Kwaliteit vir elke vleisliefhebber (298 Kb) - Bonsmara

Bonsmara:
Kwaliteit vir elke vleisliefhebber
Joggie Briedenhann
Wie hou nie van ’n lekker sagte,
sappige stukkie vleis nie! Hierdie
heerlikheid word vasgelê –
soos enige ander eienskap van
vleisbeeste – in die genetika
van die bees en die groot rol wat
omgewingsfaktore direk voor en ná
verslagting speel.
Die beesboer en die
stoetteler het nie beheer
oor wat by die slagpale
gebeur nie. Hulle is egter
bevoorreg om hulle te kan verlaat
op die integriteit van ’n di namiese
Vleisraad asook Meatco (die
grootste verslagter) se uitstekende
stan daarde vir produklewering
aan hoë kwa liteit markte. Dit sluit
onder meer in: visu ele voorkoms,
verpakking, aanbieding, “branding”,
verwy sing na voedingswaarde,
voed selveiligheid, naspeurbaarheid,
dieregesond heid, boerderypraktyke
wat goeie dierewelsyn insluit en vele
meer.
Waaroor die individuele boer
wel beheer het, is die omgewingsfaktore
van die bees se
omstandighede op die plaas en
die bestuur daarvan. Teen dié
agtergrond besef die Bonsmara
Telersgenootskap en sy lede dat ál
bogenoemde faktore merendeels
buite die hande van die stoetteler
is. Waar die Bonsmara-stoetteler
wel ’n (groot) bydrae lewer, is by
die teling van genetiese materiaal
wat oor al die wenslike eienskappe
vir karkas- en vleiskwaliteit beskik.
Om hierdie kwaliteite in ’n kudde te
vestig is die seleksie van die regte
kuddebulle noodsaaklik. Sulke
bulle dra die gene wat vleissagtheid
en goeie marmering met vroeë
vetneerlegging positief beïnvloed.
Genetiese vordering in terme van
karkas- en vleiskwaliteit word die
heel beste bepaal deur BLUP-
teelwaardes te gebruik. Sulke
teelwaardes het die vermoë om die
invloed wat omgewingsfaktore op
die bul se prestasie mag hê, te skei
wanneer die bul se prestasie getoets
word.
Daar is ’n persepsie dat sekere
rasse taaier vleis produseer as
ander – veral as die Bos Indicus met
Bos Taurus vergelyk word. Wat egter
wel bekend is, is dat die variasie in
taaiheid tussen diere in dieselfde ras
baie groter is as dié tussen verskillende
rasse.¹ Dr Lorinda Frylinck et al. ² se
welbekende studie bewys dat die
inheemse Bos Taurus Africanus rasse,
Nguni en Afrikaner, asook die sintetiese
Bos Taurus Africanus/Bos Taurus
Bonsmara ras baie goed kompeteer met
die Britse Bos Taurus rasse wanneer
ID GEB RTU OUD GEWIG KRUIS RIB OOG MARM MARM KARKAS ROOIVLEIS SPIER SPIER Kg VLEIS
HART
Datum Datum Dae Kg Vet Vet Spier Indeks % Indeks % Indeks Voorspelling
07 - 115 25.07.07 24.01.09 549 491 1.7 1.3 104 1.5 104 71.8 101 41.7 104 197.77
HART 07-115
dit kom by vleiskwaliteit – soveel so
dat hulle konstant elke keer die beste
presteer het in terme van vleissagtheid
van alle rasse wat deel van die studie
was.
Die Bonsmara se genetiese
agtergrond ( 3 / 8 Shorthorn/Hereford
en 5 / 8 Afrikaner) sorg uiteraard vir
uitstekende vleiskwaliteit. Beide die
Shorthorn en Hereford is Britse rasse
wat baie bekend is vir hul vleissagtheid.
Die Afrikaner, aan die ander kant, is ’n
inheemse ras van die Sanga-tipe wie
se vleiskwaliteit ook baie goed vergelyk
met dié van Britse beesrasse.
