie eveneens grondig bedorven door het<br />
ontketend natuurgeweld. Daarbij vielen ook talrijke dodelijke slachtoffers te betreuren.<br />
Een kort verhaal uit de krant van toen (*)<br />
Doorregend Europa treurt om rotzomer. Slagregens en abnormaal lage<br />
temperaturen bezorgden een groot deel van Europa de slechtste zomer sinds<br />
jaren. Het resultaat is enkele doden, uitgebreide schade aan eigendommen<br />
en oogst, en teleurstelling voor duizenden toeristen. Frankrijk beleefde de<br />
slechtste zomer in zestig jaar en kende doden door overstromingen. In<br />
Zwitserland werden acht mensen naar hun dood geslingerd door windstoten<br />
en vonden vier mensen de verdrinkingsdood toen bruggen werden<br />
weggespoeld. Italië werd door zware stormen getroffen die aan twee<br />
kinderen het leven kostten. <strong>De</strong> oogst van de Britten werd ernstig beschadigd<br />
en Noorwegen loopt de kans op rantsoenering van elektriciteit omdat er te<br />
weinig regen is gevallen om de waterbekkens van de centrales op peil te<br />
houden.<br />
Waarschijnlijk zullen weinigen onder ons zich nog deze feiten herinneren. Onaangename<br />
ervaringen probeert men trouwens zo vlug mogelijk te vergeten. Gelukkig zijn er de kranten die ons<br />
attent maken op het feit dat er niets nieuw is onder de........zon, en dat goede zomers afwisselen<br />
met slechte.<br />
(*) Uit "<strong>De</strong> Standaard" van 25 jaar geleden, 27 augustus 1977. Hernomen in de krant dd. 27<br />
augustus 2002.<br />
Oostende in kaart: historische stadsatlas gepubliceerd<br />
Onlangs verscheen in de reeks Oostendse Historische Publicaties een stadsatlas van Oostende met<br />
een uitgelezen selectie Oostendse stadsplattegronden die in een historische context worden geplaatst<br />
en becommentarieerd.<br />
<strong>De</strong> publicatie is uitgegeven door het stadsbestuur van Oostende, telt 351 bladzijden, 15 illustraties<br />
in kleur en 79 illustraties in zwart/wit, alle op A4-formaat. Het is te koop door overschrijving van<br />
20 op rekeningnummer 091-0065420-71 van de Stadskas, 8400 Oostende met vermelding<br />
104/161/02 — OHP 9: stadsatlas. Na betaling kunt u de publicatie ophalen in het Archief,<br />
Vindictivelaan 1, Oostende (betalingsbewijs meebrengen!). <strong>De</strong> publicatie kan ook worden<br />
opgestuurd. In dat geval moeten 2 E verzendingskosten worden bijbetaald.<br />
2002 - 236
PLATE-VEILING 2003<br />
Voor de veiling 2003 werden de volgende schikkingen genomen :<br />
1. <strong>De</strong> aanbieder moet een getypte, of minstens zeer goed leesbaar geschreven, lijst met de te<br />
veilen stukken overmaken aan J.P. Falise, H. Serruyslaan 78/19, Oostende en dit ten laatste<br />
tegen 10 januari 2003. Ieder stuk MOET een minimum van beschrijving (maar hoogstens 2<br />
lijnen) omvatten.<br />
2. <strong>De</strong> geschatte waarde per stuk moet minstens 3 E. bedragen.<br />
3. <strong>De</strong> lijst wordt door het bestuur nagezien met mogelijkheid tot schrapping van bepaalde<br />
stukken.<br />
4. <strong>De</strong> avond van de veiling zal deze lijst te koop zijn.<br />
