Klik hier vir nog terugvoer in PDF-formaat. - LitNet

Keurverslag: Met somer in gedagte
Dit is snaaks hoe ’n mens soms iets eenvoudig net weet. Vir Barnard bring die swart
spikkeltjie teen sy plafon die eerste roeringe van gewaarwording. Tussen die slaapnewels van
slaap deur sien hy die vlieg sit, die eerste ding waarop sy oë fokus soos hy wakker word. Hy
bly roerloos lê, asof hy bang is om die onverwagse besoeker die skrik op die lyf te jaag.
Dit tref hom dat dit eintlik nog te koud is vir vlieë om hul opwagting te maak. Barnard
lê en dink aan hoe die harige lyfie waarskynlik besig is om sy voorpootjies listig te vryf en
vryf en tydsaam te spoeg en te vryf. Hy besluit dat hierdie een die eerste van die seisoen moet
wees. By die gedagte dat die somer dus nou op pad is en dit warm genoeg begin word vir
allerande goggas en onheilighede om uit te broei, voel hy skielik onverklaarbaar tevrede.
Toe hy eindelik opstaan en badkamer toe loop, wolk die wasem rondom die buitelyne
van sy voetspore op die teëlvloer.
Barnard sien uit die hoek van sy oog hoe sy weerkaatsing oor die lang, plat spieël bo
die bad gly. Hy draai vanoggend daarna, leun effens nader aan sy ewebeeld. Twee grysblou
oë staar verveeld terug na hom. Hy voel teleurgesteld. Hy het verwag dat hulle meer
uitdagend sou wees. Hy kyk na die neus waarvan die punt parmantig opwip. “Oulik” het hy
mense dit al hoor noem. Dié gelaatstrek bederf nog altyd sy kanse om te ernstig opgeneem te
word. Daaronder, sy mond. Hy het ’n uitdrukkingsvolle mond, die enigste manier waarop hy
ooit sy emosies verklap. Barnard merk vanoggend vir die eerste keer hoe die jare aan die
hoeke daarvan begin rem.
Hy staan lank so, draai sy kop stadig van die een kant van die ander, staar sy
spieëlbeeld in die oë totdat hy ongemaklik begin voel. Dan staan hy skielik terug, asof hy
betrap is, en trek sy smal skouers vining agtertoe. Hy ril van die koue. Die ** plat spieël sny
sy weerkaatsing ongemaklik af, halfpad tussen skouer en elmboog, sodat dit lyk asof hy
vasgebind is – of armloos. Hy huiwer net nog vir ’n oomblik, draai dan na die wasbak, skud
die blonde krullekuif uit sy oë en spoel sy gesig af.
Hy ry met die gewone roete langs werk toe. Drawwers skuifel stram teen die bult uit,
die meeste onfiks weens die lang winter. Die geesdrif wat hulle vanoggend vroeg uit die bed
laat opstaan het om weer te begin oefen, is duidelik vir die meeste al vergete.
In die flou sonlig gee hulle hom die indruk dat dit eerder sononder moet wees; dat hulle
uitgeput is van heeldag se woel en werskaf. Dit lyk amper asof die drawwers die lang
skaduwees wat agter hulle val swaar met hulle saamsleep en hy is nie seker of hy
bewondering of simpatie moet voel nie.
1
Comment [E1]: eerder: Dis
Comment [E2]: skrik op die lyf jaag is so
geyk, my voorstel: Hy bly roerloos lê en
bekyk die onverwagte (let op die regte
vorm) besoeker.
Comment [E3]: skrap – oorformeel en
onnodig
Comment [E4]: Hy – om telkens sy
naam te gebruik, maak die vertelling so van
bo en van buite
Comment [E5]: skrap
Comment [E6]: lyfie is ’n probleem, dis
die hele vlieg wat besig is. Eerder: harige
insek? harige skepseltjie?
Comment [E7]: lomp gestel, eerder iets
soos: Dit moet dan die eerste vlieg van die
seisoen wees. Die gedagte dat die somer
op pad is en dat dit warm genoeg begin
word vir allerhande (let op spelling) goggas
en onheilighede om uit te broei, laat hom
onverklaarbaar tevrede voel.
