Onderwysersgids - The Thunderbolt Kids
Onderwysersgids - The Thunderbolt Kids Onderwysersgids - The Thunderbolt Kids
5 Ekosisteme en voedselwebbe 82 SLEUTELVRAE • Wat is 'n ekosisteem? • Hoe dikwels reën dit in 'n reënwoud of in 'n woestyn? • Noudat ek weet hoe mense eet, hoe kry diere hul kos? • Hoekom kan diere net een soort ding eet - byvoorbeeld, waarom kan 'n grootwithaai nie kelp begin eet en waarom sal 'n seeskilpad nie 'n dolfyn jag nie? ONDERWYSERSNOTA Bekendstelling van hierdie onderwerp Baie van die konsepte in hierdie eenheid is 'n hersiening van die werk wat in Gr. 5 gedoen is, met die gevolg dat hierdie eenheid 'n ander benadering volg. Hierdie onderwerpe is nie indiepte behandel nie, maar 'n goeie, duidelike inleiding is gegee om bestaande kennis te hersien en herken. Dan beweeg ons tot 'n sterker fokus oor die omgewingsprobleme en permakultuur as een van baie positiewe oplossings besikbaar. Indien enigsins moontlik, bekyk die video oor permakultuur - dit is fantasties en inspirerend en is baie meer positief as die straf-en-somberheid wat geneig is om deesdae die media te oorheers. Niks kan werklik op sy eie in die wêreld lewe nie -geen plant of dier en beslis nie 'n mens nie. Lewende dinge is met mekaar verbind, hulle is afhanklik van mekaar en van die nie-lewende dinge in hul omgewings. In hierdie hoofstuk sal ons ekosisteme van nader bekyk en die verskillende soorte ekosisteme wat oor die hele wêreld bestaan, ondersoek, leer hoe diere, plante en mikro-organismes afhanklik van mekaar is en leer oor voedselwebbe en voeding in 'n ekosisteem.
5.1 Verskillende ekosisteme 'n Ekosisteem is 'n gebied waar lewende en nie-lewende dinge afhanklik van mekaar is op baie verskillende maniere. 'n Ekosisteem kan op sy eie oorleef sonder enige hulp en produkte van ander bronne omdat die lewende en nie-lewende dinge in die ekosisteem van mekaar afhanklik is vir hul oorlewing. Daar is baie verskillende soorte ekosisteme op ons planeet: • riviere • berge • die see en die rotse • poele en vleilande • Arktiese en Alpynse toendra kom in baie koue gebiede naby aan die Noord- en Suidpool voor. Daar is geen bome nie, maar 'n paar struike en dwergplante groei in die nat, sponsagtige grond as dit nie permanent gevries is nie (dit word ysgrond genoem). • Grasvelde: tropiese savannas en gematigde grasvelde. • Woude, insluitend tropiese reënwoude, dennebosse en/of woude van bladwisselende bome in gematigde klimate ondersteun baie soorte herbivore en karnivore. • Woestyne en semi-woestyne AKTIWITEIT: Beskrywing van verskillende ekosisteme. AANWYSINGS 1. Hieronder is 'n tabel met foto's van verskillende ekosisteme. Bestudeer elke foto. 2. In die kolom langs die foto, identifiseer die soort ekosisteem. 3. Bied dan 'n beskrywing van die ekosisteem waar jy die volgende identifiseer: a. Sommige belangrike fisiese kenmerke en strukture, soos riviere, berge, rotse, ens. b. Die soort klimaat wat jy sou verwag in hierdie ekosisteem. Hoofstuk 5. Ekosisteme en voedselwebbe 83
- Page 39 and 40: Naam van vitamien Vitamien A Vitami
- Page 41 and 42: VOORBEELD Brood 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1
- Page 43 and 44: Maaltyd Voedselgroepe Hoofstuk 2. V
- Page 45 and 46: 2. Noem 3redes waarom lipiede belan
- Page 47 and 48: Hoofstuk 2. Voedingstowwe in kos 39
- Page 49 and 50: sal porsies uit elke vlak van die v
- Page 51 and 52: Dinsdag Woensdag Donderdag Vrydag r
- Page 53 and 54: 5. Kan jy voorspel wat met Rajesh s
- Page 55 and 56: Opsie 1: Hawermout met frambose Ops
- Page 57 and 58: 3.2 Siektes veroorsaak deur 'n onge
- Page 59 and 60: In sulke gevalle sal mense enigiets
- Page 61 and 62: AKTIWITEIT: Watter siektes of simpt
- Page 63 and 64: HERSIENING 1. Wat verstaan jy onder
- Page 65 and 66: ons sê ons pekel die vleis. In Sui
- Page 67 and 68: 1. Iets waarin julle water kan skep
- Page 69 and 70: VRAE 1. Daar is verskeie redes waar
- Page 71 and 72: AKTIWITEIT: Beskrywing van geproses
- Page 73 and 74: óórgeprosesseer word. VRAE Skryf
- Page 75 and 76: 4.2 Hoe word voedsel geprosesseer?