Die Bonsmara Genootskap en sy
telers is al geruime tyd besig om presies
te bepaal wat die genetiese faktore
is wat die karkas- en vleiskwaliteit
van die Bonsmararas positief kan
beïnvloed. Hierdie faktore word dan
met prestasietoetsing op genetiese vlak
beoordeel en alle gewenste eienskappe
word so vinnig as moontlik vermeerder
met die seleksieproses van Bonsmaradiere.
J.W Halloway et al.³ het in hul
studie bewys dat Bonsmara-kalwers
wat aangekoop is van verskillende
produsente wel verskillende
vleissagtheid-waardes gehad het. Hul
afleidings stem ooreen met die siening
van die Bonsmara Genootskap dat
vleissagtheid en ander eienskappe wat
vleiskwaliteit verbeter deur seleksie
geoptimaliseer kan word.
54
AgriForum March 2010, Vol 23, No 2, P 52-55

Bonsmara:
Kwaliteit vir elke vleisliefhebber
Wat doen die Namibiese Bonsmara
telers om karkas- en vleiskwaliteit
te verbeter?
Ultrasoniese “realtime” skandering
(RTU)
Ultrasoniese “realtime” skandering
is klankgolwe met frekwensies bo
20 000 Hertz (ossillasies/sekonde)
wat gebruik word om verskillende
weefseldigthede (bv. vet en spier) te
identifiseer en dit dan in beeldvorm
op ’n rekenaarskerm te vertoon.
“Real-time” ultraklank word meestal
gebruik, aangesien die beeld
lewendig op die skerm gesien
word terwyl die afmeting geneem
word. “Real-time” ultrasoniese
skandering (RTU) maak dit moontlik
vir telers om genetiese verbetering
in sekere karkaseienskappe te
bewerkstellig. Dit identifiseer diere
wat beter of swakker is vir spesifieke
karkaseienskappe en help dus met
die seleksieproses om die “beter”
diere te identifiseer.
Oogspieroppervlakte en
vetneerlegging kan in ’n hoë
mate akkuraat gemeet word met
RTU. Beide hierdie eienskappe is
hoogs gekorreleer met rooivleis
karkasopbrengs (spier) en beide
eienskappe is matig tot hoogs
oorerflik. Dit beteken dat die twee
eienskappe aan die nageslag
oorgedra behoort te word.
RTU kan ook gebruik word om
marmering in die lewende dier te
evalueer. Dit is egter ’n subjektiewe
evaluering, aangesien dit gebruik
word om die werklike persentasie
van vet in die oogspier te voorspel.
Marmering is matig oorerflik (30 tot
40%). Daar is ’n baie lae genetiese
korrelasie tussen marmering en
vetneerlegging, wat beteken dat daar
vir beter marmering geselekteer kan
word sonder dat die dier vetter word
(eksterne vet).
RTU word gewoonlik gedoen
op 12 tot 18 maande oue
Bonsmarabulle sodra hulle Fase D-
of C- prestasietoetsing voltooi het.
Die bulle is dan in ’n goeie kondisie
om genoegsame variasie in meting
te vertoon. Soos met die meting
van baie ander eienskappe, moet
die bulle in een groep wees wat
aan presies dieselfde toestande en
bestuurspraktyke onderwerp is.
Resultate vir ’n Bonsmarabul soos
aangetoon in die LNR/RTU-verslag:
Die lewendige gewig (kilogram),
kruis en rib subkutane vetdiepte
(millimeters), oogspieroppervlakte
(vierkante millimeter) en marmering
van die oogspier (%) word weergegee
in kolomme 4 tot 7. Hierdie is slegs
“rou” gemete waardes. Dit kan glad
nie gebruik word om diere met mekaar
te vergelyk nie.
Relatiewe Marmeringsindeks:
Dit beteken ’n sekere vlak van
marmering van die oogspier behoort
aanwesig te wees met ’n spesifieke
karkasvetbedekking. Indien daar meer
marmering is as die verwagte waarde
kry die dier ’n hoër indeks. Dit beteken
diere kan in hul kontemporêre groepe
met mekaar vergelyk word.
Karkas Rooivleispersentasie en
Indeks: Hierna word ook verwys
as “Retail Beef Yield” (Australië) en
“Retail Product or Saleable Meat
(VSA). Hierdie waardes wys watter
persentasie van die karkas bestaan
uit spier relatief tot vet en been. Weer
eens kan diere in hul kontemporêre
groepe met mekaar vergelyk word en
’n hoër indeks is beter.
