Gr11_LewensW_Vr2_Jun2009
Gr11_LewensW_Vr2_Jun2009
Gr11_LewensW_Vr2_Jun2009
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Lewenswetenskappe Junie 2009 Graad 11<br />
Tyd: 2 ½ uur Totaal: 150<br />
AFDELING A:<br />
Vraag 1:<br />
Verskillende antwoorde word vir die volgende vrae voorgehou. Kies die mees korrekte antwoord vir<br />
die vraag en skryf op jou folio.<br />
1.1.1 Tuinvullis is ’n produk van<br />
A. gevaarlike afval C. e-afval<br />
B. bio-afbreekbare-afval D. Mynbou-afval<br />
1.1.2 Watter vlug lose voël word in Nieu Seeland aangetref?<br />
A. Volstruis C. Moa<br />
B. Emu D. Nandoe<br />
1.1.3 Hierdie filum word gekenmerk deur asimmetriese diere?<br />
A. Porifera C. Platyhelminthes<br />
B. Arthropoda D. Cnidaria<br />
1.1.4 Die volgende siekte word oorgedra in vuil besmette water.<br />
A. Longontsteking C. Cholera<br />
B. Kanker D. Diabetes<br />
1.1.5 Die klassifikasie van diere vind plaas op grond van hulle .........<br />
A. Liggaamsgrootte C. Liggaamsplanne<br />
B. Lewenswyse D. Metode van beweging<br />
1.1.6 Die volgende plant is nie ’n gymnosperm nie.<br />
A. Broodboom C. Sipresbome<br />
B. Dennebome D. Sonneblom<br />
1.1.7 Die voorste ledemate bestaan uit vyf dele.<br />
A. Heksadaktiel C. Diploblasties<br />
B. Pentadaktiel D. Triploblassties<br />
1.2 Gee die korrekte wetenskaplike term vir die volgende:<br />
A. Twee kiem lae word in die embrio aangetref naamlik ektoderm en die endoderm.<br />
B. Die struktuur van die lintwurm wat in die spiere van die vark voorkom.<br />
C. Die getal verskillende plant- en dierspesies in ’n sekere gebied.<br />
D. Wanneer die struktuur van die voorste ledemate dieselfde basiese samestelling<br />
het maar verskillende funksies.<br />
E. Die studie van die geografiese verspreiding van individuele spesies op die aarde.<br />
F. Die effek wat veroorsaak word deur ’n toename in fosfate en nitrate in water.<br />
2X7 =(14)<br />
Afrikaanse Skoolprojekte
G. Sintuig organe is gekonsentreer aan die voorpunt van die organisme se liggaam.<br />
H. ’n Spysverteringskanaal met twee openinge.<br />
I. Plante wat ingevoer word van ander lande en Suid-Afrika se ekosisteem oorneem.<br />
J. Liggaam strukture wat dieselfde funksie het maar verskillende oorspronge.<br />
1.3 Kies uit kolom B die beskrywing wat die beste pas by kolom A.<br />
Skryf slegs die letter langs die toepaslike nommer neer.<br />
KOLOM A KOLOM B<br />
1) Natuurlike seleksie A) Diere sonder ’n seloom<br />
2) Kweekhuis effek B) Ontwikkel kenmerke vir beter kans op<br />
oorlewing<br />
3) Endemies (inheems) C) Riete, grasse en grane<br />
4) Seloom D) ’n Spesie wat natuurlik net in een gebied<br />
voorkom<br />
5) Monokotiele plante E) Hierdie organismes het ’n ektoderm, endoderm<br />
en mesoderm<br />
6) Triploblassties F) ’n Liggaamsholte geleë tussen die endoderm en<br />
mesoderm<br />
7) Aselomaat G) Dit is die geleidelike, aanhoudende verwarming<br />
van die aardoppervlak<br />
1.4 Die grafiek dui die aantal perlemoen en kreef aan wat in Suid-Afrikaanse water gevang is oor die<br />
afgelope 50 jaar. Gebruik die grafiek om die vrae te beantwoord.<br />
1.4.1 Tydens watter jare was die grootste hoeveelheid van volgende spesies gevang?<br />
a. Perlemoen (1)<br />
b. Kreef (1)<br />
1.4.2 Beskryf die patroon van die gevalle van die vangs in beide spesies. (2)<br />
1.4.3 Noem die filum waaraan elk van die twee spesies behoort. (2)<br />
1.4.4 Noem twee redes waarom jy dink dat die getalle van die vangs in die onlangse<br />
jare onveranderd gebly het. (2)<br />
1.5 Die volgende diagramme wys aanpassings van die voorste ledemate van verskillende<br />
diere vir hulle lewenstyl. Noem elkeen van die diere en beskryf hoe die ledemate<br />
aangepas is om die organisme se lewenstyl te vergemaklik. (8)<br />
Afrikaanse Skoolprojekte<br />
(10)<br />
(7)
1.6 Noem en bespreek kortliks drie bedreigings vir biodiversiteit. (3)<br />
AFDELING B:<br />
Vraag 2:<br />
Lees die volgende artikel en beantwoord die vrae:<br />
Koolstof-handel<br />
Koolstof-handel word ook die handel in vrystellings genoem. Koolstof-handel is ’n manier vir<br />
maatskappye om toegewings te koop sodat hulle meer besoedeling kan veroorsaak. Hulle<br />
koop hierdie toegewings van maatskappye wat nie soveel besoedeling stowwe vrystel nie.<br />