Comment [E8]: om
Comment [E9]: laat die volgende
paragraaf hier aanloop
Comment [E10]: Hy
Comment [E11]: skuif die beskrywing
ondertoe, sien **
Comment [E12]: skrap
Comment [E13]: begin hier ’n nuwe
paragraaf
Comment [E14]: effens lomp, eerder:
Dit word as oulik beskryf, maar dié ... [1]
Comment [E15]: eerder: plek waar
Comment [E16]: Hy
Comment [E17]: hier is vanoggend reg
Comment [E18]: skrap, want net hier
onder is dit begin voel (herhaling)
Comment [E19]: lomp gestel, eerder:
van kant tot kant
Comment [E20]: skrap – werk maar
suinig met die adjektiewe, in Afrikaans
... [2]
Comment [E21]: eerder: vinnig (let op
spelling) agteroor
Comment [E22]: skrap
Comment [E23]: hy sal nie so aan
homself dink nie, en dis boonop ’n aardige
... [3]
Comment [E24]: eerder: sy gewone
roete – om sy roetine te beklemtoon
Comment [E25]: skrap – stating the
obvious
Comment [E26]: laat die volgende sin
hier aanloop
Comment [E27]: ek dink jy kan hierdie
maar skrap, jy het nou al die drawwers
... [4]

Toe hy by die eerste verkeerslig stop, kyk hy skrams na die motor in die baan langs
hom. Iets trek sy aandag. Aan die passasierskant sit ’n meisie, haar pikswart hare losweg op
haar kop gebondel, ’n reusesonbril op die fyn gesiggie. Soos sy haar arm met die sigaret by
die venster uit laat sak, merk hy die woorde wat aan die binnekant van haar arm getatoeëer is.
Barnard staar daarna, vreemd geboei deur die krulletjies wat die inkletters op die bleek
vel maak. Die lig word groen, en hy maak met die wegtrek net betyds die laaste letters van
die woorde uit.
Die spreuk kom in ’n nadenkende fluister oor sy lippe: “This too shall pass”. Die idee
laat hom glimlag.
By die sirkel draai hy nie soos altyd af nie, maar neem hy onwillekeurig ’n ander
uitgang. Hy kom nie gereeld in hierdie deel van die stad nie. Die strate hier is boomryk, en
die tuine welig, selfs al is die lente se teenwoordigheid nog nie met die kenmerkende oordaad
bevestig nie. Terwyl hy stadig in die strate af ry, sien hy net brokkies van die huise soos wat
die plante en heinings verbyskuif. Hy bestuur eers met vaagweg bekende strate langs, maar
kom later agter dat hy verdwaal het. Eerder as beklemming, gee die besef hom ’n gevoel van
bevryding.
Hy ry verby mense wat op pad is werk toe. ’n Paar wie se motors steeds in hul opritte
staan, is duidelik al laat vir belangrike afsprake. Daar is vroue wat met hul hoëhakskoene in
die hand motor toe draf en mans met deurmekaar hare en stoppelbaard. By die een huis
probeer ’n ma halsoorkop om haar drie kinders met skooltasse, kosblikke, sportsakke en ’n
reusekunsprojek by die motor te laat inpas.
Barnard kom onverwags op ’n hoogte tussen die woonbuurte uit. Hy parkeer onder ’n
boom en klim uit. Van hier af kan hy oor ’n groot deel van die stad uitkyk. Die rookmis lê
soos ’n donskombers oor alles, met hier en daar ’n venstertjie in die dynserigheid.
Plek-plek styg daar donker pluime rook uit. Die gedagte van offers wat verbrand word,
kom skielik by hom op. Maar vir watter gode dan? Hy sien hoe die swart geboue met spits
punte deur die mistigheid steek.
Hoewel die toneel voor hom staties lyk – dit herinner hom aan ’n houtskoolskets – kan
hy voel hoe dit onder die kombers wemel van die lewe. Barnard verbeel hom hy kan hoor hoe
duisende siele ontwaak, liefhet, stry kry, floreer en probeer om te oorleef. Die gedreun van
motors en die woeling van mense styg soos ’n sug uit die stad op.