5. Het bestuur houdt zich het recht voor de veiling te annuleren indien het aanbod te schraal is.<br />
6. Verder blijven de vroegere schikkingen van toepassing :<br />
een % komt ten goede van <strong>De</strong> <strong>Plate</strong>. Dit procent wordt vastgesteld op 20 % dat afgehouden<br />
wordt van de verkoopsom<br />
de stukken (boeken, foto's, affiches, plannen, enz. maar geen breekbare voorwerpen)<br />
moeten betrekking hebben op Oostende of de kuststreek.<br />
7. Indien nodig verschijnen verdere schikkingen in ons volgend tijdschrift.<br />
VOOR U GELEZEN<br />
Oostende. Slopen zonder ende. Het grote afbraakboek, Oostende (Bulldozer <strong>De</strong>mocratisch<br />
Alternatief), 2001<br />
Een boek met tal van foto's van panden in Oostende die om een of andere reden merkwaardig zijn<br />
én bedreigd met afbraak. Voorzien van kritische commentaren door de uitgevers.<br />
Los van de vraag of al het hier opgesomde wel het bewaren waard is, levert het boek wel een<br />
iconografisch document op van enerzijds merkwaardige architectuur binnen de stad en anderzijds<br />
van het meer verkommerde Oostende anno 2001 (waarvan men elders uiteraard geen fotomateriaal<br />
vindt).<br />
(Standplaats in de stadsbibliotheek Kris Lambert: OOST 710.3)<br />
2002 - 237<br />
Norbert HOSTYN
OOSTEN<strong>DE</strong> TIJ<strong>DE</strong>NS <strong>DE</strong> EERSTE WERELDOORLOG (56)<br />
Maandag 22 e Maart<br />
HON<strong>DE</strong>RD NEGENENVIJFTIGSTE DAG <strong>DE</strong>R BEZETTING<br />
door Aimé SMISSAERT (+)<br />
Heden gingen 4 koppels in 't kasje (waren ten stadhuize 4 huwelijksbeloften aangeplakt).<br />
Goddank! Het overige van den nacht is overgegaan zonder dat wij nieuwe ontploffingen of<br />
geschut hooren, doch pas steken wij dezen morgen den neus buiten of daar zie, daar krijgen wij het<br />
nieuws: "gister avond, rond 7 1/2 ure, werden bommen geworpen in d'Ooststraat, in de Sinte<br />
Franciscusstraat en op de Visscherskaai"! Rap er naar toe!<br />
Vier bommen werden geworpen: de eerste viel op het achterhuis van het nr. 43 der Ooststraat. Dit<br />
huis wordt bewoond door de echtgenooten Emiel <strong>DE</strong>VISSCHER-GERMONPRE: de vrouwd houdt<br />
eenen modistenwinkel. <strong>De</strong> zuster van den man had juist hare kamer gelegen in het pakhuis verlaten,<br />
toen de bom viel, die omzeggens gansch het achterhuis, bestaande uit gelijkvloers, een verdiep en<br />
zolder vernielde. Stukken steen en pannen kwamen terecht op den koer van 't Bakkershuis (oud<br />
huis van advokaat Altbert VAN<strong>DE</strong>R HEY<strong>DE</strong>) Kerkstraat. Ruiten werden gebroken in de huizen<br />
van Mej. Mathilde DASSEVILLE, MM. Pierre COPPENS en de dochter Marie licht gekwetst en<br />
Aloise <strong>DE</strong>NNEKIN, alle 3 in de Ooststraat, alsook vele ruiten in 't huis der echtgenooten<br />
<strong>DE</strong>VISSCHER voornoemd. Mejuf. M. COPPENS (dochter van M.P. COPPENS) werd door<br />
glasscherven licht aan den arm gewond.<br />
Eene tweede bom viel in de St Franciscusstraat, in den gevel der danszaal "<strong>De</strong> Nieuwe Zaal", voor<br />
de duitsche bezetting gehouden door den heer René BOGAERT en sedert een 14 tal dagen dienend<br />
