FSC Handleiding Verantwoord papier gebruiken.pdf - Kauri

- 18 -
PAPIER? PROBLEMEN? OPLOSSINGEN LABELS STAPPENPLAN CHECKLIST
AAN HET WOORD
Voorbeeld: Scandinavië, Rusland en de
Baltische staten
In Europa is de productie van
papier en papierpulp voor een
groot deel afhankelijk van hout
uit Scandinavië, Rusland en de
Baltische staten. In Rusland en
de Baltische staten zijn er ook
vandaag nog grote uitdagingen
in het bosbeheer, gaande van
onverantwoorde praktijken tot
soms illegaal bosbeheer. Zo zou
naar schatting 10% tot 15%
van de houtkap in het Europese deel van Rusland uit illegale
houtkap afkomstig zijn. Papierproducenten uit Zweden en
Finland waren tot voor kort nog sterk afhankelijk van de invoer
van hout uit Rusland en de Baltische staten, waarbij de controle
van de herkomst vaak sterk voor verbetering vatbaar was.
Hiernaast hebben deze Scandinavische landen ook in hun land
een sterke bosbouwsector en bosbouwtraditie. Traditioneel richt
het bosbeheer zich op het blijvend produceren van voldoende
hout, waarbij in sommige gevallen de sociale en ecologische
component verwaarloosd wordt.
Zo gaan in Finland diverse Rode Lijst diersoorten – die sterk
afhankelijk zijn van oude bostypes – nog sterk achteruit. In FSC
gecertificeerde bossen is het belangrijk dat men ook voor deze
ecologische bosfuncties respect heeft, en ervoor zorgt dat deze
diersoorten kunnen blijven voortbestaan. Geleidelijk aan gaan
dan ook meer en meer bosbeheerders in de regio hun bos beter
beheren, waarbij velen ook FSC certificering nastreven.
WWF
Begin 2006 lanceerde een coalitie van Europese milieuorganisaties
hun gemeenschappelijke visie over het omvormen
van de Europese papierindustrie. Harri Karjalainen van WWF
International, één van de vooraanstaande organisaties achter
dit initiatief, geeft meer informatie.
“De productie en het gebruik van pulp en papier
resulteren op veel plaatsen in de wereld in negatieve
milieueffecten, zoals waterverontreinigers, vast afval
en de uitstoot van gassen die de klimaatverandering
versnellen. De globale papierindustrie is een van de
grootste afnemers van grondstoffen, met inbegrip van
zoet water, energie en hout. Ongeveer 90 % van de vezels
die worden gebruikt bij het vervaardigen van papier zijn
afkomstig van bossen en plantages, en dit is representatief
voor ongeveer 40 % van alle commercieel gekapt
hout. Helaas zijn sommige vezels nog steeds afkomstig
uit niet duurzaam bosbeheer of grote plantages, die soms
de natuurlijke bosbedekking vervangen. “
Voorbeeld: De link tussen papier en tropische
ontbossing?
De Europese papiersector staat
gelukkig ver van de problemen
van ontbossing en bosdegradatie
in de tropische regio’s, maar toch
is het onterecht om de link tussen
papierproductie en ontbossing
in de tropen volledig te minimaliseren.
Niet zelden moet tropisch
regenwoud immers wijken voor
plantagebossen van hoogproductieve
boomsoorten (zie ook
volgend voorbeeld), en in sommige gevallen wordt het tropische
hout ook volop verwerkt in de papierindustrie. In Indonesië
bijvoorbeeld wordt nog steeds gebruik gemaakt van tropisch
hout om pulp en papier te produceren, wat doorgaans bestemd
is voor de Aziatische markt maar toch occasioneel zijn weg tot
Europa vindt.
Nog verder van hier, in Tasmanië worden oerbossen nog op
grote schaal gerooid voor de productie van houtchips voor de
papierproductie, waarna de vrijgekomen terreinen eindigen als
grootschalige plantage.
Is de visie tegen het gebruik van papier?
Neen, helemaal niet. Papier speelt een cruciale rol bij
beschaving en culturele rijkdom en dat mag zeker niet
worden vergeten. Maar Europeanen consumeren papier
onzorgvuldig. Met een gemiddeld verbruik van 250 kg
papier per West-Europeaan per jaar, is Europa goed voor
één vierde van de wereldwijde papierconsumptie.
Wat zijn de belangrijkste uitdagingen volgens de milieu
NGO’s?
In Europa moeten wij als samenleving streven naar een
serieuze reductie van onze verspillende papierconsumptie.