Maar hy kan ook verder as dit sien. Anderkant die grys stad sien hy ’n strokie veld en
vlaktes. Op die horison sien hy rante, afgeëts in tinte van pers, blou en grys, wasig van die
2
Comment [E28]: skrap – onnodig om
dit te sê (stating the obvious)
Comment [E29]: gebruik hier hand, om
arm nie te herhaal nie
Comment [E30]: Hy
Comment [E31]: skrap
Comment [E32]: eerder: krulletjies van
die inkletters op haar bleek vel.
Comment [E33]: onnodig volledig
gestel, eerder net: Die lig word groen en hy
moet wegtrek.
Comment [E34]: skrap dit, dis telling,
not showing, en dis ’n cliché. Maak dit net:
This too shall pass. [maak dit kursief, geen
aanhalingstekens] Die idee laat hom
glimlag.
Comment [E35]: skrap – dis net in swak
liefdesverhale wat karakters goed
“onwillekeurig” doen
Comment [E36]: skrap
Comment [E37]: skrap komma
Comment [E38]: te omslagtig en
boekerig, eerder net: selfs al is die lente se
oordaad nog nie hier nie.
Comment [E39]: eerder: deur die
strate ry
Comment [E40]: skrap
Comment [E41]: maak dit: ’n Ma
probeer halsoorkop om haar ...
Comment [E42]: hier is sy naam reg
Comment [E43]: op
Comment [E44]: maak dit bloot: Die
spits punte van swart geboue steek soos
naalde (of watter beeld jy ook al wil
gebruik) deur die mistigheid.
Comment [E45]: skrap
Comment [E46]: Hy
Comment [E47]: maak dit enkelvoud:
vlakte

afstand en die vaal lug tussenin. Hierteen lê die blou lug eindeloos uitgestrek. Iewers bo hom
in die boom koer ’n duif. En Barnard wéét.
Hy kom twee ure laat by die werk aan en stap reguit na die bestuurder se kantoor. Barnard
probeer nie eers sy besluit verduidelik nie; hy sê net die nodigste.
Die verslae uitdrukking op die man se gesig verwring geleidelik na verontwaardiging
terwyl hy stadig van agter sy lessenaar opstaan. Die pruttende woede kook eindelik oor in ’n
stortvloed woorde. Barnard kyk byna gefassineer hoe sy oë al wyer rek, die are in sy nek
uitswel en die spoeg wit vlekkies om sy mondhoeke maak.
Die bestuurder se geskreeu word vir Barnard ’n veraf gedreun, ’n gerammel soos
donderweer. Of branders wat oor rotse tuimel. Dit klink vir hom soos die suising van wind op
’n bergpiek. Soos ’n trein wat jy in die verte opmerk.
Die man se verontwaardiging word plofbaar toe ’n klein glimlaggie om Barnard se
mond begin huiwer. Hy glimlag, want sy gedagtes is ver. Toe hy kalm opstaan en sonder
verdere verduideliking by die kantoor uitstap, voel hy hoe ’n groot verligting oor hom spoel.
Hy let amper nie eens op hoe die koffiebeker hom skrams mis, die deurkosyn klaterend tref
en hoe die swart vloeistof stadig op die ligte mat uitpoel nie. Want Barnard weet.
Op pad huis toe lyk die wêreld vir hom vreemd. Die pad wat hy vir jare tussen sy
woonstel en dieselfde werk gery het, voel vir hom byna onbekend. Dalk verbeel hy hom,
maar hy sien dinge raak wat hy nog nooit vantevore opgelet het nie.
Toe hy by die huis aankom, staan hy eers besluiteloos rond. Vir ’n oomblik twyfel hy
oor sy besluit. Jare se roetine, sy gemaksone, voel vir hom skielik te moeilik om weg te stoot.
Hiermee saam spoel die pligsbesef soos ’n golf oor hom, begin dit in sy agterkop knaag.
Paniek dreig om hom beet te pak.
Maar dan verdwyn die onsekerheid. Barnard lag vir homself, eintlik verleë oor hoe hy
sy planne byna in ’n oogwink laat vaar het. Daar is buitendien nou nie meer omdraaikans nie
en dit is goed so.
