BYLAAG TOT BEELD 10 FEBRUARIE 2009 GR AAD 7 – 9 - 24.com

LEER EN PRESTEER
BYLAAG TOT BEELD 10 FEBRUARIE 2009 GRAAD 7 – 9

Kantoor – Lizelle
011 713 9147
Elize: 083 380 1800
Riana: 082 852 8814
Antwoorde van
werkkaarte:
www.beeld.com
onder afdeling spesiaal
kliek op skool toe
Skoolkoerantkursus
21 Februarie
Hoërskool Gimnasium
Potchefstroom
28 Februarie
Laerskool Pierneef
Pretoria
Skole, bestel Leer
en Presteer en wen
vakansies as pryse
vir fondsinsameling
Skakel:
011 713 9147
Afrikaans Huistaal
Graad 7: Bewaring en besparing
Aktiwiteit 1
Voer hierdie luisteraktiwiteit in groepe uit. Lees eers die onderstaande vrae deur,
sodat jy weet waarna jy spesifiek moet luister as jou maats praat. Elke groeplid
moet vier wenke gee oor hoe hulle gesin bespaar. Luister aandagtig na elke
groeplid se wenke en voltooi dan die volgende vrae skriftelik:
1. Klink dit vir jou of jou groeplede ernstig is oor besparing?
2. Wat laat jou dink dat hulle wel ernstig oor besparing is of dalk nie ernstig
oor besparing is nie?
3. Skryf ten minste drie woorde neer wat in almal se wenke voorkom.
4. Watter wenk is meer as een keer genoem?
5. Watter wenk was vir jou die interessantste of vreemdste?
Besluit nou in die groep watter vyf wenke die beste is en maak ‘n plakkaat
daarvan. Onthou: die wenke moet uitvoerbaar wees en regtig besparing
meebring. Skryf eers die wenke voorlopig neer, gaan dan die spelling, woorden
leestekengebruik en sinsbou na. Nou kan julle die foutvrye wenke
puntsgewys op ‘n plakkaat neerskryf. Kies ‘n oorspronklike en interessante titel
vir die wenke en skryf dit boaan. Julle kan selfs die plakkaat met passende
illustrasies versier.
Aktiwiteit 2
Lees die onderstaande berig uit Beeld, 4 November. 2008 in julle groep. Laat elke
groeplid ‘n paragraaf of twee hardop lees. Bespreek dan die vrae wat daarop volg
in die groep. Laat een groeplid jul menings en antwoorde by elke vraag kortliks
neerskryf, sodat julle kan terug rapporteer in ‘n klasbespreking.
‘Stof’ in rivier eis talle vis; tiener wat dit eet, word siek
1. Witbank.- Duisende vis het gevrek en ‘n kind is in die hospitaal opgeneem,
nadat ‘n giftige stof vermoedelik in die Olifantsrivier in Witbank beland het.
2. Die departement van waterwese en bosbou het Vrydag monsters van die water
en dooie vis vir ontleding geneem, het me. Linda Page, departementele
woordvoerder, gesê.
3. Die uitslae behoort later vandeesweek uitgereik te word. Die departement wil
nie oor die moontlike oorsake van die visvrektes bespiegel nie.
4. Mnr. Sean Nass, wat naby die rivier woon, het die situasie opgemerk toe hy
saam met vriende gaan motorfiets ry het by die deel van die rivier waar dit in
die Witbankdam invloei.
5. “Hier was ver meer as 1 500 vis wat op die oppervlak gedryf het. Die meeste
se pense het oopgebars en hulle was al dood. Die vis onder hulle het die
heeltyd gespook om suurstof te kry. Dit was aaklig.”
6. “Ons het toe die departement geskakel om te kom kyk wat hier aangaan.
Hulle was blitsig hier.”
7. Onder die dooie vis was karp, barbers, geelvis en baars.
8. Volgens Nass het sy huiswerker se susterskind van die vis geëet en siek
geword.
9. Mev. Paulina Sigudu het vertel Sindile (15), haar seun, het by ‘n plaaslike
visserman van die dooie vis gekoop en daarvan geëet. Hy is met erge diarree
in die provinsiale hospitaal opgeneem en die volgende dag ontslaan.
Vrae:
1. Besluit of mnr. Sean Nass se optrede korrek was of nie. Waarom sê julle so?
2. Is die bewaring van die natuur net die regering se verantwoordelikheid?
Motiveer julle antwoord.
3. Was die departement van waterwese en bosbou seker van die oorsake van die
visvrektes? Verduidelik waarom julle so sê.
4. Waterbesoedeling het ‘n invloed op mens en dier. Verduidelik hierdie stelling
deur voorbeelde uit die berig te gee.
5. Het die departement positief of negatief opgetree, nadat hulle laat weet is van
die besoedeling? Motiveer julle antwoord met twee redes uit die berig.
6. Hoe dink julle het dié giftige stof in die Olifantsrivier beland? Gee meer as een
moontlikheid.
Graad 8: Vooruit met tegnologie
Aktiwiteit 1
Voer hierdie luisteraktiwiteit in groepe uit. Elke groeplid moet sê watter soort en reeks selfoon hy of sy het en ook die beste eienskap van die foon noem. Al die groeplede
moet luisteraantekeninge maak, sodat die inligting later in ‘n tabel gelys kan word. Luister baie aandagtig na wat elke groeplid sê, aangesien inligting nie herhaal mag word
nie. Maak jou notas baie kortliks en kernagtig, sodat jy kan bybly. As jy volsinne skryf, sal jy van die inligting mis. Die tabel moet drie kolomme hê, naamlik:
• Groeplid • Soort en reeks • Eienskap.
Aktiwiteit 2
Lees die onderstaande berig oor SMS-taal en volwassenes uit Beeld, 11
Desember 2008 in julle groep. Laat elke groeplid ‘n paragraaf of twee hardop lees.
