OXFAM FAIRTRADE Jaarverslag 2009-2010.pdf - Kauri

Biorietsuiker uit Paraguay: Manduvirá
Voor Oxfam Fairtrade is Paraguay het belangrijkste suikerland.
We kopen er suiker van drie coöperaties: Manduvirá, El Arroyense
en Montillo. Al hun suiker is bio. Onze samenwerking met
deze coöperaties is een mooi voorbeeld van ontwikkeling die
de hele gemeenschap ten goede komt.
Manduvirá is één van de drie suikercoöperaties waar Oxfam
Fairtrade sinds 2000 mee samenwerkt voor de rechtstreekse
invoer van biologische rietsuiker. Manduvirá ligt in Arroyos y
Esteros, een regio met veel kleingrondbezit: de meeste families
bezitten er tussen 1 en 5 hectare land. Ze verwerken hun
suikerriet in eigen beheer bij de suikerfabriek Censi & Pirotta.
Sedert 2007 kunnen ze de rietsuiker op eigen houtje exporteren:
het resultaat van een driejarig project, gesteund door
eerlijke handel.
Fair trade en ecologie
De boeren produceren suikerriet, ananas en stevia, een natuurlijke
zoetstof. In de jaren negentig kregen de boeren steeds
meer problemen omdat er te weinig vraag naar rietsuiker was.
Door om te schakelen naar biorietsuiker hebben ze voor zichzelf
een nieuwe markt met een meerwaarde kunnen creëren.
Ecologische ontwikkeling is heel belangrijk. Erosie van de
landbouwgrond gaan de boeren tegen door de bodem te bedekken
met het afval van het suikerriet. Op een proefveld leert
de coöperatie lokale producenten ecologisch verantwoorde
technieken aan. De coöperatie doet ook de administratie om
het biolabel te verkrijgen. Als je biologisch wil telen, moet je
dit immers bewijzen. De coöperatie beschikt over een intern
controlesysteem op basis waarvan een externe onafhankelijke
controle gebeurt. Naast het fairtradecertificaat van FLO heeft
Manduvirá de volgende labels: de EU-biocertificatie, de NOP
USA-certificatie, Naturland, JAS (Japan) en Biosuisse (IMO).
Zonder de hulp van de coöperatie zijn dergelijke zaken voor
een individuele producent onhaalbaar.
Fair trade en economie
Zoals het een coöperatie in eerlijke handel betaamt, schenkt
Manduvirá veel aandacht aan de economische ontwikkeling
van de lokale producentengemeenschap, bijvoorbeeld door
te zorgen voor transport en logistiek. Boeren kappen het
suikerriet met de machete. Vervolgens zorgt de coöperatie
ervoor dat een vrachtwagen de oogst komt ophalen aan
zogenaamde guinches, verzamelpunten vanwaar de coöperatie
het suikerriet naar de fabriek brengt. De coöperatie huurt deze
fabriek af. Het verwerken van het riet tot suiker in eigen beheer
startte in 2005. De succesvolle eerste export van rietsuiker in
eigen beheer gaf de coöperaties ideeën voor de toekomst. Zo
plannen zij de oprichting van een eigen kwaliteitsafdeling voor
10 | Jaarverslag 2009 Oxfam Fairtrade
rietsuikerproductie. Bovendien hopen ze binnen afzienbare tijd
een eigen verwerkingsbedrijf voor suikerriet op te richten, zodat
nog meer toegevoegde waarde bij de coöperaties blijft en de
boeren een nog betere prijs krijgen. Transport- en huurkosten
zijn immers hoog, de fabriek ligt op 90 kilometer van Manduvirá.
De coöperatie stelt ook machines ter beschikking om de grond
te bewerken.
Omdat de afhankelijkheid van één product grote risico’s inhoudt
(prijsschommelingen, mislukte oogsten,…), tracht de
coöperatie de producenten aan te zetten tot diversificatie. De
suikerrietproductie stopt rond Kerstmis, en daarom planten
de boeren in december sesamplantjes die ze in maart kunnen
oogsten. De coöperatie zet in op ecologisch geteeld katoen.
Verder financiert de coöperatie kranen om het suikerriet over
te laden, het installeren van internet in de kantoren en een kwekerij
van fruitboompjes.
Fair trade en sociale ontwikkeling
Foto: Lieve Blancquaert
Eerlijke handel draait tenslotte rond sociale ontwikkeling. Door
te exporteren naar de eerlijke handelsmarkt, zijn de coöperaties
in staat om de aangesloten suikerrietproducenten meer te
betalen dan de marktprijs. Daarbovenop komt nog de fairtradepremie.