tot klas voor de jongens der kostelooze gemeenteschool. Een groot gat werd in den gevel gemaakt,<br />
een groot deel van de voorplaats op den gelijkvloers werd vernield, het plafond viel in. Misschien<br />
werd in gezegd huis (eigendom van den heer Gabriel JEAN) verdere schade aangericht, doch de<br />
straat was reeds met touwen afgezet en het ordewoord was zeer streng: de policie liet niemand door<br />
op uitdrukkelijk bevel der duitsche overheid. Ruiten, in groot getal, werden gebroken bij M. Aug.<br />
MAHIEU-MARCUS, in de brouwerij VAN<strong>DE</strong>SAN<strong>DE</strong>, bij M. Isidoor <strong>DE</strong>SAEVER, kruidenier, in<br />
het "dispensarium" (Verpleeghuis) der Zwarte Zusters, in het achterhuis van het "Met<br />
d'Allemagne", bij MM. Hendrik PROVOOST en Edmond SEURYNCK, bij den beenhouwer VAN<br />
CRAEYNEST, "'t Kloefje", bij M. Louis HUBRECHSEN, bij de Weduwe CHAPEL, enz.<br />
Eene derde bom viel op de Visscherskaai, rechtover de herberg Gustaaf VAN WETTER, op een 8<br />
tal meters van den kaaimuur. Men kan enkel de plaats, waar ze vielen, erkennen aan een paar<br />
geschonden kasseien.<br />
<strong>De</strong> huizen der Visscherskaai kwamen er zoo goedkoop niet van af: schier al de ruiten werden<br />
gebroken bij Gustaaf VAN WETTER, H. 'T JONCK, Charles RABOU, Eduard MONTENY, de<br />
kinders ARDAEN, Eduard <strong>DE</strong>GRUYTER, de weduwe VAN WELSSENAERS en Frans VAN<br />
NESTE; Antoon RYCX, de weduwe Aimé NIERYNCK, A. VAN<strong>DE</strong>WALLE, Pieter VANHEE,<br />
Arthur GUILLIER, Leopold GOORMACHTIGH en Oscar CAVEREEL deelden mede van de<br />
brokken, de eene min, de andere meer ruiten!<br />
<strong>De</strong> vierde bom viel in 't water, in de Visscherskaai.<br />
Onnoodig te zeggen dat veel volk naar de verwoesting kwam zien.<br />
2002 - 238
Gister avond, rond 9 ure 20, viel eene bom op het achterhuis, dienend tot timmermanswerkwinkel,<br />
van M. Eduard CARDOEN, Sint Jorisstraat. <strong>De</strong> bewoners, die rustig in hun keuken, palend aan het<br />
pakhuis zaten, hoorden eenen lichten slag en gingen zien: de zolder en het eerste verdiep van 't<br />
pakhuis stonden vol rook, doch daar zij geen brand gewaar werden, zetten zij hun onderzoek niet<br />
verder voort.<br />
Zij vonden, echter, in de achterkamer van den gelijkvloers, stukjes pannen die door 't venster en<br />
den stoor heen, gedrongen waren.<br />
<strong>De</strong>ze morgen vonden zij op het eerste verdiep van het pakhuis de bom, die gelukkiglijk niet<br />
ontploft was. Zij had in het dak een gat van 60 ctm. op 50 gemaakt, was door den "plancher" (3<br />
ctm.dik) van den halve zolder gedrongen, om daarna dweers door het blat (2 '/2 ctm. dik) eener<br />
"coulissetafel" en door eenen tweeden "plancher" (ook 2 1/2 ctm. dik), terecht te komen op eenen<br />
eiken werkbank (7 ctm. dik). <strong>De</strong> werkbank die dweers door werd gebroken brak den slag: de bom<br />
rolde tegen een gereedschapskoffer en van daar een paar meters verder in een hoopje schaveling.<br />
Een stuk der bom, nl. de koperen cylinder de ontplofbare stoffen inhoudend, werd gevonden aan<br />