Bespreek dan die vrae wat daarop volg in die groep. Laat een groeplid jul
menings en antwoorde by elke vraag kortliks neerskryf, sodat julle kan
terugrapporteer in ‘n klasbespreking.
SMS-taal skrf vng, maar lees lank
1. Sydney.- SMS-taal ruïneer dalk nie spelvermoë nie, maar maak dit wel
moeiliker om SMS’e te lees en te verstaan.
2. Dr. Nenagh Kemp van die Tasmania-universiteit het 55 voorgraadse studente
gevra om SMS’e in gewone Engels en in SMS-taal te skryf en voor te lees.
3. SMS-taal wemel van afkortings en vereenvoudigings van woorde. So sal
byvoorbeeld “great” as “gr8” geskryf word.
4. Dit was heelwat vinniger om SMS’e in SMS-taal te skryf, maar dit het die
helfte van die studente byna dubbel so lank geneem om daardie SMS’e voor
te lees as dié wat in goeie Engels geskryf is. Die studente het ook meer
leesfoute daarmee gemaak.
5. “Dis vinniger om in SMS-taal te skryf, maar dit vat mense langer om dit te
lees. As vaardige volwasse lesers is ons gewoond aan volle woorde en sinne
en dit is dus vir ons moeiliker om dit te ontsyfer,” het Kemp, ‘n sielkundedosent
wat in taalgebruik spesialiseer, gesê.
Aktiwiteit 3
Besoedeling van die natuur is ‘n kwessie waarvan ons daagliks hoor en in die
koerante lees. Soek nou in Beeld ‘n berig wat oor die besoedeling van die natuur
gaan en berei tuis voor om dit hardop in die klas voor te lees. Berei 150 tot 200
woorde voor. Hou die volgende riglyne (waarvolgens jy dalk geassesseer kan word)
in gedagte tydens jou voorbereiding:
• Sorg dat jy weet wat elke woord en uitdrukking in die berig of artikel beteken
anders gaan jy nie verstaan wat jy lees nie.
• Maak seker dat jy woorde korrek uitspreek, sodat jy nie jou gehoor in die klas
verwar nie.
• Lees duidelik en hoorbaar. Sorg vir wisseling in jou volume.
• Moenie te vinnig of te stadig lees nie. Jy kan gerus probeer om jou tempo ‘n
bietjie te wissel.
• Gebruik pouses waar leestekens soos punte en kommas dit aandui.
• Staan mooi regop, maar tog ontspanne met jou voete heupwydte uitmekaar.
• Maak oogkontak met jou gehoor anders gaan hulle belangstelling in jou
aanbieding verloor.
Dit is dus baie belangrik om jou leesstuk, nadat jy dit self baie goed voorberei het,
tuis voor jou ouers, maats of iemand anders voor te lees.
Aktiwiteit 2
Die onderstaande spotprent het op 2 September 2008 in Beeld verskyn, ‘n dag
nadat orkaan Gustav die Amerikaanse stad New Orleans getref het. Beantwoord
die vrae oor die spotprent skriftelik.
1. Wie is die “ek” wat aan die woord is? Waaruit lei jy dit af?
2. Watter emosies beleef die karakter in die spotprent? Noem ten minste twee
emosies.
3. Uit watter visuele dinge (dit wat jy kan sien) kon jy hierdie emosies aflei?
4. Een woord in die spraakborrel is groter as die res. Watter woord is dit?
5. Waarom is dié woord nou juis groter as die ander woorde geskryf?
6. Wat beteken “moeg” soos dit in die spraakborrel gebruik is? Kies een van
die onderstaande verklarings en skryf net die nommer neer:
A. Sonder krag.
B. Genoeg gehad van iets.
7. Watter van die woorde in die swart wolkies dui op besoedeling?
8. Kies die korrekte woord tussen hakies in die sin: Storms, orkane en vloede is
die (oorsaak/gevolg) van lugbesoedeling.
9. Waarom dra die kat ‘n masker?
10.Wat wil die spotprenttekenaar vir die lesers met die spotprent sê, met ander
woorde wat is die boodskap van die spotprent?
6. Volgens Kemp is SMS-taal nie ‘n aanduiding van volwasse skrywers se
spelvermoë nie.
7. “Dis goed en wel om SMS-taal te gebruik, omdat dit tyd bespaar, maar jy
moet seker maak jou leser verstaan dit. Maar moenie toelaat dat dit in jou epos
of werkstukke inkruip nie,” het sy gesê.
Besprekingsvrae:
1. Hoeveel lede in die groep gebruik SMS-taal? Waarom gebruik julle dit? Gee
twee of meer redes.
2. Dink julle SMS-taal het ‘n invloed op leerders se spelling? Motiveer julle
antwoord behoorlik.
3. Wanneer kan ‘n graad 8-leerder maar SMS-taal gebruik?
4. Wanneer moet ‘n graad 8-leerder SMS-taal liefs vermy?
5. Stem julle saam met die dosent se uitsprake in paragraaf 1? Motiveer julle
antwoord.
6. Is een van die groeplede al verwar deur die SMS-taal van ‘n SMS-boodskap?
Vertel dit vir die groep.
7. Kyk na die voorbeeld wat in paragraaf 3 gegee word. Gee nou nog tien SMSwoorde
wat algemeen gebruik word.
8. Is daar reëls by SMS-taal? Noem ‘n paar van die moets en die moenies.
9. Gee twee redes waarom die opskrif van die berig so effektief is.
10. Waarvoor staan die afkorting SMS?
2 Leer en Presteer graad 7 - 9, bylaag tot Beeld, Dinsdag 10 Februarie 2009

Afrikaans Huistaal
Aktiwiteit 3
Gebruik weer die leesstuk van Aktiwiteit 2 : “SMS-taal skrf vng, maar lees lank” om
die onderstaande taalvrae te doen.