Vijftig procent van de premie gaat naar de coöperatie
en vijftig procent naar de individuele producenten.
De leden van Manduvirá verbinden zich ertoe om hun kinderen
tot 15 jaar naar school te laten gaan. De coöperatie zorgt voor
boekentassen, uniformen, schrijfgerief, … Zo besteden de leden
van Manduvirá de fairtradepremie aan de versterking van
de gemeenschap.
Met de premie bouwde de coöperatie onder andere medische
dienstverlening uit (kinderarts, gynaecoloog) voor de plaatselijke
gemeenschap. Voor een bloedanalyse moest men vroeger
naar Asunción, waardoor men vaak niet snel genoeg een diagnose
kon stellen. Nu is er een laboratorium voor bloedanalyse.
Kortom: eerlijke handel helpt hier mensenlevens redden.
De coöperatie beschikt dankzij de premie ook over een educatieve
ruimte waar de plaatselijke jongeren naast muziek- en
Engelse les ook onderricht in de principes van eerlijke handel
krijgen.
De leden van Manduvirá over hun droom
Sinds 2007 verscheept Manduvirá haar rietsuiker in eigen beheer. Eerlijke
handel gaf de leden daarvoor het vertrouwen en de hoop. De oudere leden,
die jarenlang onder een dictatuur hebben geleefd, voelen nu hoe ze via eerlijke
handel daadwerkelijk aan hun ontwikkeling kunnen werken. Ze willen zelfs
nog een stap verder gaan. “Zelf onze suiker maken en verkopen, dat is onze
droom“, zeiden de mensen van Manduvirá toen we met hen begonnen
samen te werken. “Wij willen niet meer afhankelijk zijn van een private suikerraffinaderij.”
Die droom is Manduvirá volop aan het waarmaken. Als alle plannen meezitten,
begint de coöperatie in de loop van 2011 zijn eigen rietsuiker te verwerken.
Ownership: of hoe fair trade een echte economische
ontwikkelingsstrategie is
Fair trade is meer dan alleen maar een eerlijke prijs betalen aan producenten
in het Zuiden: fair trade is een echte economische ontwikkelingsstrategie. Dit
betekent dat we in fasen werken, en de coöperaties van onze producenten
begeleiden van de ene fase in hun groei naar de volgende.
Manduvirá is een concreet voorbeeld. De coöperatie heeft 523 leden die
bioproducenten zijn en ruim 2000 hectare biosuikerriet aanplanten. Manduvirá
heeft 14 jaar ervaring in de productie van biosuikerriet en 5 jaar directe
exportervaring. Ze zullen naar schatting 7000 ton biorietsuiker produceren in
2010 (de exportvraag is meer dan 15.000 ton per jaar). Oxfam Fairtrade koopt
jaarlijks 500 tot 600 ton biorietsuiker van Manduvirá.
In een eerste fase leverde de coöperatie haar suikerriet aan de raffinaderij
OTISA. In een tweede fase werd het suikerriet van Manduvirá in onderaanneming
verwerkt bij Censi y Pirotta.
De coöperatie investeert haar fairtradepremie en bouwt zowel kapitaal als
know-how op. In een derde fase echter wil Manduvirá de volledige keten (van
veld tot en met export) beheersen. Ze willen een eigen biorietsuikerraffinaderij
bouwen in Arroyos y Esteros, een project dat naar schatting 10 à 11 miljoen
US dollar zal kosten. Zo worden ze eigenaar van het productieproces en gaat
er heel wat meer toegevoegde waarde naar het Zuiden. Op die manier worden
de volgende kernproblemen aangepakt:
• Manduvirá wil voldoende verwerkingscapaciteit creëren (Censi y Pirotta
kan jaarlijks niet meer dan 9000 ton suiker verwerken).
• De afstand van de suikerrietvelden tot de raffinaderij is nu 90 km, wat een
meerkost van 9 USD per ton inhoudt. Een eigen raffinaderij betekent een
substantiële besparing op de transportkosten van 60%. Door de wachttijden
en het verre transport daalt de kwaliteit van het suikerriet, met een
eigen raffinaderij kunnen d e boeren dat vermijden.
• De verwerkingskosten dalen met 50%.
• De kostprijs voor de productie van 1 ton rietsuiker daalt met 150 USD
(wereldprijs New York Board of Trade Sugar voor 1 ton rietsuiker op 9 juni
2010: 337 USD).
Foto: Lieve Blancquaert
Jaarverslag 2009-2010 Oxfam Fairtrade | 11