den voet van den werkbank; het stuk in de schaveling gevonden, en dat het omhulsel der bom moet<br />
geweest zijn is in staal (acier chromé), is daaromtrent 40 tot 45 ctm. groot, heeft eene doorsnede van<br />
rond de 11 ctm. en loopt half puntgewijs af dit stuk weegt minstens 20 Kilo. Op den koer werd een<br />
soort van haak gevonden, alsook eene blikken ronde, haak en kraag der bom. Of vader CARDOEN<br />
gansch den dag bezoek kreeg, en ook gelukwenschen omdat hij en de zijnen zoo gelukkig aan den<br />
dood ontsnapt waren, hoeft niet gezegd! Ook de duitschers kwamen zien, en, natuurlijk (alles kan<br />
hun dienen!) hebben zij de bom opgeeischt!<br />
* * *<br />
Rond 9 '/2 ure werd geweldig, doch vruchteloos, geschoten op twee vliegtuigen die over de stad<br />
zweefden.<br />
Heden werd het hulphospitaal, ingericht in het "Hotel de la Marine", Kapellestraat, geopend.<br />
<strong>De</strong>ze namiddag was 't, in de Jozef II straat, voor een gedeelte van het 206 e regiment, inspectie der<br />
leerzen: Een oprecht koddig schouwspel!<br />
Jammer dat geene lichttekening kon genomen worden van die ruim tweehonderd soldaten, die daar<br />
stonden, net als santjeplakkers, met hunne leerzen in de hand, letterlijk bevend van angst wanneer<br />
de toezichthoudenden onderofficier voorbij hen ging! En schreeuwen, en tieren dat de kerel deed!<br />
Men had zich voorwaar te midden een hevig krakeel gewaand!<br />
* * *<br />
Kwart voor 8 ure (in den avond) werd het geronk van een vliegtuig gehoord, en, een paar minuten<br />
nadien, verscheidene hevige ontploffingen: waarschijnlijk ontploffingen van bommen! Kort daarna,<br />
enkele schoten; het geronk van het vliegtuig verminderde langzamerhand tot het eindelijk in de<br />
verte wegstierf Wat mag er wederom gebeurd zijn? Wat zal er nog gebeuren want de lucht is zoo<br />
helder!... Langzaam kruipen de uren voorbij,....geen nieuwe vliegtuigen komen over....,<br />
daarentegen wordt van tijd tot tijd in 't Westen hevig geschoten!<br />
Dinsdag 23 e Maart.<br />
HON<strong>DE</strong>RD EN ZESTIGSTE DAG <strong>DE</strong>R BEZETTING<br />
2002 - 239
't Was op de Vuurtorenwijk dat er gister avond, kwart voor 8 ure, door een vliegtuig bommen<br />
werden geworpen. Ditmaal is er een doodelijk ongeluk gebeurd.<br />
Nevens het nr. 32 der Liefkemoresstraat, eenige meters inwaarts, vindt men twee kleine woonsten,<br />
bestaande uit gelijkvloers en zolder en gemerkt nrs. 34 en 36. In het nr. 36 woont de weduwe Fr.<br />
MAES, geboren Agnès HUBERT, 76 jaar oud, met haren zoon, August, timmermansgast. Het is op<br />
die woning dat de eerste bom viel ze schier gansch vernielend, de zoon sparend die op den zolder te<br />
bed lag doch de oude moeder in haar bed treffend, en haar op den slag doodend! Waanzinnig van<br />
schrik en droefheid riep de zoon maar gedurig achter zijne moeder terwijl hulp bijkwam en de<br />
duitschers ook toeschoten... om rap als de wind, de stukken der bom op te rapen. Rond 8 ure van<br />
den avond werd het lijk der arme vrouw naar het denzelfden dag geopend hospitaal van het "Mei<br />
de la Marine" overgebracht. Moeder MAES was eene brave, deugdzame vrouw, door elkendeen<br />