1. Dui die onderwerp, voorwerp en gesegde in die volgende sin aan: Tieners
gebruik SMS-taal.
2. Verbind die twee sinne in paragraaf 3 met ‘n voegwoord om dit een
saamgestelde sin te maak. Moenie die sin se betekenis verander nie en sorg
dat die woordorde korrek is.
3. Skryf die sin in paragraaf 2 in die lydende vorm. Begin die sin met:
55 voorgraadse studente …
4. Skryf die sin in paragraaf 6 in die verlede tyd.
5. Die laaste sin van paragraaf 7 is in die ontkennende vorm geskryf. Skryf die
sin oor sonder die ontkennende vorm.
6. Skryf die laaste sin van paragraaf 5 in die indirekte rede.
7. Maak ‘n samestelling van “e-pos” en “werkstukke” in paragraaf 7.
8. Verbuig “skryf” in paragraaf 2, sodat dit in die onderstaande sinne pas:
8.1 Die kind werk te vinnig, daarom is sy (skryf) onleesbaar.
8.2 Ek het gister Afrikaans (skryf).
9. Gebruik die werkwoord “ruïneer” (par.1) as ‘n selfstandige naamwoord in ‘n
verhelderende sin.
10. Die studie wat die berig na verwys, is in Australië gedoen. Skryf dié sin oor
deur van die korrekte betreklike voornaamwoord in die eerste deel van die sin
gebruik te maak.
11. “Sydney” (par.1) is in Australië. Hoe noem ons die inwoners van Australië?
12. Gebruik die homoniem van “meer” (par.4) in ‘n verhelderende sin.
13. Maak ‘n sin met die homofoon van “maar” in paragraaf 4 .
14. Skryf “55” in paragraaf 2 in woorde.
Graad 9: Op pad
Aktiwiteit 1
In Beeld, 15 November 2008 is daar berig van die vierjarige Derik van Heerden
wat baie ernstig beseer is in ‘n kwadfietsongeluk. ‘n Berig met die volgende
opskrif het in dieselfde uitgawe verskyn:
Kwad-beserings neem lank om te genees, sê Chirurg
MEER KINDERS KRY SEER
Dink julle dat kinders onder 18 met kwadfietse mag ry?
Hou ‘n dinkskrum waarin elke groeplid sy mening oor hierdie stelling gee. Gun
elke groeplid die geleentheid om standpunt in te neem en duidelik te motiveer
waarom hy of sy so sê. Moenie iemand anders se mening gering ag nie. Maak
kernagtige luisteraantekeninge van elkeen se mening oor hierdie saak,
aangesien jy later ‘n stuk hieroor moet skryf.
Aktiwiteit 3
Bestudeer die strokie Mama Taxi uit Beeld, 1
November 2008 en beantwoord die vrae daaroor.
1. Wat het in raampie 1 gebeur?
2. Hoe weet jy dat die motoris in die agterste
voertuig ontsteld is? Gee twee redes.
3. Waarom verskil die woord in raampie 1 se
lettergrootte van die res van die strokie s’n?
4. Wat dui die vertikale letters in raampie 2 aan?
5. Wie is die eerste spreker in raampie 3?
6. Is Mama se verduideliking in die laaste raampie
aanvaarbaar? Motiveer jou antwoord.
7. Waarop dui die merkies om die passasier in die taxi se kop (raampie 3)?
8. Wat is die doel van die strokie? Kies die korrekte antwoord uit die volgende lysie:
A. Om inligting te verskaf B. Om te vermaak C. Om te oorreed.
9. Waarom sou ‘n mens kon sê dat die strokie moontlik tot geslagstereotipering kan lei? (Dit kan m.a.w. veroorsaak dat mense iets oor vrouens se bestuursvernuf sê.)
Motiveer jou antwoord.
Aktiwiteit 4
Die onderstaande grafiek oor padwoede kom uit Beeld, 10
September 2008. Verwerk die inligting van die grafiek om ‘n
paragraaf van nie meer as 90 woorde nie te skryf oor die stand van
padwoede in Gauteng in Augustus 2008. Vergelyk die toestand in
2008 slegs met die statistiek van Desember 2007. Skryf kortliks,
maar in volsinne. Moenie SMS-taal gebruik nie. Skryf die paragraaf,
proeflees dit vir spel-, leesteken- en sinsfoute, tel die woorde en as
dit binne die beperking is, skryf die paragraaf netjies. Gebruik die
opskrif van die grafiek.
Aktiwiteit 4
Jou pa het ‘n advertensie van Telkom in Beeld gesien en het besluit om jou
selfoon weg te vat en ‘n landlyn te kry, omdat dit goedkoper sal wees.
Skryf nou die dialoog tussen jou en jou pa waarin jy hom probeer oortuig dat jy
nie sonder ‘n selfoon kan klaarkom nie en dat die landlyn nie so ‘n slim plan is
nie. Lengte: 150 woorde.
Beplan eers deeglik voordat jy die finale stuk skryf. Gee jou voorfinale skryfstuk vir
jou maat om dit te proeflees, sodat jy spel-, leesteken- en sinsboufoute kan
uitskakel. Skryf dan jou finale stuk baie netjies oor.
Onthou: die dialoog moet in blokvorm geskryf word en geen aanhalingstekens
word gebruik nie, byvoorbeeld:
Pa : Jannie, ek het aansoek gedoen vir ‘n landlyn.
Jannie : Is Pa ernstig?
Pa : Ja my kind, die telefoon word al Maandag geïnstalleer.
Aktiwiteit 5
Berei nou die dialoog tussen jou en jou pa voor saam met ‘n maat, sodat julle
dit in die klas kan aanbied.