Ten tweede moeten we voor het gebruikte papier
streven naar de hoogste efficiëntie door maximale
recyclage, het optimaliseren van de vezelsamenstelling
in papierproducten en het gebruik van andere potentiële
bronnen van vezels. Voor alle vezels afkomstig uit
bossen en plantages, moet de sociale en ecologische
verantwoordelijkheid verzekerd worden. Het label van
de Forest Stewardship Counsil (FSC) is in onze visie het
Voorbeeld: Wat als snelgroeiende plantages
het natuurlijk bos bedreigen?
Plantages en zeker grotere
commerciële plantages hebben
een ietwat ambivalente positie.
Aan de ene kant kan men via
dergelijke plantages op een
relatief beperkte oppervlakte vrij
grote volumes hout produceren,
en zo bijvoorbeeld de druk op
natuurlijke bossen verlichten. Aan
de andere kant kunnen plantages
een negatieve invloed hebben op
de omgeving wanneer ze op onverantwoorde manier beheerd
worden, en zeker wanneer ze geïnstalleerd worden ten koste van
natuurlijke bossen, zoals bijvoorbeeld in Indonesië nog steeds
een gangbare praktijk is.
FSC heeft indertijd gekozen om plantages toch ook ‘FSC
certificeerbaar’ te maken, maar dit uiteraard onder strenge
voorwaarden én dus enkel wanneer ze goed beheerd worden.
Een basisvereiste is bijvoorbeeld dat een plantage die na
1994 geïnstalleerd werd ten koste van een natuurbos, niet in
aanmerking kan komen voor FSC certificering (dit om verdere
omvorming tegen te gaan). Plantages die in aanmerking willen
komen voor een FSC certificaat moeten bovendien voldoen aan
strenge regels op sociaal en ecologisch vlak. Zo moet de plantage
voordelen bieden voor de lokale samenleving en lokale
economie. Op ecologisch vlak kan het ondermeer gaan over de
volledige bescherming van restanten van natuurlijk bos en het
voorzien in geleidelijk herstel van oorspronkelijke ecosystemen.
enige internationale label dat dit momenteel kan garanderen.
Last but not least, moet de fabricage van papier zo
weinig mogelijk impact op het milieu hebben of moet de
productie met andere woorden zo schoon mogelijk zijn.
In welke mate houdt de Europese papierindustrie
rekening met deze kwesties?
In Europa hebben verschillende actoren uit de papierindustrie
al veel gedaan op enkele, meerdere of alle van
de uitdagingen, waardoor de Europese industrie een
vooraanstaande plaats heeft verworven. Dit betekent
echter niet dat de uitdagingen in Europa minder belangrijk
zijn, en dit om twee belangrijke redenen. Ten eerste is
Europa een grote importeur van pulp en papier uit andere
regio’s, en ten tweede breiden Europese papierbedrijven
hun productie en verkoop ook wereldwijd uit. Om af te
sluiten, ik ben ervan overtuigd dat een groeiend aantal
bedrijven in de papierindustrie al grote inspanningen
hebben gedaan bij het promoten van sociale en ecologische
duurzaamheid in de papierindustrie.
Is papier dan een slecht product dat te
vermijden valt?
Neen zeker niet, papier is grotendeels gemaakt van
hernieuwbare grondstoffen en na gebruik afbreekbaar,
recycleerbaar en drager van energie. Dankzij papier is de
overdracht van gegevens mogelijk en wordt ontwikkeling
en werkgelegenheid gegenereerd. Papier is een complex
en veelzijdig product dat oneindig veel toepassingen kent.
Papier is zo verbonden met onze manier van leven dat
een wereld zonder papier er helemaal anders zou uitzien:
geen toiletpapier ’s morgens, geen krant om te lezen bij het
ontbijt, geen treinticket, geen brieven of faxen op kantoor,
geen papier om op te schrijven, geen dozen om producten
te beschermen, geen boek om te lezen in bed…
Kortom, papier is zeker geen slecht product. De papierindustrie
moet ook zeker niet steeds met de vinger gewezen
worden. De laatste jaren hebben de inspanningen op
gebied van milieubescherming, recyclage en boscertificering
zeker hun vruchten afgeworpen. We vragen u
enkel als aankoper en consument uw gezond verstand te
gebruiken en u bewust te zijn van de mogelijke problemen
in de sector. Zowel in Europa als elders in de wereld. Wees
waakzaam en durf bewuste keuzes maken. Onderstaande
vuistregels kunnen u bij uw keuze zeker helpen:
•
•
•
Spring spaarzaam om met papier
Verkies geloofwaardig gerecycleerd papier
Verkies papier met het FSC label dat gegarandeerd
afkomstig is uit verantwoord bosbeheer
- 19 -