bemind. <strong>De</strong>ze winter had ze eene zware ziekte doorstaan en zelfs was zij over een paar maanden<br />
berecht geworden.<br />
Eene tweede bom viel in de Noordstraat, in volle kalsijde, op een 3 tal meters van de herberg van<br />
Benoit TILLON: al de ruiten, zoo al achter als al voren, werden gebroken en stukken steenw erden<br />
uit den muur gerukt. Vrouw TILLON werd licht aan den rechter schouder gekwetst; eene der<br />
dochters, Emerentine, 17 jaar oud, werd getroffen in den rug — 't meisje ligt te bed en men vreest<br />
voor verwikkelingen. Een ander kind van TILLON, een meisje, werd licht aan het hoofd gekwetst<br />
door eene glasscherf.<br />
<strong>De</strong> bom miek om zeggens geen put in de kalsijde der Noordstraat, doch stukjes ervan vlogen wel<br />
40 meters ver, tot in de Eduard Hammanstraat, in het huis van Eduard DOOM.<br />
Eene derde bom viel op het koertje van het huis nr. 41 der Noordstraat, bewoond door het<br />
huisgezin Jules VAN PRAET. Drie waschkuipen, een ketel en eenige seulen werden in brokken<br />
geslegen. Stukjes der bom vlogen langs alle kanten in de muren van het koertje, alsook in den muur<br />
van het achterhuizeken en in den achtermuur van het huis. Al de ruiten op het koertje uitgevend<br />
werden gebroken. Vrouw Jules VAN PRAET, die juist op het koertje stond, werd door de<br />
luchtdrukking letterlijk opgeheven: zij kan zich geene rekening geven hoe zij in den gang des<br />
huizes gerocht. Gelukkiglijk bekwam zij niet het minste letsel.<br />
<strong>De</strong> drie bommen vielen op min dan 25 meters van malkaar: de eerste in de Noordstraat, de tweede<br />
op den koer van VAN PRAET, en, eindelijk de derde op het huizeken der weduwe LINGIER.<br />
Zoals hooger gezegd richtte de bom, in de Noordstraat gevallen, groote schade aan bij den heer<br />
Benoit TILLON, herbergier in deze straat. Stukken ervan vlogen in den voorkelder en onthoofden<br />
een St Jozefsbeeld, dat op eene kas stond; een O.L.V. beeld bleef ongedeerd; andere stukken<br />
drongen door de deur die den voorkelder met den achterkelder verbindt en van daar, dweers door<br />
den kelder en de glaze koerdeur tot op den koer. In de scheidingsmuur der twee kelders kan men<br />
gaten zien van elf centimeters diepte. Op het oogenblik dat de stukken bom in den voorkelder<br />
terechtkwamen, waren negen personen er in vergaderd, waaronder verscheidene die te bed lagen.<br />
Een stuk bom drong door de bedsponde der echtgenooten TILLON: gelukkiglijk was het bed<br />
onbeslapen. Zooals reeds gemeld, werden moeder TILLON en hare dochter Emerentine gekwetst,<br />
de eerste zeer licht, de andere erger.<br />
Over de bom die bij Jul. VAN PRAET viel, schreven wij hooger.<br />
Wat nu de bom betreft die het leven kostte aan de 78 jarige weduwe LINGIER, ziethier wat de<br />
zoon van het slachtoffer ons verhaalde: "Het huizeken bestaat uit drie plaatsen op den gelijkvloers,<br />
2002 - 240
n.l. de slaapkamer van moeder, de keuken en eene kleine bergplaats; op den zolder zijn twee kleine<br />
kamerkens waarvan het eene dient tot mijn slaapkamer.<br />
Mijne slaapkamer ligt juist boven deze mijnèr moeder. Wij waren beide reeds te bed: de petrol is<br />