Berei goed voor, sodat die argument oortuigend is. Hou die volgende riglyne
(waarvolgens jy dalk geassesseer kan word) in gedagte tydens julle
voorbereiding:
• Sorg dat julle alle woorde korrek uitspreek.
• Praat duidelik en hoorbaar.
• Sorg vir genoeg wisseling in tempo en volume.
• Maak van gepaste gebare en gesigsuitdrukkings gebruik om die gehoor te
oortuig.
• Onthou dat dit ‘n dialoog tussen ‘n pa en ‘n tiener is en dat hulle die nodige
respek aan mekaar moet bewys.
Aktiwiteit 2
Gebruik die luisteraantekeninge wat jy in aktiwiteit 1 gemaak het om dié teks te
skryf. Jy kan ook navorsing op die internet doen of ander persone of kundiges se
mening vra.
Kyk weer na dié stellings: Kinders onder 18 mag met kwadfietse ry. OF Kinders
onder 18 mag nie met kwadfietse ry nie. Besluit nou watter stelling jy kies en
motiveer dit baie goed in een paragraaf van 100 tot 120 woorde.
Beplan jou paragraaf baie goed. Onthou: jy moet eers jou standpunt stel en dan
jou motivering daarvoor gee. Jou motivering moet so sterk wees dat jy ander
mense van jou standpunt sal oortuig.
Gee jou voorfinale skryfstuk vir jou maat om dit te proeflees, sodat jy spel-,
leesteken- en sinsboufoute kan uitskakel. Skryf dan jou finale stuk baie netjies oor.
Aktiwiteit 5
Lees die onderstaande berig uit Beeld, 23
Desember 2008 en beantwoord die vrae
daaroor.
Desember-motorongelukke:
521 minder sterf as in 2007
1. Motorongelukke het sedert die begin van
Desember altesame 623 lewens geëis. Teen
dieselfde tyd verlede jaar is 1 144 mense op
paaie landwyd dood.
2. Beeld het vroeër berig die verkeersvolumes
op die meeste vakansieroetes is laer as
verlede jaar.
3. Luidens die departement van vervoer en die
padverkeerbestuurskorporasie (RTMC) se
jongste ongeluksyfers is 186
motorbestuurders, 247 passasiers en 190
voetgangers tot 22 Desember 2008 in
padongelukke dood.
4. Die sterftesyfer in KwaZulu-Natal (125) is die
hoogste en die Noord-Kaap het die laagste
sterftesyfer.
5. Volgens mnr. Ntau Letebele, woordvoerder
van die RTMC, dui die impak in botsings en
remmerke daarop dat baie motoriste te
vinnig ry en nie betyds tot stilstand kan kom
in ‘n noodgeval nie.
6. Tussen 00:00 en 05:00 raak baie motoriste
ook aan die slaap. Bontlopery onder
voetgangers, bande wat bars en
dronkbestuur is ook van die grootste
oorsake.
7. Die RTMC gee die volgende
veiligheidswenke:
• Moenie voertuie oorlaai nie.
• Moenie verbysteek as dit onveilig is nie.
• Dra altyd sitplekgordels.
• Moenie drink en bestuur nie.
• Gehoorsaam snelheidsperke en padtekens.
• Maak seker jou voertuig is padwaardig –
gaan die remme, ligte en bande na.
1. Hoe vergelyk 2008 se Desemberpadsterftesyfer
met dié van 2007?
2. Sê in jou eie woorde wat in paragraaf 2
bedoel word.
3. Dink jy paragraaf 2 is dalk die oorsaak van
jou bevinding in vraag 1? Motiveer jou
antwoord.
4. Wat beteken “jongste” soos dit gebruik word
in “jongste ongeluksyfers” in paragraaf 3?
5. Skryf die kerngedagte van paragraaf 5 in
hoogstens 10 woorde neer.
6. Waarom is “padverkeerbestuurskorporasie”
in paragraaf 3 voluit geskryf én die afkorting
tussen hakies gegee?
Leer en Presteer graad 7 - 9, bylaag tot Beeld, Dinsdag 10 Februarie 2009 3
‘n Groot
verskeidenheid
werkboeke vir die
Afrikaanse klas
Skakel die kantoor –
Lizelle
011 713 9147
Elize: 083 380 1800
Riana: 082 852 8814
om te bestel
Skole, bestel Leer
en Presteer en wen
vakansies as pryse
vir fondsinsameling
Skakel:
011 713 9147
Die skool wat 2009 die beste aan
Beeld in Onderwys programme deelneem,
kan ‘n skootrekenaar van Dell
ter waarde van R9 000 wen!

Die skool wat 2009 die beste aan
Beeld in Onderwys programme deelneem,
kan ‘n skootrekenaar van Dell
ter waarde van R9 000 wen!
WGWWW
Graad 7
Gebruik asseblief hierdie opdrag as ‘n ondersoek
en/of vir assesseringsdoeleindes.
A. Ondersoek die volgende getal patrone en figure.
1. Bereken/meet die totale van die binne-en buitehoeke van die volgende figure. (10)
Reguitlynige figure Totaal van die binnehoeke Totaal van die buitehoeke
Beskryf die patrone wat die totale van die hoeke gee in die boonste figure.
Die sewehoek is met rede uitgelaat. (2)
Reguitlynige figure binnehoeke buitehoeke
Bereken/meet nou die volgende figure se binne-en buitehoeke. (3)
Reguitlynige figure Totaal van die binnehoeke Totaal van die buitehoeke
Watter patrone sien jy oor die algemeen raak? (1)
Watter kortpaadjies het jy raakgesien en gebruik? (1)
2. Bereken en voltooi die volgende getallerye (10)
3. Bestudeer die voorbeeld en voltooi die volgende patrone.
Tel die getalle in die buitenste raampies op. Jy behoort 36 te kry. Kontroleer
of dit so is. Voltooi nou die getalle soos dit in die raampies voorkom en gee
telkens die geskatte antwoord alvorens jy die getalle optel en bereken.