- Page 77 and 78: Polonie is hoogs geprosesseerde voe
- Page 79 and 80: • gebruik van sout en speserye om
- Page 81 and 82: AKTIWITEIT: Vergelyking tussen trad
- Page 83 and 84: AKTIWITEIT: Voedselprosesseringspro
- Page 85 and 86: Verwysing en bronnelys Algemene ind
- Page 87 and 88: • Verskillende metodes word gebru
- Page 89: 9. Vergelyk die voedselverwerkingsm
- Page 93 and 94: Sneeubedekte berge: minimale lewe -
- Page 95 and 96: 'n Gesonde ekosisteem is een waarin
- Page 97 and 98: In hierdie mensgemaakte woud is daa
- Page 99 and 100: VRAE Wat noem jy menslike herbivore
- Page 101 and 102: VRAE 1. Bestudeer die voedselweb en
- Page 103 and 104: MATERIAAL • 8 stokke • tou (omt
- Page 105 and 106: 9. Wat is die aantal organismes per
- Page 107 and 108: HERSIENING 1. Gee 'n definisie vir
- Page 109: Hoofstuk 5. Ekosisteme en voedselwe
- Page 112 and 113: 1 Vaste stowwe, vloeistowwe en gass
- Page 114 and 115: BESOEK Die deeltjies van materie (v
- Page 116 and 117: Die deeltjies in 'n gas. AKTIWITEIT
- Page 118 and 119: BESOEK Vaste stof-, voleistof, en g
- Page 120 and 121: AKTIWITEIT: Die 3toestande van mate
- Page 122 and 123: 1. Kyk na hoe die deeltjies in elke
- Page 124 and 125: verskillende toestande, naamlik vas
- Page 126 and 127: 3. Hoe is die deeltjies in 'n vaste
- Page 128 and 129: 2 Mengsels 120 SLEUTELVRAE • Wat
- Page 130 and 131: Die maak van mengsels Eerste gaan o
- Page 132 and 133: INSTRUKSIES (deel 3) ONDERWYSERSNOT
- Page 134 and 135: 6. Dink jy dit sal moontlik wees om
- Page 136 and 137: ONDERWYSERSNOTA Die regte rede is d
- Page 138 and 139: Dit is moontlik om materiale in bai
5 Ekosisteme en voedselwebbe<br />
82<br />
SLEUTELVRAE<br />
• Wat is 'n ekosisteem?<br />
• Hoe dikwels reën dit in 'n reënwoud of in 'n woestyn?<br />
• Noudat ek weet hoe mense eet, hoe kry diere hul kos?<br />
• Hoekom kan diere net een soort ding eet - byvoorbeeld,<br />
waarom kan 'n grootwithaai nie kelp begin eet en waarom<br />
sal 'n seeskilpad nie 'n dolfyn jag nie?<br />
ONDERWYSERSNOTA<br />
Bekendstelling van hierdie onderwerp<br />
Baie van die konsepte in hierdie eenheid is 'n hersiening van die<br />
werk wat in Gr. 5 gedoen is, met die gevolg dat hierdie eenheid 'n ander<br />
benadering volg. Hierdie onderwerpe is nie indiepte behandel nie,<br />
maar 'n goeie, duidelike inleiding is gegee om bestaande kennis te<br />
hersien en herken. Dan beweeg ons tot 'n sterker fokus oor die<br />
omgewingsprobleme en permakultuur as een van baie positiewe<br />
oplossings besikbaar. Indien enigsins moontlik, bekyk die video<br />
oor permakultuur - dit is fantasties en inspirerend en is baie meer<br />
positief as die straf-en-somberheid wat geneig is om deesdae die<br />
media te oorheers.<br />
Niks kan werklik op sy eie in die wêreld lewe nie -geen plant of<br />
dier en beslis nie 'n mens nie. Lewende dinge is met mekaar<br />
verbind, hulle is afhanklik van mekaar en van die nie-lewende dinge<br />
in hul omgewings.<br />
In hierdie hoofstuk sal ons ekosisteme van nader bekyk en die<br />
verskillende soorte ekosisteme wat oor die hele wêreld bestaan,<br />
ondersoek, leer hoe diere, plante en mikro-organismes afhanklik<br />
van mekaar is en leer oor voedselwebbe en voeding in 'n<br />
ekosisteem.