immers onvindbaar! Ik hoorde eene bom vallen in de Noordstraat en sprong ijlings uit mijn bed,<br />
mijn broek er op latend. Ik vluchtte naar de andere kamer en riep achter moeder. Opeens zag ik een<br />
schijnsel van vuur, eenen schrikkelijken slag die het huis in zijne grondvesten deed beven. In een<br />
oogwenk stond alles vol stiktienden rook. Zoo rap ik kon liep ik naar beneden zonder er zelf acht op<br />
te slaan dat mijne slaapkamer en het dak schier volkomen vernield waren. Zulks zag ik maar later<br />
doch gelijk ge wel denken kunt, was mijne eerste gedachte voor moeder! Eilaas! Welk schrikkelijk<br />
schouwspel: haar bed was in spaanders geslegen, en te midden de sargiën en de lakens met bloed<br />
bevlekt, lag zij ....dood! Het hoofd droeg eene gapende wonde, waaruit de hersenen gespat waren. (I)<br />
In de zijde moet zij ook eene erge wonde bekomen hebben, want al dien kant was het al bloed dat ik<br />
zag. Eindelijk was zij aan den voet gekwetst. Radeloos liep ik buiten om hulp: welhaast kwamen<br />
geburen toegeloopen en ook verscheidene duitschers, die onmiddellijk met behulp hunner elektrieke<br />
lampjes overal achter de stukjes der bom zochten. (2) Een uur nadien werd het lijk mijner<br />
ongelukkige moeder naar stad overgebracht".<br />
Tot daar de zoon van 't slachtoffer.<br />
Wij werpen een blik op het huizeken. Het dak is gansch ingevallen. In de kamer van den zoon der<br />
weduwe LINGIER is alles verbrijzeld; het bed is stukken vaneen gerukt, in de sargie zijn niet min<br />
dan negen gaatjes; een broek is gansch in flarden. <strong>De</strong> zoldering der kamer van het slachtoffer is ten<br />
deele vernield. Printen, die aan den muur, nevens het bed, hingen, zijn vernield; de horlogie, die<br />
daar ook hing, bekwam geen letsel, alsook eene reklaamprint van den bakker Alfons VERDONCK;<br />
twee kassen zijn als doornaaid van gaten, door de stukjes der bom veroorzaakt. In de keuken, lichte<br />
schade. Al de ruiten van het huizeken zijn in en de muren zijn gescheurd. Kortom het huizeken is<br />
juist goed om afgebroken te worden. <strong>De</strong> zoon van het slachtoffer had, op zijne kamer, een bak met<br />
timmermansalaam, dat ook erg beschadigd is.<br />
Het huizeken, nevens dit der weduwe LINGIER, bewoond door vrouw Florentine LOCQUET,<br />
weduwe Jozef <strong>DE</strong>CLERCK, (bijgenaamd Florke), heeft niet geleden; daarentegen werden door de<br />
stukjes der bom, in den zijdsgevel van het huis nr. 32 der Liefkemoresstraat, gaten gemaakt.<br />
Behalve bij de weduwe MAES en Benoit TILLON, werden in de volgende huizen ruiten stuk<br />
geslegen:<br />
Liefkemoresstraat: bij Henri PINCKET, Serafien PAUWELS, Pieter <strong>DE</strong> CLOEDT, Pieter VAN<br />
GHELUWE, de weduwe <strong>DE</strong>MAN en in het ledigstaande huis nr. 32;<br />
Avisostraat: in de achterhuizen van Charles VAN<strong>DE</strong>CASTEELE en Camiel HUYS;<br />
Eduard Hammanstraat: bij de weduwe Henri BOEDT, Eduard DOOM en Louis <strong>DE</strong>VRIENDT;<br />
Noordstraat: bij Adolf BILTIAU, in de brouwerij van den Vuurtoren (Pamflet KESTELOOT), bij<br />