Skryf die antwoord in die middelste blokkie. (8)
Geskatte antwoord: Berekende antwoord:
Geskatte antwoord: Berekende antwoord:
Geskatte antwoord: Berekende antwoord:
Geskatte antwoord: Berekende antwoord:
Geskatte antwoord: Berekende antwoord:
Gee nou die getalpatroon wat jy ontdek het tot en met die tiende getal:
Bereken die volgende:
4 Leer en Presteer graad 7 - 9, bylaag tot Beeld, Dinsdag 10 Februarie 2009
Tot:
1. Mnr Smit het sewe kinders. Mnr Smit is vyf jaar ouer as sy vrou en 44 jaar
ouer as die oudste kind. Die kinders is elke tweede jaar gebore. Saam is die
hele familie 365 jaar oud. Hoe oud is elkeen?
2. Gebruik die syfers 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 , 8 , 9 met plusse (+) en minusse (-)
tussen in en kry die antwoord van 100. (2)
3. Jan en Piet het saam R 80,00. As Piet R 10,00 aan Jan gee, dan het Piet nog
vier maal soveel as wat Jan eers gehad het. Hoeveel geld het elkeen
aanvanklik gehad? (2)
4. Bereken die omtrek en die oppervlakte van die volgende figuur.
Omtrek: Area:
5. Bereken die volume van die figuur. Die B x 3 = L. Die H x 2 = L. B = 4 cm.
Dus: L = cm B = cm en H = cm
34
(2) (2)
V =
=
=
(5)
Tot: 15

WGWWW graad 8
Meet en Maatleer
Bestudeer die inligting in die vloeidiagram en voltooi dan die
werkkaarte.
Verhouding
Vergelyking van twee
hoeveelhede deur
deling bv. 3:4
Spoed, afstand en tyd
Afstand = spoed x tyd
Spoed = afstand ÷ tyd
Tyd = afstand ÷ spoed
bv. 60km/h
Werkkaart 1: Graad 8
Werkkaart 1: Graad 9
Toepassing
van mates
1. Wat is die verhouding van die volgende hoeveelhede?
a) Die stroop tot die melk b) Die melk tot die vanielje
a) b)
Koers/Tempo
Vergelyking van twee verskillende
soorte hoeveelhede
deur deling bv. R3.95/kg
Stelling van Pythagoras
Die vierkant op die skuinssy
van ‘n reghoekige driehoek is
gelyk aan die som van die
vierkante op die reghoeksye
s 2 = x 2 + y 2
Gemiddelde spoed
Gemiddelde spoed = (totale afstand)
(totale tyd)
bv. 72km/h
1. De Villiers-sand moet ‘n vrag bousand by jou skool kom aflewer. Die vragmotor
neem 15 minute lank om die sand vanaf hulle werf na die skoolgronde te
vervoer. Die skool en De Villiers sand se werf is 15 km vanaf mekaar af. Wat is
die vragmotor se gemiddelde spoed? Gee jou antwoord in km/h.
2. Die rugby-organiseerder by jou skool bestel nuwe reghoekige vlaggies vir die
rugbyveld. Bestudeer die sketsplan van die vlaggies. As x = 7 cm en y = 15 cm,
bereken die waarde van s, afgerond tot die naaste heelgetal.
y s
x
3. Die skool se terreinbestuurder wil julle Wiskundeklas verf. As hy blou en wit
verf in die verhouding 2:3 gaan aanwend en hy gebruik 7 liter blou verf, hoeveel
liter wit verf gaan hy gebruik?
4. Jy help jou Gasvryheidstudie-onderwyseres met die beplanning van die
volgende “hotel-aand” by jou skool. Wat is die beste kopie? Moet julle eerder
eiers by die hoenderboer koop teen R12,95 per dosyn of moet julle by die
afdelingswinkel gaan koop teen R29,95 vir ‘n houer met 30 eiers in?
1. Marco en Christiaan begin ‘n lekkergoedwinkel en besluit om in fudge te
spesialiseer. Hulle gebruik Marco se ouma se geheime resep.
Ouma se resep vir 30 blokkies fudge
1 kg suiker 50 ml goue stroop
60 g botter 250 ml melk
385 g (1 blikkie) kondensmelk 5 ml vanieljegeursel
2. Hoeveel kilogram suiker sal jy vir 120 blokkies fudge nodig hê?
3. Hoeveel milliliter stroop sal jy vir 20 blokkies fudge nodig hê? Benader jou
antwoord tot die naaste milliliter.
4. Christiaan het ‘n klein afleweringsvoertuig gekoop en lewer nou fudge aan
ander winkels. As hy teen ‘n konstante spoed van 85 km/h ry vir ‘n tydperk van
45 min, bereken die afstand wat hy afgelê het.
5. Marco bly 21 km van sy nuwe winkel af en dit neem hom 15 min. om die
afstand af te lê. Bereken die gemiddelde spoed wat hy gery het. Gee jou
antwoord in km/h.
6. Hoe lank sal dit Marco neem om ‘n bestelling af te lewer indien hy ‘n
gemiddelde spoed van 60k m/h oor ‘n afstand van 25 km ry? Gee jou antwoord
in minute.
ONTHOU:
Spoed, afstand en tyd
Afstand = spoed x tyd
Spoed = afstand ÷ tyd
Tyd = afstand ÷ spoed
7. Christiaan hou ‘n dagboek waarin hy elke rit aanteken. Bereken die gemiddelde
spoed wat hy die afgelope week gery het. Rond jou antwoord af tot 2 desimale
plekke en gee jou antwoord in km/h.
Datum Afstand Tyd
Maandag: 1 Februarie 40 km 30 min.
