FSC Handleiding Verantwoord papier gebruiken.pdf - Kauri

- 14 -
PAPIER? PROBLEMEN? OPLOSSINGEN LABELS STAPPENPLAN CHECKLIST
Wat is papier?
De uitvinding van het maken van papier wordt toegeschreven aan de Chinees Ts’ai Lun in
het jaar 105. Sinds de tijd van perkament en papyrus is er natuurlijk veel veranderd. Zowel
de samenstelling van papier, alsook de achterliggende productie- en verwerkingstechnieken
hebben een hele geschiedenis afgelegd. In dit hoofdstuk staan we even stil bij de productie
van papier, in al zijn aspecten.
Papier is in wezen een dun viltje van cellulosevezels (en
soms andere componenten), waarbij de vezels op een
welbepaalde manier verstrengeld zijn tot een dunne
laag: het papiervel. Om dit vel papier te maken gebruikt
men pulp, vervaardigd op basis van ofwel oud papier
ofwel vers hout. Maagdelijke vezels (virgin fibers) zijn
nieuwe, ‘verse’ vezels, die rechtstreeks afkomstig zijn uit
hout. Daarnaast kunnen vezels ook hergebruikt worden,
wanneer ‘oud’ papier ingezameld en gerecycleerd wordt.
Vele papiersoorten bestaan in feite uit een mengsel van
meerdere soorten pulp. Vergelijk het met een kookrecept,
waarbij je voor een bepaald gerecht welbepaalde
ingrediënten in een welbepaalde verhouding nodig hebt.
Papier maken is gelijkaardig: elk type papier vergt een
bepaalde mengeling van pulpsoorten. Naaldboomsoorten
(den, spar…) leveren ‘lange vezels’ van ongeveer 3mm
die bijdragen tot de sterkte van het papier. Loofbomen
(populier, eik, beuk…) daarentegen verschaffen met hun
‘korte vezels’ van ongeveer 1mm zachtheid en opaciteit
(ondoorzichtigheid) aan het papier. Voor een gemiddelde
papiersoort komt de pulp vaak uit drie of vier verschillende
bronnen.
Een andere hoofdgrondstof voor de productie van papier
is water, dat in grote hoeveelheden wordt toegevoegd
en na het proces deels wordt gerecupereerd. Tot slot
wordt een mix van vulstoffen, additieven en chemicaliën
toegevoegd om aan het papier bepaalde kwaliteit- of
gebruikseigenschappen te geven.
In feite is elke papiersoort een uniek product van
meerdere ingrediënten. In grote lijnen kunnen papierproducten
opgedeeld worden in vier groepen: verpakkingen
uit papier of karton, grafisch papier, hygiënisch papier
en speciaal papier (thermisch papier, waardepapier,
filtratiepapier, etc.).
Overal rondom ons is papier een deel geworden van het
dagelijks leven. Het aantal mogelijke toepassingen voor
papier is bijna eindeloos en nieuwe manieren om papier
te gebruiken worden zowat dagelijks uitgevonden.
Soorten papierpulp
Chemische pulp wordt gebruikt voor de productie van hoogwaardig papier met een lange levensduur zoals boeken, schriften,
fotokopieerpapier… Het proces is energie-intensief en heeft een materiaalrendement van 50% (uit 1 ton hout wordt 500 kg
chemische pulp geproduceerd). Na het proces blijft uiteindelijk nagenoeg enkel de cellulose over. De andere componenten uit het
hout, hoofdzakelijk de lignine en harsen, worden verwijderd. Dit papier wordt om die reden dan ook ‘houtvrij’ papier genoemd.
Mechanische pulp wordt gebruikt voor de productie van papier met korte levensduur zoals tijdschriftpapier, krantenpapier...
Door het hout te mengen met water en te vermalen in sneldraaiende machines wordt pulp gemaakt. Dit proces is bijzonder
electriciteits intensief maar heeft een hoog grondstofrendement van 95% (uit 1 ton hout wordt 950 kg mechanische pulp
geproduceerd) doordat de lignine uit het hout niet verwijderd wordt. Het tijdelijke’ karakter van papier uit mechanische pulp zit in
de geleidelijke vergeling o.i.v. blootstelling aan licht, dit ten gevolge van de lignineresten in het papier.
De productie van gerecycleerde pulp uit oud papier gebeurt hoofdzakelijk door de vezels aanwezig in het oud papier terug
in suspensie te brengen, te reinigen en te scheiden. Vezels kunnen twee tot vijf maal hergebruikt worden in de cyclus van de
papierproductie. Bij de opeenvolgende recyclagecycli verandert de kwaliteit van de vezels waardoor aanvoer van verse vezels
noodzakelijk blijft. Afhankelijk van de kwaliteit van het eindproduct moeten veel of weinig maagdelijke vezels worden toegevoegd
aan de gerecycleerde vezels. Ook in gerecycleerde pulp zijn er, op basis van kwaliteit, verschillende types te onderscheiden.
Papiervezels kunnen niet oneindig worden gerecycleerd. Na
het 2 tot 5 maal recycleren wordt de papiervezel te kort. Voor
een goede hechting dient dan opnieuw verse vezel te worden
toegevoegd.
In de papierfabriek worden verschillende types pulp met elkaar
vermengd tot het ideale ‘recept’ voor een bepaalde papiersoort
wordt verkregen.
- 15 -