de weduwe BLOMME, Leon ALLEGOET; Max PAQUET, Henri BELPAEME, Jules VAN<br />
PRAET, Leon SOREL, Emiel PINCKET, Frans CATELLION, Adolf LAUWERS, Edmond<br />
BAU<strong>DE</strong>WIJN, Pieter <strong>DE</strong> COMMINES, Amand <strong>DE</strong> KERREMAN en in een ledigstaande huis van<br />
Kamiel HEUGHEBAERT.<br />
(1)Op den muur kon men nog sporen van bebloede hersens zien. <strong>De</strong>ze morgen werd een deel der hersenen onder de<br />
puinen gevonden en in 't hoveken voor de woning ter aarde besteld.<br />
(2)<strong>De</strong> duitschers legden bij Tillon en Van Praet denzelfden iever aan den dag om zooveel mogelijk stukjes bom op te<br />
rapen.<br />
2002 - 241
<strong>De</strong>ze morgen kwamen alhier met den trein uit Brussel een groep Middelkerkenaars toe, die over 3<br />
maanden, naar de hoofdstad van België gestoken waren geworden. Op het oogenblik van de statie te<br />
verlaten kwam een tegenbevel: niemand mocht buiten, en met eenen volgenden trein moesten de<br />
Middelkerkenaars naar Brussel terug. Zij mochten nochtans eenige woorden wisselen met vrienden<br />
en kennissen. Op die manier vernam een hunner, Raymond VERLIN<strong>DE</strong>, de zelfmoord zijner vrouw<br />
Te rekenen van heden worden geene duitschers meer begraven op het zoogenaamd Engelsch<br />
kerkhof, dit gedeelte onzer stedelijke begraafplaats thans vol bezet zijnde; er liggen daar met min<br />
dan 236 duitschers. Er werden er eigentlijk 243 begraven, doch verscheidene werden reeds<br />
ontgraven om naar Duitschland te worden overgebracht en misschien zullen er nog wel andere<br />
volgen.<br />
Van heden af worden de duitschers begraven op het perk L, op den rechterkant van 't Kerkhof.<br />
Het afleveren der nieuwe boordkaarten loopt zoo vlot van stapel niet als over twee maanden. Ten<br />
einde op het spoor van zekere bedriegerijen op de opgaven van het getal rantsoenen te komen, zijn<br />
de familiehoofden verplicht hun trouwboekje mede te dragen naar het policiebureel en worden hun,<br />
bij het afleveren der broodkaart, eenige vragen gesteld.<br />
Op de binnendeuren van het stadhuis is het volgend bericht aangeplakt:<br />
KASBONS<br />
<strong>De</strong> kasbons van 1914 blijven geldig. <strong>De</strong> uitwisseling tegen kasbons van 1915 mag nochtans ter<br />
gemeentekas afgevraagd worden alle weekdagen vanaf 15 April van 3 tot 5 ure (uur van het<br />
carillon).<br />
<strong>De</strong> Kasbons moeten per waarde gerangschikt en in bundels van hoogstens 100 stuks aangeboden<br />
worden.<br />
2002 - 242
KERSTARTIKELEN<br />
OPRUIMING<br />
OP=OP<br />
HUIS <strong>DE</strong>SNERCK<br />
TORHOUTSESTEENWEG 196<br />
8400 OOSTEN<strong>DE</strong><br />
50%<br />
KORTING<br />
BIJ<br />
AANKOOP<br />
VAN<br />
KERSTARTIKELEN<br />
GRATIS 1<br />
GESCHENK
UITVAARTVERZORGING - FUNERARIUM<br />
Jan N uijtten<br />
Het uitvaartkontrakt<br />
is de absolute zekerheid<br />
dat uw begrafenis of crematie<br />
zal uitgevoerd worden volgens<br />
uw wensen en dat uw familie<br />
achteraf geen financiële<br />
beslommeringen heeft<br />
Torhoutsesteenweg 88 (h)<br />
8400 Oostende (Peilt Paris)<br />
tel. 059 - 80 15 53<br />
2002 - 244