Dinsdag: 2 Februarie 70 km 11 /2 uur
Woensdag: 3 Februarie 21 km 15 min.
Donderdag: 4 Februarie 110 km 11 /2 uur
Vrydag: 5 Februarie 30 km 10 min.
Saterdag: 6 Februarie 240 km 1 uur 50 min.
8. Susan doen al die aankope vir die besigheid. Die koste van die bestanddele per
week (6 dae) is R3 260. Bereken die koste van die bestanddele per dag en ook
die koste per maand (26 dae). Benader jou antwoord tot die naaste sent.
9. Christiaan en Marco wil ‘n nuwe naambord by die winkel oprig. Help hulle met
die afmetings en die berekening van die oppervlakte van die naambord.
A
Gegee: AD = 12 m
AC = 15 m
15m
Bereken:
12m
9.1 CD (Gebruik die stelling van Pythagoras)
9.2 BD
9.3 AB
B
D C 9.4 Oppervlakte
Leer en Presteer graad 7 - 9, bylaag tot Beeld, Dinsdag 10 Februarie 2009 5
Skole bestel
Leer en
Presteer
en WEN ‘n
Elektroniese
wiskunde bord
vir klasgebruik
Skakel die kantoor –
Lizelle
011 713 9147
Elize: 083 380 1800
Riana: 082 852 8814
om te bestel
Indien skole wil koop, e-pos
willie@hswagpos.co.za
Die skool wat 2009 die beste aan
Beeld in Onderwys programme deelneem,
kan ‘n skootrekenaar van Dell
ter waarde van R9 000 wen!

Die skool wat 2009 die beste aan
Beeld in Onderwys programme
deelneem kan ‘n skootrekenaar van
Dell ter waarde van R9 000 wen!
Skole, bestel Leer
en Presteer en wen
vakansies as pryse
vir fondsinsameling
Skakel:
011 713 9147
Lewensoriëntering
Graad 7: Kom ons ontdek onsself vir die
eerste keer regtig.
Wie is ek?
As ons onsself ken en aanvaar, is dit makliker om met onsself oor die weg te kom.
Sodra ons onsself aanvaar, is dit weer makliker om met ander mense oor die weg te
kom. Daar is baie mense wat egter steeds soek na hulself en nie kan aanvaar dat
hulle nie is soos iemand in die glanswêreld nie.
Elkeen van ons het ‘n naam, van, geboortedatum, ouers, broers en susters, oupas en
oumas en dinge wat ons nie kan verander nie. Hoe gouer jy dit aanvaar en daarmee
saamleef, hoe beter vir jou. Sien telkens die voorbeelde.
Kom ons identifiseer dit waaraan ons niks kan verander nie.
No Wat kan ek nie
verander nie?
Hoekom kan ek dit nie verander nie?
1 Geboortedatum Regtig onveranderbaar
2
3
My naam Ja, ek kan my naam by Binnelandse sake gaan
verander, maar die feit is dat ek steeds ek
(oospronklike naam) sal bly.
4
5
6
7
8
9
Assessering
Daar is egter sekere dinge waaraan ons self ‘n verskil kan maak. Om aan iets te
verander, moet ‘n mens egter eers weet wat is veranderbaar en wat nie.
Kom ons maak ‘n lys van dinge wat ons wel in ons lewens kan verander.
No Wat kan ek Hoe gaan ek dit verander?
verander?
1 Voorkoms Ek gaan begin fiks word.
2 Finansiële Ek gaan in die regte rigting studeer, sodat ek my eie
omstandighede besigheid kan begin.
Ekonomiese en Bestuurswetenskappe
Graad 7. LU 1 AS 4 Die ekonomiese
kringloop: Verhoudings in die ekonomie
In die ekonomiese siklus vloei hulpbronne, produkte en dienste tussen
huishoudings, ondernemings en die regering om behoeftes en begeertes te
bevredig. Produsente maak of produseer produkte of lewer dienste en verkoop dit
teen ‘n wins aan verbruikers om hul behoeftes en begeertes te bevredig. Die
verbruiker betaal met geld vir die produk en dienste. Die verbruiker werk om ‘n
inkomste te verdien, sodat hulle kan betaal vir die produk of diens.
Verhoudings speel ‘n belangrike rol tussen die verskillende rolspelers in die
ekonomie. Een van die kragtigste verhoudings is dié tussen die verbruiker en die
produsent. Die verbruiker druk hul goedkeuring of afkeuring van produkte of
maatskappye se beleid uit deur hul optrede in die mark. Hulle kan ophou om ‘n
produk te koop of om van ‘n diens gebruik te maak.
Verbruikers het die volgende regte:
• Om gehoor te word.
• Om ingelig te word.
• Om te kies.
• Op ‘n skoon en gesonde omgewing.
Verbruikers het die volgende verantwoordelikhede:
• Om aan te dring op die gehalte wat hulle wil hê.
• Om alle instruksies te lees en die nodige voorsorgmaatreëls te tref.
• Om so min moontlik skade aan die omgewing aan te rig.
• Om in die openbaar vir hul regte as verbruikers te veg indien nodig.
Dit is egter nie net die verbruiker wat regte en verantwoordelikhede het nie.
Die produsent het die volgende regte:
• Om ‘n billike prys vir hul goedere te ontvang.
• Om die produkte te produseer wat hulle wil en op die manier waarop hulle wil.
• Om hul eie ondernemings te beheer en al die belangrikste besluite te neem.
Verantwoordelikhede van die produsent:
• Om veilige produkte van goeie gehalte te produseer.
• Om nie oneerlike of skadelike advertensies te gebruik nie.
• Om nie misleidende verpakking te gebruik nie.
• Om produkte korrek en verstaanbaar te etiketteer.
• Om pryse so bekostigbaar as moontlik te hou.