Maatskappye wat nie soveel besoedeling stowwe vrystel nie maak dus geld uit maatskappye<br />
wat baie besoedeling stowwe vrystel. Koolstof-handel is ’n stelsel wat in 2005 ingestel is en is<br />
deel van die Kioto-Protokol.<br />
2.1.1 Wat is die Kioto-Protokol? (2)<br />
2.1.2 Verduidelik waarom die Kioto-Protokol ingestel is. (2)<br />
2.1.3 Skryf ’n paragraaf om te verduidelik waarom jy dink dat koolstof-handel ’n billike<br />
praktyk is, of nie is nie. (3)<br />
2.2 Onderskei tussen die volgende terme:<br />
2.2.1 Gondwanaland en kontinente (2)<br />
2.2.2 Bilateraal – en radiaal simmetries (2)<br />
2.2.3 Monokotiel en dikotiel (2)<br />
2.3 Noem en bespreek die ekonomiese belangrikheid van bosbou vir mense in<br />
landelike gebiede. (10)<br />
2.4 Benoem die volgende diagram. (9)<br />
Afrikaanse Skoolprojekte
2.5 Gebruik die volgende tabel om ’n lyn grafiek van die persentasie inheemse Organismes in Suid-<br />
Afrika te trek.<br />
GROEP % VAN ORGANISMES<br />
INHEEMSE IN SUID-AFRIKA<br />
Reptiele 4,6%<br />
Soogdiere 5,8%<br />
Mariene visse 16%<br />
Voëls 8%<br />
Insekte 5,5%<br />
Plante 68%<br />
2.6 Noem 4 gevolge van ontbossing en bespreek elkeen kortliks. (8)<br />
2.7 Teken die volgende tabel oor en voltooi dit wat handel oor besoedeling.<br />
Besoedeling<br />
Lug Grond Water<br />
Noem 2 oorsake van lug-<br />
Oorsake<br />
Noem 2 oorsake van grondbesoedelingbesoedeling<br />
Impak op omgewing<br />
Noem 2 gevolge Noem 1 gevolg Noem 1 gevolg<br />
AFDELING C:<br />
Vraag 3:<br />
3.1 Bestudeer die onderstaande leesstuk wat handel oor osoon en fotochemiese<br />
rookmis en beantwoord die vrae:<br />
(10)<br />
Noem 2 oorsake van waterbesoedeling<br />
Osoon is ’n hoogs reaktiewe, onstabiele gas. Die osoonlaag wat in die stratosfeer (15 – 30 km bokant die<br />
aarde) voorkom is nie ’n besoedeling stof nie, aangesien dit natuurlik gevorm word. Hierdie osoonlaag speel ’n<br />
belangrik rol in die onderhouding van lewe op aarde. Dit absorbeer ’n groot deel van die skadelike UV-strale<br />
van die son, voordat dit die aarde bereik. Osoon kom ook naby die oppervlak van die aarde voor en staan<br />
bekend as oppervlak (grondvlak)-osoon. Dit is ’n sekondêre besoedeling stof wat gevorm word uit stowwe<br />
soos stik stofdioksied, koolstofdioksied en vlugtige organiese verbindings en is een van die hoof komponente<br />
van foto- chemiese rookmis. Oppervlak-osoon beskadig hoofsaaklik long weefsel en slymvlies- membrane.<br />
Mense wat aan hoë vlakke blootgestel is kry oog-, neus- en keel irritasies, het hoesbuie en ly aan chroniese<br />
moegheid. Dit vererger ook chroniese asemhaling- siektes soos asma, brongitis en emfiseem. Fotochemiese<br />
rookmis is ’n mengsel van rook (klein partikels) en chemiese stowwe wat in mis versprei is. Dit vertoon as 'n<br />
bruin mistigheid wat oor stede hang. Fotochemiese rookmis is hoogs reaktief en oksideer en word daarom<br />
beskou as ’n ernstige gevolg van moderne industrialisasie.<br />
3.1.1 Waaruit bestaan die osoonlaag en waar kom dit voor? (2)<br />
Afrikaanse Skoolprojekte<br />
(10)
3.1.2 Waarom word hierdie osoon in 3.1.1 genoem, nie as ’n besoedeling stof beskou nie? (1)<br />
3.1.3 Watter rol speel die osoonlaag in die atmosfeer? (2)<br />
3.1.4 Waarom is dit ’n groot probleem dat die osoonlaag besig is om te verminder? (2)<br />
3.1.5 Waarom word oppervlak-osoon as ’n sekondêre besoedeling stof beskou? (3)<br />
3.1.6 Definieer ‘Fotochemiese rookmis’. (3)<br />
3.1.7 Watter negatiewe effek het oppervlak-osoon op die mens? (3)<br />
3.2 Beantwoord die volgende vrae oor die lintwurm.<br />
3.2.1 Noem 2 gashere van die lintwurm. (2)<br />
3.2.2 Noem 3 simptome van ’n lintwurm infeksie. (3)<br />
3.2.3 Noem 4 voorkomende maatreëls teen ’n lintwurm infeksie. (4)<br />
3.3 Invertebrata is alle diere wat nie inwendige skelette het nie.<br />
Bespreek die rol van invertebrate in landbou en in ekosisteme onder die volgende hoofde:<br />
Ontbinding (2)<br />
Bestuiwing (2)<br />
Grond bemesting (4)<br />
Bemarkbare produkte (4)<br />
12 punte word toegeken vir feitelik inhoud en<br />
3 punte vir die sintese van jou antwoord. (15)<br />
Memo nie beskikbaar!<br />
Totaal: 150<br />
Afrikaanse Skoolprojekte