Spierpersentasie en Indeks:
Hierdie waarde is ’n kombinasie
van Karkas Rooivleispersentasie
en uitslagpersentasie (“dressing
percentage”). In praktiese terme
weerspieël dit die persentasie spier
in die karkas relatief tot die gewig van
die lewende dier. Weer eens is ’n hoër
indeks beter.
Kilogram Voorspelde Rooivleis:
Hierdie waarde is ’n voorspelling van
die kilogram spier wat die lewende
dier in karkasvorm sal produseer.
Daar is nog te min diere getoets met
RTU om oorerflikheid en genetiese
korrelasies te bepaal. Daarom is
daar nog geen BLUP-teelwaardes
beskikbaar nie. Diere kan egter nog
steeds in hul kontemporêre groepe
geselekteer word.
Molekulêre Waardebepalings
(MWB)
Die ou 12-merker-toets is nou
vervang met die nuwe Genestar
56-merker-toets. Die meer merkers
verklaar ’n baie groter proporsie
van die genetiese variasie (26% vir
marmering, 30% vir voeromset en
49% vir vleissagtheid) en is dus baie
meer betroubaar, terwyl akkurater
seleksiebesluite geneem kan word.
Die merkers word in ’n nuwe
formaat uitgedruk wat bekend
staan as Genestar MWB’s. Dit is ’n
molekulêre teelwaarde wat slegs
van die dier se genotipe bepaal
word terwyl ’n BLUP-teelwaarde
(waarmee ons almal vertroud is
en wat in die veilingkatalogusse
verskyn) gebaseer word op die
fenotipiese eienskappe wat gemeet
word.
Die voordeel van die nuwe
Genestar MWB-formaat is dat dit
vergelykings van diere binne kuddes
toelaat asook vergelykings met
ander kuddes. Die omgewing word
dus heeltemal uit die vergelyking
gehaal en diere word op molekulêre
vlak geneties met mekaar vergelyk.
Vir die Bonsmara-stoetteler is dit
belangrik, want die diere kan vir
spesifieke eienskappe met die
Bonsmara-rasgemiddeld vergelyk
word.
“Realtime Ultrasound” en
Molekulêre Waardebepaling is tans
van die beter toetse wat gedoen kan
word om karkas- en vleiskwaliteit te
ondersoek en dit dan met seleksie
te verbeter. Bonsmaratelers teel
bulle wat in die kommersiële mark
AgriForum March 2010, Vol 23, No 2, P 52-55

Bonsmara:
Kwaliteit vir elke vleisliefhebber
74
moet presteer. Die kommersiële boer
is tans in ’n groot mate afhanklik van
Meatco as die grootste verslagter. Vir
die Bonsmarateler om te verseker dat
hy bulle teel wat bydra tot Meatco se
visie “Meatco will have the most soughtafter
meat brands in selected markets in
the long-term interests of stakeholders”,
is beide “Realtime Ultrasound” en
Molekulêre Waardebepaling (MWB)
twee kragtige metodes om karkas- en
vleiskwaliteit te verbeter.
“Realtime Ultrasound” en
Molekulêre Waardepaling
(MWB) moet geëvalueer word in
samewerking met al die bestaande
prestasietoetsmetings en ander
ekonomies belangrike eienskappe
wat reeds deur boere op ’n daaglikse
basis gedoen word. Namibiese
Bonsmara-stoettelers is goed op pad
om die karkas- en vleiskwaliteit van
die Bonsmara nog verder te verbeter.
¹) “Evaluation of Meat Tenderness
of Indigenous South African and
other Beef Breeds” Dr Lorinda
Frylinck.
²) “Lead a rich life through cattle
farming”, Dr Louw Hoffman,
Bonsmara Joernaal 2007
³) Beef Quality of Bonsmara Cattle,
J.W. Halloway, B.G. Warrington &
P.E. Strydom, Bonsmara Born to
Breed, Born to Lead 2009
AgriForum March 2010, Vol 23, No 2, P 52-55