Arbeidsverhoudings ontstaan wanneer ‘n persoon (werknemer) vir ‘n ander persoon
(werkgewer) werk en deur hom betaal word. Die verhouding gaan oor die werk wat
gedoen word en dit vorm die grondslag van alle ekonomiese aktiwiteite.
Werknemers kan weier om te werk as hulle van hul werkgewer verskil. Wanneer al
die werkers of ‘n groep van hulle dit doen, word dit ‘n staking genoem.
1
2
3
4
5
6
7
Noudat ek aanvaar daar is sekere aspekte wat wel verander kan word, kom ons
begin bou aan ‘n mens waarvan ek hou…
No Waarvan hou ek om te doen? Waarvan hou ek nie om te doen nie?
1
2
Lees na oor suksessvolle sakemense Te sukkel met goed wat kan verander
‘n Werkgewer kan ook op dieselfde wyse optree en die werkers uit hul werkplek
uitsluit.
Die regte van werknemers:
• Om te staak.
• Om te werk.
• Op billike betaling vir die diens gelewer.
• Op billike diensvoorwaardes.
• Op ‘n veilige werksomgewing.
• Op werksekerheid.
Die verantwoordelikhede van werknemers:
• Om so hard as moontlik te werk.
• Om opleidingsgeleenthede te benut.
• Om alle veiligheids- en gesondheidsmaatreëls toe te pas.
• Om alle veiligheidstoerusting te gebruik wat verskaf word.
Die verantwoordelikhede van werkgewers:
• Om ‘n suksesvolle onderneming te bedryf.
• Om die nodige kapitaal te verskaf.
• Om billike lone te betaal.
• Om soveel moontlik werkers op te lei.
• Om goeie arbeidsverhoudinge te handhaaf.
• Om billike werksvoorwaardes te bied.
Opdrag
1. Gebruik ‘n verklarende woordeboek en slaan die betekenis van boikot na.
2. Vind uit wat die beleide ten opsigte van klagtes van twee maatskappye in jou
omgewing is.
3. Kan jy aan nog verantwoordelikhede dink wat ‘n produsent kan hê?
4. Wanneer kan ‘n staking plaasvind?
6 Leer en Presteer graad 7 - 9, bylaag tot Beeld, Dinsdag 10 Februarie 2009
3
4
5
6
7
8
9
3
4
5
6
7
8
9
10
Assessering
Assessering
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7

Ekonomiese en Bestuurswetenskappe
Graad 8 Graad 9
Ondersoek en bespreek hoe die Nasionale Begroting gebruik word om
ekonomiese groei te bevorder en om ongelykhede reg te stel.
Terminologie:
Begroting: ‘n Begroting is ‘n staat of opsomming van alle verwagte inkomstes en
uitgawes vir ‘n tydperk, gewoonlik ‘n jaar.
Tekort: Indien daar ‘n tekort op die begroting is, beteken dit dat daar te min
inkomstes is om die uitgawes te dek en dan moet jy alternatiewe finansiering
oorweeg of jou uitgawes verminder.
Oorskot: Indien daar ‘n oorskot is op die begroting, beteken dit dat jou inkomstes
meer is as jou uitgawes en dat daar ‘n wins gemaak gaan word.
Ekonomiese Groei: Wanneer die produksie in ‘n land so verbeter dat daar meer
geproduseer word as die vorige jaar, praat ons van ekonomiese groei.
Ekonomiese Ontwikkeling: Wanneer die lewenstandaarde van die bevolking so
verbeter dat hulle in ‘n beter posisie as die vorige jaar is, praat ons van
ekonomiese ontwikkeling.
Wat is die Nasionale Begroting?
• Die regering beheer die geld van die belastingbetalers en daarom moet hulle
soos enige besigheid ‘n begroting opstel van al sy verwagte inkomstes en
uitgawes.
• Die begroting word elke jaar, in Februarie, in die parlement aan almal bekend
gemaak deur die Minister van Finansies.
• In hierdie begroting maak die regering bekend hoeveel geld hulle beplan om
in te vorder (inkomstes) deur middel van belasting en ander maatreëls.
• Inkomstes van die regering bestaan uit: Invoerbelasting, Belasting op
toegevoegde waarde (BTW), Brandstofbelasting, Aksyns (sonde) belasting,
Persoonlike Inkomstebelasting ens.
• Die regering maak ook bekend hoeveel geld hulle beplan om uit te gee en
waar (uitgawes).
• Uitgawes van die regering bestaan uit: sosiale welsynstoelae bv.
ouderdomspensioen en kindertoelae, onderwys, polisie en verdediging,
behuising, gesondheid, openbare vervoer en vervoerstelsels,
gemeenskapsinfrastruktuur, grondhervorming ens.
Opdrag
Vir onderwysers en leerders: Om hierdie opdrag te voltooi, sal dit handig wees as
jy ook die begrotingstoespraak op televisie, die begrotingstoespraak op die internet
asook verskeie weergawes van die pers aangaande die begroting beskikbaar het
om te gebruik vir verwysings.
Bestudeer die inligting tot jou beskikking oor die begroting en beantwoord die
onderstaande vrae wat volg:
1. Wanneer (dag en datum) is vanjaar se begrotingsrede gelewer?
2. Wie (persoon) het die begrotingstoespraak in die
parlement gelewer? (Plak ‘n foto van hierdie
persoon op jou antwoordblad in.)
3. Wat is die Nasionale Begroting? (Verduidelik.)
4. Plak ‘n uiteensetting of berig in uit jou gedrukte bronne wat die hoofpunte van
die begroting aandui of maak jou eie opsomming deur van die inligting tot jou
beskikking aangaande die begroting gebruik te maak.
Opsomming:
5. Wat is sondebelasting?
6. Mense se lewenstandaarde verbeter slegs as hulle lewenskwaliteit verbeter.
6.1 Dink jy die regering het met die Nasionale Begroting genoeg geld aan hierdie
belangrike deel in ons ekonomie afgestaan?