Hy begin doelgerig inpak. Wat behoort ’n mens nou eintlik saam te vat? Hy laai alles in
die kar, maak seker dat al die vensters in die woonstel toe is en trek die deur agter hom toe
sonder om om te kyk.
Toe hy op die hoofpad begin versnel, onthou hy weer die inkletters op die meisie se
arm. Hy herhaal die woorde in sy gedagtes en laat dit toe om deur sy kop te maal terwyl die
landskap om hom ontvou. Hy merk op dat die rante anders lyk as toe hy dit vanoggend van
ver af gesien het.
3
Comment [E48]: Daarteen – dis ver
weg
Comment [E49]: begin hier ’n nuwe
paragraaf
Comment [E50]: Hy
Comment [E51]: tot
Comment [E52]: eerder: Dan kook die
pruttende woede oor in ’n stortvloed
woorde. (opbou en ontlading)
Comment [E53]: skrap – wees versigtig
vir sulke “onsekerheidswoorde”, dit
verswak jou teks
Comment [E54]: die man se oë
Comment [E55]: hom
Comment [E56]: maak dit net:
Branders wat oor rotse tuimel. Die suising
van wind op ’n bergpiek. Soos ’n trein ...
etc. Hierdie paragraaf is ’n pragtige
beskrywing.
Comment [E57]: hoor – dit gaan hier
oor geluide
Comment [E58]: eerder: styg nog hoër
Comment [E59]: skrap
Comment [E60]: eerder: vorm. Vir die
toekoms: moenie goed laat begin nie, doen
dit net.
Comment [E61]: skrap – jy het klaar
gesê dat hy nie verduidelik nie
Comment [E62]: maak dit liewer: Hy let
skaars die koffiebeker op wat hom skrams
mis en die deurkosyn tref. Hy steur hom
nie aan die swart vloeistof wat die ligte mat
vlek nie.
Comment [E63]: maak dit net: die
Comment [E64]: Formuleer skerper,
fyner: Skielik twyfel hy oor sy besluit. Jare
se roetine, sy gemaksone wat hy sommer
net so agtergelaat het. Daarmee saam
spoel pligsbesef soos ’n golf oor hom.
Paniek dreig om hom beet te pak.
Comment [E65]: Hy
Comment [E66]: dis
Comment [E67]: sy
Comment [E68]: op slot
Comment [E69]: tatoe
Comment [E70]: eerder: spoel?

Agter hom raak die stad al kleiner en kleiner, totdat daar later net ’n swart spikkeltjie in
die verte teen die bleekwit horison oorbly. Dit huiwer nog ’n oomblik op die horison en
verdwyn dan spoorloos agter die bult.
Maar Barnard sien niks hiervan nie, want hy kyk nie een keer in die truspieëltjie nie.
Want hy weet. Hy het vanoggend al geweet dít is nie meer waar hy hoort nie. Dit is tyd vir
dinge om te verander.
4
Comment [E71]: skrap liewer?
Comment [E72]: skrap – teen die
horison is in die verte (toutologies)
Comment [E73]: maak dit: daar, gevolg
deur ’n komma
Comment [E74]: eerder: rant?
Comment [E75]: daarvan
Comment [E76]: dis
Comment [E77]: dis

Page 1: [1] Comment [E14] Editor 4/12/2013 2:14:00 PM
effens lomp, eerder: Dit word as oulik beskryf, maar dié gelaatstrek bederf nog altyd sy kanse om [te] ernstig
opgeneem te word – skrap te
Page 1: [2] Comment [E20] Editor 4/12/2013 2:20:00 PM
skrap – werk maar suinig met die adjektiewe, in Afrikaans (anders as Engels) raak dit baie gou floral
Page 1: [3] Comment [E23] Editor 4/12/2013 2:24:00 PM
hy sal nie so aan homself dink nie, en dis boonop ’n aardige cliché – maak dit bloot: ... skud sy kuif uit sy oë ... etc
Page 1: [4] Comment [E27] Editor 4/12/2013 2:28:00 PM
ek dink jy kan hierdie maar skrap, jy het nou al die drawwers goed genoeg beskryf