6.2 Wat kan die regering nog doen om al die mense in ons land se
lewenstandaarde te verbeter?
6.3 Wat is ekonomiese groei?
Foto
6.4 Dink jy hierdie jaar se begroting sal ons ekonomie laat groei? Hoekom sê jy so?
(As jy met vraag 6 sukkel, vra jou onderwyser om jou te help.)
Bespreek hoe die Nasionale Begroting en ekonomiese beleid gebruik
kan word om volhoubare ekonomiese groei en ontwikkeling te
bevorder.
Terminologie:
Ekonomiese Beleid: Beleid wat deur die regering gevolg word om sekere
ekonomiese mikpunte te bereik.
Heropbou-en Ontwikkelingsprogram (HOP): Hierdie beleid is deur die regering
ingestel om in die behoeftes van alle Suid Afrikaners te voorsien.
GEAR – Groei, werkskepping en herverdeling: Hierdie beleid is deur die regering
ingestel om Suid-Afrika se ekonomie te laat groei, werk te skep vir werkloses en
ook om die inkomstes en bronne in Suid-Afrika regverdig te verdeel tussen alle
inwoners.
Belastingtabelle:
• Tydens die jaarlikse begroting publiseer die regering ook die belastingtabelle
wat gebruik word om persoonlike inkomstebelasting vir ‘n jaar te bereken.
• Omdat Suid-Afrika se regering die HOP en GEAR beginsels toepas, het ons
‘n progressiewe persoonlike inkomstebelastingstelsel.
• Progressiewe inkomstebelasting beteken dat hoe meer geld jy verdien, hoe
meer belasting betaal jy en ook hoe minder geld jy verdien, hoe minder
belasting betaal jy.
‘n Belastingtabel lyk soos volg:
2008 – ‘09
Belasbare inkomste ( R) Belastingkoers
0 – 122 000 18% van elke R 1
22 001 – 195 000 R21 960 + 25% van die bedrag bo R112 000
195 001 – 270 000 R40 210 + 30% van die bedrag bo R195 000
270 001 – 380 000 R62 710 + 35% van die bedrag bo R270 000
380 001 – 490 000 R101 210 + 38% van die bedrag bo R380 000
490 001 en meer R143 010 + 40% van die bedrag bo R 490 000
Belastingkorting Belastingdrempel
Primêr: R 8 280 Jonger as 65 jaar: R46 000
Sekondêr: R 5 040 65 jaar en ouer : R 74 000
Indien jy wil uitwerk hoeveel ‘n persoon belasting betaal, gaan jy as volg te werk:
• Onthou dat hierdie tabel gebruik word vir die totale vergoeding vir 1 jaar.
• Indien ‘n persoon se vergoeding R 200 000 is, gaan jy as volg te werk:
Hierdie persoon se vergoeding is tussen 195 010 - 270 000 op jou tabel.
Die belastingkoers wat jy dus gebruik, is R40 210 + 30% van die bedrag bo
R195 000.
Dus R 40 210 + 30% (200 000 – 195 000)
Vereenvoudig is dit R 40 210 + 30% (5 000)
R 40 210 + 1500 = R 41 710
• Jy kan hierdie metode gebruik om enige vergoeding se totale belasting vir
1 jaar te bereken
Dit is ook belangrik dat jy die terminologie en verduidelikings in die Graad 8
gedeelte van hierdie bylaag ken om jou opdrag te voltooi.
Opdrag
Vir onderwysers en leerders: Om hierdie opdrag te voltooi, sal dit handig wees as
jy ook die begrotingstoespraak op televisie, die begrotingstoespraak op die internet
asook verskeie weergawes van die pers aangaande die begroting beskikbaar het
om te gebruik vir verwysings.
Voltooi vraag 1 – 6 van die graad 8 werkopdrag en doen ook die
onderstaande vrae.
7. Het die persoonlike inkomstebelasting verhoog/verlaag?
8. Plak ‘n uiteensetting van die nuwe belastingkoerse vir die jaar 2009/2010 in.
Plak bokant vas en vou op om in te pas
9. Hoeveel belasting sal ‘n persoon betaal met ‘n inkomste van R 234 000 ‘n jaar?
10. Wat is “Tips for Trevor”?
11. Noem ten minste twee ‘Tips’ wat jy aan die minister sal gee vir volgende jaar
se begroting.
12. Die regering spandeer jaarliks geld om sy ekonomiese beleid van HOP en
GEAR te ondersteun. Jy moet die volgende doen (A) plak ‘n berig in uit jou
bronne by elk van die onderstaande afdelings waaraan die regering van sy
geld spandeer. (B) Som die berig in twee sinne op om die hoofdoel van die
berig saam te vat. (C) Dink jy dat hierdie geld sal help om die HOP en GEAR
Beleide van die regering te ondersteun?
a. Sosiale toelae/Behuising b. Onderwys/Universiteite
c. Vervoer/Paaie/Gautrein d. Elektrisiteit
3. Verdedeging/Polisie/Wapens
(Gebruik ‘n dubbelfolio om hierdie gedeelte van jou opdrag te voltooi)
13. Dink jy dit is nodig dat ‘n land ‘n begroting het? Motiveer.
Leer en Presteer graad 7 - 9, bylaag tot Beeld, Dinsdag 10 Februarie 2009 7
Skole
Beeld met
begrotinguitgawe
kan teen ‘n spesiale
tarief bestel word
Skakel: 011 713 9147
Die skool wat 2009 die beste aan
Beeld in Onderwys programme deelneem,
kan ‘n skootrekenaar van Dell
ter waarde van R9 000 wen!
Skole, bestel Leer
en Presteer en wen
vakansies as pryse
vir fondsinsameling
Skakel:
011 713 9147